SINGDANG' VAANG HILOU…!!

Written By: K Lianthansang


Ka Phone ah message hong lut a, ka ‘open’ leh,” U Siam, ko’n ngaihluat petmah chiang a ka hair-oil uh ka na nap zelzel hi a, hilele tua beita inchin…..” chi’a, Kimboi in hon khak ka mu hi. Ken leng ka khuttal a ka phone mai(screen) thai zauhzauh ngal in, message mah ah,”Na hair-oil gim u’toh ka kibang tel a maw Kim? Hehe..non gendan chu, honghoh in chinuam sim dan neive maw..?” ka chih leh,” Hi..naman leh honghoh ve maw U Siam..Plizzz..ka Pa’n le hon houpih nuamsim eive?” hon chithuk ngal hi.

Adiktak a gen in; Kimboi-te mihausa lua ahikei ua, himahleh Pathian phawk innkuan ahihziak un nuamsa mahmah uhi. Kei ahihleh, tapa tang neihsun ka hi a; Kaziranga National Park aa Chingpi(Rhino) kii-khat nei om ziak in, innkuan hausatak apan ka na khangkhia hi. Ka sanggam numei teng in ahihleh pasal a neihma un, Sappau in honna sihsan vek uhi. Sum zatsenglouh nei in; lupna hoihtak ka lei hang un, ka ihmut uh a lim tuankei a, duhduh leizou mahle ung limtak in ka ne ngeikei uh. Sumzatna di leh hih di theihlouh man in, simlei-vai(politics) peuh ah ka na kibual thepthup a, nam leh gam iit dandan in ka na om khempeuh sek hi.

Kimboi’ hon lam-et bang sutangtung diing in; ka Pa’n Chingpi tungtawn a Car hon leisak pen, namsim philphel a heek in kong kikhoh kheta hi. Kimboi-te’ inn katun in, a innsung uh ana vaak lawmlawm kei. Candle khat kidevaak kiukiau a, huai zang in a nu’n Bible ana sim hi. Aman(Kimboi in) ahihleh, Zokhankhual(The Tribal Superman) book ana sim a, ana nui chiuchiau zozen hi.

Bangtan hiam nung in, dawr a candle valei beh ding in a nu’n hon pawtkhiatsan hi. Huai hunlem a la in Kimboi in,” U Siam, tunitaak na gim hongtuam na e..!!. Ka hair-oil gim uh toh na naak kikhiat e, kuate hiam vok ann gim di nabang….hehe..hehna in laken aw U Siam..” hon chi hi. Ken leng, “Hehmawk lou ee..i hihna mah ahih chia maw Kim(mikhenkhat a hihna ua I chihkhak chiang un ui meikaang abang ua hiven). Lampi a mi khat hon phulum malam dek geigei kahi….hamtam lou…ka diip kaw huthut lai ave aww..” chi’n ka dawngthuk tei hi.

Bangtan hiam khawl dedu kawm a hong kingaihtuah nung in,” U Siam, mi phulum dek non chih leh tusun a, New Bazar a ka thiltuah ka naihtuah khe phut mawk...na ngainuam dia aw…kon gen diam..?” hon chi a, ken leng,”Non gen di I ngaihnuam mahlouh in, nagen di phet le hilou…nang le hon kingailua a, zukham kawm a gari heek non phallouh lam theizenpi a hong kihoh teitei aaa…” chi’n ka dawng pah lawlaw hi.
Kimboi in a gawl khawng hon khuah phalhphalh zoh in,”Tuni, New Bazar a pasal naupang khat in teddy-bear ana leisawm inchin, sum lah neidaih lou..lah deihlaw petmah ahihchia, ka sumneih sunsun a ka leisak mawk hiven U Siam..?” hon chi masa hi. Nuikawm in,” Na bawlpha mahmah ve Kim..kei a di le hon leisak di hi a…” ka chih leh,”Hehpihhuai petmah ahi aw….U Siam, nang hilechin le na hehpihlouh taak leh…” hon chi a, ahehpihna ziak ka dot leh hichi’n hongen hi.

Kei lam a hong kiheiphei zawzen in,” Huai naupangpa kha..zanlam a zukham kawm a gari heek khat in a naunu a phutlupsak hidi dan ahi. Himahleh, a pa’n ‘ na pute khawlam a na naunu om ahi chi a akheem ahihziak in, a si dan in a koihkei. Avuini uh bang leng, aman ‘ka naunu’ Birthday ni a mi tampi hongpai ua, ka pute’ innlam a zawngkhia uh’ chi mai dan ahi. Tu’n a nu sihsual in, RIMS(Imphal) ah om a, a-pa’n ‘na naunu’ kiang a na nunu paiphata ding ahi’ a chih ziak a, a naunu’n a deih mahmah teddy-bear leisawm a kisa ahihdan ka theisuah a, a sum in daihlou ahihman in, a theihlouh kal in a sum ka behlapsak hi. Kipaak tak aa, a vanlei a pomkawm in,’zannitak a Pathian kiang a thuum inga, ka naunu’n a deih mahmah teddy-bear ka leizoh na di’n sum hon pia in, chi a ka thuum ahi..’ hon chih behlap zomah a, ka khasiat tha bang asuak hial. Zukham kawm a gari heek omlou hileh, hiai naupang pa’n a naunu a chaan kei ding a, a-nunu leng sihsual in a omkei ding. Huaiziak in, ‘Don’t Drink and Drive’ chih thei gige le ka chilua..” hon chi a, ka lungsim hon vut vungvung zozen hi.

Bangmah genlou a, dai dide a ka om tak in, Kimboi in “Eh..U Siam, tuni facebook a ka single lim ka upload nana mu hia..? Kon tag zaw hi a…like le hon like saklou tel..ki-awi konsak dan….” hon chi salsal hi. Ken leng,” Kim, na lim phetlou a-taktak pen le hon like(deih) ka hihchia, lim maimai chu like sa gige kave….” ka chih leh, “ Achihleh, comment bek non pengal sam ke U Siam…” hon chi hi. Nuikawm in,”Hehe..,kam mahmah in comment kon pe di aw Kim; Na Hoihlua, Burma Neektheih Bawm-Te A Na Lim Tuanglou Di’n Pammaih Kasa…” ka chih leh, nalh salua in a nuikhe buabua zozen hi.

Sawtlou nung in, a nu leh pa hongpai ua, Electric leng hongpai zenzen hi. Angels Vision te’n News hon puang chet uhi. ‘TUALSUNG THUTHANG’ ah; Maban a Election om ding khawng leh thu tuamtuam honpuang panpan uh I sak leh Electric hongmit zelzol pah hi. Hong vaaknawn pah in-teh chi a ka ngaakbawl hang un, hong vaaknawn mawngmawng kei. Dumde le tukzou nawn mahmah lou ahihdan muhsuah semsem in om hi. Delhi tualpi a kum 10 bang va om a, thil tuamtuam vazilkhin(zattaak omkei mahleh) a, innlam kidenna kahihman in, thring bang ka sa thepthup hi. Zodawn lam a khosakha ngeilou himah leng, mipi-te mawl mahmah di ua ka gintaak ziak in(khemnop di ua ka gintaak ziakin), maban kiteelna ding pen a huailam ah tuh tei ka sawm hi.

Nitaak dak.9:00 bang hon ginhial chiang in; Kimboi te’n, lupdekkuan a Innkuan kikhopna a hihzeel bang un, kikhopna hon neihpih uhi. Election hun a ki Candidate sawm ka hihdan apa’n ana thei gu ahihman in, kei a di deuh ngen in thu hongen a, hon deihsakna thupi kasa hi. Hon thilgen dan apan in, Kimboi’ pa mipil mahmah ahi chih haih di vual ahikei. Kei a dia hongen himahleh, hon gennop pen a lehlam daih ah hon kual a, kingaihtuah vungvung theih di hial khop in thu hongen thei mawk hi.

Kimboi’ pa’n hon thilgen-te avek sipsip in thei nawnkei mah leng, a-tangpi tamlou ka theihsun teng kon taaklang ding:


Awl in hong dingkhia a,” Tunitaak in Pathian’ in hon ompih nawn a, innkuan kikhopna bang neithei nawn dia damna honpiak man in kipahthu I gen masa hi. Pathian’ thu munkhat kon sim masa ding. 

Diuteronomi 17:14-17 ah ,’TOUPA na Pathian un a hon gam piak ding na va tun ua, na valuah ua, na vaom ua, i gama nam tengteng bangin kumpipa i nei ding uh, na chih chiang un. TOUPA na Pathian un a teel pen kumpipa dinga na neih ding uh ahi: na unau lak ua mi khat na kumpipa ding ua na bawl ding uh ahi; nam dang mi, na unau uh hi lou jaw nou hon uk dinga na bawl ding uh ahi kei hi. Himahleh sakol a hau ding ahi kei dia, sakol a hauh theihna dingin Aigupta gama mite toh a kithutuah ding leng ahi sam kei hi: TOUPAN, Tuban huai lamah na kileh nawn ding uh a hita kei, na kiang uah a na chita ngala. A lungsim a vakman louhna ding dingin ji leng a hau ding ahi keia, dangka leh dangkaeng leng a hau ding ahi sam kei’ chih chiangtak a kigelh ahi” chi’n, thuumna hon neizui ngal hi.

Thuumna hon neih zoh in,” Christian hilou lah kichingam mahmah lou I hihman un, Pathian hon thupiak I zuih ua, ama’ deihdan a simleitung a hinkhua I zattheihna ding uh ngiimna a hiai thu, tunitaak a genzek sawm kahi. Siampu le hong omkhak chet ziak in hampha ka kisa sawnsawn hi. Hiai thu gendia chitna nei ka hikei, himahleh tukal sungteng bang ka lungsim a hong omden maimah ahihman in, tua hon genkhiat sawm ka hizaw. Athu I deihna lailai gensuk sawm I hihman in, a phattuam ngei leng ka gingta…” chi’n hon khawl zual hi.

Sawtlou nung in,” Awle…khovel a I damsung in salam leh khalam ngaihtuah a poimoh tuaktuak a, maban a kiteelna om ding bang leng salam ngaihtuahna ziak ahi. Pathian’ deihdan a thil I sai naak ua leh, I hinkhua uh anuam diang hi. Tunitaak a k’on laisiangthou sim na ah; ‘TOUPA na Pathian un a teel pen kumpipa dinga na neih ding uh ahi’ chih I mu uhi. Maban Election hun a, eite sik a ding a, I kumpi(makai) diing ua I Toupa Pathian un a teel penpen neih ding chih ahi. Pathian in I kumpi ding ua hon teelsak bangchi theih mawk di I hi mai ua leh..? Heutu-te’ deihdeih, Pathian teel I chithei di uam? Hichi’n gen ni. Pathian in mihing-te ngaihtuahna lungtang toh hon bawl vek a, hiai ngaihtuah theihna tungtawn in deihteel theihna leng honpia hi. Mipi-te sik a ding diing ahihman in, mipi atamzaw deihteelna(vote) penpen chu, Pathian teel himai ding dan ahi(Deihteelna Pathian’ hon piak hiven). Mipi-te’ deihteelna(Vote) tellou a makai khat teeltuam a om in, makai hong hih chiang in, makai a achinna pen mipi-te’ ziak hilou ahih chih kithei in, mipi-te lainatna tasam kha pahpah sek uhi(avek ua bel huchi uh hilou hial). Huaiziak in, Pathian teel mah makai a I neih ngei uh ka gingta…” hon chi hi.

Agawl bang hon khuah zozen in,” Aban ah point khat ensuk nawn le’ng, ‘na unau lak ua mi khat na kumpipa ding ua na bawl ding uh ahi; nam dang mi, na unau uh hi lou jaw nou hon uk dinga na bawl ding uh ahi kei hi’ chih I munawn uhi. Hiai in a gennop pen ahihleh, a gammi hilou in vai ahawmlouh ding chihna ahi. Gentehna ding in, Khopi tuamtuam a va khawsa den te’n Zodawn lam-te’ khawsakdan a theipha dekkei ding ua, a haksatdan uh leng theihpih lou ding uh ahi. Lamka a omngeilou pi in Lamka mipite iitna a neitawm mahmah ding a, Lamka mipite’ khawsakdan theilou pi in vai honghawm mawk leh buaihuai mahmah ding ahihman a, Pathian in leng huchibang mite vaihawm dia hon deihsak vetlou dan ahi. Zodawn lam-te sik-le-taang a pang di’n chu Zodawn a piang a, haksatna chiteng toh ana khawsatou mikhat ahih ngei ding ahi. Bial mipi-te toh kimuhkhak chiang a; Buh tuh hun ahihleh, ‘Buh tuh non zouta uhia?’ chithei a, Zodawn khawsakdan leh ahaksatdan master sa ahih nakleh, Zodawn lam a mipi-te’ makai dia chitna nei chihna ahi mai hi” hon chinawn leuleu hi.

Laisiangthou bu enkawm zel in,” I gammi mah makai dia hoih ahihdan I theita uh. Huaiban ah, I laisiangthou mah un, ‘Himahleh sakol a hau ding ahi kei..’ hon chih behlap nawn hi. Namdang hikei mahleh, makai di in zaw sakol ahauh louh ding ahi chih Pathian’ deihdan ahi chiitchiat. Thukhunlui hunlai a Sakol kichi, tulai a gari zat a ana zat uh ahih man in; Pathian in Gari hau-te makai dia ana deihlou bilbel dan ahi. Aziak ahihleh, gari neite mi zawng lua a omkei ding ua, mihingte lungkimna bei a kihihman in, tam neihbeh semsem utna ziak a neekgukna(corruption) in I makai hausa-te uh pumtuam nuam deuh ahihdan Pathian in a theihhoih luat ziak a huchibang mite ana deihlou hiding ahi. Tulai in, a hausasa leh sum hauhau I makai ding un I teel mawk uh. Adiakin, zodawn lam a te diakdiak a di’n ngaihtuah leng, a gari uah a thawn in bangzahvei I tuang khata ua? Bahara tam zawsop hilou hiam..?” chi’n hongen hawihawi mai a, hi ka sathei mahmah hi.

Bible khup kawm in,” Atawpna pen ding in, I Laisingthou mah un, ‘A lungsim a vakman louhna ding dingin ji leng a hau ding ahi keia, dangka leh dangkaeng leng a hau ding ahi sam kei’ chi’n honna thuhilh tep mai hi. Mi khenkhat in sum hong hauh chiang un, a lungsim uh a bial mite’ kiang ah omnawn talou in, nungak lam ah bang hong kibual zeelzuul mai uhi. Huchibang a omte bel, Pathian in lungsim vakmang chi hilhial hi. Eilak a zi tampipi nei I omlouh ziak un, gensau a ngaikei. Himahleh, zi lah hichiahlou…zi lou chihdia lah zi-rank neimawk chihdan apan kikepsiang poimoh petmah hi. Eilak ah bel huchibang I omnailouh ziak ua(?), tutan Toupa’n hon ompih a, hon domsang hi di’n ka gingta. Maban ah leng, Pathian deihdan mah toh kalsuan sawmzel in, I laisiangthou simna ua kipan point tamlou I lakkhiat-te ngaihtuah vengveng kawm in hinkhua zang leng ka chi hi..” chi’n thugen hon zou liimliam hi.
Kimboi’ pa thugen in ka lungsim hon vut vungvung a, maban a ka thiltup pen leng khawlkiklou theilou ka hinawn takei..!!. Aphuahtawm hidia gingta a, laisiangthou k’on sim chiang in…ka mit mahmah in ka mu kelkul a, kimuhkhembawl theih vual ahikei. Huailak teng zaw Pathian’ theihsak a gelh hiken-te chileng lah, Pathian muangmoh suakzel di ka hihman in, hon siampa deihlouh dan a thil paisak teitei ngam di vual ahikei…!!. Huaiziakin, keikia hilou, miteng in mu in thei le uh chih ka deih mahmah mai hi.
Huchia bangtan hiam ka omnung un, Kimboi’ nu leh pa’n hon lupsan uhi. Zaan sawtnung in Electric hongpai thak thepthup a, channel ka kheng kualkual leh Barcelona-te ball pekna ka mukha hi. Barcelona te’ makai Messi ka ngaihsang mahmah khat ahi a, aman bel kei hon theipha dekkei. Messi in ka kiang ah,”Kei ball pek siam honsa in hon ngaisang in la’n, ka fans na hih gige na ding in, dangka 1000 kon pe di” hon chihlam leng ka theingei himhim kei. Huaikia hilou, “huaikum in goal hiaizah ka khum a, ka gam a ding in hiaizah vei ka pangta” chi’a hongen lam leng ka theikei. Himahleh; a kimawldan, a ball khoihdan leh a siamna-te ka muh apan ka ngaisang mahmah mai a, a gammin ua akimawl khakzah tanpha honhilh sese louh in ka theihmai banah, Zosuan-te football suihsiam dan hilh di’n leng sithuai lou ahihdan ka musuah hi.

Tuabang deuh in; simlei-vai(Politics) a ana kibual gige khat ka Vote di leh leng sum a ngaikei a, a nnasepkhiat teng hon bangen leng a ngaikei. Mipi-te a ding a phatuam a sepkhak tengteng ki mangngilh mawklou ahihman in, a chinchin teelching a om a, Zosuan-te taang a ding diing in leng kimuang vek mai ding hi. Huaiziak in, makai ding teelna ah; atung a laisiangthou munkhat lel ki pansan pen zuih teitei sawm leng, Zosuan-te maban hong vang mai ding a, suahtaakna(zalenna) kawlni zong hongsuak pah mai ding hi. Tua I paidan zuih taangpi uh, eimah vaang ahi. Huaiziakin, “Singdang’ Vaang Hilou…!!” chi’n, eimah vaang a I paidan zuih taangpi uh kheek sawmta ni hang.

Laigelh-tu’ Lungsung Pan:
Christian te’n Bible thu kizui ahihman in, huai toh kituak a I thugelh uh tamlou chik petmah pen zuithei chiat diing in Sian in lumbang hon sung dia, I mitte uh hon keuhsak ngei leng I lam-en hi. Bible thu kalh a I gamtat nuam teitei leh eimah thu hi…Pathian in ut dandan a I om aphal a, ahihhang in Thukhenna abawl hun chiang in ama deih dandan zuih ahi ding..!! 


1804 – Ka Kipak - 2015

©Siamsinna Leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA