LAMKA DAMDAWI INN AH TANGKHA TUIMAWL


Written by: K Lianthansang

Written leh Medical Examination leh thunei sangzaw-te apan ‘Interview’ chihte buaipih khak-a nei sese lou in ka chingsuak zenzen a; kipahhuai chih di hi’n teh..!!. Lungkimtak a kha bangzah hiam ka service nung in; kei theihna kia a kingak ahun nawnkei a, maban pai didan bangkim hon ngaihtuahsak thei di mi ka zon hong poimoh pah hi. Ka u’te panpihna toh ZUIH di kichiantak ka mupah a, huai in hon thupiak peuhmah ka ZUIH tuh, kei leh ka inkuan-te a dia damna leh punna ding le ahi bok hi.


Eimi deuh chihziak leh amin mahmah leng ‘ZUI’(numei’ min) ahihziak in ginomtak in ka ZUI(hon thupiak-te) den hi. Aziak ahihleh; min a ‘Biak’ kichi telkha-te ‘Biak ngaideuh tangpi uh’ chi’a mi’n agensek uh ka zaak man in, ‘Zui’ kichi telkha-te leng ‘Zuihtak deuh’ dia ka gintaak ziaka, ana ZUIKHA leng ka hi bok. Huai ka chih hang in, min pawkhalou leng tampi om veve a; ‘Biak’ kichi teng Biak ngaivek tuanlou ua, ‘Zui’ kichi min nei teng leng zuihtaak kim tuanlou uh ahi chih, huchibang min neite’n kei sang in a-thei zawlai ding uh(?).

Adviser dia zangkawm a, honthupiak-te thumangtak a ka zuihnu bel; eimi numei-te’ lak a dia leng aminthang lawi ahi chih ka haihkei. Aman leng, Zodawn lam apan kipan ka hihdan a haih tuankei bok. Eisang a ‘Zogam Huihkhi’ ana diik masa zaw nanana tuh; banglam peuh ah senior zaw in, alungsim diktak matzoh di vual leng hilou hi. Achaang a hai honsak hun leng atam mahmah dia, hon huat velvul hun leng a-omtham ding(?).

Bangteng hileh, hun in ngaak neilou ahihman in; kha 9(9 months) bang ginom taka ka kivaitouh nungin, ‘Rank’ muthei di dinmun in ka dingpah a, Pathian apan Vualzawlna ahi ka chilou theikei. Mi khenkhat in ‘Rank’ deih mahmah napi in muthei ngei mahmah lou ua, a khen te’n bel kum 3 zoh peuh in mupan sek uhi. Kei, mel-et leh mahni kithununna lam a leng chinglou himah leng, Pathian hehpihna khazaak nuai ah Rank(Aaksi belh khat) muthei di dinmun a ka omman in, kipaakin ka phe velvul zozen hi.

Ka kipahna in sawt adaihkei..!. Ka haksatna teng ka genna, ka poimoh hunteng a ka vatai zelna nu’n ‘Rank’ ka muh hun-le-ni ding hon hilh a, sum leng bangzah hiam kisakkholh ngai di ahihdan hongen khum hi. Ka kingaihtuah zel a, ‘Rank ka muhtheihna ding ahihnak leh sum seen zek leng poikei’ chi’n ka kikhamuan sek a, ka loh(salary) sang a tamzaw, sum seenkhak di bel ka laugu veve.

Muangtak a ka zuih nu’n, ka Rank muh hun di agen pen atheilou ka hikei. Himahleh, ahun atunma in; thuakzoh vuallouh in sunglam apan nohna(phuutna) hong kipan phut hi. Ka sunglam apan nohna hongpiang pen hong nasa deuhdeuh mai a, ‘economic blockade’ bang hon bawlkhum hial chiang un, pawlam apan neek-le-dawn bangmah puaklut theih ahi nawnkei. Ka hinna mansuah thei ka hihdan ka kitheih man in, ka mizuih nu’ kiangah vatai pah lawlaw a, thil omdan bangkim va siatkhiat ka sawmta hi.

Ka Rank muh hun di bel, ka mizuih nu’n hon bawltawmsak ahihdan ka haihkei. Ka haksatdan leh thuakgimdan vagen leng; aman power tawi ahihman in, ahun hon suannai sak di’n leng ka gingta. Amihinpih ngoihngoih ka hihziak in, ahun(rank muhdi hun) leh amun zir a athuneihna azat ngei leng ka gingta tinten hi. Mi khenkhat abat leh bel; ki senior sak mahmah kawm leh sakamkeibang a hang in hon dem ekek ding ahi chih leng, ka haihtuankei. Himahleh, ka hinna in pawzounawn mahmah lou ahihman in, hun bangtan hiam ka kisakkholh nung in ka dingkhe khongkhong a, nidang a ka zuih gige nu maituah ding in a innlam uh ka zuan vengveng hi.
Amun ka tun in midang(namdang) tampi in leng ana kimuhpih ua, ticket bang laak angai hial hi. Bangtan hiam ka ngaak nung in ka luut a, akiang ah eipau chiiktak mai in,”Heutunu…sunglam apan nohna nasalua, pawlam apan bangmah puakluttheih omnawnlou ahi. Hichia thil apai sawt leh ka chaugawp ding a, ka hinna ading in leng a lauhuai phial ding. Huaiziak in, ahun I suannai mai diam..?” ka chihleh,”Ken ahun di ka theina, rank na muh hun dia ka genkholh hun tungdek nailou pi. Hiai khawng na thuaklah pahpah a bang chidi? Ahun atun chiang a Operation bawl ekh di hang a, rank mumai di neivoi..!” chi’n hon dawng tamai hi.

Gen didang ka theituankei..!. Sum bangzah hiam amuhna di ngaihtuahna chu ahi peuhmah ding chih achiang mahmah mai. Ka omdan lemthei mahmah lou ahihman in, beidongtak in ka kiik hi. Tanau-laina khenkhat kiang ah thil omdan bangkim ka zasak ngal a, amau leng Headquarter(amunpi) lam mitsuan mai a, ka adviser nu taisan ding in hon thuhilh uhi.

Ani mah in, ka sanggam-te khat toh amunpi lam naihngal in, sai di teng ka saifel pah uhi. Huaihun akipan sawt kihal nawnlou a rank muthei ziau ding ka hihdan hon hilhtak un, kou leng kipaak in ka bedding(zanpuan lom chimai ni) toh, amunpi lam ah deihsaktu bangzah hiam toh ka giaklut ngal uhi. Huai ni ahihleh, April 25, 2015(kiginni; vuah zusim nipnip) ahi a, Electric leng ahoihkei zoimah.

April 25, 2015 nitaaklam Dak.3:00 vel a zaanpuan tengtoh kinawnlut ka hihman un, rank hon pe di te’n leng abaihthei lam a huaimun ka pawtsan theihna ding un, anohna bang in hon kaap uhi. Analh mahmah ahihleh; Vote khawng muhna ding in, khenkhat in mimal kuahiam a kaap(dem) ekek mai ua, himahleh ken rank ka muhna dingin bel, kei hon kaap ekek zaw daih uhi. Kei hon kaapna uh bel adam pah a, ahihhang in a thu(words) a kikaak te in damsung daihthei ahihman in, kikap dan ah pilvaan poimoh ka sa hi.

Kei hon kaap uh bel, Vote ka muhna ding hilou in; rank ka muhna ding ahih zaw. Huaiziak mah in, nna asem kin mahmah mai a, huai zaan Dak.12:00 agin toh kiton in Rank(Aaksi belh khat) ka ngah pah hi. Ka rank ka en a, kipahna in ka pumdim hi. Ka anglum ah, ka rank ka pombelh thiintheen a, ka gimna teng bang, the-haam betkhiat bangmai in theng huau maimah hileh kilawm bang in ka thei.

Rank ka neih patna ahihman in, ka om heihuai zozen hi. Rank neisa te’n ka kiangah,”Rank neih kichi thubaihlam ahikei. Rank I neihma in ut dandan in om mahle, Rank I neih nung bel I omdan leng I kheng ngai a, mohpuakna kibehlap chihna leng ahi bok hi. Khenkhat in, mohpuakna kibehlap ahihlam theilou in, nuamtak a Rank belhtouh nilouh di ana sakha pahpah uhi. Ei chitna in a zohlouh mohpuakna tam I deihluat ziak ua, I gam leh nam sung uh buai leng hikha thei ahi. Huaiziakin, Rank I neih leh, I Rank neih toh kituak mohpuakna theih poimoh mahmah ahi” chi’n hon thuhilh zelzel ua, navakhuai ka sa mahmah hi.

Rank ka muhni zing Pathianni ahi a, huaini mah in ka pawtkhia uhi. Thohtanni(Monday) honghih tak in, ka liangtung a kinga, ka Rank a taang kipthei taktak kei. Kou leng beidong kisa in, Rengkai lam ah Hmar-te numei khat(mi’ phat mahmah khat) kiang ah ka taipih ngal ua, hon veelchian sak nung in lehkha khat hongelh pah hi. Huai lehkha them hon piak kawm in,”Tuni Dak.9:00 in amunpi ah hiai lai toikawm in hongpai un, na Rank kha adikchiahlou om ahi, kei leng huaihun lap man-a duty ding a kongpai ngai ding ahi” chi’n hon thukhak hi.

Atomlam in gen leng; kou kipahluat ziak leh thil theisiamlou pi a ka mawk lungmuan ziak ua hiaitan tung ka hi uhi. Amunpi a Rank ngah hingal, huaimun ka pawtkhiat ma un, ahoihlouhna hiam omkhak leh chi’n va velchiansak le ung, hichitan ka tun uh ka gingta kei. Tunung a pilvanna ding a, hichibang tuahkhak leng alanglam ah ahoih khat hazel thou bangsim mahleh, sum senthuah na hongtam lawmawk ahihman in, beidot huai bangsim maimah hi. Huaikia hileh pha ve, Huaika rank pen mawkmai a sukven theih ahihlouh man in, zaan bangzah hiam amunpi a giak-a, hoihtak a sai vitvit angai hial hi.

Huaimun a ka omsung un, amun a thil honna saisak eimi khenkhat kamsiam mahmah mai ua, Christian hindan toisang uh leng ka sa. Himahleh, mel-et a leng simmoh kihuailua ahihman in, khasiat huai vungvung kampau leng zaak mun mahmah in om hi. Amau bang a pilvang hile ung bel, tua-te sai thakthak ngailou ding a, huaimuh ah amau a-om uh leng phamohlou ding hi’n ka ngaihsun.

Adiktak a genin, Zodawn apan ka hi a, pau-le-ham leng ka siamkei..!!. Mi atamzaw leng Zodawn apan Khopi kidenna ngen ahi uh chileng, ka khialkei hial ding. Khopi ah kuahiam khat asih chiang in,”Bang khomi aa?” chih ahi pahpah, chih leng ka haihkei. Huaiziakin, Zodawn loubawlna a, meh dia kichiing-te lak a kha mahmah ‘Tangkha’ theilou om di’n leng kuamah ka koihkei hi. Tangkha khaat dan a nekha teng in I thei ding ua, atheilou teitei omleh ‘Tangkhum’ nekha hiding hi.
Ka mawldan bel gentam ngailou in ken leng ka thei hoih mahmah. Huaiziakin, zum pipi a Christian gam ah ka khosak angai. Pathian hing belou mite lak nuamzaw adia aw ka chih hun bang atam mahmah sek a, mipil-misiam tamna ah kalung avai gawpta. Kei ka mawl kia hilou in, ka zawng zomah a, simmoh taak mah leng ka hikha maithei. Himahleh, ka mihinpih-te apan in; Tangkha bang a tongsuah kha velvul zakha ngei di’n ka kikoih kei. Kithuhilhna bel ka theisiam a, mimawl ka hihziak mah in ka ngaikhe peih gige hi.

Huaiziakin, bangmah sohlouh ‘Tangkha Tuimawl’ bang a mawl ka hi a, bangmah sohlouh ziak mah a a-tui vuak kha ka sak mahmah nakkal a, a tangkha natawm hon pumkeihsak-te’ sakmel chik leh ngilhni tuang atung dia..? Kei bangbang a mimawl tampi in leng, kei tuah bangbang hon tuahlouhna ding un, Christian I hihna uh sulang in, ‘Lamka Damdoi Inn Ah Tangkha Tuimawl’ zaw kipenawn dah mahmah ni’u aw..???


Laigelh-tu’ Lungsung Pan:
“Lamka Damdoi Inn Ah Tangkha Tuimawl”  kichi; Thudik Leh Thutak kigawmkhawm, Indirect tak a kon gelh ahi. Hiai tangthu ah; ‘Sepna nei’ hizaw lou in ‘Pasal nei’ ka hizaw a, ‘Rank mu’ hilou in ‘Ta nei’ ka hihzawk ban-ah, ‘Amunpi(Headquarter)’ ka chihpen ‘Lamka Damdoi Inn’ ka genna leh ‘Tangkha Tuimawl’ pen ‘Kampau na mahmah, mimawl-te tung ah zang zialzial’ chih ka genna ahi zaw. Huaiziakin, “Hiai Tangthu in zaw hon kaapkha lua hiveh aw..?” chithei dia na om zenzen leh,”Hiai Tangthu tungtawn in hong kibawl thak mahmah lechin hoih di hiveh aw..?” chih ko’n dawnna ahi ngal.

” Hospital kichi, Lungkham mangbang te adia belhpen ahihmanin, Christiante adia ‘Church’, Hindu Sahkhua Zuite adia ‘ Temple’ leh Muslim Sahkhua zuite adia ‘ Mosque’ ahi chih thei gige a, siangthou leh zahtak taka I kepding uh ahi ” ~ Bijoy Sing, Director of Health Services( December, 2013)

“ Chihtaktakin ka hon hilh ahi, Hiai ka unau neupente lak a mi khat tung a na hih uh tuh, ka tung a hih na hi uh, chi in, a dawng ding” ~ Laisiangthou(Matthai 24)

0106 – Ka Kipak – 2015

©Siamsinna Leh Vakiangbu  2015

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA