SUNDAY SPECIAL - III
By Sangpu tangpua
SEX EDUCATION LEH MARRIAGE EDUCATION “pawlama
nna nasep zou inla,na lou khou masa inla,tua khitchiangin,na innlam
in”PROVERB24;27
Hiai a tung a,Bible tang I hilh chet ma in sex
education kichi houlim masa leng ka chi hi.Tu eikhang in ah,pilna leh
siamna a saang mahmah chileng I pomsiam mahmah di’n ka ging.Himahleh I
pilna siamna te koi a hong kipan hiam I chihleh kum aza leh saang a sim
paita a smartphone,computer leh technology saang tak tak te omma tham
a,khuak hiam taktak Plato,Aristotle,Charles dicken,Isaac newton leh
adang dangte muh suah leh laigelh te mah ki sin tou ngitnget lai hi.Tu
hun in ah, khangthak te poimoh chia Heutu leh NGO tuamtuam in I tang
koupih ahihleh sex education toh kisai khangthakte lak a awareness leh
khanlohna bangchi bangin om thei leh chih i tup ahi a,Hiai bangziak a
tum I hiam I chih leh ahunlou a sex aki zat thaang,AIDS,zi leh pasal a
kineih zihzeh,chih te khawng ziak hi taang pi hi’n kathei hi.Hiai in
kongkhat ah ahoih lam saang mah in a hoihlou lam a hontun kha zaw dia aw
chih hon ngaihtuah sak a.Ahangbel Bible enta leng Pathian in Adam zi
dia Evi apiak in hih Caina leh Abel neih didan a manual leh instruction
book toh pekhawm zenzen lou hi.Pathian in asiam in sa utna toh huai lam
toh kisai theihdia poimoh te tunkhop vek hi.Sex education toh kisai
awareness programme khat kava ki hel khakna ah resource person in hi
chiin gen hi. “Eimi te hih sex education lampang ki mol mahmah lai
hi,Naupang bang le’ng kum 8/10 hong phak chiang ua zahmoh bang a?bang
chi bang a zat?ahoihna leh hoih louhna leh adang dang genpih di hih nu
leh pa ten zumna a ngaih louh diing ahi chi hi”.Hiai hi dik khat in dik
thou mah leh Huai lam ah,ana phophawk nai vet lou leh thei nailou te hih
sex lam a iva hilh pil khak di’ng laau huai kasa hi.Ahoih di deih se
lua theihna neuchik ompen iva buah kuang beh khak di laau huai mahmah
hi.
Huai kawm kawm in den a igen Pathian in adam asiam in,azi
di’n mi 10 ensak a huai lak a aduh thusam leh a aki tuah pih dia
agintak pen pen Adam in atel hizaw lou in.Azi dia Evi,pu sumpandi chih
dan a viite hih apiak hi zaw hi.huai bang mah in Isaac zi zon dan I muh
chiang in,aman rebeka toh chik mah a kimu kha leh ki theikha hi kei mah
le uh,bang chi hiam in zi leh pasal di’n pathian in sutuah veve hi.Hiai
apat I muh theih ahih leh I koppih di hih tunglam apat in a hon sehsak
mah hi’n imu hi.Ei duthu saam leh deih dan hizaw lou in Pathian lemgel
leh amah sehsa pen mah hih ei adi ana hizaw hi.Ei adia ki siam pen I
ngak zoh louh a hih leh leh ei adi lou pi khat toh hinkhua haksa leh
bukim na om lou in kiteel khial thei hi.i theih sa mah bang in koppih I
chih hih puannak bang bang a khek theih hilou a, I tawndan leh gindan
toh aki kalh chih phetlouh angkawm ihi,angkawm te pathian kumpigam alut
kei diing uh chih Bible ah mun khat kia hilou in muntampi a agelh lai
hi.
I society ah, aneu alian hita leh hiai lam iki daam het
kei,koppih I chih tv channel khek bang bang in I khek ziahziah mai hi.zi
leh pasal I neihdan Handset banga I neih thoh maimai abat hun atam
mahmah,Tv advertisement leh dawr a ahoih zaw leh azat lemtang zaw I
muhchia I tawi lai asia a zat theih non lou le hi saam lou in neih theih
ahih naak leh chi’n neih suk himai hi.Hiai tan a lungkim zou lou in
Company in ahoih zaw hon bawl te I mit siik in I en thou thou lai hi.Zi
leh pasal hih Mobile phone banga I ki et hih I ZOMI dignity adi’n niam
lo deuh hilo hiam?.Marriage education hih I taksap luat ziak un,Pasal
toupi nitak dai leeng bang ngak ngai gige te khawng in zi banga hon nei
thepthup ta.Lenna lem thu a nupa kiseel buai kha a kikhen chih bang
leeng kana za kha hi.Numei ann huan chia a taw lam kaang atung lam noi
chih tan a huan thei chang chang pante hih kisa baih thei lo deuh hilo I
hiam?.Tate hih a hong ki guk hial chiang in I kai kiik punpun a,huai
nung chia thu hilh in omzia tak anei non kei hi.I kaih kiik in a hinkhua
uh a sesak chih phetlouh I ki ten sak chiang in lah kha thum le pha lou
in nupa hinkhua ning in ahong ki khen maimah zeel uh hi.Upate’n sial
lut nung a sial dai kai ana chih uh hi I zomi dictionary ua I edit ua
siallut ma a sial daai athuah akai I chih theih uh ka deih mahmah hi.A
hong teirawl ua pat in ngaihzawng neih hun,neihdan,zondan,hunpiak dan
leh adang dang te I sinsak zawk hih poimoh hi,na ta hih ROBOT ahi
kei,feeling leh emotion nei ahi,ngaihzawng neilo dia mawk kham bekbuk in
omzia anei khol kei chih phetlouh na ta hih piching lou in pasal hon
neihsan zaw kha moh diing hi.ngaih zawng leh vual kholh dan,zi zon,pasal
zon dan hih akum ahong tam dungzui ua chiam nuih thutak a I hilh lawk
zawk in gah hoih hon suang zaw diing hi.
Atung a Bible tang ah
“na lou khou masa” in, a gennop ahih leh zi nei di’n nek leh taak ki
ningching leh financial income leh support,hih neih zek masak phot
apoimoh dan genlang hi.Kumching ta chih ziak a zi va neih mawk hih a
khonung a khosak buai theih ahi.Huai ban ah “Tuakhitchiang in na innlam
in” chih in a gennop bel sunkuan I bol dek chiang in ki sak kholhna
poimoh mah mah ahi chih a genna ahi a..Na inkuan bolte hih
Financially,mentally,spiritually leh emotionally in ka pezou di chi’n
naki muang ngam hia,sum leh pai kiching tak nei ek ok leng le salam leh
khalam a I makaih zoh kei lei leh I tate a khan di bang un khang lou di
ahi uh chih phetlouh tate toh kina a zahmoh khoh ki kou thei lai hial I
hih khak leh bel poimah mah diing hi.Tu tak in I zomi inkuan in sex
education saang mah in marriage education hih ki tasam zaw tham tham in
ka mu hi.Pan la thei teng in pan I laak a.khang thakte lak a I guidance
leh advice I nau leh inn vengte nau bang ahihkei leh i ngaihdan leh
muhdan hoih tak tak bang Facebook group leh media a share leh post zel
le hang huai ah kil khat a sim dia na koih hetlou khat in ana sim in
ana phatuampih thei hi.Lamka a numei virgin le om non kenteh chih khong
I post te sah gen di I theih kei vet leh,kei virgin lai fighting chih
khong post zaw leng manpha zaw lou diing hiam?.mawle…
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment