KA PA' KHEDAP…!!!

Written By: K Lianthansang


Ka ‘nervous’ mahmah ziakin avangsung ah hoihtakin ka thunlut khakei thepthup..!. Amah le’ng ana ‘nervous’ kia hilou, a hihpatna ahihziak le’ng ahi ngei dia; ka thunkhelh pen thunlut hoih tuanlou in, alehlam hon ngatsan vengveng mai hi. Atawp in chu, ken le’ng hoihtak a enkawm in ka thunthak a, maban kalsuan thei di’n ka koih thei khongkhong hi.


Mi khenkhat in….Simlei Vai peituah-tu a pantheihna dingin Rs.500/1000 khawng hawmkhe zungzung ua; ke’n bel….Pathian’ gam nnasepna a banghiam ah phattuamna aneih khakleh chi’a Rs.20 ka thoh pe’n, mi’n hon muhsak le uh, tawm thoh hon sakpih luat khak di uh laukawm pipi a ka thoh ahihziak a, thohlawm donna, bawm vangsung a le’ng thunlut khalou zozen a om a, liing zeen a thohlawm thoh hitel ka hihdan-te khawng ka lungsim ah honglut zungzung hi. Bangteng hileh, ka thilpiak pen; kei’ kiphalna bang a ka piak ahihman in, mihing-te’ mitmuh di khualna ziak lel a tampipi thoh-te’ sangin Pathian kipaak zaw peuhmah dingin le’ng ka um hi.


Coimbatore(Tamil Nadu) ah septheih tuamtuam sem a va kiloh ka hi a, Christmass Ni a eimi-te’ tamna deuh chi’a, Delhi Khopi aa va kikhawm vengveng ka hi peen mai. Meltheih luat omkei mahleh; eimi ngen a kihihman in ka kimaingal sak mahmah a, nuam leng ka sabok. Huaihun a thohlawm dong-tu’ melhoih dan lamdang ka sa. Numei dang toh kibanglou in, zum leng zumhat tuak mahmah mai hi. Hon muhkhak ngeilouh leh, meelthak ka hihziak le’ng ahi ngei dia, thohlawm ka thoh hun in, keilam le’ng hong ngangam kei..!!.


Nuamtak a kikhopna ka neihzoh un; Jamia Milia Islamia University a ka kailai aa ka kithuahpih det, ka lawmpa kiang vaphak sawmin konglam ah ka pawtkhe pah hi. ‘Warning’ bangmah kipiak masak chih-te om vetlou in, kikhoplai a kei tutna zawn thohlawm hong dong-tu toh kongbul ah ka kiphutuah kha dek uhi. Kisuanglah sim tuak, gen dipen thei zawsam omlou in anawl khat ah ka dingkhe phei ua, khut kisattuah in ‘Interview’ ka kibawltuah neuhneuh uhi( Min kidong tuah masa phot zozen).
Zolianu’n ka kiang ah; Restaurant a sem ahihdan ho’n gen a, a naute Numei khat leh Pasal khat toh innluah a om uh ahihdan hon hilh hi. Huaikia hilou lai..!!. Ka bilkha ah,” U Sang, hiaimun a belh di neilou na hihleh; Hotel a sum tampi seeng a na tun sangin, kou innluahna ah hong tung lechin hilou maw…?” hon chih, ka bilkha ah a mangngei kei. Huaihun in, ka lawmpa kiang vaphak malak ah, upa te’n “Muhchiil Vangngaih” achihsek bang ua, ka muh apa’n ka sinlai luahtu- Biaklun (Luni/Lun chi a, noutawi tak a ka sap) te’ innlam ka tung daih hi.


Kumthak tan suty la ka hihman in, Luni-te’ innluahna ah ka omtou charchar a, kikhopna om hunteng in ka kikhawm gige uhi. Innkuan khat bang a hon omsak a, muang mahmah kawm a amau’ innluahna a tung dia hon zawn leh hon khongaih-te unau, ka pianpih sanggam-te bangin ka en a, amau bel a Pa uh bangin hon en uhi. Septheih tuamtuam sem a om; hiai unau thum-te’n ka lungsim ah ngaihtuahna tampi hon pia uhi.


Hun in ngak neilou a, a-ngeingei a paipai himahleh, achaang in paihat bang ka sa mahmah a lah, kei nopsakluat man ana hilel hi. Ka theihlouh kal in Kumthak mel mu in, kei le’ng ka sepna mun lam ah ka kiik nawnta hi. Ahihhang in, Luni toh ka kihou den ua, a chang in a unau un hon houpih daudau zel uhi. Ka lungtang kumpinu ahikei chihngam di vual ahi nawnkei a, ka khosakdan teng leng hon thuneihkhum abang hial hi. Hun ka neihnaak leh, ka lungdeihnu houpihna in ka zangbei sipsip zel hi.


Hun-te pailiam zel in, kum kim vingveng kimulou a ka omnung un Father’s Day(Pate’ Ni) hongtung a, kei le’ng kikhawm dingin Modi leh Luni-te tuallenna Delhi khopi ah ka tungpah hi(Delhi lou ah leng kikhop theih himahleh). Huaihun a Delhi khopi ka tungtouh kin dan bel, atehpih didan dang a-omkei. ‘Physics’ in le’ng ka tungkin dan, agen didan tuan theilou a, alu(head) hon peikhum hial dingin ka muangmoh zeih hi.


Father’s Day Programme om bangbang ka zatzoh un, Luni’ naunu leh anau pasal pe’n innlam ah ana pai ua, kou bel mun tuamtuam ah ka bang kawi uhi. Park minthang lawlou, luun leng luun lawlou bok, ahihhang a amun nuamlou tuanlou khat ah ka vaaklut kha ua, huai ah khawl tawldam in, thu tuamtuam ka genkhawm hiauhiau uhi. Huaihun chiah in zaw….kuamah dang ka engtuankei a, khovel ah poimoh dang neinawnlou tuk ka himai..!.


Singliim nuai aa loupa hing dipdip tung ah ka tukhawm ua, Luni ahihleh ka veilam pang ah tu hi. Bangtan hiam ka tutnung un, Inkuan bangzah hiam le’ng hong paikha uh. Kei a di’n bel; inkuan nuamsatak a, ka omna Park sung ua hong nuikhawm zaizai te’n gen(meaning) thupilua a neikei. Luni ngaihtuahna a om di bel a guukin ka thei a, ka hehpih gu mahmah hi.


Ka veilam khut ah kiptakin hon leen a, ka baan ah hong kingai phei kawm hi. Amai , ka muhlouh dingin a sam sau ngihngiah in a khuhsuk sak chet a, ameel hon musak ngamlou abang hial. Singbawk kawm apan nisa zung te’n asam a salhkhak chiang bang un tevaak selhselh hileh kilawm bang a ka muh hun leng a om. Kihou hetlou a minute 1 vel ka omnung un, ka tong(elbow) lak hong lum huthut a, tui hileh kilawm khat ka khutngawng lam manoh in luangsuk deudeu hi.


Ka khut taklam awl a kuanphei sak in, Luni sam kai ngihngiah ka hui sak hi. Huaihun chiah in zaw kideek zounawn mahmah lou ahi ngei dia, ka zaak chian mahmah dingin hong kidiik hithit zozen a, a mit ah tui vungdim hi. Ka khut kiptakin hon lenden a, kei ahihleh hon enngamlou in, leilam ngasuk dide kawm in kidiik zomzel hi. Ahehnep didan tuan ka theikei..!. Ka scarf ka lakhia a, amittui ka nuulsak kawm in, ka ang ah ka pombelh phei hi.


Bangtan hiam nungin,” Lun, bangteng ngaihtuah khawmkha e…hun paisa-te ngaihtuah nawn ke’n la’n..mailam khosakna di leh nuntaak zia ding I geelkhawm zaw ding…” ka chih leh, “ U Sang, ka nu-le-pa…haankhuk pan hong thoukik a, kou unau’ nuntaak zia diing kamkhat beek hon genthei hilai le uh chih ka utlua…Hiai I mai a….nuikhawm zaizai-te ka en a, ka pian apan huchi banga khatvei le omkha ngeilou ka hihdan khawng ka ngaihtuah chiang in, vangsia kisa a, kideek zoulou a kapkha ka hizaw…” chi’n hon dawng tiautiau hi.


Awl chik himahleh, chiangtak in Luni’ kiangah,” E…tuma lam a, I kimuh nawn chiangin a chiangzaw sem in k’on hilh di na chih pe’n tu’n hon hilh ta ve, Lun…?” ka chihleh, hon kingaihtuah dedu masa zozen in,”Ngainuam leh theinuam taktak maw U Sang..?” chi’n honleh dotkik hi. Ke’n le’ng, kindeuh mai in ngainuam leh theinuam taktak ka hihdan ka zasak ngal hi. Luni in agawl bang honkhuah phalhphalh masa zozen in,” U Sang, gensiam kei mah le’ng a ngaihkhiat dan ana siam mai in aw…?. Ka ut dandan a hon gensuk belbual di ka hi” hon chih a, “hmmmm” chikawm in ka lu(head) ka susuk ngaungau lel hi.
Bangtan hiam nungin,” U Sang, kou unau mi 4 ka pha ua, na muhkhak ngeilouh pe’n aneupen pa ahi. 


Amah ahihleh, ka Nuneu’(pasal neinailou) etkolna nuai ah Lamka ah om a, School kailai ahi. Asiang siangin gensuk mai le’ng; ka pa Sepaih ahi a, ka nu toh kum bangzah hiam a kingaih nung un kiteeng ua, ta hiaiteng hon nei uh ahi. Ka nu, mi damtheilou ahih ban-ah, ta lii(4) bang hon neih chiangin, sisan tampi sengta ahi chih gentamlouh in leng na thei mai ding. Ka pa ahihleh, mi thahoih leh sisan hat ahihmanin, iit tak a ka nu aneih hizen pi….ka nu a haat nawnlouh chiang in, lungkim zoulou a…asepaih panna lam ah a-ut leh dah in va omgawp sek a, suty hongpai chiangin le’ng inn ah a-om ngeikei. Inn hongpai sunsun chiang in, akhutthak nuulna dingin kou a tate hon zang zialzial sek hi” chi’n hongen hi.


Hon genzom zel in,” Hun bangtan hiam nungin, ka Pa’n a sepaih panna lam ah zi dang va nei in, ka nu leh atate hon ngaihsak nawnkei..!. Suty hongpai chiangin a zithak-te’ inn ah kinga zel in, sawtlou nung in muntuam ah teeng uhi. Ka nu ahihleh; ka ka pa’ lam-te’n adeih khollouh uh ahih zawkmah ziakin, ka pa’n zithak aneih bang kipahpih mahmah uhi. Ka nu’n hiai thute hon zaak chiangin, adamlouhna hong kibehlap deuhdeuh in, lupna ngaak hial in hong om ta hi. Ka pate lah a zi thak toh nuamtakin om ua, kei…..damlou enkol di hial a lian leh piching nailou himah le’ng, a loutheilou ahihziakin ka nu ka enkoltou hi” chi’n hong kidiik seihseih kawm a….


“ Ka nu’n…..’ ka sihma in na pa ka munuam lua Lun….na pa hon va sapsak mahmah ve ua maw..?’ hon chi nguutnguut sek hi. Ka nu’ deih bangin; ka Pa suty hongpai chih ka theihphet in a sam dingin ka vakuan a, sapzoh di vual a hikei. Lungkham takin inn ka tungkik a, ka nau-te a sam dingin ka sawlnawn hi. Ka nau-te’n le’ng ka pa va samzou tuanlou in, thazoi ngoihngoih kawm leh mittui vung kilkel kawmin inn ah hongpai kik uhi. Ka nu’n ahihleh a dahmel ho’n musak ngeikei a, sidek kuan a a-om hunin le’ng a nuihmai hon lakkhe teitei hi...” chi’n, tomchik hon khawl nawn hi.


Ka na pautuh tuankei, dotnop ka neih sim-te leng ka dong naikei a, Luni mah ka genzom sak zel hi. Sawtlou nungin,” Ka pa vasamzou omlou ka hihdan uh ka nu’n hon theihtak in, pau zoulou sasa in,’Bawi-
te aw….van inn nuam ah kei ka na pai masa dia….na pa leh nou unau le’ng kei paina mah ah hong paisawm un la, na pa’ kiang ah le’ng; ’ ka nu’n, van inn nuam ah konna ngak di honna chihsak un aw….’ Achih nung sawtlou in, a dahmel hon muhsak nuamlouh ziaka nuihmai pu teitei kawmin; October 2005 ni’n, a tangtawn mun diing hon zot santa hi. Huaihun in, ka pa’ lam-te muhkhak di a omkei ua, ka nuneu-te toh kou unau lel ka om liikliak uhi..” chi’n aban gen zomthei nawnlou in khawl hi….


Den a scarf ka piak aa, amittui a-nuul keuhkeuh kawm in, “ Ka nu’ sihnung in, ka unau un ka pa’n hong pii a, a zithak(ka nuthak uh) toh hon omkhawm sak hi. Huchia bangtan hiam ka omkhawm nung un, ka pa hong pension a, ka nu thak toh zu khawng khamden gige phial ua, achaang in kou unau in ka thuak loh zel uhi. Ka nuthak leh ka Pa’n, New Bazar ah Zu Hotel bawlin sum a zong ua, kei ‘hotel girl’ didan in hon zatsawm uhi. Kei le’ng ka utkei a, ka neu apan hon iit gige pasal khat toh ka kitaipih tamai uhi. Kei utthu a pasal mawkneih ka hikei a, sumdawnna hoihlou tawp a kipei dia zol a ka omman leh ka utlouh chiang a ka nu-le-pa’ khutlum ka thuak zohlouh man ahi zaw. Ka nuai a numei pen ka Pute’ kiangah ka sawl a, a thumna(pasal pen) ahihleh, ka paneu-te kiang ah om in, aneupen(pasal mah) ka nuthak in a etkol dingin inn ah ka koih ua, ken pasal nei in..ka kikhen thaang vek uhi…”


“ Ka pa’ omdan teng lah mi’n theivek uh ahihmanin; ka va luutna te’n leng hon deihkei zomah uhi(innsung ka luutma ua, hon deihlouh dan uh theikhin ka hi). Ahihhang in ka pasal in hon iit ziakin, gamlak peuh ah ka kibuk hun uh le’ng atam mahmah. Hun bangtan hiam nungin, inn ah ka pai ua….nau bang le’ng ka nei sam hi. Naupawkawm peuh a nnasem in, lou bang ka bawl a….meh di ka puaklut chiangin le’ng, kei khutsuak himhim neektak a sakei ua, hon paihsak hiilhial sek uhi. Huchia, ta bang 2 tak nei a ka omnung uh sawtlou in, ka lutna te’n ka pasal thuzoh ahi ngei di ua, ka iit mahmah ka pasal in zi dang hon neihsan hi. Huainung in, inn apan nohkhiat in ka om a, ka tate toh le’ng hon kimusak nuam kei uhi...” chi’n, dang-awk kawm in hon gen teitei hi.


Aban agenna ah,” Ka innlam uah ka kiik a, ka nuthak toh ka kikoltou neuhneuh nawn ua, a haksa tel mai U Sang. Huaihun chiah in zaw, ka Pianna nu ka ngaihna alian tel mai…a kivuina haanmun peuh ah ka vakap gusek hi. Ka naute’ hon theih di lah ka lau mahmah mai a, aguuk a kahkah chu, kei adia ka ‘daily routine’ ahi mai hi. Ka nau neupe’n uh lah, ka nu thakin, TB (Tuberculosis) veilou pi, TB’ damdawi ana piak nilouh ziakin, a awm abing louh chiangin, khawsik a, a-tha le’ng tung taktak theilou in om hi…” chi’n poisa tak in hongen hi.


Luni’ khut ka lenkip deuhdeuh mai a, aman le’ng mawkmai a khah honsawm kei. Agawl hon khuah cheuh in,” Huchia bangtan hiam ka omnung un, ka Pa hong damtheikei deuhdeuh mai a, atha te hongchau mahmah hi. Kei le’ng beidong gawp in; Delhi lam ah ka zin a, Restaurant ah sem in, ka nau-te’ school kaina di leh ka pa’ ki-etkolna di sum ka khaak zel hi. Atawpin, ka nau pasal alianpen le’ng kei omna lam ah hongpai a, ka nih ua pangkhawm in sun leh zaan chih omlou hial in nna ka sem ua, ka pa’ kivaakna di Auto leh Innmun khat ka leisak uhi…” chi’n a thugen hon khawlnawn a…


Achil valhzual in,” Ka pa lah gim deuhdeuh ahihman in, ka naunu leng College kai khawl in, ka pa enkoltu in apang a, kei leh ka naupa’n sum ka gaalkhak zel uhi. The Park Hotel kichi ah ka sem ua; Zing dak.8:00 apan nitaaklam dak.8:00 tan ahi ka timing uh. Ahihhangin, Overtime(OT) in nna ka sem ua, dak.8:00 pm apan le’ng khawl tuanlou in, zinglam dak.5:00 tan ka sem charchar ua, sum kidaih chih a omtuankei. Nikhat in, ihmut hun dakkal 3 kia(5am to 8am) ka nei hamham ua, annek sung leh kihah sung khawng toh gawm in, dakkal 3 ka ihmutlouh hun uh leng atam mahmah…” chi’n hon entou kiau hi.


Awl a kuunsuk nawn kawm in,” Ka pa lah ICU a om ahihmanin, lametna atawm mahmah mai. Kum 2010 aa ka Pa ka muh, dam in ka mukha nawn diam aw….chi a lungbuaitak a ka kingaihtuah vungvung lai in, ka nau in hon phone a,’uu…I pa a beita…’ hon chih in, ka omna mun le ka theizoukei. Huai hun ahihleh, 2012 kum ahi a, ka Pa’ kivui hun laplou vetvet chi’n, kintat hehu ka sawmkei. Lenna a paiman di kineilou ahihmanin, Train ah tuang in Lamka lam, ka naupa toh ka zuan vengveng uhi. Ni bangzah hiam nungin, ka nau in hon phone a; ‘I nu’n le…..I innmun uh leh Auto zuak a, hon paisan ahi uu….i pa toh a ta uh ngeklai pi le taisan zomah…’ hon chi a, huaihun in ka hinna le ka iit nawnkei. Alim le nengamlou phetlouh, ihmulou zen a loh a I leikhat-te zuakmang a om ahi chih ka theihin; Train tailai apan tawmkhiat a sihmai bang ka uut hial hi. Ka nu’(nuthak) sanggampa ka phone a,’ kou tagah in, huai naungek tagah sawnsawn ka don zoukei di uh, a nu omngal a…va lakik thak mai ve ua maw..?’ chi’a kapkawm a ka nget nguutnguut leh naungek a valakik vanglak uhi..” chi’n, khasetak in Luni in hongen nawn hi.


Amittui nuulkawm in,” U Sang, ka Nu thak un ka gouneih teng uh hon puakmangsak ahihman in, kou khosakna di a omkei. Abul aa ka kipatthak uh akuul a, huaiziak a ka nau neupen uh ka nuneu enkolsak(adamtheihlouh ziak) in, kou adangteng…sep theihtheih sem dinga Delhi lam ki denna ka hi uh. Ka nau neupe’n un,’Uu, kei si leng I nu’ kianga pai di, hiai leitung haksalua..i nu’ kiang ah ka pai-ut gawp..ka sihchiang a kuamah na kahlouh d’uh..’ hon chih in, hon khamuangsak mahmah ahi. Ka gendan na theisiam belbual diam a…..Huai ban-ah…I maw U Sang, ka Nau bu hoihlou inchin..zanlam a ka va ki-etsak leh Doctor te’n; nau na deih leh nau paai inla’n, nau naneih chiah, na naubu I lakhe khawm ngal di hon chi uh..” chi’n, kisuanglahtak in hongen hi.


Ka thuzaak in honzou mahmah mai a, Luni leh asanggam-te hehpihna in ka pumdim ngal hi. Ka iitna leng alian deuhdeuh mai a, “Lun, na naubu paih ngai di ahihleh, ken lah nang sihtanpha a dia konna teel na hihtaak manin, I kiteeng mai dia…Pathian zar a nau I neihtheih leh nei in, nang adia hoihzaw di ngiimna in na naubu lakhesak ni aw..?” ka chihleh, “ U Sang, iit tu di omnawnlou bang a ka kikoih lai in, haksatna ka tuah-te uh, Pathian lam naihna ding a ka zatziak uh ahi ngei dia, Biakinn sung apan mahin Pathian in, nang hon peta. Ka Pa ka simmoh ziaka, den a thu-te hon gen ka hikei a; Ka Pa’ Khekhap…!!, mite’ zuih dia le’ng taaklou ahihman in, tua Papi hikhinsa leh hong hidi te’n…Ka Pa’ Khekhap hon zuihlouh na ding ua k’on gen ahi zaw..” hon chi hi.


Luni’ nau-te leng piching vekta uh ahihman in; damsung a mawng singbang kikawi kip gige dingin, tuibang ka kigawm uhi. Tu hun(June, 2015) tan in, ka kiteen nung uh kum khat bang a phata a, Pathian in lem hon sakpih leh, khanawn (July kha) in gil a gah kipahman goutan piakin ka omta ding uhi.
Laigelh-tu’ Lungsung Pan:


Hiai tangthu; “Ka Pa’ Khekhap..!!” kichi, phuahtawm maimai ahikei. Hinkhua a thiltung taktak ahi. I gam ah Meithai-tagah tam lawta ahihman in; Biaklun(amin diktak) in le’ng amau’ tuah bangbang midang in atuah ding uh phal mahmah lou in, hiai tangthu (taktak) tungtawn aa, mi tampi in kibawlthakna honneih uh lam-en kawm a; gelh dinga hon sawl, nialtheih vual hilou dan a ka ngaih ziak a k’on gelhkhiat ahi. Gelhtheihna honpia, I biak Pathian un I mitte uh hon hih vaaksak ta hen….!


1806 – Ka Kipaak - 2015

©Siamsinna Leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA