DISTRICT 2 BEK BEHLAP A POIMAWH DIAM?

~K Thansang Zomi

British te khut apan India in 1947 in zalenna a mu a, huai kum apan India khua le tui hihna neite mi tallang tamtak te ngaihdan ahihleh, kivaihawmna leh kituahna hoihzaw sem om na ding in India leitang pen seh tamtak a khen a, States leh Union Territory a hawmzak a, Indian Union nuai a om khop ding chih ahi hi.
Hiai mah ahi phamsa Jawaharal Nehru in agen tampen, streamline administration piching om na ding leh, kituahna, lemna leh muanna om na ding in state tamtak ah khendalh a, ahihziak in thuneihna (power) pen Union Government khut ah om ding chi hi. Nehru in adeihdan tak bang hileh, pau le ham kithei tuah te a honpi a a tenkhawmna mun te uh amau leh amau a kivaihawm ding uh, tawndan kibangte leng state khat a a om khop ding uh, hileh vaihawmna leng baihlam tuan mahmah ding a, chi le kuang a ki uina tawm zaw ding a na chi hi.

Kivaihawmna tawh kisai in state te nuai ah district bawlkhiak in hong om a, district te nuai ah kivaihawm sawnna nopzaw ding gelna ziak in block kichi om nawn hi. Kivaihawmna (governance) nopzawkna ding in gam leh leitang lianlua te seh bangzah hiam a hawmkhiak pen thil hithei leh hoih mahmah ding in up huai ana hi law ngut a, thuneihna area alet luat chiang in, koi mun hiam pampaih in ana om khasek a, phawk baan lou kichi bang leng ana om thei law dan ahi hi.

Manipur i chih chiang in gam neuchik himahleh, Israel khawng sang a lianzaw tham ahi chih pen nautang theih ahi. Ahihziak in, Manipur leitang sung a teng te lak ah pau le ham chi tuamtuam 40 val bang om zou in, phaizang mite leh singtangmi tawndan bang nasatak in kilamdang a, mi tamtak ten Manipur a tengte khat bang in ngaihsutna nei mah le uh eisung ah a taktak in sa leh kha ah kikhenna ana nasa mahmah hi. Ki vawihawmna kong ah, phaizang bial leh singtang bial bang a chi a? khantouhna ah bang a chi a chih te sut tham mahmah pha hi. Singtang bial sung mahmah ah leng vaihawmna bang a chi a, kikawmtuahna lampi bang a chi a chih te ngaihtuah tham pha mahmah hi. Etsakna ding in, Lamka/ccpur bang enta le hang, district liantak ihih ziak un office vai a nasep ding neiten buaina tuak mun mahmah a, singtang dawn apan neilou sa sa a, Lamka hon delh tenten mi tamtak om uhi. Old Age pension sum tamlou la ding in leng Lamka hon delh uhi.

Manipur a full fledge revenue district ngen a kiphin a pi deuhte ahihleh, Sadar Hills leh Jiribam hi uhi. 1997 kum in W Nipamacha Singh in Chief Minister a let lai in Sadar Hills pen district piching a puan ding in lem ana sa a, Imphal district leng Imphal East leh Imphal West a khending in thupuan nei a, Imphal district khenzak ahihni geih in Sadar Hills leng district piching a puan ding in thuchiam ana nei a, ahihziak in tuni tan sepsuah ahi kei hi. Manipur Government kichi hai mahmah lou ahihman in, Sadar Hills hiam ahih kei leh, Jiribam te district piching piak hikei mah le uh ADC pen DC power piak hiding peuh chi khanglang ua, a taktak in DC thuneihna tengteng ADC in tawi theilou a, thu tanding buaihuai (crucial decision) lak ding om chiang in ADC buai thouthou ding chihna ahi hi. Sadar Hills district demand committee te makaih in kiphinna nasatak pailel hi. Jiribam tawh kisai nalh mahmah khat ahihleh, Jiribam AC MLA Th Debendra Singh in kum 2 paisa in Ibobi Solkar a buai dek hun in Chief Minister lenthei ding dinmun ah om a, himahleh, CM in Jiribam pen district piching akoih dia thuchiam aneih ziak in, Ibobi govt supuk lou hidan in kigen vengvung kha ngei hi. Huchi ahihleh, bangziak a tuni tan Jiribam pen district piching piak hilou adiam chih theih in om hi.

Jiribam kichi a om na tawng mahmah a, Imphal East district nuai a om ahihman in, mipiten buaina liantak a tuak ding uh chihtheih hi a, Imphal East DC leh SP in Jiribam ah mawhpuakna bangkim a va lak ding uh thil hitheilou ahihman in thubuai huai pi suak ding hi. Tuabang mah in, Senapati district kichi lian mahmah a, Sadar Hills area a om kha khaw tamtak leng Senapati nuai a om ahi hi. Banghiam office vai a hi di om chiang in Senapati district headquarter a va naih uh ngai ahihman in mipite ading in buaina liantak om ding in kilang hi. Manipur ah khantouhna piching om taktak na ding in Jiribam leh Sadar Hills te revenue district piching a koih hileh chih huai mahmah hi. District kibehlap pen developmental politics adingin hoih mahmah a, ahihziakin, Nagate’n Ukhrul district kiphelh khap ding adeih hetlouhna ziak uh thuguk banghiam om dingin ginhuai hi.
 
©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA