NIANGBAWI' LAIKHAK NANUNG

By ~ Zm Tonsing

Niangbawi toh kimulou leh kithuzak hetlou dia muntuam a ka om khiatnung khakhat bang a chingta. Hunsawt lua hikei mahleh kei a di’n bel kum tampi kivei mah abang hial hi. Zanchiang ka zalamang a Niangbawi ka muh deuhzut kia mai hilou in kei thupukna liuliau a zinmangsan himahle’ng ka hun tamzaw amah ngaihtuahna’n ka seng veve hi.

Ziltawpni ahi. Nidangte mah bangin tung sunni lenkawl ah hongtang khe singseng hi. Tung sunni tumlam a hongsuak ahi kei a, banah khovak hunlou a hongvak leklawk leng ahituan kei. Nidang mahbang in Siamtu Pathian in a siam tungleng vasa te’n leng nithak-hunthak kipahpih in a muak ve thou uh. Nidang toh kilamdanna di a om kei. Himahleh, ka lungsim ah ahi ‘giau-guau’ khat om hileh kilawm in ka thawmhau mahmah mawk hi. Ka om a nuam thei hetkei.

Sunkhua a lungnuam hetlou leh thawmhau giauguau a om in kipahna himhim ka neikei. Thazoi ngoihngoih a om in bangmah seppeih ka neikei hi. Ngaihtuahna mumal le neitheilou in ka om dedu hi. Tung sunni lenkawl a kia a, muikhua hongzing ding ka ngaingam mahmah kei. Milak a va kihel a, 

lawmpolh sawmsim mahle’ng ka lungsim taktak inle ka pawl theikei. Huan, lawmpolh in leng ka thawmhauna a dawn zangkhai tuankei a, keikia a hunzat mah nuamsa zaw in ka tel zaw hi.

Sunni tum in muikhua hongzing a, ka lunggim leh thawmhauna ni in tumpih naksang in khomial in 

honpuak behlap lai hileh kilam zo-sop hi. Tung solkha in lah hon engbawl hileh kilawm hial in a vaktheihna chiteng suah in a vak piampuam a. Lenpih gualte’n ngaihsianglam hon zotsan siausiau ua, keibel khattang in phaitam a dumtau tung ah ka tu ngiungiau hi. Ngaihtuahna mumal ka neithei naituan kei. Ihmut sawmsim mahle’ng ihmu thei di vual ka hi kei.

Nitak sawt hiai in ka lunglen leh thawmhau a puang deuhdeuh. Lungzuan hehnemtu ahihkhak leh chi’n laa peuh ka ngai a, hehnep naksang in ka lungzuan a behlap zaw. Nidang a ka ngaihngaih sa laa te’n tunitak in gen a nei diak, a phuak tute’n kei a di mah a aphuah uh abang hial hi. Ka laa ngaih ging chihlouh thawm ging dang himhim omlou in a dai zikzek a. Achang in bel ka inn khang ua mawngsing huih in hon mutging vuvu zel a, huchihlouh kal in ka omna dumtau maupek valte ahon mutging naknak zel hi. Huailou in, ka pam a akgil a akte leng keibang a lungzuan leh thawmhau a ihmu theilou ahi d’uam ah, a vangkim in ahong kitu ham uak-uak zel sam uhi. Ak masa bang ahong khuang hialtak in keileng ihmut teitei sawm in innsung ah ka lut hi.

Ka lup hial lezaw ihmu pah vanglak ka hi ding a, ka khangma zo mah hi. Ka mangin Niangbawi mu mahle’ng bang chibang a mu ka hia chih ka thei chiangkei. Ka omna a hong zongkhia a, khut ka kilet laitak ubel chiangtak in ka thei a himahleh a dang bangmah theih ka neikei.

Zing ann ka nek laitak un Palian ahong pawt hi. Lamka lam a zin, zan ahongpai lampi hoihlouh luat ziak a hong zantun ahihdan hon gen molhmolh hi. Tua thute a gen kawmkawm in a sakhau a kipan laithon tondeuh mai khat hon sawkkhia in honpia a. A tung a ka min kigelh ka et-leh Niangbawi’ khutmal ahihdan ka thei mai a, Palian kiang a leng koi a kipan a chih leng ka kantuan kei. Laithon tuamtuam ana dongkha samta mahle’ng hiai pentak sim di ka huphulh petmah hi. A sunga thute theinuam mahle’ng ka sim ngamkei. Sim ngamlou sasa’n ka phel a….

It pen,

Umang,

Nidang in “Lungtup mualsuah pih dia...ka kinepna” chi’n laithon kikhak zel mahle tu’n zaw lungtup mualsuah theih di vual ahi nawnkei. Huan, na tung a ka kinepna leng theibang hut ahi ta.Himahleh, Umang, Lungtup n’on mualsuah pihlouh banah ka kinepna teng bangmahlou hon suahsak mahle chin ka lungtang a sisan lum a luan tan a zaw ka itpen ana hi den veve na hih chih na theih di’n k’on hilh masa.

Umang, Umang, hiai laithon na muh leh sim chiangin ka lungtan a sisan lum luangpen a khawlta ding a, khokhuk thupi vot diakduak sung ah leikha-te’ ann ka suakta ding hi. Na omna lah theilou ka hih chiangin hiai laithon na muh chiangin zaw leikha te’n ka sapum tengleng a nekhinta kha-moh kei ding hi.

Itna ziak a mahni’ hinna laakpen vuallelh huai ka sak kia mai hilou in haihuai banah ka utlouhpen te lak a khat ahi. Himahleh, simleitung mi sang zatam lai ah deih a chibang ka tel, kum 7 val vingving lungtup mualsuah diing chi a itna simthu khaubang ka suutkhoppih, itna ziak a haksatna chiteng leh mualphouna namkim thuak a ka kinepna omsun in hon zuausan nung a khovel a ka hin bang phatuam ahia? ‘Phamna lou ngal gibang kikhen keini’ chi’a nihgel lungtuak a tongchiam phamna in a khen di mah hilou di?

Ka hinna latu di na hihlam theile’ng ka siang a itna simthu tuibang n’ong zawlni a naubang ana sanglou mah di hive’ng... Na tongdam khuaizu bangkhum taksimthu di sa’ng naubang ka sang a hizong hemlam simthu kei a diing a poison lel ana hi hi. Ka tun-le-zua von khat tawi, ahon hawmthoh mahmah uh itna gu polel in khapham le’ng, kei ahon it ziak un ka tun-le-zua leng khakham vei in kha a khah diing uam maw?. A kinepna uh omsuan, a vonhawmthoh un a omlouhsan nung in bangchi’n hong nungta phet d’uam maw, Umang? Itna gu n’on mop lah ahat lua a, damkhiat zohvual di lah ahi nawn ngalkei a…!

Tua tongchiamte peel di’n bang dia ka siang a itna simthu honglel se na hia? Nang vang a tangpal zatam nawlkhin ing a, nangziak a haksatna leh mualphouna chiteng thuak ing a, minsiatna tawpkhawk in a hon buahni khua a leng ka kinepna na tung a nga ing a, tua, ka thuakna, ka haksatna leh ka lunggimna teng, nang a dia ka na thuakteng bangmahlou suak ahita.

Ka tu’n ka zua’n bangchituk in palbang hon nang zong, sihtanpha a nang a ka hi chia na maitang a itna simthu k’on chiam gingta lou a maw singdang gam a sawlbang n’on heisan mai... Aw ana, ana, vangsel itna! Kal ah melma zatam in honhal zong, mihing dai kuama’n kaizou lou hi... Ahi, kei zaw sihtanpha in nang a di’n ka na gin om gige thou Umang….

Umang, khalam ah kibulphuhna hoihtak nei ka hi chih na thei. Himahleh, na itna in ahon bumhai! Ka utlouh pen lampi n’on tawnsak a, ka tangtawn mun diing ka teellouh leh ka utlouhpen mun a n’on kha! Khovel a i kikhen kia mai hilou in khovel thak ah leng n’on nawlkhin lailai tel maw, Umang. Kei kiang a n’ong paina a om zenzen leleng huai ah zaw kipak in hun i zangkhawm ngeikei diing. Umang, ka itpen na hi chih k’on hilh khin, k’on itlua, hehpihtak in kei kiang ah zaw hongpai mahmah ken aw…!

Umang, sum-le-pai, neih-le-lam etlahna ziak a k’on itna hikei a, itna taktak a k’on it – neknek nekhawm-dawnkhawm ding leh ngolh leleng ngawlkhawm dia itna taktak k’on piak na hi chih hunsawt pek a kipan k’on hilh khin. Himahleh, huaite’n nang ah gen bangmah anei kei. Tu’n leng nang k’on it dan leh nang a dia ka na thuakdan tampi te lak a tawmchik k’on gennawn hangin hiai te zaw thil bangkim kikhel nung ahita. Khovel ah dam in lah ikimu nawn ngalkei dia! Tua ka gen tengteng leng naning lo mahmah ding chih ka thei, himahleh, itluat ziak a genlou theilou a ka kingaih ziak a k’on gen ahi zaw.

Umang, n’on it, n’on ngaih kei leleng ka maitang ah na thupukna bangbang chiangtak in hon gen himai le chin zaw maw...kei a din haksa mahleh a thuak nuamzaw diing hiven. Huan, ka hinna leng humbit a om khathei hi a... Kei ka om ziak a mundang a om na hih in zaw na sungkuante toh hinkhua na zatna dia kei ka omlouh mah hoihzaw hitah! Hilele, ka sihma’n na mel khatvei beek mule’ng lungkham-mangbang a si dilai neuchik a thuak nuamzaw deuh ding hiven. Tu’n zaw nihvei si toh ka kibang!.

Umang, ka tawpna pen di’n hiai k’on genlai di. Bang chituk in na itna pindan sung a lungkham-mangbang in hon koih inla, ka hinna nasan laakmang in om hial mahleh, ka itpen, nang ziak a ka hinna ka taan in zaw ka kipak thouthou.

Kei tung a na om dan in mi’ tung ah zaw om mahmah ke’n aw Umang. Kei tuah bangbang tuak di’n midang ka phalkei, ahaksa lua, kei thuakna leng khovel a miteng a di’n a hun. Huaiziakin, lung a na tup lianu toh tuibang kigawm in, phungching in vondeih zatam hon tawi un aw.... Kei ka na pai masa diing….!

Sih tanpha a nang hon it,

Vangsel Lianu Niangbawi.

Gen di ka neikei; kisiamtan na di le ka nei bokkei. Ahi a, ka gentheih om sun zaw ‘sesum phung chinlah man hi.’ Adik. Niangbawi ka it, ka itna ziak a hiai bangteng tung ahi zaw. Ahi a, sihna tan hial tun di’n bel ka na gingta kei himhim hi. Niang, Niangbawi, nangtellou in khovel ah kei a di’n leng hin thaman a om tuankei. Hehpihtak in hon ngaidam in aw chile’ng a kailaw ta diam? Na laukha beek in hong leng va, na kiang ah thupha tawinuam hina maizen ing e... Bang dia na hinna manphatak latu a pang ka hia? Bangdia Niangbawi’ hinna la dia simleitung ah mimbang ana piang se ka hia?

Pathianni, Tuailai Khawmpi om laitak ahi. Tuailai lak a kihel ut sam mahle’ng neih-le-lam a mi phazoulou, ka tuantual luat ziak un milak ah ka kihel ngamkei. Lapawl form ka leizohlouh ziakin ut pipi’n Tuailai Lapawl ah leng ka telthei tuankei. Huan, khawmpi ah leng mi kizep bang a kijem zoulou ka hihman in nuam ka saklouh ziak in ka tel kholkei. Himahleh, hiaini in zaw ka va telsam hi. Ka vengte uh lapawl a tankhak ziak un usher khenkhat ka khekkha hi. Usher Batch ok deuhvel in kei hihtheihkhom a nalh in gate ah ka ding zetzut hi.

Sawt ding manlou in khanglam a kipan nungak melhoih, duangching, ki sa phut it-eth khat kikhawm di’n keilam ah pheiphung hon suan ngiahngiah a. Van Angel khawmpi siim dia hong kumsuk houh ka na sa hial hi…!

Sawt ding manlou in khanglam a kipan nungak melhoih, duangching, ki sa phut it-eth khat kikhawm di’n keilam ah pheiphung hon suan ngiahngiah a. Van Angel khawmpi siim dia hong kumsuk houh ka na sa hial hi! Ahoih dan bel ‘hichi zaw deuhleh’ chihna himhim a om hmak kei. Siamtu’n ahihtheihna chiteng suah a, fimkur deuh a a siam ahi ngeingei di. Hiai minu a siamna ding in zaw midangteng sang in le hunsawt a lutsak zaw himhim di chu. Huan, hichibang ta hoih nei, nu leh pa hampha hina maizen uh e. Amaute’n Siamtu bang ana chisuk lungkim khak ua hichibang ta melhoih a vualzawl a om ahi ua?!

A melhoih kia mai hilou in mi hausa’ ta ahi chih etmai in le theihtheih hi. Ahihhang in kichei law vekvuk bel ahi kei. Huaichu a mizia di dawkna leng ahi ngal a, a hoihna thuguk leng ahi bok. Mitdim zen in ka en, ka en a, puan-ak san silh in Paite Puandum (a jem om bialbual loute) a teng a, khedap tulsang lawlou, amah toh kituak chet a bun hi. Amit su-sexy di hun lel in eye-brow a taat silhselh a, amuk ngeileng san sehsuh lou, zol kelkul tuan biklou in a koih. A khutchin ngeileng bangmah nuhlou in siangthou sitset in a koih a, a hawisaau pianpuan kei. A khechin te leng tua dan mah bangin. Bilbah bat mah mahleh kaikhe geigoi te ahikei a, khi leng a ok kei. A lual a gen in Siamtu’n a siam dan ah a lungkim mahmah.

Tangtawn-tangtawn a amai a tu a en nilouh di hile’ng le hiai mihing zaw et-chim nikhua a om kei di. Hongpaitou in ka zul ah hong ding a, a perfume gimte ka naak a zaamlut ngeingei in ka naak a vang heuheu zozen hi. Hon houpih beek di ka sak leh teuhlou mai, ka din lamle theilou hikha ding hi! Alawmte ngak ahi ding a, a lawmte hongtun in bangbang hiam gen a ahong nuih zaizai ua leh ahong nuipuak ‘ruap’ a! Amah sang in kei ka zum zaw, ka paw na zaw thamtham! Nuisim phempham a ka et-phei leh aman le hon en kha chet in ‘sorry’ neem tak leh kisuanlah chimeldeuh in hon chi hi.

Kitheih mohbawl a “bang maw?” ka chih leh “Ana theilou maw, kipahhuai mahmah e” chi’n a nuipuak dektak zel hi. “Den a kekkia pen maw?” ka chihleh “Zozen...nemnum eive...” chi’n ka baan hon beksak nakh a, ka lung a kim petmah! Sawtlou nung in – “Paive, lutkei dia” “mi vaivenma hiai ah ka dinphot ngai hive aw.. ana lut mai un aw awl in k’ong lut di...” ka chihleh nui siuseu kawm in “Na fellua” chihtoh lutsan hon thuah hi. A melhoih kia mai hilou in a kamsiam lai sawnsawn zaw mah lai a.... Biak inn sung a a lut tum matan uh ka en nilouh hi.

Alut zoh ua a dinna mun uh ka et-leh sum 500 note nih, kikhep chitchet ka mu a, ka va la hi. Hong enthak d’uh ka sak lelah hong enthak kei ua. Kikhop tawp a lah mukha lou ka hihman in inn lam ah ka posuak hi. Nitak kikhop a ka zonbawl hang in amah chet ka mukei, a lawmte bel ka mu. A lawmte kiang a pai a ka va kan leh ‘melhoihnu’ sukkiat ana hi petmah a, amah hong kaimanlou ahihdan hon gentak un ana piaksawn d’un a lawmte ka pia hi.

“Bangziak a ‘melhoihnu’ kailou, damlou houh hia? Sun a khuh puak ‘ruap’ hia, lu-na, hitang-khosik khawng houh a di e.. Poina e. A gim dia aw.... A gim lua zaw hikeina inte... Gimkei lelah hongkai leh kilawm. Damdawi inn a om houh hia leh? Bangziak hipeuhmah diing ahia?” Kei Zeldim’ thubawl in ama theih hetlouh in ka na lunggim mahmah mai hi. Ka lungsim teng ‘melhoihnu’n’ a luah vek, kikhawm ka hihlam leng ka theikei.

Kikhawm tawp inn ah tangtak in ka paisuak ngal hi. ‘Melhoihnu’ chihlouh thildang himhim ka ngaihtuah na ah a om theikei. Sun a ahong nuihpuak ruap a ging khawng ka bilkha ah a gingging mai. Biakinn sung a lut dia hon zotlai ahihke’h akhut a ka baan, keimah baan ahon bet nakh saklai khawng ka mitkha ah a hong dawk dundun mai hi.

Sawtlou nung in ka phone ah message ahong lut kauh a, ka et-leh theih ngeilouh no. a kipan “Na gin-om leh chihtakna tung ah ka kipaklua Umang..” chihteng kia hong kikhak. Ka thukkik ma in, “Rs. 1000 ka sukmang nang ziak in ka mukiik a...kipaklua ka hi... Kei sum hilou, Tuailai-te’ sum hi’n chin mukik keileng nakpitak a minsia khu diing ka hi. Himahleh, nang ziak in ka minsiatna di pumpelh in a om...na tung a ka kipahna genseng ka hikei...” chih 2vei ngut a kizom in honglut zozen hi.

“Nang kua e?” chih gemgam sese a ngaikei, ‘melhoihnu’ ahi chih ka thei. Ahihleh, ka no. koi a alak, ka min bang a chitheih (?), kei le kei ka kidong tuan nouhnouh hi. Sum a sukmang louh khak di hauhuai hina maizen e!.

Message a kihou kawmkawm in a min leh omna khawng ka dong hi. Amin Niangbawi, Kangkap Centre sak a teeng ahihdan hon gen hi. Innkuan khosa theitak sung a piangleh khanglian ahih banah ta khat neihsun leng ahi. Anu leh pa duatna leh a khosakna uh kiletsakna’n a neikei. Mipil ahi. Akamsiam in ahounuam petmah. Hiaini a kipat niteng in Niangbawi ka houkhial ngeikei, amah houpih ka ‘daily routine’ te lak a ka zuih zohpen leh nop ka sak pen ahi.

Hun leh nite’n ngak neilou in pailiam zunzung hi. A tomlam a gen in, Niangbawi toh ka kal uah itna gui saupi ana zaam khin ahita. Lehlam ah, kou gel kal a itna pen a thupi mahmah hang in Niangbawi’ nu leh pa’n ahon deihsak hetkei ua, Niangbawi in bel hon ngai mahmah in ka thei. A siangsiang a gen in, vangnei vangtah – ka phulou itna tangkha bang in ka kingai hi.

Hongsawt hiaihiai a, Niangbawi’ nu leh pa’n a khengval lua chih omlou in nan theihna chiteng ah hon nang uhi. Kei ahon it ziak a Niangbawi in a nu leh pa’ khutlum, ‘aw’ khauh leh maigum a tuahni leng tam mahmah ding hi. A nu leh pa’n ahon deihsak louh luat banuah, inn kuan nuamtak a piang leh khanglian a khosa Niangbawi ka damsung loubang tulpih dia kou’ innsung apilut di’n kisuanlahna lianpi ka nei. Niangbawi kiang ah ka itna thu ka genkhak bang ka kisik hial hi.

Itna sung ah neih-le-lam, sum-le-pai zaw bangmah ahi kei. A thupi pen zaw nihgel kal a itna ahi. Itna omna ah bangpeuh bukim hi. Itna ziak in a omlou leng om bang in i ngai a, ahoihlou leng a hoih in i imu. Aktuam sia nasan leng itna ziak in ahoih! Himahleh, sum-le-pai giautau na himhim omlouhna a khosa leh khangkhia’ mihing, niteng a akbang a nektawm zong dia ka pilut di pen kisuanlah louh theihlouh suak hi. Ama’n bel ahon it ziakin huaite bangmahlou in a ngai a: Himahleh, ke’n bel ka it ziak in ka thupi ngaih ahi zaw!

Kal ah melma zatam lak ah kum 7 val bang itna guikhaubang peh ka hita uhi. Ka it in ka ngai petmah. Ahihhang in, ka itpen, chik mah a ahih ngeilouh, amang a le a mat ngeisamlouh niteng nektawm zong a a om mai di zaw ka hehpih. Ka it mahmah hang in damsung loubang tulpih di’n zaw ka ngamkei. Keilou, sum leh pai neinung, amau’ bangbang a khosathei khat toh kiteng in hinkhua zang leh a nu leh pa su kipak diing a, amah ngeileng kipak zaw diing chihkhawng ka ngaihtuah nilouh hi.

Niangbawi’ kiang ah ka ngaihdan gen le’ng lah a ngaihdan ahih ka gingta kei. Khen di lah ka ngamkei. Mundang ah om khiaksan in kithuzak lou in om le ung, ken bel ka puaknat bangbang ka maituah diing a, Niangbawi in bel a hunsawt a hon mangngilh diing ahi chih ka lungsim ah a honglang hi. Ken bel bang chituk in it in ngai mahle’ng ama a di’n chin ka kisa kei. Huaiziakin, ka thupukna chu - Niangbawi in midang, mel-le-puam banah neih-le-lam aleng tungnung zaw aneihna ahihkhakleh chi’n Niangbawi le theisak sese lou in ka zinmang san hi.

27/06/15

©Siamsinna Leh Vakiangbu