ITNA: KA VUALLELHNA

By : Vz Vualnam

L'amour est un oiseau rebelle
que nul ne peut apprivoiser,
et c'est bien en vain qu'on l'appelle,
s'il lui convient de refuser.
Rien n'y fait, menace ou prière....

Kua ahia mahni’ vuallelhna khawng peuh kiphatsakpih a mite’ zaak dia tangkoupih ngei? Mahni kiselphou ding lel a kamka nuam kua a om dia? Himahleh kipuanna ah hilou hia tangtawn hinna i muhzel uh? Kipuanna ah hilou hia khamuanna i muhzel uh? Kipuanna in puakgik a khuukmang zel ahikei maw!

Abangchi dan a hiai itna delh a kitaitehna a ami nungdelh a pang nemnom gige ka hihiam ka theikei. Ei ma a ana taite i delhphaakkei leh bel ahi ding him hive’n chin, himahleh ami’ ma pek a i na kipat chiang nangawn a leng i nung pek a hong kipante’n hon makhelh naakkhem uh abang pentak haatlouh pih ka hihiam ka theikei hi. Tai haat zohna ding mite’ phei gol leh muanhuai neih bang kinei samlou a, phei’ nnasep huhtu ding mite’ bantha bang kinei samlou a, huaiziak a hiai kitaitehna a vuallel gige ka hipen ding e. Hiai kitaitehna lah a nasia in a huham ngal a, paam a maukung (gokung) kui dungsun kei bang leltakte’ ading in miphaak zoh ding ahikei mah hi.

Krismas bang lawmtou zel a, i kum bang ahong chinleh mihing gina zaw ana kihisam hi’nteh lungleen giugiau nakhat ahong maingal mahmah a, aluahman pia hilou napi in ki-inteeksaktak in ka lungtang ah bu ahong sep hi. I hawlkhe zel tahal in naakguh kivanglua ahihmanin akaal ah thawltak in ahong luutzel hi. Tua ahihmanin ahong luuttheih nawnlouh na ding in tua naakguh kivang tuh naakguh tuakkhat dang a hukbing a kiphamoh hi. Tua naakguh zon tuh thil namai ana hikei. A naakguh pen muhtheihlouh ahihmanin meel hiam mizia hiam apan zon angai a, kituahpih ding a i gintaakte’ kiang bang a i dawpbawl sim chiang in peuh honna limsak ngelkei thei uhi.

A’ihleh nikhat tuh huainu ka mu a, ameel apan in anaakguh tuh ka naakguh vang hukna di’n akituakgeih ding chih ka thei hi. Huai ni tuh simlam a Zomite’ tamna mahmah Inde khopi khat a huai’ kum a melthakte putlaakni ahi. Ka lawmpa zong a ka daakdaak nalam in huai nu ka mukha a, atung a ka mit atuk nung ka lakhe zounawnkei sim hi. Huai nung tuh ka lawmpa zong a kineih khem in ka kinunghei veu a, ka tuppen bel mitdimzen a amah et ding ahi. Huai ni in bangzahvei mawngmawng ka kinunghei hiam ka theikei.

Tawp in innkong ah ka zonbawl a, lawmte khat toh ana kihou laizang ua, lah va houpih ngam hiallou ka hihmanin ka na ngak khinkhian a, akikhen nung un lawmpa kiah amin ka dong a, ahon hilh a, innlam a avengte uh ahihdan hon hilh in atanchin saulou leng ahon hilh hi. ‘Kipaak/Nunnuam’, min kilawmtak ahi ve.
Kaalnih-kaalthum bang ahong kivei a, om maimai thei hi a ka kitheihlouhman in lawmte’ kiang ah a phone number ka la a, nikhat tuh houpih ding in ka kisa hi. Ka diip kisai ahong kinoh a, ka chi ahong liing a, hu saupi a thumvei-livei ka laak nung in ka gin (ring) a, ala peetmah a, a awging kilawm hina maizen e. Huai ni zet in tuh Elgar’ Canon in D (western classical music nalh mahmah) bang leng bangmah hi in ka sepkei hi. Bangteng genkhia ka hihiam leng ka theikei. Ka kipulaak lamtak bel ka thei hi. Huai ni apan ka kigaaltheih uhi. Kei sapsap ding in hangsan ka kisa mahmah a, ka kipakta gusim hi.

Maban sawnzel hong kuul ahihmanin khatvei tuh kimu ding in ka chial a, kipahhuai tak in ahon aw vanglak hi. Zahtaakna bang ana kipaai tam (kihau) lawsim saam ahihmanin kithalawp law napi in ka lingu sim mahmah hi. Himahleh hon phutu ahaatluat manin zum-le-zah khawng khualzou ding ka hi nawnkei hi. Tua ni apan atak in ka hong kitheita uhi. Tua tan bang kitun zousam ahihchiah chi in lam-et omsim bang in ka thei hi. Lamka lam a avengte ka lawmpa’n leng, ‘mi pautam leh halh hilou ahi, ngaihzawng leng nei di’n ka gingtakei,’ achihleh huai teng a hunsak in maban sutzopzel ka sawm hi.

Khanih-khathum bang ahong hihtouh chiang in ka lam-et bang lam-etna mulou ka kisa sim a, himahleh ka tawp ut dekkei hi. Ka naakguh vang hukna ding in anaakguh kizang leh lunglenna himhim ka lungtang a hong lutthei nawnlou ding chih ka ngaihsut chiang in tawp ding himhim ka geel ngamkei hi. Himahleh amah ka itdan ka gen ding haksa ka sa mahmah a, atawp in bel a lampi ding khat ka geelkhe khong hi.

Kum kikhenni ahi a, laithon gelhsa liansimpi khat ka lei a, huai ah ka gen ut saulou in ka gelh a, ka va pia hi. A nitak in diip kisai litlit kawm in ka houpih a, ‘ke’n ngaihzawng neikhin keivoi,’ chihthu zaakmai tuh, thakhat a khovel’ gikna ka liangkou a hong kisuan a, kei kia’n pokha gengon bang in ka kithei a, agikna in ka lungtang delhkham ding abang hi. Zankhosawt ding, zing nisuak ding kithalawp huaikei na mai e maw! ‘Bangteng hileh ko’nna ngak thouthou ding, pasal no’n neihsan hial lelah kei a di hilou na hi dia, na nungak laiteng zaw ka lungke kei ding,’ ka chi nimnim phet hi.

Tua bang a ngaihzawng bang ana neikhin ahihleh theihngeilouh tangval khat in kimu ding a azotlai a bang ding a ana ut ade aw? Tua tangvalpa’ tup-le-ngim lah theimahmah ding a. Mi gennop ahihziak a honna sel teiteilou ahi de aw, ahihkaleh ahoihzaw bang omhiam chia zonbawl kawmthou ahi de aw? Bangteng hileh ‘Kuhkalna tuh lohchinna ahi,’ chi uh hive’n, huan ah, ‘Kidouna leh zawlthu ah thilteng asiang (all is fair in war and love),’ chi uh hive’n chi in tawp ka sawm dek tuankei hi.

Asungte’ deihsakna bang ngah tum in a u anau ka kigaal meltheihpih a, alang-alang nawk in ka phaphetkei hi. Huchihlai in lawmte khat, tua nu ka muh masak ni a hoih ka sakdan ka hilh pa ngiatngiat atanaute uh ana hi chih ka hon theikhe nawn a, panmun bawlhoihsim ta in ka kithei hi.

Hunte hong paizel a, akaallak a phone tungtawn bang a kihou zel in ka om ua, ke’n ahihleh zan teng phial in ‘mangpha’ beek ka khak gige a, himahleh ama’ mangpha bel gamdai vuahtui bang mai ahi hi. Huchihkaal in kum khat bang ahong kaitou hi. ‘Hon ngaita mai ve,’ peuh ka chih chiang in, ‘Ngaihzawng ka nei ka chichi voi, neilou hi leng chu ngaihtuah theih hia,’ ahon chizel a, ‘Hong kihih awngthawl mai ve, k’on ngai lawvoi,’ ka chihchiang in, ‘Nang n’on ngaih bangbang a ke’n le ka ngaihzawng pa ngai keivoi,’ hon chi zel hi. Tua bang a ahon chih nanung pen tuma kha nih vel ding khawng ahi hi.

Pathian in thilteng ah pilna sin ding akoih a, pilna a dangtaakte’n tuate amuthei ua, azathei uhi. Taangte’n pilna kumluite ahon hilh ua, tuipite’n pilna thuukte, huihnungte’n theihsiamna ahon huau ua, nahpateh kia nangawn mawkna in akekei a, pilna la kilawmtak sakawm in akia hi. Himahleh mitteng in tuate amuhlai un mit tawmchikte kia’n tua thil kiseelgu amu ua, bil tampite’n abil ua azaak lai un bil tawmchikte’n tua la kiselgute azathei uhi. Tua bang a thilchih a sin ding om himahleh tangval khat in nungak angaih a, a nungak in angaihthuk samlouhna tung a mipa’n thuaknatna leh lungkhamna tung ah sin ding bang akiselgu hiam ka theizoukei hi. Bang hiam sin ding om ahihlehlah Pathian in hon lak henla, huchi ahihke’h ka it nungaknu hon pemai leh ka chi hi.

Mi’n ngaihzawng nei achih nung a va pang teitei hiam, ahihke’h mi’n hon deihlouh nung a va ngak teitei chihkhawng haina ahi a, himahleh khenchiang in hai leng poi i saklouh hun a omthei hi. Amah ka itziak a lavui ka gelhgelh nalam in zakhat val bang ka ngah zezen hi. Huchi in leng lungkiatlouh ka sawm lailai hi. I daakveel chiang in mi bang leng ahong kingai ua, hong kiteng peetmah ding bang a i na theihte bang leng hong kikhen liuleu thei uh ahihchiah ngakzou peuh leng ka chi hi. I tanzohlouh tawp in leng akhonung a kisiikna omlouhna di’n hithei mahmahlou ding ahihtan ngak le’ng lungkimna khat hong om ding in ka ngaihsun hi. Lawmte nupa khat, apasal in aheel tunglai ka theih, huai nung kumkhat veel a hong kiteng a om uhi. A lawinu kiang ah, ‘Na pasal in hon heel tung bang na chi, ana ngaipah maw ahihke’h ngaipahlou,’ chih bang in ka dong a, ama’n, ‘A hon houpih tunglai a ka houpih utlouh pi, facebook a ahon chat chia le ka offline san zel, hilele hon houpihpih inchin, atawp a chu ke’n ama sa ngaizaw ka hi,’ ahon chi hi.

Tua bang hanthawnhuai thute za a, chikmah a muhngeilouh asungte bang in i tup atheih nung ua thusia-lasia kizasamlou ahihchiah ngak lai ngatngat ding chia ka om lai in nikhat ofis a hun awl kal a facebook a ka luutleh a ngaihzawngpa hilou midang toh kingaita uh ahihdan ana taakkhia a, ka muh phet in ka lung ahong am sim viaiviai a, ka mit bang hong mial hi in ka thei a, ka diip ahong na ngeigei hi. ‘Sir,…’ chia hong houpihte bang in bang gen uh hiam ka thei himhimkei. Thu ka khak (text) a, ka kipahpihthu ka hilh hi. Banghang a ahaksa teng tuakkha gige tuamse ding ka hia oi chi in Pathian leng ki-awi lawdeuh sa in kawktouh a salhtouh zialzial mai bang ka ut hi. A zingchiang in ofis ka va kai saam a, himahleh bang sem ka hia, bang semlou ka hia chihleng ka theikei. Ka hehna ding kia mu hi in ka kithei hi. Anitaaklam in ka tung a pa kiang ah ka va pai a, azingchiang leh thaichiang tawl-om ding ka hihdan ka va gen hi.

Tua angaihzawng thakpa toh bangchiklai a kithei uh hiam ka theikei. Zeldim thubawl in kha khat kha nih kaan hi di’n ka gingtakei hi. Abang achihleh ke’n kumkhat val ka ngak a ka ngakkhiat zohlouh midang in khakhat-khanih sunglel a hong tuahkhe thei uhiam chih ka ngaihsutlai in ka lungsim ah neulai a innvengte khawng in deck tape a akhah uh sap la, ‘am not an actor, am not a star,’ chih bang ka lungsim ah ahong lut a, khovel a mel-le-puam a chin mahmah actor leh star hiaizah zoulai lak a kei paam a maukung kui bangphet in miteng’ mittukna nungak ka va ngaih mawk ka haiman thuakloh ding mah ka hive ka chi hi. Alehlampang alah ka tuhgah mah aat hi in ka kithei a, pomsiam dankhat om in ka thei hi. Ami hawisa singleek sahei i dawtdawt mawk leh hong kia a, i khut i na doh deidai leh hong tukma a khat in hon bohkhiatsak bang in ka ngaihsun hi. Pathian in leng ka kuhkal nalam a kipahman hon piaksang in ka hihkhelhlam a hon gawt kithalawpzaw hi in ka thei hi.

Mihingte zaw Pathian sehsa vaang’ sikha ngen i hi ua, ei ah deihteelna himhim a omkei hi. Mi hoih leng ama’n ‘kei zaw ko’ng mihoih ding’ chia ateel ahikei a, misia inleng ‘kei zaw k’ong se ding’ chia ateel ahisamkei. Pathian in ahon piak lungtang bangzel puu i hi zaw uhi. Lungtang khenkhat in kideektheihna anei a, khenkhat in aneikei a, khenkhat in hiai hih a ut a, khenkhatte’n huai hih a ut hi. Kua ahia deihteelna nei? It ding ei thu ahikei a, ngaih ding eithu ahisamkei. Ei a utna lah vaang in a thuneihkhum ngal a (will in us is overruled by fate: Who Ever Loved That Loved Not at First Sight?- Christopher Marlowe)

Itna in ahon teel ke’h ngaihzawng neihlouh in leng lampi ahon bawlsak tuankei dia, kuhkalna in leng ahon panpih tuankei ding hi. Itna in hon teel lebel ngaihzawng neih in leng ahon daalkei dia, mel-le-puam in leng ahon daalsamkei ding hi. ‘Zawlthu ah thilteng siang’ chihzaw ana dik takpi veh e, kei panpihlam in a gamtangkei a hive’n (doesnot work in my favour). ‘Kuhkalna tuh lohchinna’ ana hingeei a, himahleh haina a hiaitan ka bualnung in ‘tawp hun theih tuh pilna ahi’ chih ka behlap nuam hi. Itna in khatvei ahon pelh leh, ahong kilehkiik chiang a i tung ahong tuk ding ana ngaaktheih a, himahleh ahong kilehkiik a leng ahon pelhzel lebel lam-et ding bang mah a omnawnkei hi.

Khaile, hiai itna delh a kitaitehna ah ahaatte ana taihaat unla, kei bel ka taitheih khamkham in ka hong tai ding a, ka gimleh lamnawl a singliim peuh ah k’ong tawlnga ding a, hong taitai na peuh leng tawpna gikhun (finish line) hong tung khong sam nalou ding ka hi hia maw.

Itna delh a kitaitehna ah mi’n hon kheng ta le uh ei taitai peuh leng khatveitei i gikhun i tung veve ding a, himahleh gam it a kitaitehna ah mi’n hon kheng le ubel taina ding leitang leng i neikei ding hi.

Pathian in thilteng ah pilna sin ding akoih a, pilna a dangtaakte’n tuate amuthei ua, azathei uhi. Taangte’n pilna kumluite ahon hilh ua, tuipite’n pilna thuukte, huihnungte’n theihsiamna ahon huau ua, nahpateh kia nangawn mawkna in akekei a, pilna la kilawmtak sakawm in akia hi. Himahleh mitteng in tuate amuhlai un mit tawmchikte kia’n tua thil kiseelgu amu ua, bil tampite’n abil ua azaak lai un bil tawmchikte’n tua la kiselgute azathei uhi. Tua bang a thilchih a sin ding om himahleh tangval khat in nungak angaih a, a nungak in angaihthuk samlouhna tung a mipa’n thuaknatna leh lungkhamna tung ah sin ding bang akiselgu hiam ka theizoukei hi. Bang hiam sin ding om ahihlehlah Pathian in hon lak henla, huchi ahihke’h ka it nungaknu hon pemai leh ka chi hi.

Eh, huai a atung a bang genna amahmah de aw na chihpen uh French ahi a, Georges Bizet’ lemchin Carmen apan ahi. Sangkhat zagiat leh sawmsagih laivel a agelh ahi-

Itna zaw khoizual theihlouh vasa bang ahi.
Na sam ding a, himahleh na sam thawn ding.
Hong pailouh poi asaklouh ding ziak in
Thum in lah hon panpih ke’n chi, thagum in leng…

Hichi in achi lai hi-

L'amour est enfant de Bohême,
il n'a jamais, jamais connu de loi…. Dik mahmah.

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA