CHIK CHIA ZOGAM HONG PAAL DING?
By ~ Thanuam Dahpa
Zomi kichi peuhmah in ideih leh i ngaklah petmah, ban ah mukhalou leh
a zalzou khalou a isihsan khak ding uh ilauh ZOGAM PAAL LUT ding ahi.
Zogam hong paal lun leh nuam mahmah ding, i lampite gam changkangte
lampi, nin chih himhim omlou a maam zinzen ding a gari a itaichiang ua
kising hetlou a huih khua a leengbang phial ding in i gingta chiat
maiding un ka gingta hi. Huan, gam khangtou sate dan in neekguuk
taakguuk omlou ding a hihding khat nei a ofis a ivahoh chiang ua i file
pai ziahziah ding a ei munkhat a tu a nangak lel a honzoh sakpah ding un
i lam en chiat ding uhi.
Huaikia le hilou in i inn chiat ua tuineek ding hong kaiziahziah ding
leh kawlphe meivak (electric) lah mit hun omlou a pai ziahziah ding kia
hilou in i gam ah muan naleh bitna om ding in kuapeuh in deih in
igingta chiat un kagingta hi.
Huai kawmkal ah huchi teldia gingtalou khenkhat te'n leeng ZOGAM HONG
PAAL chiang in igam khangtou ding a ikhopite siangthou in ilampite
kumtampi daihding a kibawl dia igam a Diktatna in vaihawm a Bitna leh
muan na in igam a vaihong hawm bekding in tuh ilam en veve ding hi. Lam
etna liantak toh i Zogam hongpaal lut kal i ngak lah chiat ua pan theih
dandan in ipang ua mihing te hih theihlouh natan a hon hihsak ding in i
biak Pathian kiang ah i ngen nguut uhi.
ZOGAM PAAL chiang a nop isak dingdaan a gensiamte'n a hon gen
chiangbang un ngaklah lua in itha athak tet tet zezen hi. A gensiamten
lah gensiam petmah in kuapeuh chilphul tak a ngak lahlou omlou dingkhop
in hon koih ua (ZNC hatlai a heutupa'n zogam paal lutding naakgen
siamlua in 'pu, lou kanavat lai di uam?' chi a nadong hial bang om dan
in thu athang a atak a diam chihzaw theikhang hehe) kuapeuh in tua
ikhosak dan ninhuai savek ihihziak in ngaklah louh theihlouh leeng
ahimah hi.
I lampite a ngaihna omlou, singtang lampite genpha lou in ikhopi uh
Lamka sung mahmah ah lampi chihtaak ding leeng hilou vuah a zuk chia
hawktui leh mihing lampi kituh, ni asatchia vuikhu thuaklah lua in
lohding dan omlou a chimoh selua Zogam paudar chia minhoih takphuak
zezen, huchibang a i hinkhua zat kikhekna ding alampi dang om a theilou
ihihziak in Zogam hongpaal ding ngaklah louh theihlouh mah hong suak hi.
ZOGAM HONGPAAL chiang in a tung a igen khantouhna te bang zen hikei
mahleh tuhun sang in igam hong khang zawdeuh bek ding in ideih mahmah
hi. Huaibang khantouhna hong omtheihna ding in ei le ei in thuneihna
kitawi alampi omsun in i ngaihtuah ua ahihna chiang omzek mah inteh!
Ahihziak in ngaihtuah detdet le ei le ei thuneihna tawi in igam khanna
ding ah tan mun a hau lawhet kei kasa hi. Thuneihna, i ut bang a sumzat
theihna dia thu ineih in igam hon paal lutsak ding lam etna ken
kaneitawm mahmah hi.
Sum le pai eithu a zangthei in a zatna ding diktak ah zang le i
lampi, itui nek leh i meivak etc te kiching ta ding hiam hoihta ding
hiam a ngaihtuah in thuneihna tawitheihna ding lampi ngaihtuah in ibuai
uhi. I buaipih thuneihna ngahna ding tuamtuamte ingah in i Zogam hong
paal lun sak ding a thilteng hong kikhek ding in kangaihtuah theikei a
hong kikhek mawk ding leeng ahikei hi.
Huai kachihziak in Zogam hong paallun ding gingta lou a lungkia
kahikei a thuneihna itawi in i Zogam hongpal lunsak ding hileh itung a
vaihawm omlou a ut dandan a i bawltheih i ek inn lampite hoih in nuam
mahmah ding hi. I thuneihna in i khantouh ding hongpuak ding hileh i
kuangsilna tau te, i bath room zat nuam mahmah ding a i ek inn kuakte
mahmah leeng inveng inpam in agim a zak louh a i tu ita leh i ganta te a
kuak a akiak khak ding uh lauhman a dai a umtuam ngailou ding hi.
Thuneihna in khantouhna hontun ding hileh i vok buuk gimte i innvekte'n
gimsia salua a hon ensoi loh hial lou ding uh ahi. Kuamah hon thuneih
pihlouh eithu neihna kia a kinga a eimah a zangtu nuam sakna ding ek in
lampi tomchik le kibol hoih peihlou a vuahzuk chia mahni ek inn zot ding
lin ngoihngoih te leh niteng a izat i kuangsil natau detdou lou kisa a
asiltunu galpan kengkuang zen a zangsak a nikhat a khat veiciat inn kuan
milip in ivasawk i bathrum a sahbon koihnatau kiptak a gak kip louten
thuneihna bang chituk a lian tawilele i khantouh tuan uh ka gingta
theikei hi. Khenkhat ten innsung khosak haksat ziak a a bawlna ding sum
kidaih lou hiven i chikha maithei.. Thuneihna tawi lele sum kidaih a ut
ut a nekguk ding val in ithuneihna hon zui khol lou ding hi.
I kineppih pen tuh Thuneihna sangzaw (tulai context in) tawile
thuneitu te a kipan huhna eikiang a direct a hongtung dia en eimah gam
mahpuahna ding a hihchia diktat tak a na zeek ding in i Tuunnu Zogam
kilawmtak a puah a hong om ding chih ahi. Huai kinem lou ( i diktat
louhdan im ngamlou ten) te`n tuh Fund hongpai peuh bubit tak a hongtung
ding (Meitei te neekval kia kitang nawnlou ding) a neek guuk ding toh
kidaih deuh ding chih i gen tam a hi. Neek guuk val ding fund hong
paiding in i gingta taktak uhia? Ne gute`n tamlua ka ne gu zou/peih nawn
kei ichi ding uam? Tawmchik tung a gin omlou te tampi tung ah i gin om
uh i gingta hia? Mithu neihna nuai a om a negu ten mahni thuneihna in om
le neek guuk le hinawnlou a KEI A MAH A VELE chia kisuanlahna tel het
lou a kitawi/kipuak tultul lou di i di uam? Kua i mohsakna a hikei na a
tua i lungsim put pu den a mithunuai a i omlai a Zogam muntuam ding a
ngaihtuah a, ihih peuhmah (I huangsung chihlouh siah) Zogam a koihlou
ten bangchik mah chiang in Zogam a koih in i puah tuan ding un gintaak
haksa mahmah hi. Mahni kompaun i kanchiang a ei a dan a koihlou a lampi
lai a suangnou omkhat lampi nawl a koihkhiat ding thasial vungvung te`n
chikmah chiang a kei a ichih kagingta kei mawk hi. Thuneihna taktak
mikhut ah o mahleh a neitu taktak leh a zangkha/a zalzoukha eimah
ihihziak in tua Zogam a pomtheilou a a puahna ding om sunsun te midang a
ding bawlsak/puahsak bang a kingai ten Zogam khantouh ding a a masapen
leh a poimoh pen a hon koihding uh gintaak haksa mahmah hi.
Ahihang in Zogam hong paallun kei ding chia lungkia leh kinepna
neilou ihikei a ZOGAM A HONG PAALLUN NGEI DING... Tua i muh phaklouh leh
a tak i lak ua teenglou ahih hang a i gen tampen uh DIKTATNA in i lak
ua vai ahawmhun chiang a i Zogam hong paallun pan ding hi.... I Lampi a
suangthem om thasialna tel hetlou a "eh hiai suang nou a mulou khat
kuahiam in a sikkha/suikha dia naa a sakha ding" chi a lampi nawl a koih
khiat i moh puakna bang a i ngaihtuah ua lampi nawl a i koihkhiat
chiang un i Zogam hong paallun hak nawnlou ding hita hi. Khokhung lam a
teengte`n khokhanglam a teeng te namsia sakding khualna ziak/ngaihtuahna
ziak a i niin neng uh kho khangte innkiang tan kizawl suk NULA kuak a
ipaih louh chiang ua Zogam paallun dek hita ding hi. I gate pua i kaan
geih leh Siangthouna i ngaihthupi na hong kilang a i inn kiang lampi a
niin neng i kompaun a toilut a mei a ihal siang ut vek chiang un i Zogam
paallut ding nauvei kipan bang a hong hipan ding hi.
Tua ilungsim put dan uh pai nilouh a I omna i District uh meiteite a
dan a ngaihtuah a puahna ding om sunsunte zang a meiteite gam puah dan a
kibawl a i Lampi bawl un kumkhat daihlou (tuma a fb a ki post kamuh dan
a black topping teng tuuk mang pah) a DIKTATNA neu chik beek toh sep i
lung gulh kei un zaw Zogam nou a ahi kipuah un chin a leitang hon pekhe
mah le uh a paallun tuan kei ding hi. Thuneihna neile phatuam lou ding
chihna hilou in thuneihna kia in bangmahtan hon tun tuan kei ding a
Tunnu ZOGAM paal lut na ding in thil dangteng sang in Tunnu Zogam
vontawiten DIKTATNA i neih chiang in i Tuunnu hong pallun pan ding hi.
Zogam paal lut na ding a poimoh pen diktatna in ilak ah vai hong hawm
ding a hong paal lut ding ki nemtak in i lak ah Diktatna in vai hong
hawmta hen chih i thumna leh i deihpen a hi hi. Zogam paallut na ding in
midang hilou in kei mohpuak ahi chi thei chiat ni.....
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment