VUALZAWLNA MULKIMHUAI!

~ ZM Tonsing

Semkei le kingawl di ahih maimah ziakin vuahzu-daikai nuai ah tuipuan khu zen in ka niteng hun zatna loulam ka man-hoh hi. Sunma vuah a chiin ziak in nna ka semthei tuankei. Suunnung in bel khua hongpha dawmdeuh a himahleh ni bel kimu tuanlou in khua nimden hi. Zingtung a kipan vuahzu ahihziakin loukuan a om kholkei, ka louvengte uh bang a kuan a om kei hial hi.

Suunnung sawtlou ka sepnung in vaipai hunta hiam chi’a ka khut a ka buh sana ka et-leh zinglam hia,nitak, chih ka theikei, dak 9 ana ging maimah hi. Ahitak in zaw zinglam dak 9 ahi di, ka sana in nna a sepnawnlouh ziakin. Zingkal a ka vuahthuak pih ka sana a tui a lutziak a ka sana neih sunsun in nna semtheilou a, ana om muang hit-hiat ahi zaw hi.

Nisa lah kimu lou, vaipai muh di lah omlou ahihman in tawlkhat ka sepnung in paivai ka sawm hi. Pasal chih omlou in loulai a ankam, maiteh guam a maiteh tamlou leh ka buksak ua tungtun a be-lawi tom nih hiam ka lohzoh in ka pai hi.

Saulou paipan ka kichih leh paihak deuh kha ka hi ding a khua hongmui piansim pah  thiaithui in vailamthe in kilawmtak in zaideih hon awih-khum ngerlhngerlh hi. Huihpi-vuahpi zu nuam in van a ging dumdum mai a, khomial toh lampi neu toh keikia ka hih zawkmah ziakin a nuamchiah kei. Meivak lah kineilou, meisel de di chile lah sunkhua a vuah chiin ahihman in chiangkang keu muh di a om kei.

Kawlphe zo-zolh in van-ging dumdum a, huih hatpipi a nung fufu in a kallak in kek-ke zotzot zel hi. Lau hikei mahle’ng ka thawmhau gu sim mahmah hi. Alauh thu a gen in zaw ka neu apat ka zuihnel sa phetlouh, ka pa’ khang natawm a le khekhap kilang zou di hial a ana zuihna sa uh, ka inntekna mahmah ahihziak in lauh di lam himhim ka phawkkei. Khua a noplouh luat ziaka thawmhau ka hi zaw hi.

Khomual ka tun in huihpi-vuahpi’n honpha in hehpihna bei in huhamtak in hon nawk hi. Belh ding lah omlou ahihman in ka sialpi vuahthuak sukmai a ngai. Sainou lak bek le hilou, gamtak lak ahihzawk mah ziakin singbak kia in hon dengkhak di alauhuai mahmah hi. Kei sangsang in le inn a ka zi-le-ta banah a teek mahmah ka nu-le-pate ka kho-ngaih zaw.

A tawpin zaw huihpi-vuahpi thuakin ka inn lum ka tung thei khong sam hi. Ka lawinu leng nitaklam a meh di zong a ana kuan ahi dia, atunghak zawkmah ziakin meh ana huan litlit lai uhi. Khawnvaktui lah kinei lou ahihman in taptung a meivak kiukiau lel zang in a na khosa khipkhep ua. Ka nu-le-pa lah votsa in meikiang ah a tu ziinzen ua, naute lah ihmut suak toh, gilkial toh a phaphet kei uhi. Meikiang ah gilkial a kipek in a phe vengvung geuh ua, vut dul a akhe uh hon phualkhak d’uh lau in api’n ana daldal sek hi.

School om mahleh semtu ding omlou ahihman in school kai chih a om theikei. A huchih di lam theile’ng zaw neih-le-neihlouh thu hilou a Lamka zang ahihlouh tawp a leng school kichian zo-deuh omna a anu heu a sawl di hi’ng a. Tua lah kikhelta a, a kumkhat hun uh hichia a hon sukbei maimah tel d’uh zaw pammaih lua hi a.

Ka inn khang ua inn hoihlua hikei mahleh zatlouh, bawngbuk di hial a zaw pammaih lo-sam hi a. Amau a hongluah utkei luat ua lele kou innkuan bek hon kaisak le u’zaw tua inntung kehpi nuai a ka om sang ua nuamzaw tham di hiven. Tuakia hilou, intung di bi-att a kitha paipai lou dia, nna dang kisem man deuh zo-mah di in chin...

Nidang banglou tak in ka pa tapkaw-tawng ah pau hetlou in a ana tu kinken hi. Nidang a atute toh kimawl a omkhawm sekpen pau hetlou leh dai zikzek a a om mawk lamdang sa in ka lung himawh pian hi.

“Pa bang chi e na om nuamlou hia?” ka chihleh “Mang, nuam kholkei mah e. Himahleh, a damlou lampang bel ka hikei. Ke’n lah bangmah hon seppih peih nawnlou ka hihman in ka kisuanglah mahmah hi. I inn lah belhtaak nawn mahmah louh, a diak a vuahzuk chiang a a tung omlou toh kibang phial a keh zutzut tel a, nikum a i innkang ziak a inn tung di langva hia banghiam khatbeek panpihna om theihkhak leh zingchia Lamka lam na zin nawn a, na va ngaihtuah di houh a diam maw? Inntung di bi hi’n innah hitaleh i neihlouh banah tu tuukpi sung a inn bawl chihlah om theilou dia, inn lah belhtak nawn mahmah louh. Huihpi nungzek lelah inntung mutse gige tel a.... zan le ki-ihmu ngam nawnlou” hon chi hi.

Ka pa hon chih ahihziak in ka nial ngamkei, hileleng lam-etna ka neinawn kei. Hiai tungtang ah panpihna om thei hiam chi’n lam-en tak in 5vei hilhial kuanta mahle’ng ka lohsam denlai hi. Ahun ka lapthei himhim kei. Amau hon chihhun in hohle’ng le amun ka tun chiah a hun a hikei zel! Lohsam di vevet bahara tampi seng a ka hohsang in ka bahara gun innsung a poimawh van leina in zangle’ng phatuam zo-ding hi.

“Pa, 5vei hilhial lohsam ta ing a, tu’n kuanthak zel lengle sum sengthon lel ka hi diam maw? Ke’n zaw lam-en zou nawnlou sim le hive’ng aw, zin tuahtuah le bahara tam toh” ka chi a himahleh dawnna bel ka ngah kei.

“Nah-khok in a noute vakvak a, a nou hongpiching a musi suak in api (suangtu) ane” chih toh kibang ihi uh. “Mun naran hilou, A biakbuk siangthou sung a leng mun poimawh mahmah ‘pulpit’ sung a Pathian min lou zen a i kichiamna te bek kitheih mawhbawl tel keile zaw maw” ka chihleh ka pa’n “Huaite khawng gengen louh di, a tuh gah uh honnek hun uh om ding ahi. E’n le i tuhgah ne a hiai Zodawn a om i voi. Zodawn a le a khosa theilou pawl, bawngbuk sang a le hoihlou zaw sung a teng hi zo mah. Tua i khosak dan khawng ka pa’ pa’n hong mu leh a ki-awi sam diam maw? Bang ngaihdan a nei dia aw?” hon chi hi.

Ka pa’ thugen ka mankei. Bang a gennopna hiam chih ka theibun kei. “Bawi, bawi, Thangboi huai ka lupna pam ua phailel sung a ka sakhau hon lak dih” chin ka pa’n Thangboi sawl hi. Sakhau sung ah tuipuan vom a kitun thinthen lem lui mahmah 8 hiam ka pan hon phorlhsuah in honlak lemlum hi.

Limte ka en a, ka theih ngei a om kei. A mial toh achianglouh luat zawkmah ziakin a et-hak mahmah. Alimte a lui mahmah tak ziakin theihngei a om ka gingta kei, himahleh hiai limte tungtawn a ka pa’n banghiam khat honhilh ut om hi dia ka gintak ziak in singthem de-vak zen in ka en hi. Huan, hiai a lim kila te zaw mi maimai ahi kei, mi neizou leh nuamsa mahmah ahi uh chih alim ua pan in a theihtheih hi.

“Mang na theih ngei omlou maw?”
“Hi, hilele hiai a taklampang a anihna pen amel nangtoh kinaihsim ka sa”

Amai toh kihetkha di phialzen a kinai a lim a hon et nung in apa’ pa (ka pu sawn) ahih dan hon hilh hi. Lamdang ka sa. Tua ka pu sawn khanggui a kipan a uu pen hihna ana lentou den ung ua, amau hunlai a nuamsa leh kua-mah englou a ana khosa te bang dia tua kei khang a kua-mah englouh a ana khosa ka hi ua? Koi a kipan khial a, kua’ tuhgah att ka maizen a! Lamdang ka sa a, ka gingta theikei.

“Mang ana ngai oh k’on hilh ding. Nidang in bel k’on hilh ngam hetkei a, hon hilh louh himhim ka sawm himahleh ka kisum zohlouh ziak in kenleng sau theikei mahle’ng ka theihna chiangchiang k’on hilh ding”

“Tua ka pa’ pa te hunlai a leitung thil a minuamsa, neih-le-lam a kua mah englou ana hi mah uhi. Himahleh, ahauhsakna bang chi bang ahia, koi a kipan ahia chih ka theikei. Amau bel ‘vualzawlna’ chi un teh. Ahi a, vualzawlna ahih leleng a chidam huailou pi khat hikha ding hi. Amau a din bel kipahhuai mahmah hikha ding a, himahleh ei a di’n bel “Vualzawlna Mulkimhuai” ichilou theikei! Mihinpihte itna himhim ana neilou, tagah-meithai leh daikilkal a mite’ tan di na tawm neksak guigui a, a tang dia kilawmte’n tangkha ngeilou uh ahi chile’ng khial di’n ka kigingta kei”.

“Ahun leh a munzil a paukam kilawm pipi zang a, bangkim hihthei Pathian laulua hileh kilawm a paukhe zungzung thei, kam thovengtak ahi. ­­ Khotang vai hi’n saptuam vai hileh mi kizang mahmah khat, Upa pahtakna lai bangleng ana sang ahi zo-mah hi. Ahihziakin, Pathian thu pen po-lawm kilawmna lel dia zang a, huchiloukal a simlei vai a nasatak a kibual mi ana hi ahi”

“Den a na gen mah banga mipi’ theih dia Pathian’ mai a kichiam toihtoih ngam mi ahi hi. Ahi a, ama’ khang in zaw it tu leh deihsak tu di hau in nuamsa mah. Ahihziakin, ama om nawnlouh nung, ka pa’ khang a kipan in khangnih-khangthum tan na ngawn a leng phuba la thei tu Pathian in phuba lak honpan in, neih-le-lam, sum-le-pai banah suan-le-khak in hon nuse hulhul hi”

“Huchi’n ittu di leh hehpihtu di bei kisa in azawng-le-hau kal kideidanna omlouna mun deuh chi’n kei ngeklai in Zodawn lam ah hon pempih kiik uhi. Kei piankhit nung sawtlou in ka pa’n hon omlouhsan pah zo-mah a, ka neu a kipan pa’ dinmun ka lenpah hi. Kei hunlai toh the a nang bang anuamsa na hinawn hi. Haksatna na tuakkei k’on chikei himahleh kei tuah bangbang tuakkha naisamlou na hihman in hampha k’on sa”.

“Ka pa’ pa’n ama’ hunlai a a gamtatna teng tua ei’ khang in a pap khu ihi uh chile’ng khial di’n ka kigingta kei. Ittu leh hehpihtu ding i neikei a, panpihtu ding i neihlouh ziakin i tan dia kilawm leng bangmah i tang ngeikei”.

“Nasep theih leh theihlouh bel thutuam hileh, tuni’n vuahzu-daikai nuai ah lou nava kuan a, ka sulnung zui na hi. Kei ngialngial houh, na ngeklai khawng ua Pathianni nasan a le kuankhiak louh theihlouh dinmun a hun ka zat nikhua tam mahmah hi”.

“Mang, eikhang in nuamsa tak in i khosa ahi maithei. Himahleh, i khanggui pen eitan a tawp di hilou, apaizom zel diing ahihman in i khanggui hon luahsawn toute’n eiziak a haksatna, mualphouna leh gentheihna chiteng atuahkhak d’uh lauhuai mahmah hi. E’n i nek nakleh midang in ngawl leleng poisa lou a, mihinpihte itna mawngmawng neilou mihing zaw ganhing sang a leng a khawkzaw ahi uhi”.

Ei om nawnlouh nung na gawn a leng i khanggui kia mai hilou, i minam in a zarzou, a hamphatpih theihna diing ua ihih theih zahzah a pang a, a ne-gam tu leh minsesak tu hiloua, phungvuh leh tawisang tu hih itup chinten ding ahi.

Nang angsung kia khual a na leitung hinkhua na zatpen a pammaih mahmah khat ahi hi. Nang sang a na mihinpih, na gam-le-nam’ a dia hinkhua zang a, phoulak tu leh domsangtu hile chin leitung ah pianman om zaw kha ding hi. Nang mimal a dia sawtpi na hin sang a na gam-le-nam a dia tomchik na hin pen hoihzaw in hin thaman leng om zaw diing hi.

Leitung tomkhah i hin sung a, i suan-le-khak banah i minam a ding a puakgik tuntu mai hilou a, lamlaktu leh zuih dia kilawm khekhap nutsiattu hihsawm chianti.

12 March, 2015

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA