MUALSANG
~Pau Lian
Kha kakiak leh laukha zuanna louh damtui ah na bual aw,
Na zuanglou aw ngaih ka simthu paitem bang na kuah ding hi e;
Ka nun mualsang bungpi in na suan aw khawlmual lamhem ah,
Ka nun mualsang bungpi in napou hen aw a hiang zang ah,
Sangchih tuang hen,vachih in a ningkhum dawn hen aw ,
Sanggah namchih liimbelh mualsang bungpi lun hi hen aw."
Kumzabi Sawm leh guk kimlai ahi.
Zogam
ah namdang a hong lut naikei uh,nam khat leh namkhat kidou in khua khat
leh khua khat kidou ua,tangthu a nei in,gal leh sa adoudan uh laa in sa
ua,tuahun a khovel laigelh mite leh mipilten zogam sung a phawkphak
louh hang un galhat leh hangsante tangthu bel laa leh thu in a hon ki
gen/sa toutou a tu in gelhkhiak ahi ta ,Pu Hanglun apan a khangthu,a
satsa khonuam tak Mualsang tuh khovel kilchih theihphak hikei mahleh a
tangthu bel khangthu ah amang nawnkei hi.Galhat tampite'n gallak la in
gal-aih bol in hanzai sa in zu leh sa toh lawm ua,galhang kahi chin sial
in a namtem uh zuun in a thahatna khutte ua sisan bangte silsiang zel
in khua leh tuite kiang ah bitna pezel mahle uh Mualsang ah bel hiaihun
in a lungzin huai phulakna tawpkhawk tung a,mualsang a puk a,Pu Hanglun
tapa 7 lak a 6 in sihna tuak in adang khat leh a kaih zatam a damlaite
gammang ah bitna zong in a taita uh hi.Pu Hanglun in a lutlai in gal leh
sa tampi ana zou mah leh a khutte a vuaita,a khete zoi in a mitten khua
munawn lou a,hiai hun ngei ahi a it a tapa gukte lutang lak a om ban a
mi tampi tak a mansuah ni. Mualsang khua hundang a kipahna,ki itna leh
kilainatna husa a dim gige himah leh hiaini in kahna leh sisan naisan
luanna hun a hong tungta. Khomipite gaalmuang leh bitna chikim zaalzou
in nuamsa tak in om mahle uh galmuanna kichi khovel ah a omkei chih a
thei nawnta uh .Hunlou kuullou in a itpen uh Mualsang khua,pi leh pu leh
galhat tamtakte lutang phumna gam tuh khitui kekawm in a taisan uh a
ngaita hi.
Hiaihun in kidou,kithah,kimat,gam kituh ban ah
neih leh lam buh leh baal ki etlah sakman in khokhat leh khokhat ana
kidou ua,amau gamgi kaan a sabet gamvak leh nekzon pen a ngaidah tinten
uhi.Pu Hanglun in kum 20 bang paita in Suangzang toh gaal ana dou a,zou
dimdem in tawp neilou hiamkhamna ,sasin salung ne in ana chiam uhi.Kum
20 val bang gaalmuang a a om nung un Suangzang hausa Pu Songlut tuh
teknat in a sita.Pu Songlut in a damlai in Pu Hanglun toh a thukhun uh
palsat lou in thei gige mah leh a sihnung zek,ni 14 ni,Pawltak lai in a
tapa ten palsat ua,Mualsangte buh leh baal kholkhop vagu in a puak
zohlouh teng uh tampi tak haltum uhi.
Pu Hanglun in hiaibang thu
azak in heh mahmah a ,himahleh paulou phunlou in taptung a meilum awi in
hatang gawiden hi.Khosung khawnbol upate kintak a hong kikaikhawm in
hausa insung ah hon tukhawm uhi,Kuamah a paupan ding omlou in Pu Hanglun
meipang a tu tuh a etthoh diamduam uhi.Pu Hanglun in bel pau leng
miteng sou ding uh ahi chih a thei a,pau lou alah om thei tuanlou ahih
man in hichin hon chita hi"Ka lutlai in tung leh nuai a hat mai ah kana
kunkei,kana that a,lutang kala a,sisan toh lei ka polhkhawm a,galla sa
in minthang kana kisa,ka tapa naupangpen Zalunmang anun a pai saan lai
in ka melma Songlut kana zou a,a lutang la a kithoihna bolding ka chih
lai in ka mai ah a kuun a,hon ngaidam in,ka damsung zaw na lutung a
samzang khat lel leng hong lawngkha nawnlou ding kahi honchi a,ka hehpih
a,ka paisakta,hiaibang mi dawilok leh sinsia,melma mai a salpha bang a
vandak ngamlou a numeisia bang a ngaihdam ngenthei in bangziak a
galmuang a ka sih ding phallou ahia oi,Kum hiaizah galmuang a om
a,banghang a a tapate galmuang a om a nopdan hilhlou a phuba lakdan
sinsak ahia,ka damlai kha inzaw ana ngaidam ta,ka sihni a naita,ka
sihnung kha inbel a taisan theikei ding hon chi hi.Thakhat in khawnbol
upate pau ding hon kituh lai un Pu Hanglun in ...ana ngai un,kum 20 a
phata mualsang khua a sisan a luan louhna,agah nane ua,na zi leh tate
kiang ah na ihmu ua,meithai ding tampi tak tu in a pasalte ang ah a
lungmuang uh,huaiziak in phuba lak kin kei un,nekding neilou in mualsang
mipi a puktaw chih kuan aza ngei a,hinna sang in buh leh baal tamlou
chik halmang a om a manpha zongal dia hia chi hi.Hiai bang thu azak in
atapa upapen Henmang in ,Pa,ngaidih,kapian apan nathu ka sel ngeikei,kon
it a,kon zahtak petmah hi,himahleh endih,i kongtual ah gulgunei a hong
lut a,gantate a hong ne a,a taimang ta,himahleh huai gul in bel I neih I
lam a mu a,a gilkial hun in a hong lutnawn khading,hon lut nawnlouh
nading in a lampi sattansak pha solou nahiam chi hi.Pu Hanglun
inleng..Henmang ka tapa,ka gallakte namu a,ka samat zah na thei a,galsim
a kakuan hun a nanu leh na naute hehnem gige kakipahpih nang
nahi,himahleh nakhut en in,melma sisan a bang naikei,pilna nahau a,upa
pen nahi,na naute aki sualni in khou inla,napa a lungkham ni in nem in
bawi..nang mahmah mitmuh in ka sinuam,ka sih ngak in,Songlut in ziin leh
sian mai a sasin salung ne a a hanchiam na palsat mah leh kenbel lenkip
tinten ding kahi,ka damsung inbel gal ka deihkei,na pil a vaki houlem
un,ka mit in khua amu kei a kenbel kon zuithei kei ding himahleh ka
lungtang leh ka bil zaknop thute in ki lemna va bawlzaw un chi in
khawnbol upate leng bangmah tokthou thei thute gensak manlou in paisak
hi.
Pu Hanglun in a mi leh sate galmuang a omding deihsak
mah leh kuaman a ngaikhe takei,a tapate ngei inleng hiai suangzang mi
thadahte nuihsan a om utlou uh ahihdan khosung khawnbol upate mai ah
naktak in gen ua,khawnbol upate toh ki thukim in,kilemna bawl naksang in
thuhilhna peding in khosung a galhat leh samatsiam mi tamtak toh Pu
Hanglun tapate Henmang,Sumpau,Gintual leh vaihawm thukhensiam Pu Vungkai
kilemna bolding suanlam in galvan toh phalvak in kuan khia uhi.Pu
Hanglun in bangmah thu a theikei,a kiangnai a aktuam gaan a om a tapa
neupen Zalunmang in bel apa chihlouh dan a gamta ding a kuan uh ahi chih
a thei kilkel a,ahi inlah apa khomulou,a thu zaleh a lungkham dingdan a
theih ziakmah in a hilh ngamkei,lung nuamlou leh a nasep awlmawh
ngellou a a omlai in Pu Hanglun(apa) in...Zalunmang,thupha gente
lawhching a hong tung uh I lamet toh,a lopna ding I sialtal sang 6 nei 2
vakai ve maw..na u Gintual zawn inla chi hi.Zalunmang inleng ka
ugintual in vazui hiveh aw pa,poikei ka lawmte zawn naveng chin taikhe
pah hi.Pu Hanglun inleng poi sak chitak in ..bangdia huai zahzah kuan uh
ahia oi..mi hiamgam Gintual kam apan thilkhum a pawtkei get zenpeuh di e
chi in lawh ding thei tuanlou in a om hi.
Hausapa tapa
Henmang leh a kaih zatamte tuh khomuikuan in Suangzang khua ava tung
petmah ta uhi,galsat dia kuante ki khenzak in Henmang in a galhangte
kiang ah hichin chi hi,Pu Songlut tapa Noktuang lutang lazou zou ka
tawilai kapa namtem galhang man a peding kahi chi'n chiam a,huchin
kikhendalh ua,khosung ah lut in thahat galdou thei a muhteng uh ban
satlup ta uhi,mipi taizak in muhding a om nawnkei,a lutang lak teng uh
tawikhawm in Suangzang khopam a vaumualmun ah etchetna hon neita
uhi.Henmang in hiaiteng lak a koi pen ahia hausa Songlut tapate lutang
chi in adong a,vaihawm upa Pu Vungkai in a en a,hausa tapate lutang ding
a mukei,huchih lai in alak ua khat in bang chidan ahia,suangzang
kholian lua khat hingal a mi a hichi tawm,a galhatte uh sabeng ahih keh
gamkuan uh hiding ahi hon chita hi.Pu Vungkai inleng ,hikei eih
lawmte,en hiah galzou kisa mah leng I galten khua sim ding hi eih,kintak
in kholam delh zaw ni,gaal ten hon ze-et uh hikhathei hi chi in kholam
hon delhta uhi.
Gintak danlou tak un khosung bel ana bit
ahihdan a gal apan amu ua,khomual a tun un,gal-aih laa sa in laam
uhi.Mipi aneu alian khanglou in khomual lam ah galsimte dawn ding in
vatai ua,a gallakte uh lawm in hausa tapa Henmang tuh zawng ua,phatna
laa sa in hausa kongtual ah laamtual sat uhi.Huchia nuamsa a a omlai un
Pu Hanglun hong pusuak kei hi,Khosung upate leh a tapate ngei in lamdang
sa in va en din aki nohtuah ua,a tawp in a tapa thumna Gintual in ken
va en ning chi in valut ta hi.Apa lupna tung ah,miallak ah ana tu
a,Gintual a muh phet in ...ka tapa Gintual..nang ah ka ginna kakoih
ngamkei chih nathei,bangdia hon ze-et nahia,na u Henmang leh Sumpau
kintak in vasam in chi'n sawl hi.Henmang leh Sumpau hong lut tak in Pu
Hanglun in ...ka sisan a suak a theihsa ngoihngoih,pilna lam aleng ka
muan pente'n bangdia hon zekhem na hi ua..kipak in laam kei un,huai
leldawn a lutang natakte uh kintak in lakhia un,nusian pasian a lung
awikei khading,khatvei lai a Songlut toh kaki chiamna uh a bei naikei,na
zite uleh na tate uh samkhawm unla ihmu un,gamsung ah sisan a luan leh
nouteng thum in a moh na poding uh,ka thugen na zuinuam kei ua tu in
maban ah khimpi zing ding ahi tave,kintak in pawtmang unla Upa Vungkai
hon sawllut un chi hi.Henmang leh a naute lungnuam hetlou a pawt a muh
chiang un mipite dai khipkhip in om ua,Henmang in Upa Vungkai bilbuk ah
va huau in a innsung ah a lutsanta hi.Pu Vungkai ava lut in Pu Hanglun
in ...Vungkai..sisan suahmi na hi chih kon thei,ka hatlai in ka taklam
khutzat a pang nahi himahleh bangdia ka khutme tha leng banzou lou ka
tapate thu zui a mihaisia bang a diang nahia,galhat nahi himah leh ka
tapate vaihawm khum hial din na dinmun ka suneu kei a nang mah in na
suneu ve,tu in ka sulian thak ding a,i khosung a gal a hong tun a ka aw
na zak phak nawnkei khak leh hoihtak in ngai in,"kamkei leh ngaltang ten
amau aki humbit ua himahleh gamsa dangte adin haksatna,dahna leh
gentheihna a bawl uh"huai bang in ka tapate Henmang,Sumpau leh Gintual
te'n gal a zoh ualeh leng hausa vaihawm in a tukei ding uh,amau zaw
namtem toh vai ahawm ua,khuak pilna sang in thahatna a ngai thupi zaw
uh,vakhu bang a nunnem,a ute zahtak mi,na vaihawm na ngei leng a hoih a
hih leh hon niallou a ama angsung ngaihtuahlou a mipite kipahna ngai
thupi zaw ka tapa neupen Zalunmang vaihawm hi hen hon chita hi.
Vungkai
inleng bangchi'n pu leh pa ngeina omsa I pel theidia eita,upa in gou
luah ngeina ahikei amaw hon chita hi.Pu Hanglun in ..neih leh lam I chih
Gou himah ahi,gou penbel tangkei tave,vaihawm ginom,thu khensiam leh
kipahna huang a a mite pilut tuding Mualsang in a poimawh,mualsang in
kum 1000 daih ding gamhoih,nek leh tak pianna anei,Zalunmang in a mite
thutak in a vengbit dia,a miten Mualsang a vengbit dia,mualsang khua
mite'n kho thupi leh itna mit a et uh ahi ding chi hi.Pu Vungkai inleng
hi sa mahmah a,Pu Hanglun liang khoihkawm in na pilna bangtuk banzou
ding Zalunmang kan omlou ahi ve,hon muang in,kana hih ding ,lung nuamtak
in ihmu in chi in pawt santa hi.Kongtual a om hausa tapa mah, Gintual
in thu kigente ana kan mah leh Pu Vungkai in a gensawn nuam takei,huchi
in mipite phalvak kuan in innchiat a pai in a ihmu thakta uhi.
Khua
a hong vakta,galvil a khokim a omte leng a hong kikta ua,tuitawi leh
anhuan,ansu leh hihding peuhmah hih a zing nisuahma a hindan ngeina toh a
buai lai uh thakhat in galten khosung tuh a hon simta uhi,Heh mahmah in
khosung a a tangthei peuh that ua,numei,naupang leh pasal dawilok
tamlou man in ,ama uh ana daldal tuh louvat bang in a vat zialzial tamai
uhi.Mipite kholai a ki punkhawm in pantheih danteng in pang ua,galte
tampi that mahle uh a hatna un a daih takei,zinglam a nopbawlna a zu leh
sa nekna hu leng a bei naikei,pengnawng kawmpi in hausa tapa teleng a
pang uh himah leh amau thahatna in melmate a nungkik sakkei.Pu Vungkai
(khawnbol upa)inleng hikei eih,a suakta thei liai teng gammang ah tai un
chi in mipi taina ding ana bawlsak a,melma honpai ding ana dal hi.Mipi a
taibei simtak un Hausa innlam ava delh a,lampi ah sual ngaite sualtou
in hausa innsung ah va tailut hi.Pu Hanglun lupna tung ah ana lum a,ihmu
bangmai a lumlai a lu vasawi in lawm aw ,puk petmah ita ve,hon pai in
Ngalhapak kuam ah mipite tai uh,nangleng kon makaih ding chi in a
puakkhiak sawm a,himahleh Pu Hanglun bel a utkei,khintung a ka namtem
leh teipi ka khut ah hon tawisak in,hiai kagam ahi,ka innmun ahi,ka
pianna..gallau in ka taikei dia,ka sih tandong ka pang ding,nang tai
inla mipi a damlaite vahumbit in,katate a damlai omleh na pa un sih
tanpha a a gam taisan lou ahi ana chi inla Thuangmual kuamlam a Sialkai a
kuan Zalunmang leh a lawmte leng khosung a kik lou din mi va hilh sak
in chi hi.Pu Vungkai in hilou ahi ,na mit in khua amukei ,bangchi galte
nana sat dia,hon zui mai in chin kai mahleh Pu Hanglun bel akai zou
takei,a dek a a samtum a attan a,hiai ka tapa telak a namuh ma sak
penpen ana pia in,bang chi'n kei hing in ka mite a sithei ding ua,ka
mite a hin leh ka hing a,a sih uleh ka si ding,tai lou ding kahi,melma
in zahna toh ka lutang la hen,ka miten itna toh ka sihnung tangthu gen
zaw uhen,hiaitan ka hin sung in kei adia hing kahi kei a ka mipite adia
hing kahi zaw hi chikawm in laa honsa hi..
"Ka thang e sangtui mualkuam damdiai ah,
A hang lunlai hing e kamkei lunlai lungtup a nei;
Dou sumlu kalak ni'n dou tuunnu'n von luang awi e,
Sun naubang kap vondeih sumlu sangbang a zong hi e.
Ka von aw selung liaplou aw,tusawn tawidong liaplou aw,
Ka dou bang dou aw,ka thah bang that aw,ka aih bang ai aw ;
Kangmei bang mitlou sangmual vontawi lungtup ;
Tungchiang sunni bang tangdin thanmual na suah pih aw...
chi'n
Pu Vungkai angkawi a,mangpha khak in Ngalhapak kuamlam kintak a a
manawh a mawhpuak hizaw ahi chi kawm in Pu Vungkai tuh pai sakta hi.
Pu
Vungkai Ngalhapak kuamlam a tun in dah takmai in numei leh naupang ban
ah tangval nou tamlou ana om uhi,hiaiteng phet dam ihi di uh maw Pu
Vungkai chi in nupite ana kap souhsouh ua,Pu Vungkai in,dai dide ding in
sawl a,tangvalnou 3 sam a,tem mda tawina uh maw,kintak in vatai unla
Thuangmual kuam a Sialkai a kuan Zalunmang leh a lawmte vasam unla hon
tonpih un,a sial uh nek ding a ki deih ding ahi chin sawl khepah
a,tangval 6 asam nawn a,mun 2 ah kikhen unla,khokim leh kiang a lamhaih
taina ding theilou a om hiam va en un,hiai ah hon pi unla ,himahleh
melma apan kiveng un ,na sulnung uh hon zuihlouh nading in pilvang un
chi hi.Tangval teleng kuan vekta ua,Vungkai in kisimna hon bol hi.Huai
hun a Ngalhapak kuam a kibu teng bel,Piteek leh putek 41,Nupi 38,nupi
naupai 4,nungak 25,naupang numei leh pasal 47 leh Tangval galdouthei
ding,kuankhe tetoh sim in 21 pha hi.Naupangte a gil uh a kial mahmah
ta,zing ann nemanlou a taisuah ahih man un nungak,nupi leh tangval
bangzah hiamten nek ding gam nahtang tamlou va kaikhawm in ,nahtang ziik
ngek khawng peuh ne in ana ki naamtak uhi.Pu Vungkai bel a lungdong
mahmah mai a,hausa tapate lah melmuh kuamah aneikei,kuateng si a kuateng
sal a mat hi a kuateng muntuam a tai hiam chih a theikei,a lung donna
pipen bel melma in a bukna uh thei hileh hiai pitek putek leh numeisia
teng pasal hiaizah lel in bangchi veng di chi'n buai petmah hi.
Nitaklam
ninem kuan in Zalunmang leh amau sam a hoh mi 3 te ban ah mi 12 te
sialtal sang 6 nei 3 toh Ngalhapak kuam a hong tungta uh,Zalunmang a
hong khasia a,khukdin in...."nusian pasian zek thil bahang a ka laizom
ten va lawng uh ahia...a thuaklou dingte genthei dia phal ahi umaw chin
hou kap ta hi.Pu Vungkai in va delhpah a,a ban ah kaithou in,khase
ken,khasia in na dahmai na mite musak ken,hiai hun dah hun ahi
kei,pataute hehnep hun ahi chi in a tual kawlzal apan apa samtum apia
a,apan akiang a a thukhah teng a gen a kisuhat ding in angen a,Zalunmang
ngei inleng hattak leh hangtak a om din aki chiamta hi.Gamtangthei liai
in khomial ma in sial hon gou mengmeng ua,tangpang theite tangpang a a
omlai un a zi leh tate a hon phawk kheta,Pu Vungkai leh mipite kiang ah
akan a kuaman a thu a theikei ua,a kun maimah uhi.Beidong leh etsam tak a
sawtpi a om nung un mi zongte tuh ahong tungta uh,muntuam a kibu telak
ah za lunmang tate leh a sangamte tate ban aha zite uleh midang tampi a
hon kimta uh,dah mahmah hinapi kuamah kap ngamlou in kikawi ua,Zalunmang
inleng a tate kiang ah anu uh koi a omhiam chin kan ua a theikha omlou
uhi,huchih lai in a sanggampa Gintual zi in Zalunmang kiang ah nazi toh
kaki muh nanung un na tate kakiangah honkha a,ana taipih in aw ka
tate,chi in a khut ah tem tawi in khopam lam ah kintak in taiphei ahi
chi hi.Zalunmang in huai a zakphet in ...Numei bangdia na tate
taisan..chi in poi satak in alu tum tonton a,sialgou ten a zawh utoh
kiton in asa em min in hon neta uhi.Huchia sialsa anek lai un Pu Vungkai
in Zalunmang asam a,mipite kiang a thu gen din a sawl hi.
Zalunmang
inleng thu hon gen a,mualsang mipite ,ka pa mite,na vangsiat hang un na
hampha uh,tua na sanek uh vahtak in ne un,chiktan neding nahia chih
kuaman na theikei uh,avalte paihthang kei unla,kem un,khua a hon mial
ding a,phalbi sukpi lai ahih toh kou thahat lai mi 20 ten puan silh ding
leh khosung ah galte omlai hiam chih kava enkhe ding ua,nek ding omleh
kon poding ua,a damlaite konpi ding ua,a site kon theichiang ding
uh,hiai I hun nanung uh hilou ahi,nusian pasian lungzai in hon thuhilhna
ahi,kithoihna thilpiakte lanzel mahle hang a thu leh ki chiamnate I
zuihlouh man in thuak khanak ihi,lungkham hinapi ki lungnoptuah in ki
panpih tuahchiat ni,bitnatni a hontung ngei ding,nou ading a sihngam a
pangdia mansa kahi uh chi in a hiamhei chiat uh la in galhang damlai mi
20 te khosung engu ding in kuanta uhi.
Khosung a tun un
thawm zak ding a omkei,dai khipkhep in a om a,amau leng ki ze-etna hikha
thei ahi chi in zankim lamtan a ngaigu uhi,huchih lai in alak ua khat
in hilou hiveh aw,pasal toupi ngen hingal buang hang a,hiai tuikang ngak
a va huchi ngak laizang,koidih mikhat in hon zui un ,khua kava fangsuak
ding uh hon chi hi.Zalunmang inleng ahi mah ngeive,chih toh din thuah
in a kuanta uh,khosung a paikual ua,misi luang chihlouh muhding a neikei
uh,inn leh lou tamzaw hal chimit in a om a ,ganta,ui leh vokte bel
khosung a va gamtang omziak in hon khanglou ua,a hong hamta uhi,huchih
lai in a gallam uah thawmging hon zata ua,huailam kintak in hon delh
uhi.Inn kisebang sung ah mi om bang in mei avak kiukiau a,amau leng
bangvang a etguk zawh un a sung ah a lut ta uhi,a sung a alut un a upa
zi Goihnem in laulou hial in misi luang lubuul a pheitung ah a kingaisak
a,mi honlut uh ahi chih leng ngeingaihlou in a kun dedu hi.Zalunmang in
a en a,miallak simpi a himahleh a haihkei,thakhat in ...Ugoihnem cia
asap toh kiton in kilchih bangvang apan mi tamtak singtum suangtum toh
hon tawmlut ua.thakhat in a nunglam apan ..numei aw in ...umang chi kawm
a hon naiphei a ava angkawi ta hi.Tuanu bel kuadang a hikei,a zi mahmah
Ngemnu ahi hi.Ngemnu inleng khase tak in ...endih na Pa leh sanggamte
..thahgam in a om ua,a lutang uh tansak in aom uh,Ugoihnem leng dahlua
in houpih theih ahi nawnkei,i tate dam uh hia chih leng ka theikei,kou a
damlai hiai a om pasal 18 leh naupang 6 toh Ugoihnem ten taina ding
tuan theilou kahi uh,na sanggamte luang khawm a hiai a sisuun a om mai
kahi uh hon chita hi.
Zalunmang inleng gending a theikei,a
sisan a sou a,a hatang agawi a,akhut tum zial in,Nang Songlut tapa
Noktuang phiangsan a theihsa in maw zahna nengkha leng neilou a huhamna
tawpkhawk toh ka khanggui uh na phuk sawm,ki enkhe mah ni,na sisan na
gawlhawm apan ka phulkhe sakdia,na sin nalung ka sawkkhe ding a,uite mai
ah ka lui ding,na lutang songdawn ah katak ding a,tungleng vasaten ane
ding uh,hiai kakhut en un,chikmah in sisan suah ngeikei mahleh tua kipan
sisan suahna khut ahi tading,a sung ah bangmah omkei mah leh a let
khakkhak hiamhei tawi in melma lam nga in ka liksang tading ,ka lungtang
nemtak tuh suang bang in a taksak ta,ka pa namten hon pia un,kapa tapa
kahi,zatam lai a lun a mang ding kahi,hia namtem in sumlu ka lungtang
deih zahzah a tan ding,melma sanemtakte ka sat dia,sisan lum phulkhete
en in hanlung ka chiam ding,Lungzai nusian pasian aw na awi nam maw?Ka
zualun leh laizomte saksih batphu lading hi ing,Kama hon dal tun a leng
leh nuai a leng omleh satzan ding hi ing chi in kichiamna khauhtak hon
bolta hi.
Zalunmang inleng engu dangte samdin sawl
a,huaite hontun hun un ki houlim ua,a kinthei lam a gamlak a thousi
thouvai nuai a giakte pikhia a khosung mah a ki vengbit zawk lem hosata
uhi.Galtai gamgiakte samdin mi 10 kuan ua,thu omdan chiangtak a gen in
gamlak a khosate leng khosung sawtsimtak nung in hon tungta uhi.Khosung a
hon tun un a neu alian,a mei apa sisan sou in,phuba lading in kikou
ua,kap leh mau in om uhi.Innkuan kim a kimuh ni a om thei nawnkei,melma
huham khutlum a sa bang a goh a ommai a innkuante luangbul a kap mai
,tunung chiang a meithai chi a asap ding uh,tunung chiang a tagah chi a
asap ding uh naupangte ,a zite uh suak leh sal dia pi a om a,a tanute uh
matsak a omte Zalunmang in a en a,mit a khitui luang kawm in a man a
suun a sanggamte leh apa ngeingei a it bang in midangte leng a it petmah
ahih man in kidek zoulou sasa in hanchian nala hon sa hi...
Kahtam lohna lunmual kitawi nou tung ah,
Mizatam sinlai guhling bang dou,maimit ah muantui kia e,
Ngaihlai kou zong tongdam luai naubang sanmoh ni in,
Kuata laihen hilou kei aw batphu lakding ka zuang hi e,
Dou lunmang kichi aw na thainem nangai hiam aw?
Dou vual-el aw na kawi nem ngai ing na chih leh,
Muikhoziin in na khunlan ah houlung nakum ve aw,
Kawlni suah leh kahtam lohna siatlei ah mang ding hi chia ..
Pu Vungkai inleng ana dawng a...
Batphu lak tanglou bang hon phawng ding in
Sangtui lunmang laukha ngai hang e;
Lungliap na louh lambang hon hilh ding,
Sangtui lunmang laukha ngai hang e..
chikawm
in Pu Hanglun in a sihma a a thugente leh agam a sihdong a mitdel
himahleh a taisan louhdan a gen a,mipite tokphur in kikousak zuazua
hi.Aman a genna ahi,tu sisuun hun ahi,khua a vak dekta,siluangte
kaikhawm ni hang in vui ni,gantate gou in,kapte kahpih in,dahte dahpih
ni,pupa ngeina a kivui gallai a thil hitheilou phot ahihna ah hausapa
kongtual ah Mualsang adia hinna pete phawk gige nadin a si teng vui
ni,sal a api teng uh suahtak sak nading in hanchiam kawm in hiai dahna
sunni a tumtoh kiton in phuba lading hi hang chi in mipi tokthou a,kisa
in si hon vuita uhi,hiai vangtahni a si tuh mi 42 tak ahi a,sal a pi a
om pasal 18 leh numei 23 ahi uhi.
Siluang a vuikhit un gil
vahtak in ann hon ne ua ,ann hon nekzawh un hausapa kontual ah tukhawm
in Zalunmang in sapna hon bawl hi,En un Mualsang adia hinna pete,zahna
pia un,a sisan man uh I dinzou ngeinawn kei ding,amau sang a galhang zaw
I hituankei uh,himahleh amaute ziak a galhang I suakta uh,i khetaw
uapan I lusip tan uh hiai thuakna in hon nasakta,lungtang tamkham in
omkei ni,sial loutan nung a sialdai kai kichikei ni,Mualsang puk
tamahleh tungding nawn ding hi hang,amauten(sisate)thangsuah puan silh a
misikhua a eite adia nusian pasiam mai a thu ana ngen ding uh ahi,na
sih sam chiang a galhangte misikhua a na maituah chiang ua na tangthu
gensam ding uh a omna ding in tunitak in hattak leh hangtak in pai
un,phamsa salphate paina ana pai utsam ngal uleh dawilok kei hial
un,Sahnu in vangam lampi a ana dallouh nading in kamkei bang in hang
un,khenkhatte na damlai un tong zou a ,zupi sapi nunna bawlzoulou
a,sa-aih gal-aih bawl zoulou himah le uteh na sihnung ua galhang
phamsate mai a nadin chiang ua pahtakna na ngah na ding un hiai gal tuh I
dou ngeingei ngai ahi hi.Kenbel ka laigui zopih leh ka mipite adia dou
ding kahi,nou bel na sungkuan tanau lainate adin dou un,galte hat kha
maithei,hangsan kha maithei himahleh nungtolh lou ding,chin leh ha suang
a sual angaih leh kiman chiteng hon ding un chin sam a,miteng phial
ding uhi,Zalunmang inleng en vengveng a,numei leh naupang teng ka veilam
ah ding un a chi a,amau kiang ah,galmun ah noute hon kingai mahleh
nouten tekpi tekpu te na vengbit uh ngai ahih man in khosung ah nana
khodak ding uh chi hi.
Zalunmang mipilak ah apai
a,Pu Songou tapa lak a a nautum pen ,a damsun Khupneng kiang ah,Napu
napa uapan galhang nahi uh,Mualsang in na tangthu uh a mangilh kei ding
,himahleh na khanggui uh amang louhna ding in nang mohpuak tuh khosung
ah nana omdia,galzou a konkik uleh ka tangthu uh na kankual
dia,khangsawn tekiang ah na gensawn zaw ding chi a,apam a ding Luaiam
tapa Thanghen (siksu) kiang ah nang napa leh na sanggamte na chanta,nanu
a tekta,meithai ahi a anek ding nang nazon a kul ding,Mualsang in hiai
gal a zoh leh hiamhei loubawl nading I poimawh zomzel ding,huai ading a
na siamna galmun sang ah na pumbuk ah kilangzaw ding ahi chi in mi
poimawh tungtuan teng omsak hi.Hiai nitaklam a kipekhia pasal piching mi
62 lak ah mi 18 kiksak a,amah toh sim in mi 45 galdou din kisa ua
Siampi in kithohna leh hanthawnna apiak khit in Suangzang gamlam
khomuikuan in meisel toh a kuan din akisata ua,a it leh ngaihte utoh ki
khelahtak in vangphatna thu aki khak ua,Zalunmang inleng azi asam a hiai
laa a vaikhak ta hi...
"Kha kakiak leh laukha zuanna louh damtui ah na bual aw,
Na zuanglou aw ngaih ka simthu paitem bang na kuah ding hi e;
Ka nun mualsang bungpi in na suan ve maw khawlmual lamhem ah,
Ka nun mualsang bungpi in napou hen aw a hiang zang ah,Sangchih tuang hen,
vachih in a ningkhum dawn hen aw ,
Sanggah namchih liimbelh mualsang bungpi lun hi hen aw."
Azi inleng hichin dawng hi...
Kha kiak kichi bangdia kangaih tongsuak ahiam aw,
Silpak lak ah nahoh nin ka ngaih in silpak non puak a,
Sang na zonni'n siang ah zuktal kipha non puak a,
Douta na zon nin douta sumlu non puak ding mellim mu'ng e.
chi hi..huchi in Zalunmang inleng atapa en kawm in a kuan santa.
Suangzang
khua a tun un miteng ana ihmu khinta,enkhetu mi 10 sawl in suak leh sal
dia amatte uh khumna tuh aguk in ava phel ua,numeite khonawl lam a
taisak in,pasalte hiamhei pia in galte haam a a giahna lam uh anaihta
uhi,enkhete lak a khat in kihilhna ding in meisel kholai ah hon de
a,vanlam a liksang in ,khokhung a omte tuh kintak in honlut ua,ham a
giakte a ban thah ua,hing hal in Hausapa inn tuh mi 20 vual ding in a um
ua,adangteng kholai a muh phakphak that in akikou ta uhi.Suangzang
Hausapa tapa Noktuang leh a sanggamte mi 5 a hon diang pawt ua,pummat in
a hentom ta uhi,huchi in suangzang khua tuh kah leh hagawina,meidil in a
tuamta a,galzou kichi in Suangzang hausapa innlam Mualsang galhangten
hon naihta uhi.
Zalunmang leng suangzang hausapa innkong a
Pu Songlut hantung ah atu a,a pam a a sanggam 6 te leh apa lutang
maulek a kitakte lakhe din a sawl a ,puan in a tuam sak a ,Pu Songlut
hansuang a a tempawng tat hiauhiau kawm in Noktuang kiang ah tapa
bangzah nanei a a chi a,Noktuang inleng tapa 4 kanei a chi hi.Noktuang
sanggamten leng ata neihzah uh a genzoh un samvek din a sawl a ,atate
kiang ah en un bawite,hiai napate un huai golek a lutang atakte uh ka
sanggam ngen leh kapa ahi.hiai sang a mi tamzaw ka khua uah hon that
ua,mi tampi nu leh pa neilou in ka om uh,huaiziak in napate uh mohna tuh
gawt ahi ding,noubel napate uh sihdan hon mu unla,hat nakisak ualeh na
letchiang un non dou ding ua,lemna muanna na mah nuampen chi a non
piltheih ualeh bel a nuamsa himai ding nahi uh aw chikawm in Noktuang
leh a sanggamte lutang a ban ban in a zi leh tate muh in hon tan
zialzial ta a,a inn leh lou uh hawisak in Mualsang lam tua lutang alak
chiatte utoh hon zuanta uhi.
Mualsang khomual a hongtun un
khua a vak philhphelh ta,khua a gal et ua,kipak leh galzou kisa kawm in
melma pa lutang vanlam a liksangtou in Haan laa Zalunmang in honsa ta
hi...
Ka thang e..Gaal kaman e,
Douta sumlu ka phawi e,
Zuamang laizom batphu ka la e,
ka namtem a duul kilkial e ..
ka than ni'n e...
leidou tuunnu hui bang a mau e.
chi
in galkuante hon kikou zuazua ta uhi.Mipi aza liaiteng khomual lam ki
delhhuan in a laam zoihzoih uhi.Mualsang adin in phuba lakna kia hilou
in kum 20 val vingveng khomual a galzohna haanla aki saklouhna ahih man
in thupi sa in leh amungei nailou naupangte'n thu theinuam in a en
hikhek phet uhi,Mualsang vaivut suaksa galzou kipak a din poi sakphak
ahi nawnkei
Zalunmang in apa leh asanggamte lutang a
hanmun uah a vui a,a melmate lutang godawn a tak in gal-aih in hunnuam
leh ki lamthakna thupi tak ni 14 daih ding in bawl a,huai hun sung in
innleh louteng lamsuah vek ua,zu leh sa ne in,kithoih in khawnbawl upa
vaihawmte samkhawm a,mipi vaihawna diktak tungding thak ding ahihdan leh
aki thuahpihna uh ngen hi.Mualsang in gal thupitak zou in kipaktak in
om ua,a hun bangzel a ki galthuam din lungsim a mansa in a om gige uhi.
Suangzang ading in a mangilh louh ding uh manna tunni suak a,Noktuang zi
in a tapate kiang ah a pate uh sihdan mangilhlou ding leh a letchiang
ua phuba la ngaingei ding in a sinsak denta hi.
Beita.
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment