GAWTMUN KHATNA!

~ ZM Tonsing

“Mihing’ gam ah Tangtawn Toupa hoihna muh kigingta keile’ng, ka bahta ding hi”

Sam 27:13

Pasal nei diing a naupang selua ka hi nawnkei. Ittu ding neilou leng ka hisam kei a, zawng in genthei tawk mahle ung ka hihna bangbang a hon pom a, itna tak toh hon it khat ka neisam hi. Kei, pasal nei dia kiman hile’ng ka kiteenna uleng sawtta ding hi. Himahleh, pasal neihial dia ka kiman nailouh dan leh ka haksatnate hon theihpih in gin-om tak in hon ngak ngitnget mai hi.

Keileng pasal neih utlou bel ka hi kei a, numei in pasal’ mit a lak hunsung tomchik ahihlam leng ka haihkei bok. Huan, kei kiman zohlouh ziak a ka itpen in midang hon neihsan hiam ahihke’h hon muangzou nawnlou a a om khak diing leng ka lau petmah sam hi. Ka haksat dan hilh a, pasal nei dia kiman nai ta-dihlou ka hihlam ka hilh zel a, ahon theisiam mahmah hi. Himahleh, ahunsawt a ka hemlam tongdam lel khawng ahon sak khong khak di ka lau thei petmah.

Ahitak a gen in zaw ka naupa’n zi a neihma pasal neih sawmlou ka hi pen mai. “Bawi, zi di khawng hon ‘giahbuk singtom’ hetke’n aw… Neih-le-lam, pilna-siamna ah bangmah ihi kei a, ei deihtel theihluat hilou ahihdan bel ka thei, hilele, nu-le-pa banah sanggamte hon itpih di hon zong inla, hong pilvang mahmah in aw...” chih ka nau kiang a ka thunon ahi gige.

Ka phatna hilou in tulel dinmun in ka nau leng lungsim piching in pilvang ka sa a, hon khamuan mahmah hi. “U aw, ei mizawng leh dai kilkal a mite a dia ittu leh leh hehpihtu di neihpen kipahhuai chihlouh ngal gen didang a om kei. Itna lou ngal bangmah dang suan di neilou ihih man in, i suan theih omsun itna mah suang a, hon itte it-thuk luat di mah ahi, ka chi. Ahi a, i inkuan sung uh ka ngaihtuah chiang in koppih (zi) tonlutpih ngamlou ka hi. Ei gentheih leh haksa tuahte mah tuak dia maw mi ka kaihlut lailai tel di?”

Mibang a unau tam lutlut ka hi hetkei ua; thum kia ka pha likliak uhi. Ka tung leh nuai ah pasal khattuak om a, kei, numei, a milai pen ka hi. Ka tung a pa’n ahihleh zi neita in a zi toh nuamtak in khosa uhi! Nuamtak a khosa ka chihhang a kou toh khosa khawmlou bel ka hi kei ua, ahihhang in um-le-bel ka kikop banuah ann bel khat a ka huankhop uh chihkhawng lel ahi inkuan khat ka hihna uh sulangtu! Naupang chik ka hihlai un ka Nu’n Thupina gam ah hon paisan a, ama’ sulnung ah ka pa leh ka unau thum un ka khosa likliak uhi.

Ka Nu hon omlouhsan nung kum bangzah hiam khit in ka U’n zi honnei hi. Ittu leh hehpihtu di omlou sa a lungkham-mangbang a ka omlai ua koppih honnei chuh kipahlouh vual ahi kei. Lawmzou hi-ngial le ung lop dupdup petmah ka lunggulh. Ka biang ah kipahna mittui nan vuallouh in hongluang khe zungzung hi. Ka Nu sisa hong thoukik bang a ngai in ka kipak petmah.

Himahleh, ka kipahna in zaw sawt a daih hetkei. Ka U’ zi hon mou vankente a lamdang luat ziak a douzoulou ka hipen mai duh e. Neih-le-lam, um-le-bel, niikten-puansilh banah taithei-tukthei chihte hon keng zengzung ahi kei a, thuneihna, lalna, vaihawmna, kiletsakna chihte ahi zaw hi. Pupa’ ngeina a mouvanken khel hon keng himaizen leh bang a chitel d’aw khawng ka chi khemkhem sek a... Ka ngaihtuahna ah, mou vanken thupi lualua khawng i kikensak tektuk te uh khenkhat a dia kisaktheihpih tham ana chinglua houh a maimah dia aw? Khenkhat in ‘aman a ken zohlouh man’ na hon chimaithei uh, kengzou kei mah ning, hilele, ka chilai di - pupa’ ngeina khekkhia zaw a om kei.

Tung sunni tum in ka haksat, lungkham-mangbatna uh tummang pih di sasek mahle’ng tummang pih naksang in sunni lenkawl a hongsuak in a tamzaw sem ahon suahpih zel hi. Ka insung ua ‘cold war’ in venlam sang in siatlam ah kalsang a tawi huaihuai hi. Ka U’ zi, ka nu hon omlouhsan nung a ka haksat, lungkham-mangbatna hon thuakpih a, hon hehnem dia ka lam-et et maizen toh, ka lam-et pen in maw ka lam-et khak ngeilouh leitung gentheihna – Gawtmun Khatna kawkhuk a ahon pilut maimah tel!

Mi inkuan kituak diamdiam a om khawm a, lim in limta keileh nek-nek nekhawm-dawnkhawm a, anuam leh haksa thuakkhawm te khawng ka muh chiang in ka engthei petmah a, himahleh tuate kou inkuan a di’n zaw van a gahmah abang. Ka inkuan uh puksesa phongding thaknawn diing in Lemna palai Pathian buanbuan sek mahle’ng Avualzawlna dongtak inkuan ka hi kei uh! Ka insung uh Toupa a dia puanse kihhuai bangmai ahi a, A teenna tak ahi kei. A mit tukna taak leng ahi sam kei!

Ka ngaihtuah zel a, neih-le-lam alah bangmah hilou, suan diing himhim neilou ka hihman un kituaktak in om le ungleng kua-mah en di ka hi hetkei uhi. Himahleh, tuate banah inkuan chidam hetlou a ka om sawnsawn uh kuaman hon engkei na’n chia, chi’n ka lunggim thei petmah hi. Lawm-le-vualte lak a leng zum in, lawmleng ka pawlngam phakei hi.

Ahun tamzaw ana zangkhin ka pa ka en a, ahehpihhuai ngei mai. A chang in hin thaman le om kei chi’a sihmai ka lunggulh nikhua tam mahleh leitung a haksatna chikim thuak a, sihnung a tangtawn gawtmun a om tel di ka ngaingam kei. Huan, pasal neile’ng lah ka sulnung ah ka pa leh ka naupa gentheih didan, a thiltuah d’uh ka mukhollua a ka ngaingam kei zel. Huaiziak a, ka nau in zi honnei henla ka pa kem leh ka lungnuam deuh di hia… Huaichia ke’n leng pasal ka nei ngamta dia… chi’n ka ngaihtuahna in tawpni khua a nei ngeikei.

Nitak khat ka nau kholak pawt hongpai haksim hi. Lung himoh in ka pa toh ka ihmu thei theikei uh. Ka u te a di’n zaw ‘lung himoh’ chih kampau theih ngeilouh pau toh kibang lel ahi! Ka pa toh ka nau hongpai matan ihmu thei di ka bangkei ua, pau zaw sam omlou in ka ki-en tuah luakluak uhi.

Sawtlou nung in ka nau in leitung gentheihnate thuak nawnlou dia hon paisan chihthu hong om a, ka lungtang teipi a dawt mah abang hial hi. Leitung a ka kinepa omsun ka nau in hon paisan kei di, ka gingta theikei! Bawi, hon itlou hina maizen chia maw, lunggel dih ve, na nua chiang ah kou bang hong chi khosak phet di ka hi ua bawi?? Nang ziak a i Pa’n leitung nopna tomchik beek zangkha sam dia lam-en ing a… Leitung nopna kichi himhim maw i Pa, ei hon suangtu i pa i theihsak louhtel d’uh! Lunggim tak a maw sihna hammual lam i zotsak tel d’uh…?

Ka nau sithei di’n ka gingta kei. Himahleh, huaizaw atung a ka lam-etna a letluat ziak hizaw kha ding hi. ‘Suicide-Note’ beek gelh ngeingei dia ka gintak ziak in a chipum ka velvel leh lehkha them khat ka mu hi.

“U aw, Pa aw, hon ngaidam un… Hon itlou hike’ng himahleh hiai leitung ah lawm-le-vual te lak a maizum a ka om na, ka haksat leh ka lunggim-mangbat nate puaksuah vual hilou hi. Hiai sihna lauhuai pumpelh sawm in ka hihtheihtawk in panla mahle’ng ka beidotna nan vual ahihlouh man in ka lohsam… Ka tung a na kinepna uh alian chih ka thei himahleh khomual suah zoulou ka hita. Hon ngaidam un! U aw, kipaktak a i pa sihna hanmual beek zotsak ka ut hang in ka mualsuah zoukei, hon ngaidam in aw… Himahleh, nang k’on muang… Kipaktak a khosak hon sawm unla, i pa hon khase sak mahmah ke’n aw…”

A lehkha nasan ka mittui in takmuat phial hi. Bawi aw, kikhelta mahleh k’on chilai di – Haksa i tuah diing Toupa’n aphal. I puak zohlouh diing haksatna zaw Toupa’n i tung a hon tungsak lou hial di eive bawi…thuak hamham ve… Bang dia na haksat, lungkham –mangbatna te sihna kokhuk a tun na tel hiam? Toupa om hilou a maw bawi… Ama kiang ah i haksatnate tun le aman hon dawn zangkhai di eive, bawi…bawi..

Hiai khovel a haksatna chikim, avallua om hetlou, Gawtmun Khatna thuak chin a, tua a haksa zaw Gawtmun Nihna, tangtawn-tangtawn gawtmun zuan a maw khaubang n’on chiahsan tel… Hiai leitung i thuakgimna zaw tomchik hi a, tangtawn kichi in zaw beini nei ngeilou di eive bawi…!.

14/12/15

©Siamsinna leh Vakiangbu