THU NEPNAWI

By ~ Leon Guite
Pathian in Abram a omna gam pan samkhia in gam a etsak ding lam ah pai ding in hilh hi. Abram in Pathian thu mang in gamchiam lam zuan in paikhia hi. Pathian kipak in naktak in vualzawl a, chi thupitak a bawl in, amin leng Abraham chi'n khek sak hi. Huchimah bang in ipu-ipa te uh leng, Pathian in China gam pan samkhia in tua i tenna gam uah ana pitung hi. Himahleh amau Pathian phawk lou in singbul-suangbul na bia ua, dawite kiang ah kithoih in Pathian deihlouh dan in na gamta uhi. Israel te Pathian in bangziak a gam haksatna, gamkeu leh gamdai lak ah atenna di uh gam ana pia ahi dia aw? Bangziak a ipi-pute uh gam hoihtak leh neek ding tamtak apianna gam ah ana tengsak ahi dia aw? Pathian in michih-namchih a bawl a, amau te lak ah tup khat bek neichiat hi. Amaute'n Amah atheih ua, a thu uh a zuih ua, a tanchinhoih puangzak tu a apan ding uh deih mahmah hi. Bangziak a Israel te a paina lampi te uah gamhoih leh nuam huchizah a omlai a, gam keu ah pitung sese ahia? Tulel a Israel gam omna Middle East kichi bel leitung lailung sutsiam ten khovel a gam laizangtak ahi chi uhi. Pathian in a namtel Israel te Amah Pathian ahih dan leh Pathian dang himhim omlou ahihdan khovel namchih theisuak sak a, atanchin hoih theihzak tu ding a adeih ziak a khovel lailung tak ah ana koih ahi hi. Huchimah bang in eite leng nam mawl, mizah le phazou lou nam tawmchik himahle hang, Pathian itna ziakin midang, namdang ei sang a thupi zaw leh nasem theizaw te taikaan in hong zong suah hi. Banghang hiam ichih leh eite pen Pathian in I kiim ikiang a namdangte kiang ah tangthupha puangzak tu ding a hon tel nam ina hi hi.

Pathian in Israel namte vualzawlna bukimin vuk a, nek ding aneihlouh lai un van panmanna pia in suangpi pan dawn ding tui pia hi. Hichitel a vualzawlna thupi in vuk mahleh Israel te'n amau vualzawlpa Pathian sang in a vualzawlna te thupi ngaih zaw in Pathian deihlouh lam in lampial mang sek uhi. Tua chiang in Pathian in amaute namdang, a simmoh mahmahte uh, amau sang a hatlou zawte khut sung ah pia in gentheitak in hinkhuana zangsak in a khelna te uh kisik a ngaihdam a nget mateng uh thuak sak hi.Huchimah bang in eite leng Pathian in lam chiteng ah vualzawlna hon pia in mite' nuai ah mite' simmoh tak a I om ding hon phallou a, I poimoh teng uh hon pia hi. Himahleh Israel te mah bang in A hon vualzawl tupa sang in A vualzawlna tengaisang zaw leh ngaina zaw in hunteng I zang ua, anuam lam delh in niteng in iki phu noinoi den uhi. Mite neihsa eng in, mite lohsuah sa te lak khen ding dan ngaihtuah in ibuai ua, Pathian in hon vualzawlna te deihkhop lou in adang zonbeh in I phe nuainuai uhi. Hauhsak nang ahih nak leh a hoih lou i sak te, kih huai isakte na tawm sem ngap in, poisak neilou in, kizuak, tualthat leh gilou chiteng hih in I om uhi. Mite TOMBA zah le phalou te khat leh khat kisimmoh tuah in.

Pau-le-ham neuchik tuam ziak maimaiin suangtu khat, unau khat te I kiphil den uhi. Pathian in hon deihna semsuah ta lou in, A hon vualzawlna te ah ei-le-ei I kisu sia ua, iki tawng ua, I ki dou uhi. Tuate hang in Pathian in 1997 kum in ze-etna leh gawtna thupitak a hon tungsak a, unau kal ah sisan suahna nasatak mai I tuak uhi. Hiai ah pil a, kibawl hoihna ding a zang ding in Pathian in eite a hon deih mahmah hi. Himahleh, kibawlhoih naksangin Setan sal ah I lut thuk deuhdeuh ua, tawmchik te himah le hang, I minam itna uh Setan in vanzat a zang in pau tuam zekzek te, eimah pianpih pau zanglou te huatna chi tulai khangthak te lak ah naktak in a tuh hi. Kibawl hoihna dia zanga, ki-it tak a hinkhua zang dingte, niteng hunteng in kitawng tuah in I om den ua, Ei hon siamtu, bangmahlou apan a hon domsangtu lungsim bangchi tuk in a na dia chih phawkban lou in Setan deihdan inI khosa luup-luup uhi.

Khovel a khantouh dungzui in eilak ah leng khanlohna thupitak I tang ua, technology lam ah khantouhna nasatak ineite ahon mankha ta hi. Mite'n phatuam tak a, azat lai un eite'n sum leh hun bei na din I zang ua, miten amau neihsa a zat lai un, eite'n nu-le-pa muhsuah sunsun tenek kang sak na in I zang uhi. Miten tampi a phattuam pih lai un eiten ki tot nang, kisel nang leh thu hoihlou teng, lim hoihlou teng et nang khawng in I zang ua,khantouh naksang in siatna lam ah nitengin a hon pi lut deuhdeuh hi. Israel ten Pathian deihlouh lam hih a, Amah a taisanchiang un Pathian in dawmlou hial in gawtna a tung uah a tungsak a, tamtak insihna leh manthatna a tuak sek uhi. Tuni in eite tung ah Pathian in hichitel a a dawh zoh mawk bangziak ahi dia? Pathianin hon itlua ana hi eive maw? Niteng in thangtatna, guktaakna, tualthahna te hihin neekguk-takgukna in kibual mah le hang le tunitan bittak a I om uh Pathian itna ziak liauliau ahi chih manngilh kei ni. Kinak tawpsan in lemna delh ni. Eiteng kholkhawm, a tuam omlou, suangtu kibang hihang.

Pathian hoihna ziak in tang thupha i ngahnung kum 100 bang a val hial ta hi. Pathian in gingtute sep ding a a deih tuh gam tengteng ah pai a nungzuite bawl ding ahi. Huai nasep pen eite khut ah hon koih in muantaak hon sa in a tangthupha in mangthang dinglai eite hon zong khia hi. Himahleh endih unau, igam uh Tangthupha kum 100 val ana tangkhinsa te gam din kilawm na sa hia? Niteng in khelhna a pung deuhdeuh a, neekguk-takguk na in igam uh a zeelsuak ta hi. Pathian in vualzawlna chiteng in hon vuk a, I duh leh deih teng uh a hon pia hi. Tanglai a Israel te a vualzawl bang in eiteleng a hon vualzawl a, himahleh eiten a hon vualzawltu phawk naksang in a hon vualzawlna te kia kipahpih in i ki ne souhsouh ua, Pathian thangpaihna hong tung pen na tawm phawk lou leh kisiik na a zang tuan lou in nasa zaw sem in siatna khukpi manoh in khat-le-khat I kitauh tuah nok-nokh uhi. Unau khat hinapi in pau-le-ham tuam ziak maimai in I kina ua, I kithat tuah ua, melma bang in I ki delh tuah kheukhou uhi. A hon tankhe tupa' tup pen zui lou in eimah ngaihdan chiat paipih in maban ding lungziin huai tak in igam tang uhi.

Bangziak a Akta mangkuan bang akitu tumai ding ihi tel ua hia? Pathian in a tangthupha genzak tu ding a muang mahmah a a hon hotkhiak namte, namdang thupi taktak leh changkang taktak te taikaan zen a ei gamnuai a gamsa bang a khosa te a itna toh hon zongkhia hilou hiam? Bangziak a hai lailaiding ihia? Israel te lehBritish lalgam thupitak te kiakniamna ziak ithei, thei zenpi a ei kigal bawl a kihua a, kithat tuahtuah lai ding ihiam?Nidang in England gam pen gam hat leh thunei mahmah khat ana hi hi. Khovel kilchih ah gam neu nei in vaihawm a, tuate tung ah siah la in hausa leh thunei tak in khovel vaihawmna a khut ah kitawi hi. Tua ziak in British gampen Nitum ngeilou gam ana chi hial uhi. Hiaipen bangziak hiding hiam chi a misiam ten a sui chiang un, England gam a saptuam ten gammial veina nasatak nei ua, gam tuamtuam tamtak ah missionary sawl in Pathian thu tangkou pih uhi. Tua hang in Pathian kipak in atung uah lungkim a, vualzawlna nasatak in vuk a, leitung ah thunei pen in koih hi. Huchi mah bang in eite leng nammawl, gammial tak a khosa, genthei tak a nektawm zong a gamlak ah puansilh ding hoihtak natawm neizou lou a I om lai un, Pathian' itna in hon zong khia a, tun bel hausa tak in deihdeih neizou kei mah le hang, tawl lua a nasem kitam nawn lou hi. Khosakna lam ha leng naktak in hon vual zawl a, mite sang a niamzaw tuanlou in a hon bawl hi. Pathian hoihna ngaihtuah himhim lehang kipahthugengen in leng genkhit zohlouh ding khop in a vualzawlna in hon vuk hi.

Huchia England in khovel mun tuamtuam ah gam neu a hon neih tak in a hong hausa mahmah ta hi. Tua tak in a hih khelh a hong kipan ta, hausatak himahleh a duhgawlna ziak un Pathian deihlouh lamin na hon sem ua, huaiziak in awl-awl in a thuneihna gamte uh hon taan ua, atawp in gam neuchik khat ah vai hawm in khovel ah thu anei zou nawn taktak kei uhi. Ipu-pa te uh leng nidang in kuamah nuai ah ana omlou in zalen tak in mahni kivaihawm in na khosa uhi. Himahleh Pathian hon itna ziak in British te tungtawn in zonkhiak in I om ua, amau ziak in salam leh khalam ah khanlohna thupitak I tang uhi. Amau ten a hon nutsiat dek un hausate thuneihna sangtak pia ua, kuamah in a sukbuailouh na di'n hausa hihna vengbittu ding dan hoihtak mai hon nutsiat uhi.
Himahleh tu hun in endih, hausa te natawm in a khosung maimai uah leng thu nei zou nawnlou dekdek ta uh hilou hiam? Hausa thuneihna hihbei ut in solkal in hunlem zong den hi. Bangziak ahi dia? Ut leh dah in I om ua, biakinn sang in nopbawlna munte I ut zaw ua, nu-le-pa bang a thangtat in, zu leh khamtheih a bual in, hon vualzawlna i tan te uh a hon vualzawltu deih dan a zanglou in eimah siatna din I zang ua, pau leh ham nengchik kibat louh zek ziak maimai in melma in i kibawl ua, kithat tuah in I gam uh dengdel tak in I koih uhi. Muanna chi a ki-gengen pen malai a tang zouta. Khristian kichi atam na munpen ah, nekgukna, numei-pasal kal thangtatna, guktakna te atam mahmah ta hi. Office a tuthei chiang in mi neih sa neksawm in Ikipei den ua, I mihinpih te itna nengkhah le neilou in eimah punna di kia khual in hun izang ua, mite' maltameh gawi tham le kihilou na pi in I omna mun chiat uah ahatpen bang in I pau phanphan ua, himahleh endih, na gam na chih koimun ahia? Ei natawm in le thu kinei zounawn lou hita lou hia? Lamka natawm ah le thu neizou nawn lou dekdek kihi ta lou hia? Namdang in hon nawmvalh gai dekdek ta uh ahi. Pathian phawklou a gamtang te maban zaw hichi himai. Paunak ah "Akta mangkuan kitu tu" chi a upa ten ana gen uh ei lak ah dik hina e maw.

Technology hong sang a, michih in phone hoih taktak I tawi ta ua, tulai in a diak in facebook bang eilak ah a khoih lou I tam nawn kei uhi. Miten manpha tak a azat lai un en bangchi'n I zang ale? Group tuamtuam bawl in ei unau mah kiselna lehkihuatna in I zang uh hilou hiam? Hiai penkua moh ahia? "Kuki vs Zomi, kuki vs, paite, Paite vs Zou..." hiai bang group kih huaitak mai a kisel sel te kuate ahia? Hon suangtu kibang unau ngen mah kihi lou hia? Zou leh Paite bang a atuamna? Kuki leh Zomi bang a akibatlouhna uh? Pau leh ham ziak maimai hilou hia? Kuki sung ah Guite beh a om bang in Zomi sung ah le a om. Simte sung ah Thangsinga om bang in Paite sung ah le a om. A chihleh huaite suangtu tuam tuak ahi diam? Unau pangkhawn a, kituak tak a nasem khawm dingte bangziak a kina kisel a I hunteng uh zangbei ding ihi ua? Kisik a Pathian kiang I zot uh hun lo mahmah ta a hi. I ihmutna pan in khanglou ta ni unau.China gam itheihsa mah bang in communist gam ahi a, khristian sahkhua deihlou lah doudal tu nasa mahmah gam ahi hi. Himahleh Asia gambup a ding a gamkhangtou leh thuneipen pawl ahi uhi. Bangziak in? China gam ah khristian tomchik omte chitak in ginom mahmah uhi. Ban ah, khovel a khristian pung hatpen a kichiamteh na mun China gam ahi. China gam a Khristian te diktat in siangthou mahmah ua, a zuihpa uh theichian in diktattak in a hinkhua uh zang uhi. Misiamte sui dan in China gam hichitel a akhantouhna pen a gamsung a Khristian tawmchik omte ziak ahi a chi uhi. Dik din ka gingta. Ei gam le Khristiandiktak, Pathian lau mi mitawm chik te ziak a bit hamham lai ahihmel kuan a theia.... Amaute diktatna ziak in Pathian in a gam uh vualzawl in khangtou sak hi a chi uhi.

I gam uh I en ua, niteng in phunna ding I mu uhi. Lampi hoihlou, electrict gina lou, tui kiningching lou leh a dangdang ah I phun ua, himahleh I dinmun, I omdan uh toh et in a kituak mahmah thou hilou hia?Diktatlouhna leh thangtatna gah lou lellel I hi uhi chih mangngilh kei ni. I omdan uh I bawlthak kei uh leh khangsawn hong om dingte maban ding lungzin huai mahmah ta hi. Bangziak a hichituk a gam-le-nam it Lamka zang ah atam lai a I gam un khantouna lam sang akiakniam lam manoh deuhdeuh ahia le? Land of Presidents chih min pu Lamka ahbangziak a hichitel a hoihna lam sang a siatna lam in thu nei zaw ahia?Nam hampha te bangziak a khangmang mai ding ihia? Igam uh Khristian gam lou te sang a bangziak a sezaw ahia? Pathianhing neite bangziak a mi khutnuai ah thumthum lai ihia? Bangziak a ginglou mite thuneihna nuai ah kithat a, kigal bawl lailai ding ihia? Igam uh siatna in kidim zou ta, bangchin i tungding thak nawn dia le? Pathian kiang ah puklut louhngal in igam siatna bawlhoih zou nawn lou ding hi. Khristian za-ah-za kichite lak ah bangziak a hichitel a Setan hong maingal ahia?

Nang huaite, mau huaite chi a lungsim niuI neih laiteng I gam un siatlam manoh semsem ding hi. Khovel in pankhawm dingngaihtuah a, chi-le-kuang kideidan na beisak sawm a lam chiteng a pan alak lai ua, ei unau Zousuan te nang Kuki, nang Zomi chi a kideidan lailai ding ihi hiam? Khanglou ta ni hang. I buai louhna di ah kibuai sawt lota ahi unau. Gamsa bang mai a gam kawm ah nektawm zong a khosa te itna toh hon suakta sak a, vangam tahbi honpe tu Pathian deihdan zui in khat-le-khat ki-it in I maban zang khawm thei le hang I gam uh nuam na in chia.....

Toupa na tate lai ah kawl nisuak sim in
Huhamna leh siatna in ka gam uh a luahzou
Ki-it te kilaizom te dougal a suak zouta.
Ki-it na'n mun a nei nawn talou.

I thou ding, aw I zuan ding Toupa I zuan ding uh.
I gamsung Toupa'n a hon it lai.
Banghang a I Toupa mel liahtu I hih lailai.
Kisik in Toupa I zuan ding uh...

Leonguite 13-05-2014 4:04pm

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA