"SAHEI SINGLEEK A AKAI NAILOUHLAI IN"

~Vz Vualnam
 
Saheite leilak a apou hunlai uh ana om a, pheisamte’n phei kopkim a aneihlai hun uh a om hi. Huai hunlai tuh dawi leh kaute’ hunlai ahi a, dawi migite leh giloute’ thuneih hun ahi. Kisim-kithah hun ahi a, lauthawng gige a om hun ahi. Tulai hun bang in pa’n tate asuun tham a, himahleh khamtheih-guihtheih ziak hilou in gal ziak hiam, damlouhna hiam, ahihke’h sihsia ziak hiam ahizaw hi. Zu-le-sa atam a, himahleh zu-le-sa’ ziak a innsung kisiatna a omkei hi. Khosung thupina leh phatna langsaktu ahizawsop hi. Lauthawng gige a omna khang ahih zahzah in khamuanna khang leng ahi hi.

Huchihlai in Geltui ah inn tamkhop teng in luun in pha mahmah uhi. Thanghou leh Liandou’ ziak in leng akhua uh tuh a minthang kholdiak hi. Huchia hiai Geltui khua a nuamsa tak a ateen sung un khovel kheek lamdangzou ding khophial thu ahong piang hi. Bangdang ziak hilou in dawithu a hahzatluat ziak un thilsiamte nangawn in athuakloh uhi. Dawisiam lah atam ua, mengmuthei lah atam ua, ahoihlam a zang toh, a selam a zang toh, athil hihtheihna chiat uh a kiphatsakpih ua, thilhih theipen hih a kidem uhi. Dawi leh kaute leng tuaziak mah in amaingal ua, mihingte muh a kilaak leng poi asakei ua, mihingte leng a kihtakei uhi. 

Tua hunlai mah in Geltuite’ lut leh phat zahzah a luun a pha Chimnuaite leng a omsam ua, Geltuite toh nikhat in a kikawmpha uhi. Kho kideihkhop tuak ahihman un akikhingthei mahmah uhi. Khatte’n gamsa lian amat uleh khatte’n huai sang a thupizaw matsawm in tua bang in akidemtou ngiitngeet uhi. Tua khua tuh Guite hausa Tuahchiang makaih in a khosa uhi. 

Huai hunlai in Geltui khua ah Luanngai kichi nungaknou duangching leh melhoih mahmah khat a om hi. Kizenlam aleng kho nungak tampite’n aphaaklouh uh ahihman in tangval tampite’ mitsuanpen khat ahi. Apa lah sa mantheitak ahi a, anu lah vual khawltheitak ahihman in a in uh tuh aluun mahmah hi. Hausate’ bangkua a taakna nei ahihzawkmah utoh mi’ tung-et innkuan ahi uhi. Buh leh baal khamvaal akhozou gige ua puuktawte’ luut munnapen leng ahi uhi.

Luanngaite’ innkhang ah Gendong kichi tangvalnou hoihmohlou khat a om sam a, amau innkuan bel hau lawtellou in khosak nuam huntawk in a khosa uhi. Luanngai leh Gendong’ dontei chih theihkhop hial ding ahi. Luanngai’ pian Gendong tuh naungek pomthei haamhaam pan ding khawng ahipan hi. Adeih mahmah a, asuun-azaan chilou in apom zoh tantan ava pomzel a, sawt bel apomzou samkei hi. Sawtlou nung in Luanngai hong kidok a, khanvual hong bang pah uhi. Huchi’n akithuahtou ngiitngeet ua, kingaina mahmah in a gamtatna peuh ua kizui in a om uhi. Huchia a kithuah sung un atheihlouh kaal un nungak-tangval ahong himaimah uhi. Huchizah dong a kithuah a kingaina himahle uh ki-itna thu himhim ana genkha ngeikei uhi. 

Hun hong pai zel a, nikhat tuh Thanghoute’n ton ahon sawm uhi. Luanngai leh Gendong leng nungak leh tangval piching bang a sim a omta ahihman un nungak-tangval lak a akihel uh ahong kuulta hi. Hiai Thanghoute’ ton tuh khozang in nuamsatak in a siim ua, ni sagih mawngmawng khokiim-khokiang phawklou in a laam uhi. Luanngai leh Gendong tuh piching bang a milak a akihel patna uh ahi a, amau gel mah va kithuah in a om ua, huchia piching dan a ahong kithuah chiang un a lungsim uah nidang a atheih ngeilouh uh kingaihnat diakkholna khat hon nei uh hi in akithei uhi. Himahleh akigentuah zawsam omlou in kinuamtuam tuak in khat leh khat tung a lungkimna mutuak in a om uhi. 

Luanngai tuh nungak melhoih leh nunneem ahihman in ganhingte nasante’n leng ngaina uh abang hi. Ama’ lounawl ah vasa haam ut diakkhol mah bang a, a kiim a singkungte ah vasa va boh ut diakkhol mah abang hi. Lasak bang asiam a, loukhoh kawm a huihnungla peuh asak chiang in pheisamte’n ngainuam kisa in a mabaan a singkung sel kawm kawng ah aphe sosouh uhi. 

Huchia hunte ahong liamzellai in nitak khat tuh theihkholhlouhpi in Luanngaite’ inn ah mouhel ahong hoh uhi. Chimnuai a hausa upa lianpen Ginsong in atapa Khupthang’ a ding a lengla hon sawl ana hi zenhouh hi. Luanngai’ nu leh pa’n bel khosung a leng tangval omsam ahihchiah khualgam ah khakhe se dah ni chih ngaihdan nei in, ‘Bangteng hileh tu leh tu in na zu uh leng dawn dah phot ni ung in, tu i kimeeltheihna hi henla, khualgam a tanu khaakkhiat chih bang leng nopni-dahni a kilunggulh vungvung hun tam ahihman in ka na kingaihsun ding uh,’ chi in kamsiam in khakhia uhi. Huchi bang a nial a a-om chiang un Ginsongte thangpai mahmah ua, Geltui khua sim ding lungsim in nei uhi. Himahleh hausapa’n akuplouh chiang in bangmah lohthei tuanlou uhi. Huai ni apan Geltui toh kisiat ding lampi ngaihsun den uhi.

Gendong in tua thu ana zaak chiang in pona mahmah a, a zingchiang zingkal bang thouzoulou in omthei hi. Nidang a zing thouphet Luanngaite taitou a tuilum va dawnzel hinapi huai’ zing a va kilatlouh phet chiang in Luanngai leng na omthei samlou ahihman in a omna ah lungsim nuamloutak in om hi. Zanitak a thiltung’ ziak hi ding in akoihkei himhim a, huailam himhim leng a ngaihsunkhakei hi. ‘Zing thang vil hi’n teh, vaikuan kuan in hong kilaak na’n teh,’ chi in akihehneem hi. Himahleh vaikuan hun aleng a va kilatlouh tak in a omthei nawnkei a, lah a inn ua va hoh a va kan hial ding ngamlou in lungsim namloupi leh thazoi vungvung in loulam amanoh hi. Lou va tung mahleh nna leng sem gina peihlou in buuk ah atu nilouh hi. A galmuh khaak zenzen leh chi in avangkim in a louzaulam uh a gal-et zel a, lah amah bang muh ding aneikei hial hi. 

Huai ni in tuh a kiang a va hohzel pheisamte’n leng Luanngai huchi bang a dahmel pu amuh un amau leng a maitai theikei hial ua, nidang a a loukhohna kiang a a lasak khawng ngai kawm a kipaktak a kimawl a a-omna uh singbuk kawm ah a men neelnuul geuh uhi. Luanngai in huchi bang a lungkham mel aput mu ngeilou ahihman un lamdang a sa ua, aziak zonkhiat a panpih theihna a om leh panpih ding athukim ua, huchi in alak ua khat thu kankhe ding in akisep uhi. Tua pheisam in Luanngai apai in azuigu a, adahna theih tum in a gamtatna teng a agukzuih hi. 

Inntung phet kisil ding in luikhuuklam amanoh hi. Lampi ah Gendong kisilzou hong kiiklam a galmuh a, kipaktak in naih mahleh akiang atun a Gendong’ melpuak nidang bang a amaitailouh tak in lamdang asa a, lungnoplouhna in abuak hi. Houpih ding a kisalai Gendong in nuihmai lem hetlou leiluai kawm a pelh tak in Luanngai in, ‘UDong, bangchi oi? Bang achia huchia hon peel maimah na hiam?’ chi in aw liing pepelh in agen a, Gendong in kihei tuanlou in,‘Ngai ei, zanitak a na inn ua thiltung ka thei a, zingni-thaini a pasal hon neihsanta ding na hihleh chia nang apan kidangkoih sawm ka hi, nang leh kei a ding in ahoihpen ding ka chi a.’ ‘Kua’n pasal nei ding achi a eita? Bangmah kanchianlou a huchia n’on ngohmawk zaw ka ponalua. Tuzan chiah hong pawt ve aw.’ Tua thu azaak phet in a lungtang a thaltang taang dohkhiat mah abang zot a, kihei in, ‘Huchia zu hong puakthei ahih uleh dotchian ngainawn tuanke’n teh ka na chikha a ahi, ngaihdam aw, awle tuzan chiah ka hong pawt di,’ chi in akikhen uhi.

Nitak in ava pawt ngei a, Luanngai in thil omdan teng ana hilh a, Gendong in leng theisiam in nidang sang a akingaihnatna uh lianzaw bang in athei uhi. Kum tampi a upchip uh aki-itna uh a sitna ahong ua, im nei hetlou a aki-itdan uh ahong kihilhtuah utuh nuam asa ngial uhi. Huchia mei kiang a apau tiptiplai un ak ahong khuang hial hi.

Pheisam in leng tuathu atheih phet in kintak in alawmte’ kiang ah pai a, thil omdan ava gen hi. Amau leng kikum in, ‘Tua bang ahihleh tua thu Khupthangte’ pata in thei le uh bang achi saan ding ua? Thangpai in thusia-lasia peuh abawl ding uam,’ chi in a Khupthangte’ pata gamtat etzui poimoh sa in enkhe ding leng akisep nawn uhi. 

Sawtlou nung in Luanngai leh Gendongte’ kingaih tuh khosung-khopua ah ahong thangta a, Chimnuai a Khupthangte pata in leng ana za peetmah uhi. Khupthang tuh thangpai mahmah a, bangchi leh Luanngai tang thei ding hiam chi in alungsim heekden hi. A khua uh sim ding lah hausapa’n kumlou ahihchiang in lampi dang bang hi ding hiam chi’n angaihsun den hi. Atawp in dawithu zang a gamtat ahon sawmta hi. A kho siampupa uh Luanngai in a it theihna ding dawi-ai bawlsak ding in a va phuut hi. A khosiampu uh tuh huai kiim a dawithu siampen a agen uh ahi a, thil leng a hihthei takpi hi. Siampupa’n akuul thilte akaihkhop zoh uleh thil hithei ahihdan ana hilh a, akuul thilte leng ahilhvek hi. Tuate bel Doupi kha khaliik zan a sahei paak, munphiah kung a daitui umta dim leh zingkal a azu-ava’ dawn ma a sih atuitaak umta dim ahi. Doupi kha hi a, kha leng zingni thaini a liik ding hita ahihman in Khupthang tuh sahei ngah tum in akisa beemten hi. Sun in akhosak ua sahei pouphatna mun ava en a, sahei paak laitak ahi a, akilawm mahmah uhi. Khaliik hunhun a tua saheite va loh mai ding chi in lungmuang tak in a om hi. 

Huchihlai in pheisamte leng Khupthang’ vaisawm kikheelsak tum in ana buai mahmah uhi. A daal dingdan lampi dang omkei, sahei tengteng khaliik zan in singkung ah suan vek ni, hileh muzoulou ding ua, kikheel mai ding ahi, achi in athil hihtheihna tawpkhawk uh zang ding in ahong kisa ua, pathiante’n alohloh un hon loh tave uh, chi in a kisa uhi. 

Kha ahong liik ngei a, a thilhihtheihna uh suah in sikkhat thu in leilak a sahei leh luaileng teng singkung ah asuan uhi. Huai khit in Khupthang leng a sahei hawina mun ahong tung a, leilak a et leh sahei himhim muh ding a omtakei hi. Hiai lak mahmah lah ahi a, tampi apouna, chi in ameisel in azong-azong a, apaamlam, asak-akhang adap a, bangmah muh ding aneikei hi. Lamdang sak leh lungzin athuah a, azong nilouh hi. Atawp in a meisel lah mit thamta, kha lah tum ding hita, pai asawm chiang in lah sahei lou a kiik ding hi asatheikei a, tuzan kikhel leh kikhel himai ding achih chiang in ngai ngamlou a, lah kha nangawn tum ding hita ahihman in ut in utkei leh khutvuak a akiik mai angai hi. Pheisamte’n akiang a singkung khawng apan ana en nilouh ua, a nasep uh lohching chih atheih phet un hihkha kisa in akipak mahmah uhi. 

A zingchiang zingkal ahong hi a, vanleng tanute sahei lou ding a lei a ahong kumsuk uleh lamdang tak a sahei teng singkung a pou amu ua, lamdang sa in kintak in apa uh kiang ah ava hilh uhi. A pa un leng lamdang sa in kintak in ahong diangsuk a, kua hih hiam chia akan kawikawi leh pheisamte’ nasep ahi chih ahon theikhia a, pheisamte asam a, athil hih uh genchia’n ding in anoh hi. Pheisamte’n a thilhih ziak uh nouneel tak in a hilh ua, aman leng, ‘Thilhihtheihna ka hon piak ahilou tantan a na zat man un leh mihingte’ vaang a na kigolh man un tu baan siah phei khatkia toh na khosata ding uh. Na nasep uh bel a omden ding. Na phei uh na mansak uh na theih gigena uh ahi ding. Huan mihingte’ vaang ah kigolh nawnlou himhim ding in pilvang un. Amau a deihteelna om, huai huang neuchik sung ah a ut bangbang in gamta uhen. Ei va kigolhlouh in leng deihteelna haukei himhim ngal ua,’ chi in hamsiat leh thuhilh athuah hi. Huai ni apan pheisamte’n phei khatkia aneita ua, mihingte’ muh a kilaak leng a utnawnkei uhi. Sahei leh luailengte leng singkung ah apou denta uhi.

Mihingte’n leng saheite leh luailengte singkung akailam uh ahon theichiatta ua, leitung a bangthil hong tung hipeuhmah ding hiam, i pusa un hon paih ahita ding, thil hoihlou hong tung ding ahi ding, peuh chi in apatau thei mahmah uhi. Galpi hiam, kial thupitak hiam hong tung ding ahi ngeingei ding chi in akisulau ua, a lungzing mahmah kheukhou uhi. Himahleh bangmah thu tunglou in huai kum ahong bei a, apatauh bang ua bangmah atunlouhtak in athu tuh awlawl in adai a, kum bei toh kiton in amangngilh uhi.

Luanngai leh Gendong leng akhual-atual a thangta uh ahihman in leh akingaihna uh leng sawtkuamta, piching huntawk leng hita uh ahihman in kiteen ding thu akikum panta uhi. Huai kum buhlaak zoh, khodou zoh phavang lai a kiteng ding in a sim kikup uhi. Huai kum tuh nasep bang leng kumdang sa’ng in akithalawp zaw ua, lou bang leng kizau uh ahihman in loukhoh sung chihlouh akithuah den uhi. Louvat, louhal, mangtom chihte abaanbaan in ahon zoutou ua, haichite leng apou siusiauta uhi. Loukhou lai tui-um a tui dawn ding koihtheih hinapi akimuhnop man un ahun ding kichiam in lounawl a luita anaih sese uhi.

Khate hong kiam hulhul in buhte ahong min singsengta hi. Kuapeuh buhla in abuai chiat ua, buhpua in akilawm kheukhou geuh uhi. Buh teng leng pokhin in tugazawn, heigazawn tan khoukhia bang a om uhi. Huchi in phavang hunnuam zang ding in akisakhol panta uhi. Huchih lai in Gendong in Luanngaite inn a lengla ding in a sungte asawl a, ava lengla ngei ua, Luanngai’ pate leng na siam mahmah in zu na ne ua, ‘Bang teng hileh tu lawlaw a pipah zen sang in khodou bang leng hong naita ahihchiang in khodou zohlam chiah na hong pi maikei di ua,’ chi in na khakiik uhi. Mouheelte leng thumu kisa in lungkimtak in a kiik uhi.

Tua thu gamteng a kithang pah ahihman in Chimnuai a Khupthangte’n leng ana za pah zel ua, thangpai kisa in athatang athak tenten a, bangchi leh Geltui khua simna ding thusia-lasia piangthei ding hiam chi in alung geelgeel hi. Huchih laitak in kho douna ding a khuaibu zong Geltui tangvalnoute leh Chimnuai tangvalnoute gamlak ah khuaibu thu a kina in akihonsual ua, Geltui valnoute’n Chimnuai valnou bangzahhiam a voliamkha uhi. Hiai in akaal uh nawngkaisak mahmah a, asousang mahmah uhi. Khupthang in hunlem a la in tangval bangzah hiam fuih in hausapa’ kiang ah Geltui sim ding phuut chihtak in phu uhi. Hausa in leng nang nuam nawnlou in na lohloh uh loh un chi in phalna pia hi. Amau leng a khodou nizan ua va luh ding in akisakhol uhi.

Pheisamte leng thu leh la kaikhawm a om gige uh hive’n, tua thu atheihtak un nang ding in akisa beemten nawn uhi. Tuma a thuhilh leh tai a om uh thei in hichi bang a kigolh nawnlou ding in pawlkhatte lemsalou in pang mahle uh, pawlkhat, atamzawte’n, ‘abul i pat, atawptan i tut ding ahi, gawt a i omna amawkna in i beisak dia hia?’ kichi in akihanthawn ua, a utloute leng athuzoh uhi. 

Geltui haam tangval honte’n khodou ding ahon sawmta ua, ak khawng kaikhawm in akithalawp mahmah uhi. Huchih lai in Chimnuai apan hon khat Geltui sim ding in ahong kuan ua, phalvaak kuan a luh ding chi in akhomual uah angak uhi. Geltui-te khodou vualnuamte’ lasak ging aza hialhial uhi. Huai mun ah pheisamte ava kipan nawn ua, huai tangval honte a ihmusak ua, huai kaal in alum leh teite uh, athaute uh leh tempawngte uh aselsak ua, huchi in aphawng nawn uhi. A khanloh tak un a galvante uh khatmah leng a omkei chih ahon thei ua, lamdang sa in akingohtuah kheukhou uhi. Huchih laitak in pheisamte’n alak uah khuaibu a va dengzak ua, tangval honte tuh amailam chiat uah ataizak uhi. Huchia atainalam uah khenkhatte khosung ah ava tailut kha ua, khotualte akkha mung nuai a laam leh lasa a omte’ kiang ava tung uhi. Khotualte’n leng khodou zu siim dia hong hoh uh hingei ding chi in ana kai ua, zu ana teepsak in alaampih uhi. Amau leng lohtheih bangmah neilou in achihchih ua ava om uh akul maimah hi. Phalvaak in innlam azuan vengveng uhi. Azingchiang in Chimnuai tangvalte khodou siim ding a hong uh ahihdan akhosung uah agen vengvung ua, hichi bang thil tung ngei ngailou ahihman in leh tuma a tangvalnoute’ ziak a anawnkaina khawng uh ziak in lamdang asa mahmah uhi. Khente’n lah enkhia a hong ahi uh chi in patauhhuai asakthu uh agen uhi. Huai nung kum tampi sung Chimnuaite’n Geltui tuh sim ding et in a enngam nawnkei uhi.

Huchia vaipii teng ahong then chiang in Gendong’ sungte leng Luanngai heel in ava hoh leuleu ua, alem leh pi ngal ding in leng a kisa uhi. Luanngai’ pate mah in leng kiteng ding thouthou halhal le kulkei mah e, pi le uteh le poikei, chi in huaizan mah in api uhi.

Huchi in nupa hinkhua nuamtak ahon zangtou ua, Luanngai in vaang hon pawluut ahingei ding a, ama om nung bang buh ahauthei ngial ua, hauhsaklam a manoh hulhul uhi. Huchi in kuamah dang englou in nuamtak in a khosa touzel ua; Chimnuaite’n sawtpi nung a ava sim matan uh.

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA