By: Vz Vualnam Ospa
Ni
aneemta a, bazar ni hive’n, mehlei ding in ka pusuak hi. Ka va
kiviallehleh a, nihvei-thumvei bang ka va kivialleh nung in leng lei
ding himhim ka theizoukei hi. Hiai puakgik hon puakpih ding mi poimoh
lawta ka hihdan bang ka va theikhe thakthak hi. Lei di theiloupi a
bangbang hiam leikhong di hang a, inn tun chiang a mangngilh vengveng
ding hileh phadawm ding hia, huai hilou a eimah in pholh a akoihna di
mun chiat a koih di hilai, en huankei lelah kihuan ngei tuanlou ding
hilai. Mi i lawmte bang in mukhe sosouhta ua, akei adi nu pen akoilai a
kibumang nilouh hiam ah ka chi a, ka iplah mahmah hi. Ka ngaihsutsut
nalam in kei-le-kei bang ka kihehsuah a, ka muhkhiat chikchik tuh
amahkia in hiai puakgik ka pawsak dia, ka huh hetkei ding peuh ka
chilungsim hi.
Huchia ka kiviallehleh nalam in khota papi khat
mehzuakna ding a kibawl lei kidohsang tung a lum ka mu a, avangkim a
ahong tatdan leh a tawzawn leilak a kawt demdumdan in zukhamsia a lum
ahi chih akitheithei hi. Vaidialpuan ateng a, puannak sechik asilh hi.
Akiang ah ama’ siiksakol hi awmtak khat ading hi. A pang ah naupang kum
sawm vel mi ding atu a, apaisuk apaitou in tua bazar lai a lumpa simmoh
meeltak a a etlai un tua naupangpa’n daak ngamlou lah daaklou theilou in
mite ana en giaugiau hi. Mipa’ ta ahi ngeingei ding. Apa ahong khophawk
a, tangzoulou sasa a ahong tat chiang bang in awlmoh kisa in ana tu
hiithiat theikei hi. Tua bazarlai a lumpa’ meelputdan leh a omdan apat
khota mi ahi chih akithei a, akhua uapan mehzuak ding bang hiam hon pua
a, ata toh, tua a summuhte a zu khamsia a bazar lai a zunteh zen a lum
ahi chih a theihtheih hi.
Tua naupangpa’ dinmun ka suutsak
chiang in ka khasiat hi. Khovel a mitengteng lak a amuan ding pen leh
asuan ding pen tu a ama’ mai a amaizum tuntunna ding a zahlaak huaitak a
puuk maimah aveenlai in bang a ngaihsun de aw? Mi apaisuk-apaitoute’n a
etkawi vungvung lai un bangzah in a maizum de aw? Apa ahong halh a,
huai ding in lah khomial angai ding a, inn atun chiang un anu’ kiang ah
bang agen de aw? Ahihkaleh apa’ ginaatlouh ziak a nu nangawn nei nawnlou
ahi de aw? Tua naupang mawlchik ahihlai a hi bang a maizumna atuah in a
lungtang ah bangchituk in naa asem de aw? Alet chiang a mihoih hih ding
lunggulhna aguan de aw, ahihkaleh amaizumnate tengteng hang a hoihlou
kipia in a siatphah de aw?
Tua bang thute ngaihsun kawm in
agaal uah ka ding nilouh a, ka meh lei ding bang ka zekai kholoh zezen
a, hiai puakgik hon puakpih ding nu tutan ahong kilatlouh tungtang a ka
hehna bang ka mangngilh kholoh a, akizen kiik vanglak hi. Bangbang hiam
lei mengmeng in innlam ka zuan hi.
Mi’n dangka amaktaduai a sim
nei henla, sumbuukte khawng, ahihkaleh apung tamzaw muhtheihna lam
chituamtuamte ah koih taleh, ama ading sum-le-pai a patauhna ding a
omkei ding a, inn a om hiithiat a neekneek ding ahita ding hi. Naupang
tuh lamdik a pii hi a, amah a om hihtheihna avekpi (full potential)
laihsuah hileh tua dangka maktaduai asim sangmah in manphazaw a, innsung
kia gentaaklouh nam-le-gam a ding in hamphatna ahi thei hi. Unau thum
lak a khatkia ahong khosuak lehleng innsung naakpi a khangtou hi a,
athum ua khosuak himaizen le uh bangzahta in a khangtou ding ua?
Aveng-apaam un bangzahta in azaal uh azou ding ua? Innsakte nidang a
genthei mah uh hive’n, ata uh mi hong suak a, tu in zaw nuam asalawta
uh. Innkhangte’n zaw ni dang a nuamsa mah uh hive’n, tate uh a ginakei
theilua ua, tu in kiamlam a manohta ve ua. Ahihleh tua amau a om
hihtheihna bangchi’n i laikhe dia le? Ka theikei. Banghang a tampite
kikhahsuah naak ahia le? Ka theikei. Naupang mikhat suahna ding in
hihtheih i nei uhia? Ahihkaleh vaang (fate) a kinga dimdem hia? Ka
theikei. Hoihtak a etkolte nangawn khahsuah in om ua, ginatak a etkol
ngellouhte nangawn mi suak thei uhi.
Pathian nangawn in
azohlouh tate kepna ei mihingte’ liangkou a hong kinga ahimawk a, thil
ngapthohhuai tuh ahikei peuhmah hi. Pathian tuk a tate’ kepna a lohsam a
omnai samkei hi. Ata Adam leh Evi ana enkolzou hileh tu a hiai bang
thute i kikup uh ngailouhial mah ding hive’n.
Saapkangte mipil
khat in, ‘Ta ka neihma in tate kep dingdan chi guk ka thei a, tu in ta
guk ka nei a, tate kep dingdan himhim ka theinawnkei,’ ana chihial hi.
Hiai ta leh innkuan kepdan in ka neu apan ka lungtang ala a, pawl
sawm-le-nih ka zohma in ta leh innkuan kepna bu bu sawm val bang ka
simsuak man ding hi. Himahleh tutan lah azatkhiatna ding lampang
lemthei nailou in a om a, huchi kawmkal ah i simsa teng bang leng
kimangngilh khinta ahihman in ahunma a thil va kipawng thalawp luat leng
aphattuamlouhdan hon musak hi.
Tua bang a kikepdan bute sim a,
‘Aw…. Hichi bang ahihleh hichia hih ding, huchi bang ahihleh huchia hih
ding…, chi a atheih a theihthoh abaihlam mahmah hi. Himahleh tua
theihna pen azatna ding mun tak a zatdik thil namai ahikei. Naupang
bazar a i tonpih leh athildeih ahon mu dia, adeih in ahong kiphin ding
chih thudik ahi. Naupang ahi a, ahi ding mah ahi. Hehsan a salh mawkmawk
in omzia aneikei hi. Kamdam a i khemzoh leh ahampha i hilel hi.
Himahleh hiai theihsiamna neih nung in leng amun taktak a ahong
genhakluat uleh hehlouh thil haksapi ahi a, beeng ding a kisak abaihlam
mahmah hi. Tanaute’ inn bang a akum a sim ana ki-omkha ahihman in ata
naupang chikchikte’ tung uah tua bang a ka sim a ka theihte etkhiakna
kei-le-kei ka kibawlzel a, hun tampi ah ka zoukei (fail) hi. Khuak a
theihna lel bangmah ahikei a, tua i theihte kizentak a zatkhiat theihna
ding in naaktak a ei-le-ei kichiil akuul hi. Huaiziak in innkuan bawl
ding a kisa a, tua ding a laibute sim a, tua theihnate toh lungmuang i
hihleh i kimuanna bukimlou kha ding hi. Mabaan saupi i neilai kha ding
hi. Khuak in zaw kamdam a kithuhilh a kitheihsiamsak ding ahi chih athei
mahmah a, himahleh ahuntak a heh kideek thil namai ahikei.
Itu-ita in bangchi bang lungput hong paw ding hiam chihbeek genthei
hileng tuh amah etkol dingdan ana kisakkholh theih ding hi a, tua leng
ahikei lai hi. A upa i etkol bang a anaupa hong etkol theih khollouh
maithei a, a u tegel i etkol bang in anaunu hong etkol theihlouh lai kha
ding hi. Bangteng hileh ahun bangzel in alampipi ding hong omtouzel
ding in lam-en ni hang in, akuul-le-poimoh dungzui a akiphamoh bang
pilna leh theihsiamna in hon thuamtouzel ding leng ahikha ding. Pathian
in tate bang ahon piak leh a hehpihna in tate mai ah zukham in bel ka
puuk kholkei maithei, himahleh thil dang banghiam a tate’ mai a tate’
maizumna ding leh akei mahmah zahlaakna ding a puukkhaak ka lau mahmah
hi.
[‘Kan huchi, ka khachi’ ka chih teng thudik hikhinlou a,
athu paidan hong diktheihna dia phuahtawm pawlpawl om ahihmanin simtute
simdan ana siam ding in ka hon ngen hi.]
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment