ZODAWN PAN LAIKHAK


~ ZM Tonsing

“...Azu-ava’n zong zuun lou e, Zuun diing neilou ka gamlei aw;
Ka gamlei aw lelliang lua e”

Lawm it,
Vanglian Tung Thianmang huaina zal a Zolei tangbang na dam ngei lam-en ing. Kei zong Sian’ huaina’n tangbang damlel ingh. Kimaituah a simthu khaubang sutkhop lunggulh lua himahle’ng omna mun-le-mual in a zilh taklouh ziakin hiai siamsin thelnah tungtawn a thaikawi k’on khak na lungtang a paitem bang ana kuah diing in k’on ngen masa hi.

Houlung kup kia mai hilou a, kimuhlouhna bangle sawt piansimta ahihman in hongzin ka lunggulh mahmah hi. Nou lah hon pemsan masa, pemsan nanung na veihgim nasan ule zakphak hinawnlou tel a! I sulnung teng uh keikia’n khattang in ka na zunzun mai hi.

I chihsa mahbang in hongzin lunggulh lua himahle’ng zanlam teng ikhua-itui ngaina leh puahnuam mi a hongtam luat ziakin k’ong zin theikei. Hichibang gam-le-nam, mihinpihte it a, zunlouh tulpan kai i Zodawn vangkhua te it a, awlmoh a, tembang zuun leh puahphat ut banah mitsiik a le i etnoplouh tagah-meithai leh dai kilkal a mite itna leh kho-ngaihna kum 5 halzel a om panphet ahihman in mi hon it lai sunsun a va zinsan mawkpen hithei ka sa kei hi. Huan, ‘sing omlouhna ah gua kizang’ chih dan in saptuam vai hi’n khotang vai hitaleh panna ka hau teltul vanglak a, hun awl ka nei ngei mangkei.

Lawm, na pemnung uh i khua n’ong phakha naikei hia? Hongpha himhim dih, ngaihtuahna neithei chiangte a diing a khakham vei sihtheihna di hialkhop ahita! ‘Kou hunlai a zaw’ chihchih dia om a, heina peuh nunlui ngaih puanbang thaksak tulel hi e. Nunnuam ngabang lenkhop lai nite, sul honghei in mallai tang di’n na lawmlou!
Nidang a zaw kikhawm kei lele kikhawm tawplam mipi’ husa a kitheisam eive maw? Tua maw Jesu’n a mi siangthou te hongla khinta mah bang ahi. Kikhawmtawp chiang a kikhawm paite suanghum a ina densek na mun uh tu’n zaw khovel a gammang sah penpen abangta. I khosung mahmah ule lou kum 2 tul khawng mah bangta ahi. Lampite nengchik ana ngilzek lai a. Lou kum 2 tul a le a lampite abing lo-nai mah sam a, maw le?
Nitaklam teng a kholai a ‘free-show’ etsak lai khawng na ngaihtuah kha ngei hia? Huailai khawng a deihhuai lua hikei mahleh ngaihhuai vungvung ahi. Kangtalai van di solfang ‘nikum tuai’ khokhang a iva sat ua, maubuhkang inek ua atang na gawl a ahong tang ep-op laikhawng na thei hia? Kangtalai zawlgek di khiangsing hawngkheh sa a na put hanhan, na chi thaksa a na kah maimah lai ka ngaihdan. Kangtalai hennang khausiing muzoulou a veihnam khau i sat thengthung lai khawng uh...

Ka inn ua thouhai lem ikineih ua n’ong thohhai taktak lai a kon lauh dan uh. Kibukteih siakneih (hide and seek) i kimawl ua, singlem sung a kibu chin a naknoh a na sih deklai khawng ka ngaina e! Ka sumtawng ua aktui gu, ka sumtung ua i sukkiat zeizoi ua ka pan hon zep ek-ek lai ana ngei maw. Na sakhau a aktui pumkhat na kuahguk le honzep kek phok hilou a maw?

Sunchiang a ka lupna tung khawng ua ‘khaumulgui gol’ kin a kin a i kichihsiak ua, na chihtheihlouh a na nuakpai lai theimah nite maw? Sunchia ki-ann kumneih hang a, meh dia ka tangmai uh sathau a ikanlai khawng uh nuamlo dan ana hi akei. Ka singhon uh i phel ua, gophel a sazu na kap a ka gil n’on kapkhakna a pawn tutan mang nailou eive. Na mel muhna’n ka na zang geih a!

Vaibuakna a ak kapgu dia kuan, simbu ak-chang i mat maimah ua, i picnic neihnaih lai uh nuam e maw? Simbu tanglit, neuchik toh lawmta mi 6 hiamtak picnic chihtel zaw kingaihnatna ziak liuliau ahi. Itna ankuang!. Tua maw, vaibuakna ah ak kapgu di chilele vaibuakna le om nawnlou eivoi. Tulai naupang vaibuakna kichi theilou le tam a tam duh eive, pauthak toh kibang ahita ‘vaibuakna’ kichi.

Kelkum i toh chiang ua a khunglam a i om leh ‘meihol’ suak na chihsekpen ka ngaihtuah thakthak leh kitohkhak di lauhman eilel voi maw? Ka kelkum tal lian a lian, a kii (horn) sau vingveng, hat a hat no’n suhsak a ka pa kia k’on gen leh ka pan hon vuaklouh ka heh dan! Pathianni chia kikhawm manlou zen a ‘the-tolh’ te kiman sek. ‘The aw tolhtolh, a ma lam ah gal om e, a taw lam ah tolhtolh’. The i mat dek ua singkung a n’ong kiat a, a nuai a voknou n’on denlup malamlai na thei lotel di maw? Vokpi’n hong keihlouh hamphatak na hi.

Haipithau i bawl ua, ka pa’ tem hiam a hiam vingveng i sukmang sak ua ka pan honzep le na thou e maw. Huainung haipithau bawl di himhim hong kiphal nawnlou. Singlam suihsak man dia singlu-kham pu khawng a kiloh zaw singlam deihna liantak ahi chih thakthak in om. Pathianni chiang a numei-pasal kichou ‘kiphaizang lingneih, kipuanse lim denneih, taisuak, suih, ling, ka gal a sing satsat’ chih khawng leh a dangdang kimawl zaizai seklai khawngte ngaihhuai hina maizen e! Tam nasa lota hia? Ka gen-ut kimkhat le gen nailou keive! Keikia a lungzuan ka sialsial sah nangtoh lungzuan sialkhawm ve ni e chisim dan ka hilim a eive.

Vasa bu hawi chiang a lah nang a hawi ma-first hi gige. Vasa nou a ann sangpen tang gige tel chin a! Vatualtawm bu na va sawk a gul na sawkkhak nguak lai ka ngaihtuah thakleh ka chi zau! Ka baibek nelsan nou khoi piching dek geigei ta n’on khahsuah sak chu tutan ka hehve! Mi thang (trap) a vasa awk i guk hiam, ahihke’h gophel a a vasa i kapdalh phephek zaw nuamtak ahi. Lamlian saknung a mi kaihkhum kam a valah awk, a valah i va khahsak laikhawng uh,.... khel chiik takzaw ihi umaw?

Ka loutul ua sazu kua tou, mei i khahsuah ua ka buk uh i sukkatlai uh na thei hia? Na lauhluat a taimang khawng na sawmkha. Ka mankhawng uh i va vil ua, gul lian a lian ana awk lau a loutaw a kipan buktan sidek zen a i taitung lai uh, tutan le ka gimlai! Ka pa’ zawngpial kam a zawng awk, a zawngte sihma a zawngpial tung a tom a ikitom khum lonlon lai uh nuam e maw?

Haithak dek chiang a khomual a tangmai dawnsek laikhawng nuamtak ahi. Khatvei tangmai i dawn ua, na nu’n a tangmai puak tengteng hon piakvek lai chu kisuanlahhuai zozen ahi. “Michih in it pipi a pelou a, piaklouh theihlouh bang a le ngaihtuah a pe tuanlou in, a lungtang ua tup bangzel in pechiat uhen. Pathian in kipaktak a pe mi ahi, a it” chih naihnaih khawng nuamtak zaw ahi mah ve. Ka ngailua!
Khatvei, nitak lam vaidawn dia i kuan ua, na nute’n pumpelh lam hontawn ua, en lamsau lam kitawn, na nute toh kipelkha hang a na loutan uh iva tung leplop lai uh na thei hia? Huihpi-vuahpi khawng kithuak zo-mah. Lampi a khomial, paingam nawnlou a i kah maimah uh. Na ute’n ann tun pozen a hong dawn uh, ka ngaihtuah thakleh ka kisuanglah lua.

Lawm, hunlui sutsut di chile sut seng di ahikei. Tuchiang in ei’ sulnung zui di khangthak kua-mah om nawnlou hi. Vuahzuk zoh chia kholai a hawktui ching kua-mah om nawnkei veh! Khangthakte pilgawpta hia chi lelah akua-akua le neulai a zaw kihai milmel chiat sim thou hi a. Ami di mahmah le om a om nawnlouh thoh le ahi a hi, eikhua ah zaw! A khosa thei deuhte’n lah hon pemsan tawmtawm uchin ua. Ahi, pemlouh lah Zodawn ah bangmah lam-et di om nawnlou zel a maw?

Tun zaw lem-etna ka nei. Zodawn it a, ngaina a, puah leh zuun nuam mi a tam. Athu kia mai hinawnlou a, a taktak a ahon sepkhiak uh ka gingta tinten hi. Ei-le-ei i kizun a, ikipuah kei leh midang in hongzuun a, hongpuah lou diing ahi dan kuapeuh in theita hi. Kum 5 halzel a gam-le-nam it cheuh zelpen zaw kial laplou deuhmah hi. Huaiziak in, heutu nnasem nuam, khantouhna deih a diktatna toh vaihawm a nnasem di ngen kineita ahihman in Zodawn ah leng khantouhna kawlni suak panpan ta hi.

Lawm, ka tawpna pen di’n hiai anuai a la aphuaktu theichiah kei mahle’ng k’on taklang himhim diing. Ala le na theihsa ahi maithei, himahleh a thu ana ngaihtuah thak himhim diing in k’on ngen hi.

Selung khuambang gelgel ing e,
Kua in giabang a zuun diam chi’n,
Singta luah di’n pamlua sa’ng e.
Azu-ava’n zong zuun lou e;
Zuun diing neilou ka gamlei aw,
Ka gamlei aw lelliang lua e.
Sumbang bia ni i Tung Lunmang,
I tung simthu honglel ta hen,
Tulpan kai e pianna gamlei,
Sian aw zingvai honghawm in la;
Thangbang vil aw ka gamlei uh,
Sian aw na lemgel bang hihen.
Hun mualliamsa mubang ngai ing,
Galsial bangin ka don zong a,
Sulhei lou di’n mualliam zouta,
Gual toh nuam a ka kholhkhawmna;
Pian in dangta i sumtual zawl,
Mualliamsa hun mubang ngai ing.
Sungkim a bualkhawm lai ngai ing,
Lunggel mitkha in mangmoh e,
Pupa’ saklung i phumna aw,
Tulding bang e lengvan kai e;
Gia bang zuun diing ban in sam e,
Pupa’ selung a awi diam aw??

Hiai teng in hunsak phot maini aw lawm. Damtak a kimutuah thei diing in Sian in heina peuh ah naubang honkem hen aw....!

Damni mangpha.
Lai-aat
Na lawm,
Tangzuang.
08/06/15

©Siamsinna Leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA