AAK AW TUZAAN KHUANGDAH MAIVE....

By ~ Thanuam Dahpa
On 04-10-12 via mobile

Chingnou te toh Lou ka kizauh kum un kum 10 kaphata a ka khua ua mission sikul ah pawl 4 kasim lai a hi a Chingnou in pawl 2 a sim lel hi. Himahleh Chingnou tuh a khan a hoih a ataksa kiphuh dan thalian ahihman in keisang a kumthum a naupang zaw himahleh ka din uh a kikim phial a kei khapkhat lel in ka sangzaw deuh hi. Chingnou ahihleh a pa khosung a dia mizat theih leh siamna lam a sang hilou na pi a pianken kizen na ziak in khosung vai a solkal toh ki saina a zattheih pen ahihziak in solkal apan hamphatna tuamtuam tang in Inn sung khosakna ah ka khosung ua dia a neizou lawi ahi uhi. Huaiziak a singtang meh lou phaizang meh tuamtuam apan a khualzin teng a apuak gigete meh uh ahihziak a diam Chingnou a khanghoih mahmah a taksa khankia leeng hilou in a mel latdan hoihsa a hihtoh akhang hoih mahmah hi. A chi ngek/nou in a hoihkia hilou in a chi mahmah leeng naungek chi mahbang a a mel leeng naungek mel mahbang in et et ut huai in mek mek ut huai zezen hi.

Keituh khovel a piang sapsap ding in vangphatna tam kapianpih kei ahimai hi. Ka pa a piankhiat a pan vangphatna toh piangkhawmlou a a khut langkhat in nnasem theilou a akhe langkhat zat theihlouh ahihziak in louvat/Loukhoh a deihbang a vat a khou theilou ahihman in kanu sepsa a kivaak kahihman un bangkim ki ningching chih om hetlou a khosa ka hi uhi.

Ka niteng hinkhua uh Chingnou toh a kikhai mahmah mai a nek leh taak hitaleh kialkum leh kumtawp lam in a mau ann a neekzoh lai un kou buhchiim/ann chin kane zou ua.. Chingnoute'n ann chiim a nek hun un kou gamlak Hakai kane zou lel uhi. Gentheihna ah kuamah ka eng kei ahi mai hi. Louma a piang neektawmte tangmai, mazel, dawnpawl leh vaimim chihte lou kamram neekding kanei ngeikei phial uhi. Ka pa kumkhat a khatvei ki ensak a khopi ahoh chiang a asum a zatzal leh muamkhum tang tamlou a honpuak ka neekkhak chihlouh lawmte Pa khualzin hongtung vadelh a hon piak uh chihlouh kamram ka nekha ngeikei hi. Louma a piang Manta, samphok, maiteh, beteh leh gamlak a zon gotuai, sihzou chihte lou meh chituam kameh zoukei ua Chingnou pan khopi a pan apuak Havai (dal), Allu leh mehtheih tuamtuam chihte ka engthei mahmah hi. A hihziak in kou a dia luxury thil toh kibang ahihman in neek khakding van a gah himai hi.

Kapa poihlong tak himah leh ka nu'n a Innsung mite dalna kia hilou a gentheihna chiteng leh gawtna chiteng thuak mualsuah a kapa mi poihlong ana deih a ana kiteenpih na ah kanu tung ah ka kipak a kanu thupina leh tupguhna ziak in kanu ka muhsangna leh ngaihsangna a thupi in a lian hi. Huaiziak in ka nutung ah ka kipahna a beithei kei a numei lel chia simmoh theih hilou a hon vaaklian ka nu agentheihna sukbei teitei katup lianpen a hi gige hi. Ka nu haksatna tha kakhek utluat man in ka khanlet kal kangaklah petmah a lian mengmeng a mi piching sep kasep theihkal ka ngaklah lua hi. Himahleh kum 10 lel kahihman in tuitawi ann huan leh sikul tawpchia singchih ding khonol a singpuak chihlouh kahuh theih naikei hi. Ka nukia loukuan a mual lianpipi 2/3 a khoh ding kamuh chiang in ka hehpih a sikul tawp mai a kanu lou khohpih ding ka chihchiang in ka nu'n honphal mahmah lou in "Bawi..lai hoihtak a hong sim ding chin a nidang chiang a saap lian hong hiding chin a huaichia kahaksatna tengteng bei ding ahi" a honchih in lai sim chihtak a sim a nikhat tei kanu seemhet lou a nuamtak a neeksak ka utziak in lai hahtak a sim a officer khat hihding katup pen a hihi. Ka tup mahbang in ka lai bu ka simsuak pahpah a lai theithei lua hikei mahleng ka kuhkalna leh poimoh kasak ziak in ka pawl ua hon phazou a om ngeikei hi.

Khosung mite phavang in sepding neilou a Luidung a ngasa beng leh gamlak a sa hawl a akuan lai un koubel kalouma uh khohlouh tampi omlai a hihman in mite awl lenhun kou a din nnasep na hun mah ahi hi. A khenchiang in ka nunle kou a tata mehlim hon mehsak ut mahmah sam ahihman in mite ngabetna ah avatel sam a himahleh kumkhat a khatvei lel khawng atel leeng thasial huai sa vungvung hi. Ngabet ut lou leh ngasa meh duhlou a hikei a mehlim duh ziak in louma khohlouh in omleh kou ataten ann nek ding neilou ding kahihman un lou khohsiang mah awlmoh zaw hi. Huchi hun in lawmte toh sikul kaitawp chiang a Aisa sawk a kakuan a ka Aisa mat te kou a ding in Sa meh tuk a hi a kho keu hun a luita neu chikchik khahkang a nga meisan nou neu chikchik tamlou ka mat te kou inn kuan a ding in tulai 5star a mehlim mahmah toh ki khaihna omlou hi. A hihziak in ki it tuahtak leh ki hawmthoh tak a neek ahihman in alimna athupi petmah hi.

Kapa poihlong a Nna semtheilou himahleh kanu'n kamkhat le enghou leh iplah tak a a houpih lam ka thei ngei kei a kanun ka pa mibang zoulou a itna bang mahtoh teh theih hilou hi. Kapa kisuanglah tak a amah leh a mah ki iplah a thu a genkhak hun in ka nun aw nemtak leh kamsiam tak ban ah hawmthoh tak mai in "Uthang huchibang kampau zang nawn ken..honsiamtu Pathian in nang bang a nnasem theilou kemthei dia kei leltak hon bawlkhak kipak lua ka hi..thouzoulou a lupnatung a ann piak a zun le ek nawnsak ding hile chin le kahon baak dia kahon nawnsak gige ding.. nang huchihziak a kei a nnasep nopsakna om ahi" chia a dawn zel kazak in kanu thupi kasakna akhangsem sem hi.

Mite'n hinkhua a nop asak uleh a ngaklah mahmah uh kumtawp Xmas leh kumthak hunte kou a ding in a ngaklah huai hetkei hi. Mite utdan leh nop asak bang ua utlou leh nopsalou kahikei ua himahleh huaihunte khuavot ahihman in zanpuan lum natawm kineizoulou kialou a nopleen hun a lawmte bang a nopleen sawm mahleng puanlum silhding kinei zoulou ahihman in huihvot lak ah ka noplen theikei hi. Mite'n hondampa pian nilawm a a zaanhah hunchiang un koubel thohlawm thoh ding kaneihzoh louhziak un zaan haklak a le tel ngamlou gentaaklouh in krismas leh kumthak hunte innpua kan lou a innsung a ka kikhum hun uh atam zaw gige hi.

Ka mang ngilhtheih hetlouh khat a om a huaikum in khrismas lopna ding in ka khopamte uh Sialtal lianpi ka khote un a lei uhi. Kou bel a ngeina dan in mite thohlawm thoh hun a thohzou ngeilou kahihman un huaikum inleeng ahun in kathozou kei ua himahleh louma a piang Sising tinkhat krismas thohlawm ding chi in ka neihsun uh ka siit uhi. Himahleh kanu kia nnasem ka hihziak un buhlaak ka zouhak ua kazoh ua apuak ka thazohlouh man un ka Sipitang uh kazuak mankei uhi. Sial pen a hunma a kaihngai a krismas dingkal khat in a sap in aneu a lian Sial kai ding in ka kisa uhi. Gamla lou leh aneite khosung a pat kaihlel ding a hihziak in naupang a ut teng le kuanthei ding chih a hi a kouleng lawmte toh ki thalawp in kahoulimna peuh uah Sial kai a kuanding dan kia kahoulim den uhi. Ani ahong nai hiaihiai a kuanni ding zingchiang ahih in naupangte'n gamlak ah Sialkhau ding sat/la in kakuan uhi. Sial kaihchia ka khaih dingdan/ken huaimun a khau leen ding chihte leh Sialkaih chia om dingdan tuamtuam genleh panmun ding kihawm diam in kithalawpna toh inn ka tung uhi. A zan in Sial kaidia kuanding kilawpna ziak in zansawtpi ka ihmuthei kei hi. Zingkhua hongvaak tak in zan a Siakkhau sat teng kholai mun ah kisamkhawm bang hial in khovak tuung in ka kimukhawm uhi. Kilawpluat ziak a zing ann le gilvahtak a ne manlou in Sial kaiding in kakuan khia a kanu'n bel milak a omdan siamding leh upate thumang a Sial vanaih lawlou ding in hon vaikhak hi.

Keileng kilawp tak in ka lawm Khampu kavatawn a amahleeng ana manta ahihman in khokhung lam kazuan pah uhi. Kuan hun kituak louding ahihziak in khomual a kingak khawmding ahi a kouleng khomual taithoh zen in ka delhthoh zezen uhi. Mi a natam lawnai keimah leh ahongtung zungzung ua kimta dia gintaak ahihtak in Upa khat hongding tou a omdidan tamlou agen khit in koulam hon nga in "Khualpu, nou thohlawm thohlou nongkuan theikei ding na kiik in" ahon chi phut a naupang meelmawl himahleng kazum petmah hi. "Thohlawm ding ka Sipi uh zuak khin le ung tukum Krismas zang theiding kahihkam uh gen kasawm na a gentheih ziak a simmoh a om kahi chih katheihziak in bangmah genlou in paikik ding in kading hi. Huchihlai in ka lawmpa Khampu in "Khualpute'n Sipi zuak khinle uh thohlawm thohding a hi uh" ana chi a Upa in "kiik ding kachih leh kiik ding himai" a chihziak in ka kiik teitei a ngai hi. Ka pai in Khualpu in ka bil bul ah " Khual a na kiik mai inla i tangval chikchik hiaipa vuaklouh a koihlou ding ihi" a hon chi hi. Ka khasiat tha hongsuak in ka mit a khitui a hongluang a kapai nading leeng ka muchian theikei hi. Ka ki ngaihtuah a thohlawm thohlouh ziak a nohkik a ka om ka nu leh pa'n theileh pawna lawding uh ahihdan kathei a genlou a aziak dangbawl maiding chi in kei le kei ka kihehnem hi. Inn ka tunkiik in ka nu bel buhpua a kuan ahihman in ana omkei a kapa'n ka kuanlouh ziak a hondong a "ka lu ana a ka kuan ngapkei thak" chin kagen hi. Ka pa'n "poina e maw bawi.. na ki lawplawp toh Pathian in lemsalou hinteh.. valum hiithiat lechin hongdam pah inteh..." a hon chi a keile luna hikei mahleng ka mittui khamzoulou ding ka hihziak in a guuk a kahtheihna chi in kava lum hi.

Ken gen kei mahleng Upa hon chihna ka nu leh pa kiang ana tung pah a khasia uh ahih hontheisak ut keima le uh amel un kathei hi. Ka pa'n ka nu kiang a krismas zatlouh mai a koupuan thak dinglei mai ding hoih asakdan a gen lamtak kaza a ka nu'n bel Upa pa pian ni lawmding hilou a Toupa Jesu pianni lawm ding hivehang chia a dawn ka za lai hi. Keibel ka khasiat ziak leh kazum ziak in zatlouh ka ut zaw a khatveitei Upa pa ka mai a kuunsak teitei utna ziak in ka tangval kal ka ngaklah petmah hi.

Huchibang a neihzohlouh ziak a mite simmohna katuah masak na le hilou ahun ka zat touh nung in kumte a na pailiam zelsam a pawl 6 kahon simta hi. Lungsim le ki tangvalsak gu sim mahmah ta ahihman in numei zahtaak dan kithei ta hi. Numei teng kizah taakthou mahleh ka zahtaak diak leh houpih ngamlou pi pi a ka houpih ut Chingnou ka galmuh lel in leeng nopsakna mahmah ka nei hi. Mipi lak a ka om hun in kalungsim a om masapen "Chingnou a omkha de aw" chih a hi gige a mipi lak a ka zon masak pen lah ka muhkhak chiang a hoihtak a ka et ngamlouh Chingnou a hi gige hi. Huchi bang a ka zon hun in ka gintaak louh lamtak in Chingnou hon et toh ana kituak deuh gige a amah leeng ka et khak nuamsa lou leh hon et khak kisuanglah mahbang in hon enlou lem a kineih zel hi. Huchih chiang in a ziak theih hetlouh in ka sunglam a pan kipahna thupitak a hong pawtzel a nop sak mahmah na kanei hi.

Chingnou in ka lungsim aluahden a sun leh zaan chih omlou in Chingnou kia kalung sim ah a om den ahimai hi. Sikul kai utlouh hun neilou himahleng ka utna aleh tampi a kibeh lap in ka kithalawp petmah hi. Ka hahpan naziak in koupawl a asiamthei pen ban ah heutute deihsak pen kahihziak in luck mahmah na khat ka nei hi. Numei hin pasal hileh Sinlai toh kisai Klas Uak leh Hom uak te dotpen in ka om a lawmte hilh ka kilawp lam ahihman in nuam kasa thei lua hi. Huaikia hilou in sunkhawl sung a kimawlna tuamtuam tampi lak ah kei nopsak pen hikei mahleh Chingnou utpen leh a kimawl utpen ahihziak in Ling kineih na ah kavatel deuh gige hi. Ka siam tungtuan ziak hikei mahleh khekhap sauziak in Kaphangte kineih chiang in amaulam a pang ding in a hon deih thei mahmah ua keibel Chingnou pan nalam a kapan khak naakleh nop sak chihtak in nuam kasa hi. Kei ngaihnat bang in Chingnou inle a hon ngaina sam chih a omdan in kathei a aguktak in nuam kasa a lawmten kougel a hon demchiang un heh lemkineih in a guktak in hon dem laile uh chih ka ngaihtuah zel hi.

Singtang kholian lua hikei mahle ung kho kumlui leh milian milal tamkhop nakhan khiakna khua ahihziak in koukhua tuh akiim akiang ading a sikul hoih omsun ahi a naupang leng hunkhop kapha ua sunkhawl chiang in ka kipawl lim tham lua uhi.

Pawl 6 kasim kum uh kei a ding a kipahna kum hi in ka chiamteh hi. Naupang lel chia ngaihzam theuh kahihlai man un Chingnou toh ka ki hahthuah pen kum uh ahimai hi. Haithak hong nai a kou naupangte Haithak thoh ding a nute pate'n lou a pat honpuak uh Tangmai, mazel leh dawnpawl chihte nitaklam vaitun khit in inn chih ah kava lakhawm zel uhi. Sikul pu'n pawl nih a honkhen in kei makaihna pawl ah mi 25 bang kapha ua huaite lak a Chingnou a hong telkhak ziak in nop kasakna a kibehlap petmah hi. Pawl 2te tam ngah hih kituh in ka hahpan petmah ua inn khat a tamdeuh ka muhchiang un pawldangte sial in a phazah gen in ka ki kou ek ek uhi. Kou hih bangmah in a mauten hon hihsam ua singtang kho nopna chuh ka chiam kha petmah uhi. Lawmte kamsiam ziak in "Kei chuh Ukhual/Khualpu pawl a katel khak nuamkasa lua" chi bang in hon ngaihnat dan uh a gen souhsouh ua huaite lak ah Chingnou in le "keichu Ukhual pawl a telkhalou hileng haithak dong ale hongtel lou ding" a chih mahmah tunitan in kabil kha ah amangthei kei hi. A hihziak in keibel kipak napi in kana zum mawk a etna dipen le theilou in Chingnou khut ka va lenkha mawk a aman le hon nalen kip a huchih lai in ka lawmte uh kipak leh hon dem ut a kikou ten thakhat in hon suhalh guih a Chingnou kaletna a khut ka paihthoh kha zezen hi. Om dingdan leng theinawn zezen lou in zumtak in ja omtuak ua a vangkim a ki entuah in ki hehsan mah bang in alehlam ka ngatuak zel uhi. Heh a de aw chih in amel muh utna hon neisak a guuk et ka kichi chiang in aman le hon na en khazel a huchia tampivei tup hilou a ka ki et tuah khak nung un khatvei tuh Chingnou in zeneitak in hon nuihsan seih a.....a nopdan tuh gen zoh vualding ahikei hi. Kalkhat phial nitaklam teng a haithak ding kadon khit un atun kimni ding a hita a kiginni pen sikul tawpbaih gige kahuhman un heutute'n tawpchiang a haithak pua a kuan chiat ding ahon chi uhi. Keituh inn nnasem lou theilou kahihman in a kinthei bangpen a tuitawi in lawmte kuankhit nung in loulam kazuan theipan hi. Khomual katun in numei aw a la kisa ging hiauhiau kaza a kindeuh a kadelh pheileh Chingnou in kuahiam ngak a lam et nei et a hon nung et toh ka ki entuah kha ua kipahna hia hehna chih katheihlouh in kasung a liing a kadip phu a hong kinoh hi.

Delh phak ka ut a himahleh ki suanlahna lianpi nei hileng kilawm in awl chikchik in kapai thoh hi. Chingnou leng ama sang in ana awlpai zaw a ka pha dekdek hi. Pha zok ngamlou a ka omlai in Chingnou in "Ukhual hong pai hatve..nang hon na ngak kei ve" a hon chi a ki pasalsak in kapha phei hi. Gen ut kahau petmah a himahleh ka paukhiat dekchiang in ka gen dingteng ka gawl a tumsuk bang in ahong pawtkhe kei mawk hi. Huchia kapai sausim nung un Chingnou in "Ukhual, pailam chiale kiton ni aw...na man chiah thumvei nong kikou dia huaichiah kahong pai ding" ahon chi a kenle "Aw le aw Ching...keitoh ton na ut taak in..." ch in aw suak kichian lou in ka chi hi."Ukhual, nangtoh ton i ut mahke..ken maw i khawsung ua nangkan a ka kithuahpih ut omlou...min hon sim moh chiang ua kei a na guk kahzel" a hon chi a ka ngaihtuahna a hong nungkiik a huaini a ka gentheihna ziak ua kapan nakselua hon kou ua hon nuihsan ek ek lai ua Chingnou a lehlam nga a na kinul ka chih a ziak kathei khia hi. Kenle "Ching..mi hon simmoh taak mah ka hihziak in kenzaw poile kasa nawnkei..tun hon sim moh le ule nikhat teika kiang a banghiam ngen a kunsak teitei ding kahi" chi in kadawng hi. Ka thugen Chingnou kipak in a hong nui seih a "Ukhua, Nangpu.. Lianpu ...etc te na mai ah kuun sak teitei in aw" a hon chi hi. Nangpu leh Lianpu bel ka gentheihna simmohna a honla a hon engbawl gige te ahi ua kalungsim in kanuai a kuunsak teitei a sawmsa ahi hi. Chingnou hon na hehpihdan kagin taak khenlam ahihziak in ka khasiat tha lamlam a hongsuak dek hi. Chingnou mah in "Ukhual ei nangchu tun genthei le chinle nidang chiang a mithupi hong hi teitei ding nahi a huaihun chiang in kon mungam keiding... nang hong mudin hong kuanzel in aw" a hon chi a keileng khase zezen in "Ching...kei muh ding na utlaiteng nang muding in kahong kuan law di.. ahihziak in huaihun chiang in nang pasal na neita duam ah" ka chithuk hi. Chingnou in "Ukhual..ken mithupi nahihma pasal neilou ding...pasal le kadeih kei..." a hon chi a kenle aziak kintak in ka dong hi. Himahleh Chingnou in aziak ding a im bikbek a ka dotdot tak in zumpipi in "Ukhual, ken maw nang ka pasal ding na hihkei leh pasal neilou ding keive...nang kon neih khak dingleh chauh pasal nei di.." a hon chi a gending leeng kathei kei zezen hi...huchia gen dingpen theilou a kapai uleh alampi ka uh katung ua bangmah dang genzaw sam omlou in ka kikhen uhi.

Kapai kawm in ka kingaihtuah nilouh a Chingnou thugen tawpna dawnglou a kadaih ziak in kei le kei ka ki iplah tuntun hi. Dawngpah leng dawngman lawding kahihdante ka ngaihtuah a ki mohsakna in kadim hi. Chingnou in kadawnlouh ziak a hon hehsan a ka kikhen ua bangmah genlou a de aw... ahihkei leh keidawn di a kinep luatziak a honhoupih nawnlou a de aw...chihte ngaihtuah in a khenchia a hoih kipia in a khenchia a hoihlou kipia in dahzelna leh kipahzel natoh lou katung hi. Chingnou toh katon khawm khakziak utoh ka kihouna ziak un kipahna a kidim in katha a zaang mahmah hi. Tangmai, mazel leh dawnpawl kapuak khop ding ka ngah khit in kanu'n amapan ma a haithak thohding meh chituamtuam alohte behlapna ding meh kazong a hun mahmah tadia kagintaak tak in kapuak khop ding guang in pai ding in kaman hi. Chingnou in na manchiah thumvei hong kikou in a chih thei mahleng amah man naikei khaleh chi in ka ngak bawl hi. Sawt kuam ka ngak khit a manta dia kagin taaktak in thumvei a ngaihthei pen Chingnou zaak teitei ding chi in kakikou a kavan kisuan in kapai hi. Ka lampi ka uh katun in Chingnou muh kilam en in ka dak kual a himahleh Chingnou sakmel muh ding a omkei hi. Hong pai nailou a de aw...hon na taisan a de aw...chin ka guk buai mahmah a sawt huntak ka ngak inle Chingnou a hongtung tuankei hi. Ngak ngak leng ka nitak ann huan ding zekai ding kahihziak in paisan ding in kakisa hi. A sakdeuh ka et leh tangmai dawng limchi petmah kamu a kava naih leh atangmai a kisun tiktek in "Ukhual...." chih tengkia kigelh in teipi zum (arrow mark) dan in innlam a ki kawksak hi...Chingnou in hon na paisan ahihdan honhilh na ahih kathei pah a ahat theipen a pai in kadelh hi...himahleh inntun tan inle kaphazou kei a khosung katot lai in Chingnou tuitawi toh ka kituak ua akithei ngeilou bang in ka ki paipel uhi.

Huainung chuh itna simthu lel chih omkei mahleh ki it ki ngai et in ka ki en ua nuam gu mamah sam hi. Mipi hon lak a om chiang a ki thuahtuam kihi kei mahleh agal a ki etguk lel in ki itna thu ka gen ua kou a ding in laidal dimzen a itna thu gelhtoh ki ettuahkhak lel in itna thu agen a kilam danna a om kei hi. Kum a le kum ching kihi nailou ahihman in itna thu kam a genkhiatna ding hun om lehleng genkhiat ding ka theituan kei uhi. A hihziak in nidang ka kithuah bang ua kithuah ngamlou a ka omziak un a khenchiang in ki it tuah kahih ma ua ka kithuah dan khawng uh nuamzaw sa a ka ngaih vungvung ton a tam hi. Nidang in milak ah om le ungle hichihial a ki maitang zahtaak lou a kihou zezeuh leh kinel simtak a omhun tam a tua bel kizahtaak luatna leh ki zephawkna ziak a miten hon theilaw dia koihna a omziak a ut bang a kithuah ngamlou a om khat veivei a hawmthoh huai mahmah hi...A hihziak in ka it pen Chingnou in kei it bang a hon it ahihdan thei kahihman in innsung khosakna ka ngaihtuah louh chiang in kipahna in kadim a Innsung khosakna ka kikhaih luat uh ka ngaihtuah chiang in Chingnou tanzoh kinepna kanei tawm a khasiatna mit tuitoh ka om hun atam hi.

Huchi in hunte a mualliam zel a kumtawp ekzam ding in laisim kahong kisan mahmah ta uhi. Kholak pawt chihte om nawnlou ahihman in Chingnou toh a gaal a kimuh lel leeng haksa ta ahihman in mit a itna thu genthei nawnlou in laidal a genkhiat kahon sawm ta hi. Ka subject teng ka theihtak in Chingnou a ding itna simthu gelh khiat ka hon sawm a mahni a ki gentheilou a hihman in kapa tangval lai a ana neih SIAMSINPAWLPI annual magazine 197... kum a itna simthu kigelh sim nop kasak mahmah a a tangval in a nungak a khakna teikhia in ka kituahpih louhte lakhia a behlap dia hoih kasakte behlap in hichin kahon gelh hi..

Itpen leh Ngaihpen lunglai a thamden Chingnou.

Amasa in sianmang huaina a zoutangbang nadam ding lam en in kipak ing.. kei leng nang vang in zou tangbang damlel ing.

Na kiang a itna simthu lel ding in chitna neuchik leeng neilou himah leng ka hon itna a letluat ziak in ka gentheihna leh ka chitzoh louhna ten hon dalzoulou in hiai vaimang siamthil thelnah tung ah thaikawi in itna simthu khaubang kong suut a et in lawm in sim nop keimah leh hon nasim suaksak a nalunglou lam ahih leh vuallai ah nuihchiam a hong lel lou ding in kahon ngen masa hi.

Ching ei, kahon itna thu na kiang ah gengen ka ut a himahleh keileltak nang a ding a chitna nei hetlou in ka itna thu kahon gengen ding haksa kasa hi.. himahleh genlou theilou kahihman in kahon genkhe khazel hi. Nang i khosung a hausa pen hichin a kei i khosung a zawng leh genthei pen hing a nang a ding in ka chin hetkei hi. Midang a hautoh ki ngai hile chin nopna sak dingdan ka ngaihtuah chiang in bang ding a ka hon phulouh hon ngaikha ka de aw ka chilou theikei a genthei dia hon zawn mah bang in ka kithei hi.. ahi alah nanglou a kei hingzoulou ding kahihziak in pal dang za intam zongleh laitual naubang ana sang ken aw...

Gen ding tampi om mahleh non nasim suaksak zohlouh ding kalau a hiaizah in hunsak phot ni...

Nang hon it
Khualpu

Chingnou muh ding in hoih buching sakei mahleng tamveipi suksiat nung a hihtaak toh siamtheih tawp a ka gelh ahih man in hoih a pom in Chingnou piak dingdan kahon buaipih hi. Ka ngaihtuah a piak dingdan ka theizoukei a ka tangthu sim ate hihdan a hih sawm in zingchiang hun ka ngak hi.

Zingkhua vak kal ka ngaklah mahmah a ihmu theilou zen in Chingnou laithon piak dingdan ngaihtuah in ka lupna ah ka ki heihei hi. Nungak leh Tangval piching te bang a ut dandan a laithon kipetuah ngam hileng chih bang ka ngaihtuah den hi.

Huchin zingkhua a hongvak a sikul kuan ding in kithalawp tak in kahong kisa hi. Ka tupdan a tuh Chingnou laipuanbu khatkhelh a huai kawm a koih a piak khawm ding chih a hi. Huchi in sikul kaitawp in ka hansan na tengteng suah in Chingnou kiang a vapai in "Zanlam a ka note hon bawlsak in na chih pen hon pia" kava chi hi. Kei tupdan Chingnou in theilou a hihziak in " kon chisam a" chin hon nadawng a ka mai muhtheih khop in a san hulhul hi. Gen dingtuan theilou in ka kiik hi. Ka zumdan leh etna ding katheihlouh dan Chingnou in hon na en zui zel ahihman in a theilua hi. Huchi in tawp in Chingnou in lampi a hon na taang in a kiang katun tak in a laipuan bu khat "Hi" chih teng kia gen in piakleh hon paisan a thuah hi.

Chingnou hon laipuanbu piak bang ka ngaina mahmah a ka tebul tung a koih in lai kasim kawm in ka zuutzuut zezen hi. A khen chiang in ka kapom a nuam sakna mahmah in hon buak in kathei hi. Upate'n "Ngaihzawngte Aaktuamsia le ki nuamtuam" a nachih uh dik petmah hi.

A ninawn in Chingnou muhkal ka ngaklah mahmah a Sikul ka kuanbaih loh zezen a keilungsim Chingnou in hon theihpihlou ahihman in Sikulpute toh a hongkuan ton ua kape ngamkei thak hi. Sikul tawp in sih leh sih chihbawl in Chingnou Laipuanbu akawm a ka laithon kikoih kavapia a amuhlouh khak dinglau in "a sung ah om" chihteng gen in hon dot kikma ngeingei chi in viu sa in katai vengveng hi.

Nitamlou nung in Chingnou in kalaithon thukna ding ahong pia a laithon muhpatna ahihziak in kipah ziak hia lauhziak chih theihlouh in ka kho-ul in hon pumbuah hi. Ka ngaihtuahna ah Chingnou in hon it thukdan hon gen ding in gingta mahleng hon itlouhna thu anahih khak ding kalauh na ziak in sim zok ut hina pi in ka hong ngam zok kei hi. Zingkal a hongpiak a hihman in sun nitum in ka om a lemthei hetkei hi. Sim pah ka utna toh lawmte'n hon theih khak ding kalauhna toh kasuk mang khak ding kalauhna toh a guuk in kabuai gupetmah hi.

Sikul tawp in nidang paisang a paikin zaw in inn katun in Chingnou hon laithon piak chiling pulhpulh in ka phel a kasim suk leh..

Itluat Ukhual

Kinep louhpi in non laithon khak kana mu a kakipahna in van a sunkha hi. Nang apan itna thu gen muhding ka kinepna a sawtta a himahleh nang apan bangmah kazaak ngeilouh ziak in ka kinepna a thawn gige hi. Ahi a tun ka kinepna nahon suk buchin sak ziak in ka kipak a khatvei kia leng simsuak lou in tampi vei kasim suak a sim suak ka sawm lai hi.

Ukhual ei itna thugen ding in naupang chik kahina a nang kon itna in ka naupan lam ahon phoksak kei hi. Nang na hon it laiteng ken kahon it gige ding hi. Midang toh innsung hausatak a ka khosak sang in nangtoh genthei tak a khosak katel zaw hi. Nang non deih naakleh nang a ding a ka sihtanpha a gin om ding kahi...

Singdang lia zatam nangding in apaal zong in nang hon it kei ading in khuambang nakip den in la keileng nang ading in ka gin omnateng in ka gin om ding hi.

Hun phot hen

Laipia nang adia gin om
Chingnou

Ka kilam etsang a thupi zaw a Chingnou in hon na it a hih katheih tuk a khovel a nuam kasak a omkei ding hi.

Huaibang in kal teng in Chingnou toh ka ki itna thu uh a gelhthoh in ka kipe tuah gige ta uhi. Hun hongpai zel a kumbei dingkuan a hihdan kho omdan leh nisat dan kikhekte in a kithei mahmah hi. Kuapeuh phavang nuamlen in alang lang ah mahni utna chiat sem in ki om vengvung hi. Papi chingkam leh putek lamdeuh te buhlaak hun a zat ding Sengpi gan leh alui puahpha in ahun awl uh a zang ua Papi la tebel mahni duhzawng lam mehding zongpawl leh Buh at ma ngeingei a innsia leh huandahsia puahzoh teitei sawm in abuai uhi. Nungak tangval te leng awl lenhun am in tangvalten a ngaihzawng nungakte uleh a kithuah theihpih deuh te uh tuitawi leh singpua khawng zui leh tanghou kisukpih chihte in kuamah dang ana engsam kei uhi. Kou naupangte bel awl lenhun chihneilou a sikul kai himah le ung mi omdan in hun nuam ahi chih kanathei sam ua kou khomkhom in krismas leh kumthak hongtun ding ngaklah in kana kikum zel uhi. A khenchiang a sikul kakhawl chiang un khrismas sing ding chi in nu leh pa te hon sawl le hikhol lou in koumau ut thu in kava paw zel uhi.

Ahihziak in keibel kalungsim khat ah kalouma ua piangding Sising ahoih keileh khrismas zangzoulou zelding kahihman un aguk tak in kana lau guthei mahmah hi. Nitak lumding thumna kaneih teng in buh leh bal hoihna ding sang in zuak a khrismas thohlawm piak ding ka Si sing uh hoihna din kathum gige hi. Kum beiding mahmah a hita a daimawl a tangsamte leh Japan lou zamte leng Mangpen pianhun a a pallut lai uh suah teitei ut hile uh kilawm in pak dia kisa in a paakmum pha mahmah ta uhi. Khosung mite leeng khrismas ma ngeingei a buh lak leh buh puakzoh sawm in Nnasep a ki saan mahmah uhi. Kholak hi in innsung hileh upa lamte houlim na leh kidot pen kiza mun mahmah tuh "buh bangzah nalata ua" chih ahi hi. Kumkhat nnasep gah kaihkhawm lai ahih ziak in kuapeuh a maitai chiat ua khosung a nuam mahmah hi. Buh lak kizou sim chiat ta a kou sikul kaite leng kumtawp ekzap zouding kahita uhi. Ekzam kazoh un ka head sir un naupangte ferual hikawm in a ui uh gou in kou naupangte buhpuak tha ahonchial a nikhat hun nuam konzang uhi.

Pawl li tunglamteng in koumau toh kihun ding sengpua in ka heutupa uh makaih in kakuan ua naupang Nnasem ngeilou kahih ziak un gilkial ding venna in kukis sang a hon puakpih nek kal ka ngaklah thei mahmah uhi. Huan apat seekgah, Sahawk tamkhop honloh pih in numeite seng ah tamloulou in a guang ua dangtak chia tepding chi in Kawltu leng ahonpuak pih lai a nek ngeilouh leh tep khak ngeilouh hikei mahleh kilawpziak in nek kal ka ngaklah theilua uhi. Huchi kawmkal ah kenbel ka itluat Chingnou seng a kiguang Sahawk leh Kawltu te nek khak sese kanalung gulh se hi.

Kilawp tak in loulam zuan in kahong kipan khia ua khonawl a khawl mun a heutupan thumna nei in kakuan khenawn uhi. Tup mawng leng hilou in Chingnou nungchiah ah kapai kha a kuamah theihpih louh in nuam kasa petmah a sun nitum a huaibang a loulampi zui ding hileng le kagim hetkei ding hi. Nungak leh tangvalte omdan kithei chiat ahihman in lawmte lak a maingal deuhte'n "ka seng honpuak sak dih" chia amau ut leh utlou genna ding hun omlou a numeite seng a amauseng guang in ataisan ua keibel midang seng a guang ut hileng guang ngam sam ding himahleng kaguan utna Chingnou seng a guanding haksa kasak ziak in kuamah seng a guanglou in kakipuak hi. Kalungsim Chingnou in thei mahbang in kama a pai thakhat a hong kinung hei in "Ukhual, koi kenle na seng konpuaksak" chin hon ngen a utlou lem kineih mahleng sel taktak lou in kapaw sak a kanung le ma ua paite kipak bang a kineih a hon dem a kikouten hon suzum petmah uhi. Ahihziak in nopsakna mahmah in kasung leh kapumpi honbuak a huchibang hun honbawl sak ka heutupa uh ka pakta petmah hi.

Kamai a seng lianlou, amah toh kituak hunlel pua a pai Chingnou kamsiamtak a houpih ka sawmsung in mel 3 a gamla ka heutupa lou khung uh katung man ua lamdang kasa zezen hi. Hichituk a lounai a naneihkhak poi kasa hi. Ken kakhat genmanlou hial a nai kasak lai in ka nung ua pai pawl 8 ten la sa in anahou lim uhi. Chingnou kamkhat lel a le houpih manlou himah leng nop kasakna tuh a thupi mahmah hi.

Lou katun un heutupan Chingnou leh a lawm Haunu Singpi san awm ding in a sawl a amauleng feltak in hon a ua ka kukis puak utoh ka meh zoh un heutu un koutoh kituak ding ka seng uah buh a hon guansak a lamkim a ki ngak khawm a huai a nek di dangte nekhawm ding in ka ki thukhak uhi. Keileh Chingnou buh guang a kapan man un ka zekai chiitchiat ua lawmte nung ah kougel kahong kiton ua nop na pi in kisuanlah huai a bang zezen hi. A pau zawsam omlou a bangtan hiam kapai nung un houpih himhim ding chi in "Ching.." kachih leh a manle "Ukhual.." a hon chihtoh hong kituak chet a ka khawltuak uhi. A pau masa ding ki awntuah in ka paukei ua ken houpih masa mai di chia "Ching..." kachih nawn leh amah hong kinung hei a "Ukhual.." hon chihtoh a hong kituak zel a ki entuah in maisan tuaituai in ka kinuih san mai uhi. Aman hon sunzom a "Ukhual..tuni bangbang hun hong omzel leh na chi hia?" hon chi a kenle aw ling simpi in " Ching..niteng in hiai dan hun zangthei le kachi lua...tuni zaw kadam sung in ka mangngilh ngei nawnkei ding..." ka chithuk hi. "Kenle mang ngilh ngei nawnlou ding kahi...nang toh vailou ikuan khawm ni chin ka lungsim suanglai ah kagelh den ding.." a hon chi a keisang a naupang zaw Chingnou in zeitak a hon thugen dawn dingdan kabuai hi. Paulou a ka om leh Chingnou mah in "Ukhual..nangzaw hon houpih ut lawlou hi di neive maw..ikuanlam a le non houpih ding ki nemlua hiing a..." chi a hong ki nunghei in hong nui seih a amel hoih naak kal a zahtaakna mel nui hiuhiau a et nop petmah hi. "Ching..kon gen ut zaw tamlua hi a kagen dek chia genkhe theilou kahi " chiin ka pang a aman "Bang a chia gen khetheilou" a hon chi a " Ching..kon ngaihlouh ziak hihet lou in nang a dia chin kisa loulua ing a nakiang a kei lel tak in itna thu kon gen ding josiam tanlou ka hi. Eigel ki ngai tawk lengle na nu napaten kei a dia nang honphal hetlou ding hi ua....." kagen khitma in Chingnou in "Ukhual....hon phalkei le ule kei nanglou a hingzoulou ding kahita...Ka sihding a honphal kei uleh nang toh hon kiteensak uh ngai ding ahi.. nu le pa kuaman a tanu sih ding teel omlou ding ahi.." chitak tak in Chingnou in a hon na chihkhum hi. Dawngthuk ding a ka kisak laitak in ka nung uah ka heutupa uh van giksaa hong thum lutlut kaza a genlou in "heutupa hongpaita" kachi kha hi. Huchin gen dingtampi bot tantu ka heutupa un ahon pha a aguuk tak in ka iplah lua hi. Himahleh heutupa hehsan vual ahihlouh ziak in kana ngak a "pu, navan giklokha ahi ding kei agiklou ahi kon dawn aw " ka chih leh aman le "nihvei puak suah ding alah thamlou a kapuak ngeizah sang a tamdeuh kon puak khit teitei leh lel sim kahi mah e... non dawn zoh dingleh hon dawn maive" a hon chi a kathum ua khawl in heutupa seng apan buh tamlou keiseng a guang in kadawn hi.

Saulou kapai khit un lawmte ana khawl ua Kawltu duh ten kawltu tep in Sahawk duhten sahawk ne in ka chiak nainai uhi. Heutupa lemgel siamna ziak in kuapeuh nuam salou leh gimlua ka om kei ua tukum ferrual nuam kasa pen uhi. Inn tun in tawl om zek in heutupa'n kikhopna nei a kipahthu naupangte kiang a hon gen khit in thachialna leh ferrual kigawm Uisa ka ne ua lim sa in kadai sipsip zezen uhi.

Pathian panpihna in tukum in kalouma uh a hoih vanglak a buh leng kanukia khoh himahleh kum khat khamhial keimah le ung kumdang sang in kahau zaw uhi. Lou a ka Si gah uleeng ahoih a khrismas thohlawm dingban ah ka unau ua ka khrismas puanthak ding uh leina dingtoh a kidaih a kaki pahna a lian mahmah hi. Kumdang bang a khrismas thohlawm thohzoh louhziak a khrismas zangzoulou nawnlou kia lou a phulalen (a sipeling diktak ka theikei) lel himahleh puanthak toh zang theiding kahihziak in khrismas tun kal ka ngaklah lua uhi. Tangval a seh ki hinaikei mahleh lungsim a ki tangvalsak mahmah samta aki hihziak in vualnop nate ut dan leeng a tuamta a kumdang a naupang hon saphuk (azunbu) kipahpih ziak a sagoh kal ngaklah ki hinawnlou a khanvualte toh Biak inn apan khanvual numeite innkal kholak a vazuih khawng lung gulh kihita ahihman in ngaklah dan chituam tak in ahun ding ki ngaklah petmah hi. A diak in Chingnou toh hun nuam zangkhawm ding kahih ziak inka kilawpna asang petmah hi.

Huchi in a hun hongtung a hichi lawmlawm a khrismas zat nuam ahih lam kathei ngeikei hi. Atunkim nizan a pat in nop kasakna kipan a himai hi. Kilawp luatziak a ann le gilvah a netheilou zen in kikhawm ding in lawmpa Khampu kava tawn a lawmdangte omna kholai a mualsuang kidoh tung ah ut ut gen in ka chiak uhi. Kouvual numeite leh Chingnou te lawi leng kou kilawp bang a kilawp sam in a hon in a hongpai ua kou kiang a hongtun un Chingnou in "Ukhual, Heutupa'n zingchia lasak ding enkhawm ding hongpai khawn un a chive" a hong chi a khenkhat ten Chingnou in kei kia hong gen sese kipak in hon na dem vengvung uhi. A hehdan in om mahleng a guktak in Chingnou in Ukhual chia kei hon minloh chiitchiat anuam lua hi. Huchin heutupa inn ah naupang pawl in la ka hon enkhawm ua a kal lak a Chingnou toh ki entuah a ki nuihsan cheuh khawng a nuam lua hi.

Nitaak hong hi a leengkhawm na buk ah naupang pawlte tutna ding a na kidoh tuam a huai a Chingnou toh kinai zaw deuh a katut khak chiitchiat leng keiding in vangphatna lian mahmah hi. Hun leh kumte hong mualliam zel in pawl 8 result hong suak in ka sikul ua siampen hihna la in ka hon passed a keisang in Chingnou kipak zaw in kathei hi. Passed ziak a ka kipahna uh leng beinailou in ka nu hongdam kei a inn mun a ki etkol theih chiang ka ki etkol nung ualeng phattuam a neihlouh ziak in kalung dong petmah hi. Khrismas thohlawm ding natawm thohzoulou gige kahihman un khopi a daktol ki etkolsak ding tuh van a gahbang hi. Kalung a kham petmah a kapa ka en a lam etna nei nawnlou in mit tui daitak in a om hi. Ka naute ka en a nutoh lou a khosa ding in kaphal theikei hi. Ka innsung ua neekzong pen damsak zoukei le ung kou bang suak ding... ka ki ngaihtuah a ki pasal sak ut mahmah napi in ahithei kei.... Pasal khat a piang ngal ing a ka nu daktol etkol dia om a ka etkol zohlouh ziak in kei le kei ki mohsakna in kadim a kalung simguk in "Nu aw hon ngaidam in.. tapa non neih thaman kei na e.." chi in ka guk kah kah hi. Ka nu lah halh khiat ut petmah in a thumthum a a tawp in zum leh zah khual lou hial in kapa ka liang a ki nga sak in ka potpih hi. Lamdang a sa a "Bawi..na nu itaihsat hoihlou ding ahi" a hon chi a bangmah gentheilou in ka paipihteitei hi. Bangtan hiam kapai nung un kho hausapa kiang a ki etkol na ding sum leitawi ngetpih sawm ka hihdan ka hilh leh kapan leeng lemsa in ka pata un hausate innkong katung uhi.

Hausapa ana om geih a ka haksat dan uh leh ka poimoh dan uh kei mahmah in gen in kadam liai naakleh ditlouh a koihlou ding ka hihdan kagen hi. Aman le hon hehpih mahmah ahihman in khosung in buaisiate zat theihdia kikoih teng 3000 a hon napia a khaguk sung a dit kik teitei ding in hihngeina dan in suai hon kaisak hi. Aman amah a teng 1000 kon vehna in hon hopthoh a khasiat tha lamlam a suak hi. Sawt le tumanlou in kapai pah ua ka sum muh uh kapa ka piak in kipak mahleh ditnawn ding ngaihtuah ziak a dah gu hin kathei a "Pa aw..Pathian in hon pena ding ahi.kadam dia hiaiteng ditna ding mu mahmah ding kahi" chin muhna dia geelsa neikei mahleng kachi hi. Inn katun kik nawn un mi a natam sim a kanu leeng gintaak sang in ana halh zaw hi. Hausapa vaihawm in khosung tangvaulte kanu pawdin ahong tungkhawm pah ua hichin kuankhe ding in kahong kisa uhi. Khosung miten hon hehpih mahmah mai ua vehna saktui ban ah sum leeng hunkhop hon pekhawm uhi. Ka pot khiat dek mahmah un Chingnou leh a nu hong pai ua Chingnou nun "Khualpu na pa Chin in hiai va hawm inla kei leng zingchia honghoh ding kahi a daktol inn ah kon buaipih ding" a chi ve chin teng 2000 a hon hawm hi. Chingnou nu ahih chiitchiat ziak in ka nehnou tha hongsuak in kabiang ah khitui ahong luang a selsawm mahleng ka selzou kei hi. Chingnou in hon naihphei a kabiang a mittui hon nulsak in "Ukhual.. ki pasalsak in inu hong ding ahi.. kon nathum pih gige ding uh" a hon chi a dawng theivual kahihlouh man in kanu pawte kadelh hi.

Lampi ah kanu hong buai se dekzel a upa khenkhat in kikmai hoihzaw dingbang in a gen ua ka ki ngaihtuah nasa petmah hi. Ka nu ka en a aman leeng haksa sa pipi ahihziak a nuihmai theitawp suah in hon en a ka nuta un ka kihou theihna sun uh mit hah a hinai hi. A sum ding pua kahih ziak in bangteng hileh daktol zot teitei kalung gulh ziak in nitaaklam in daktol inn katung ua daktolpa'n kanu a muhtak in a melhong tuam zezen in kathei hi. Paubel pau hetlou in nurse khat toh ki etna pindan ah ka om ua daktol in a etzoh in khosik sanglua ahi chin khosik dalna in a jap a huchin kanule muh theihkhop un hong halh hiaihiai hi. Hong khophawk tak in kanun leng daktolpa a muhtak in a mel ah kisuanlahna mahmah a honglang a awl chik in "Umang nang nana hi maw... milak a nang nana om zenzen ka vangpha tungtuan uh" a chih keh daktolpa'n chiam nuihjawm in "hiaihun a ding a Pathian in hiaimun a hon na koih a hihmel kuan a thei a" chi'n a nuih luahluah hi. Ki theisa ana hihman un thuvan tang khawng gen in a houlim ua a kihou dan un ki ngaihnatna mahmah nei un kathei hi. Ka nun a natna a dot in huchia gentheih mai hilou a zingchiang a test ding omdia huaichia ki theipan di ahihdan agen leh kanu'n tampi bei ding hileh kou bangmah toh hongkuanlou hi ung a..." a chih kaza a kenle va naih in "nu lungkham ken i ki etkol nading ken pua kahi" kava chi hi. Daktolpa siam ziak in pindan nuamtak ah koukia a hon omsak a kou om nading a phusalou in ka kusuanglah zezen hi.

Ka nu natna kou gintak sang in ana thukzaw a damkhe pah ding natna hilou a sawt khop etkol ngai ding natna ana hi a kha kim khatbang ka om un ka sum puakteng uh a hong bei hi. Chihna ding lah omlou sumzon behna dinglah theilou kahihman in kabuai gu petmah hi. Kanu lah theisak utlou in aguuk a Daktolpa va kimuhpih a hoihta chi a hong pawtsak mai ding in kava ngen hi. Daktolpa'n hoihtak a hon nahoulim pih in "Thu nung kahon hilh ding... na nutoh khokhat a na khosa ka hi ua na nu hoihna leh kizen ziak in tangval tampi in ka ngai uhi. A ngaite lak ah keileng khat kahi a na pu leh na pi inleng na nutoh kei a hon deihsak mahmah uhi. Kenle na nutan khak sawm in ka hihtheih liaiteng kana suah a keiziak in na nu'n napute vuak tampi vei a tuak hi. Ka dinmun enlah a na nun hon ngaiding kasak leh hehpihna ahauh ziak in napa, simmohna hilou in Nnasem zoulou enkol ding in haksatna a thuak ding thuak ngam ding in napa a tel hi. Mi chitak leh gin om na nu tangzou kei mahleng ka ngaihsangna beitheilou a hihman in leh keiziak a athuakna ditkik ka ut gige tua ditna ding hun hoih Pathian in hon bawlsak a tuapan a nasen teng uh ken kon sensak ding.. Khualpu na nutuk a mihoih omlou ding ahihman in na khasiat sak hetlouh ding ahi" a hon chi a kisuanlah huai mahleh kanu damsiang nading ahihziak in "Pa Mang kakipak lua...tun nei kei lengle nidang chia hon dinzou ding ka hi" ka chi hi.

Daktolpa Pamang in kanu damsiangma hilh lou dia hon chih man in amah hon sensak ahihlam kanun a theikei hi. Kha khat val damdawi inn a ka ki etkol zoh un paithei ding dinmun in kahong om ua kanu leng hat mahmah ta hi. Ka pot ni ding un daktolpa leh a zi hong hoh ua nitak lam a mau inn a ann ne ding in a hong chial ua huai a giak ngal a zing ann nezou a kholam a pai din hong chial uhi. Kisuanlah huai mahleh katung ua a siamna ziak un nial dingdan le theilou in a mau gari mah in a inntan uh katai tung uhi. Ka nun a na deihlouh hinapi a kanu ziak a hichituk a katung ua a siam kia hilou a azi nasan koutung a ahichi siam lamdang kasa hi. A zi mipolh siamdan lah mikual hihlamle hon kitheilou sak phial in asiam hi. Ka nu bangmah hilou zahtaak tak in a en a ahoupih a kisuanglah thei hetlou in a koih in U mah chi in a sanggam takmah bangsak hi. A puansilh lai asilh lui leh puanteen tampi ka nu a pia a Pamang in kapa a ding puan ak leh khekol hoih taktak a piak ban ah kei leh ka naute a ding kei in bazar hon kaipih lai uhi. Nitak kikhop na azi in hon nei a kanu toh Pamang kalthu te im nei hetlou a Pamang in ana hilh ahih dan leh kanu michitak leh gin om numei phetlou etton tham ahihdan khawng leh ki tuam koihlou a unau bang a ki et hoih a ut dan khawng agen hi. Ka nukiang ah Pamang na nial a ana ngaihlouh amah a dia kipah huai ahihdan leh ka pa mipoihlong enkol dia a kitenpih Pathian deihdan ahihdan khawng chiam nuih chihtak in a gen a muh mai in inn sung kituak leh Pathian a ki nga mahmah a hihdan uh kathei mai hi. Kha khat val damdawi inn a lunggim tak leh lungsim kawchiik tak a khosa a tawl mahmah himah le ung Pamangte hoihna ziak in zaan tawldam tak in ka ihmu uhi. A zing in mehlimtak hon mehpih in gari paitheihna tan a nupa un hong khalai ua inn katung pah uhi. Kanu damlouh ziak a khrismas leh kumthakte zang theilou ka hihman un poi kasa mahmah a himahleh damtak a inn katun kiik ziak un kipahna in ka dim veve hi.

Kum hongthak a Nnasep hong hun nawn a lou vat lou a hitheilou ahihman in sikul lutma a lou vaat zoh teitei sawm in ka hahpan mahmah hi. Lungsim khat a om gige tuh mipi sum ka thunglak uh dit kik na ding hun nanung kha 4 val kia omta a sum muhna ding lah kineilou ahihman in kalung buai petmah hi. Laisim lai ut mah leng sim theinawn ding hilou kahihdan kathei a laisim kei lengle bang a sum muding ka hiam chih in kalung a buai mahmah hi. Lungbuai tak a ka omlai in khawsung tangvalte Sepaih kilak ding in a kisabuaithei mahmah ua keileng vakilak mai hoih kasa hi. Ka nu leh kapa kiang a kagen in laisim lai ding in hon deih mahmah ua himahleh innsung khosak in zillou ahihman in sepaih kilak ding in ka lawm hoih Khampu toh kho tangval tamkhop ka kuan uhi. Vangphat huaitak in kei leh kalawm Khampu kavaching ua kal nih nung a training na ding mun tungdia vaikhak in inn lam hon paisak uhi. Khekhai zangtak in khua kahon zuan ua ahihziak in kalnih nung a ka itluat Chingnou toh gamlapi a kikhen ding kahihziak un ka kipahna a buching kei hi.

Inn kahong tung ua khosung miten a hon kipahpih thei lua uhi. Ni lah nidang banglou in a pai hulhul a ka kuan niding uh ahongtung dek mawk hi. Ka kuan niding nitak in sih le sih chi in Chingnoute inn ah kava lengla hi. Kagin taklouh bangtak in a nu lehpa te a nasiam mahmah ua nidang a ka vahoh zihzeh louh bang ka kisiik zezen hi. Nitak sawt naikei mahleh louvatna gim in Chingnou nu leh pa'n a honlup san ua kougel kia katut un gen ut tam napi in gen dingpen theilou in sawt khop kadai uhi. Genlou leh paulou in om om leng hun in hon ngaklou ahihdan thei in "Ching... zingchia pat a gamlapi a kikhen ding hita hang a kahon ngaimah ding" ka chikhe ngam hamham hi. Chingnou inle "Ukhual..nangsang in ken kon ngai zaw ding... nang chuh khopi zuanding hichin a chim hetlou a omthei ding chin a kei i sulnung teng a keikia a khosa ding hing a...." chiin a ban genzom theilou in a dang hong awk hi.

"Ching.. huaizaw a hina a theihlou hetlou lak a paulah theilou hizaw mah ing a nang ngai a lungleeng a kasih kei leh hampha kahi ding.. a khenchiang a kava kilah khak bang kisik lua keive .."

"Ukhual haksa isak ding i ngaihtuah lehzaw va kilak kha keile chin chih nop huaina a eigel tunung hinkhua ding ingaihtuah chiang a nava kuan mah hoih zawzel ahi. Gin omtak in kana omdia nangleng kei a din na gin omdia tu in ikingaih ziak in haksa sa mahleng tunung chia i nopsakna ding a Pathian hon lemgelsak hiding ahi"

"Ching himah e maw..taang zatam keisang a palzaw tampi nasiang laitual hongleeng mah leh tongdam naubang nasang lou in kei din gin omtak in na om in aw"

"Ukhual ei keiding a ka seenchiil vangngaih nahi a itna kaneih tengteng a kon it leh kon ngaih nahi.... tang zatam apal zong in kei din nanglou pal lou ding hi... nangding a gin om in khuambang jakip gige ding hi..." chin Chingnou in hon gen a kikhelah mahmah in hun ka aam mahmah uhi. Sawtlou kasak kal un zinglam dak khat na ging in Aak masa khuan nading a nai mahmah ta a kikhiat lah ziak a AAK AW TUZAN KHUANGDAH MAIVE lungsim a chi vungvung in itna simthu ka lel chim thei kei uhi.

Kikhelah mah le ung hun in kuamah ngaak neilou ahihman in tomchik lel leng kou kikhiat lah hon theihpih louh in apai liam zungzung hi. Zanhak hial le ungle deihkhop tuanlou ding kahihziak un kikhenlou theilou kahita ua chihna dingtuan theilou in Chingnou toh kideih thohtak a khut kileen in gin om ding thuchiam kagen ua akmasa akhuan toh kiton in pai ding in kading khia hi. Chingnou in honletna khahlou in hon zui a "Ukhual ei haksa samah lehang ki pasalsak in vakuan inla inn a om inu ipate haksatna dawnzaang teitei ding in hong pang in aw" honchi a akhut kiptak a leen in "Ching.. inu ipa gentheihna dawnzang ka utziak a kon ngaihluat gamlapi a hon paisan dek kahi.. nang ah ka itna kon kemsak a hon na suk thelthang sak hetken aw" chin a kelkong katung uhi. Paisuak zoulou in kelkong ah sawtkhop khut kileen in kading ua gen ding pen meltheilou in ka kiletna uh ka kipsak deuhdeuh uhi.

Pailou theilou kahihman in Chingnou khut kaletna awl a khah in "Ching ei Mangpha aw...." chi in pai ding in ka kihei a Chingnou in hon khelah lua in "Ukhual..." chia hon sam in a hon nungdelh a kisuanglah zoulou in ka ang ah hongbelh hi. Ka na kawi a "Ching ei.. nang adia gin om ding kahi aw" chi'n kagin om dingdan kahilh thakthak hi. Kikhelah mahmah in kakikhen theikhong ua inn katun nung inle ihmulou in Chingnou ka ngaihtuah den hi. Tomchik ihmu lel in ka nun "Bawi nakuan hun ding hita ann hong ne in" chi'n kalu hon na sawi a thou in ka kihahsiang hi. Ann nezou in khosung mite vualzawlna toh Sepaih pang ding in kalawm Khampu toh ka kizuikhia uhi. Ka nu leh pa leh kanaute baan ah khosung mite toh kikhut vei leplep a baibai kikhak in kapian na vangkhua leh ka itpen Chingnou laitual lenna vangkho nuam ka nuseta uhi. Gamla leeng tungnailou in kalawmta un inn lam ngaihhuai dan ka kikum pah uhi. Sun nisa nuai a nungkaih veitak a lam pai a nuam hetkei hi. Kizekai sak luatding lah kapaina ding uh gari laplou thei kahizel ua thazoi tak in mailam kanawt zel uhi.

Ka training na ding mun uh katung ua pau leh ham theihlouh ziak in leh innlam ngaihluat ziak in kuankhak a kisiik huai petmah hi. Pasalpi tou chia kimuang huntawk tak mite gen theihlouh man a ahaibang a milak a om a mi nuihsan a om a nuam hetkei hi. Inn mun a omlai a Vaivomte chia simmoh mahmahte en huaipetmah uhi. Amaupau a buailou ahihziak un nuam asadeuh uhi. Kenle chihdan omlou luatuh Inn lam hileh ka simmoh luatding Vaite lak aleeng a vom tungtuan khat kalawm bawl mai a amah gamtat dandan guk et in kazui gu mai hi. Inn a neilou kichi tawk in Ann sia Vaimim chiim leh Hakai hitaleh gilvahlou a ki nesamlou hi a hiaimun ah tuh duhzah neek chih omlou a neek ding a hun asakzah uh piak thoh a kihi a gilkial luatziak in neekding thil ngaihtuahna in innlam a om Chingnou ngaih vungvung a noptuam deuh hun ahong om khazel hi. A chang inlah inn a nute huansa gilvah tak a neeklai nite mitkha in ahonglang a inn a kuangpi a Vaimim chim kithuk zizia duhlou sasa a adangding omlouhman a neekteitei laikhawng sap kik thei hileh a chih huailua hi. Samlah chu nungakte muhkhak ding lauh huaikhop in Belkuang lukhu style in hontan sak ua liimlang a ki etngam leeng hilou hi. Inn ngaihna leh itluat Chingnou ngaihluat ziak a thazoitak a oim lai gilkial tak a parade a naupang laite kimawl nabang a akhenchia kaan teitei dia mihing mahbawl leikivum kan a khaugui a kiluai punpun a haksa petmah hi. Pianken a zaklak ding lau himhim minam apan piang a milak a zahlaak ding laulou deuh kihileh hizoh haksa mahmah ding hi. Nitamkuam hihsa chih omlou a hih ngeingei kahih nilouh zoh un tuh Saapte hon taina kammal tamkhop alehna theihoihkei mahleng kahon theisamta a nengchik tuh kimai ngal zawdawmta in Vaivomte sim mohna hong dawknawn simta hi. Thagimtak a training kibawl a nitaak nuamtak a ihmut hithit ut huaimahleh keibel ka itluat Chingnou ka ngaihtuahna leh ka nute ngaihtuahna ziak in ka ihmuthei pahpah kei hi. Huaiziak in zingthoh ahaksa theipetmah hi.

Khakhat bang zan a hih ngeiteng kon hihzom zel nung un Vai pau zatkhop toh kikhosa ta ahihman in leh ann nekzah ngei nekpen tamtuam piak kihikei mahleh kingeina seh in a hong omta a Inn lam ngaihna leh Chingnou ngaihna bel a uang deuhdeuh hi.. Khaloh ding kimkhat bang piak in ka om ua kei a ding in tuh tam kasa petmah hi. Keipoi moh a zat ding chih omsaklou hial in kanu ki etkolna ditna ding in kakhol a kalung a nuam mahmah mai hi. A hun hong sawt leh training vanzat te hong kikhek a lunglutna deuh thaukap leh map reading chihte kahon hih chiang un nuam kahon sa mahmah ta hi. Laizil kalung lutna ahihman in lailam ah heutute deihsakna katang vanglak a training zohchiang a Laizil toh thuah theihna ding lampi omte hon kawk muh ua keileng ka thalawp petmah hi. Huchi in India ading a Sepaihte training na sikul a kai theiding in hamphatna ka ngah pah hi. Inn lam a kanu leh kapa hilh ka ut mahmah hi. Phone zat theih ding om mahleh kakhua ua phone omlou ahihziak in laithon gelh in Chingnou a dingtoh kava khak khawm hi. Chingnou kiang ahleng ka hamphatna te hilh in khatveitei miten Heutunu hon chi sak teitei ding katup ahihdan leh huaiding a Pathian panpihna hon na nget pih ding in kagen hi.

Ka kuan khiat nung kha nih a chin dingkuan in Chingnou a pan laithon ahong tung a kaki pahna alian in khovel tengteng nei tuk in nuam kasa hi. Lawm Vaite kiang a ngaihzawngte laithon mu kahihdan ka selhbawl a hon eng in singpi a hon lopsak bang a om zezen uhi. Kilawptak in ka hon sim a

Itna tul ngeilou ding a ka it Ukhual.

Kei na seen chil vangngaih vaang a tangbang nadam ding lam en in kakipak hi. Kahon gintaak bang in tangbang nadam nahiam. kei leng nang kong itna ziak leh tung Pathian veenna ziak in zoutangbang nadam ing..

Ukhual ei nangding in kagin om nateng in kagin om a nangleng kei a ding in nagin om kalam en hi.. ka hon lam etbang in nagin om nahiam... Suunchin zaanchin nang ngai in huibang kamau a hizong kei selungzuan nemding in natongdam nem naubang ka sanding omlou in i sulnung ah navang ngaih luankhi nulnul ing.. kei din navang ngaihna luankhi ka lawm hoih ahi gige hi... ahihziak in nikhat tei kei nopsakna ding a tua haksa chiteng thuakna hi chih kathei a kaluankhi nul anuam tuamlua hi.

Vangkholai a i khanvualte lungtuak nihgel pheiphung suankhawm kamuh chiang in singdang englou a nangtoh vangkhua a laitual ileen ding haibang ka ngaklah theilua hi.

Ukhual ei kon itna simthu sutsiam hileng kahon sutsut ut hi ahi alah tong a neemlou lia kei tongsuah khumlou zong in itna taktoh kihel tongsuah ahi a taksimthu in hon nasang in aw...
Gennop simthu za in tamzong in lia kei lungmawl in tongdam kasuut siamlouh toh ngaih in nuihchiam nong lelma in hunsak phot ning aw...

Heinapeuh ah khuambang kip in tongchiam pel keini...

Nang a ki neem na it
Chingnou

Kasim chimthei kei a kasim suak zah leng theizou kei mah leng zing leh nitak a sim gige kahihman in a bul a pan a tawptan enlou in kagen suak thei hi. Himahleh Chingnou khut gelh muh ka utziak in ka kuahsiat dimdem matan duattak a tawi in kasim thouthou hi. Huchibang itna simthu niteng a mu a sim ut himah leng omna kigam lat luat ziak leh deihbang a post a hatlouh ziak in akin pen in kha nih in Chingnou laithon khatvei kamu zou hamham hi. Training zohkal gaklah tak a ka training zoh un Kasam nethei ding in kahong omta uhi. Huaini kou a ding a zaleenni bang a ka ngaihziak un nuam kasa petmah uhi. Himahleh a nailak a omte a sungkuante un hong uap kamuh in keileeng ka nulepa om hileh chih ka ut mahmah a ka khasiat tha lamlam a suak hi. Ka heutupa un Trainingte lak a felpen leh kizen tungtuan a ka min a hon sapkhiat in hon kipahpih a Vaivom mipi sang a simtu dedupte kipah aw leh khut bet gingte ka nu le ka pa'n za mahmah le uh chih ka ut lua a khasia in kapai na dingleeng mutheilou phial in dohsang tung kazuan a Sepaih lak a lianpen khut a pan in kipahman kava sang hi. Heutupa'n gen nop kaneih khakleh chi in maikrophone omna hon kawk muh a keileng amau omkei mahle uh hiaibang sangthei ding a hon sinsak ka nu leh kapa min ka loh ut teitei ziak in kava naih a "hiaibang sangding a hon teelkhia ka heutute natung uah ka kipak hi. Hiai ka ngahtheihna kei kuhkal ziak leh thumanna kia hilou in huchibang a omdia hon na sinsak singtang dawn a khosa ka pian na nu leh pianpih a mipoihlong kapa ziak ahi. A maute ka ngai mahmah... Nu ei ka kipak.. pa ei pa lak ah na thupi pen.." chin Vaipau kasiam theih tawp in kagen hi. Ka saplian te uh a mavual a tuteng bang hon kipahpih in a hongding ua mipite leng hongding in khutbet ging dai ngeilou ding abang hial hi.

Vangphatna liantak katung a hongtung in ka sinlai maban camp sung mah a zom theiding a phal in ka om a huaiziak a suty piching mulou in kal khatlel inn lam paitheihna hun piak in ka omlel hi......

Hawmthoh tak mai a kalkhat inn a ka om zoh in paikik a hong ngai zel a Chingnou toh kikhelah tak in ka kikhen nawn uhi. Heutute deihsakna ziak leh record hoihna ziak in pawl 10 ahon sinsak ua kahah katna ziak leh pathian huhna ziak in sangpi in kazou hi. A kum nawn apan in ofisal training minpiak in ka om a kum thumsung hahkat tak a kasin nung in ka grezuat hi. Ka rank leng Liuet. in a hon kipan sak ua Saab chih a sap in ka om hi. Khat veivei chiang in Saab chia honsap uh ki suanlahna in hon buak hi. Ka hinkhua paisa ka ngaihtuah a nigenthei leh ann khamkhop a leng nezoulou mi khenkhat te nuih zabawlna lel a na hi tua miten Saab hon chih ua ka om lamdang kasa a hon bawltu Pathian ka phat lou thei kei hi.

Training nateng zou in suty khanih zang ding in Train in kahong pai a ka kuanlam chia hat petmah train tuh a hat hetkei hi. Ni 3 sung inntun chia a nopding dan ngaihtuah a ki ip tuntun zen a kong pai nung in Bus tun theihna chiang kahong tung a ka khote uh khrismas vanthak bazar kai hunkhop a na om uhi. Huaite lak ah ka it leh ka muhnop Chingnou leng a hong telkha a hamphatna leh vaangphatna tengteng kei a hivek in kathei hial hi. A hon kipah pih petmah ua keileng ka training sungteng a khaloh kimkhat hon piaklouh teng utoh pai kahihman in sum tamkhop ka pua hi. Khote hotel ah ann neekpih in kholam kon zuan ua kum tampi suty pailou kahihna ah lampai bang haksa kasa sim mawk hi. Himahleh ka vanteng keipuak ding omlou zen a hon dawnvek man uh kazaang mahmah hi. Kipaktak a innlam zuan a lamkim a itpen toh kimu a tonkhawm a nuam mahmah a gennop tampi om mahleh kou gelkia kahihlouh ziak un houlim vantaang in kahoulim ua nuam veve hi. Chingnou ka en a ahoihna kibehlap deuhdeuh in kamu a ka itna a khang hulhul hi.

Nidang a miten mi ale honmuh louh phial uh himahleng Pathian hehpih ziak leh kuhkaltak a nikhattei miten kanu leh pa a zahtaak teitei ding tup a kaneihna lohching in khuallian vaitung mahbang in khosung miten hon na muak uhi. Katun theikha peuh in hon delh in hon chibai khalou hih ding utlou bang phial in ka inn uh dim phial in hong kipahpih ua nidang hun toh kateh chiang in kipah luatziak in ka nehnou tha lamlam a suak hi.

Ni tomchik khua a om ka kisak sung in krismas hongtung ding ahi ta hi. Itleh ngaihpen toh krismas zat khawm dingtuh a ngeina mah hiven chia daungaih theih a hikei a khatvei zangkhawm ding hipan mah kabang lai hi. Neulai a Upa pan sialkai ding thohlawm thoh hakziak a khomual a pan a hon nohkiik lai kalung lai a honglak sakding in tukum inleeng khual gam a Sial kai ding in kahong kisa uhi. Zankhat mikhua a vagiak in azing in Sial kai in kapai ua ka khomual uah nungakten Singpi toh hon na dawn uhi. Thagim tak a Sial kai a inn tun kuan a it pen mel kilawmtak mipi lak a muh a nop petmah hi. A chang in mipi lak ah Chingnou toh ka ki melhtuah kha zel ua Chingnou in hawmthoh tak a hon et lel in tawl adam a thahon guan mahmah hi. A chang a upa lamdeuh in meinei tak a hon dembawl khawng uh thupilou himahleh kipahpih luat in a om hi.

Neu a pan a thohlawm thohzoh louhziak a Khrismas zangzoulou a om hun atam toh thohzoh sun chiang aleeng zatlouh kum tamzaw gige ahihna ah milkhualtak a zat in a omzel a tua kisuanglah hetlou leh khosung mite kipahpih luatna toh zang ding kahih man in deihkhop tak a zangding chi in a tunkimni zan a pan in ki thalawptak in kapang a kei ki thalawpziak a nungak tangval kithalawpsak in leenkhop a nuam mahmah hi. Sawtlou leengkhawm pan kasak kal un zinglam a nahi a upaten a pini a nguitak a zatsaang in chi in a hon tawppih uhi. Tangvalnou khenkhat bang in tawpna bawl upapa a hehsan zezen uhi. Tawp in Chingnou kana ngakbawl a saulou ton thei ding himah le ung aamhuai a hihman in a inntan uh kavakha a kelkong ah Chingnou in "Ukhual nangtoh khrismas zatkhawm ka ngaklah bang in zatkhawm a nuamlua" a honchi a "Ching.. kenle ka ngaklah mahbang in nangtoh zatkhawm nuam kasalua..." chi in mangpha kikhak in ka kikhen uhi.

A nipi ni nuamtak a kazat zoh un akhekleh nileng nuam petmah in kazang uhi. Nitak kikhop tawp in leengkhawm din Chingnou kava tawn a ka nih ua leenkhopna buk kazot lai un leengkhawm nungak tangvalte meivakpi leh khuangtoh kholai phang dingbang tak a lasa kawm in hongpai ua bangmah thuzalou kahihman un lamdang kasa uhi. A honphak tak un thil omdan kathei ua kou in honluh (kou inn a leengkhawm a zaanhak ding in kou innteek in kathohzoh uh zil a gohding gan thoh ding) chih sawm ana hi ua kouleng kazui kik uhi. Nungak tangvalte lengkhawm nuam kasa mahmah ua kumdang tengsang a khrismas zatnuam pen a hihial ding hi. Zingkhua vakding ahihtaakman in leengkhawmten kou inn teeklam apan bangthu hong pawt dinghiam chih thei ut in chiam nuih chihtak in hong chizel ua kapa hong ding in "Nungak tangvalte Pathian phat a lunglut tak a leengkhawm kon muh in kahon kipah pih mahmah a bangmah nei a muantaak lou himah le ung Pathian napah tawina uh ki pahpihna in a Pa Chinte voktal vadawp unla huai kahon thoh ding uh" ahon chi a nungak tangval leengkhawmte kipak in khut a beeng zuazua uhi. Saptuam upa hong lengkhawm te pa Chinte voktal dawpding in a kuanpah ua khrismas nading a mantam sakziak a kileilou tuh a khekleh sawnna ding a lei in nuamtak in ka khekleh nawn uhi.

Khrismas hun nuamtak a nithum kazat zoh un hun nuam kumthak ngak na in khosung mite mahni poi mohleh utlamchiat hih in atuamtuam ah ki hih vengvung hi. Keibel hihding pi kaneihlouh toh kumthak zoh a painawnpah ding kahihziak in ka hun neihteng Chingnou toh zat ka ut hi. Chingnou mahleng keitoh hunzat khawm ut mahmah ding a kagintaak ziak in hun awl ki bawl in kava leengla zel hi. Singtaang numeite hun awlzatna tuitawi, Siamgat, khaukhuuk, singpuak ahihman in Chingnou hun awlzatna leeng huaitah ahi hi. Nikhat tuh Chim huaisa in Chingnou kiang a leengla ding in kava vaak a Chingnou singpua dia nnasep puantoh ki zeem a sengpua toh a innkong uah ka kituak ua lemtaang ala in a singpuak na ah kava zui hi. Thu tuamtuam ka houlim uleh kumthak kahon genkai ua Chingnou in "Ukhual kumthak hongtung ding lah ngaklah huai a himahleh napai kikna ding nai deuhdeuh hizel a ka ngaihtuah chia ka diip ngek naa hive aw" a hon chi a ken leng ka na ngaihtuah gige sa ahihman in "Ching.. kenle kumthak hongtung keileh chihkhawng na ngaihtuahtuah kahi" chin ka khiatlah dan kagen hi. "Ukhual.. keilah pawlsawm zoulou hi ing a nang officer zi dia kisit lua keive..nalawmte mai a hon suzah laklaw di hi'ng a..." "Ching...mipil misiam toh ka kiten sang in nangtoh kiteeng a nangziak a milak a zahlak ka utzaw... chikmah chiang in nahon suzahlak zoukei ding.. na hon sukzahlak na a omleh zahlakna in kala keidia hamphatna in kala zaw ding" chin ka dawng hi. Ka dawnna in Chingnou ki paksaklua a hi chih kathei hi.

Nui hiuhiau kawm in "Ukhual nathugen taksuah dending hile chin ka utlua.. Officer hita chin a nungak lai siam leh mipil tampi nang hondeih omding hi a denchia tua i houlimnate ka luankhi ding hong hihkhak ding lau dekdek kahi. "

"Ching.. ka hihna akikhek bang a ka itna kikhek thei hilou ahi. Nungak melhoih leh pil tampi in hondeih hi leleng bangmah kahihlouh a neek ding natawm neilou kia lou a taksa sukilawm ding silh leh teen laneihlouh lai a leeng hehpihna mit toh hon na en a itna toh hon khotuah gige nang chikmah chiang in kon taisan ngei keiding a nang hon taisan lechinle kahon zong khethouthou ding hi ".

"Ukhual.. nang apan hiaibang thu kazak chiang in kakha a muang a keikia a ka kingaihtuah chiang in nang ding in ka ki sitlua, bangteng hongtung zongleh hon taisan ken aw Ukhual... kei nanglou a hingzou ding hilou kahi. Ka neu apat kon na it a nanglou pasal dang neilou dia kana kichiam na hon sukpi chinsak teitei in aw" chin khase tak in a hon gen a hehpih lua in va kawi tuntun ka ut hi. Ahihziak in nu leh pa'n muangtak a singnuai gam mual a kizuih ahon phal uh ahihman in hon muan bang ua omlou ka hihkhak ding lau in ka kawi ngamkei hi. "Ching khosakna gentheih ziak in ka ut bang a hon houpih ngam leh ka lungsim sulang ngam kahikei a hiven kenle ineu chik a pan hon na itpet mah a hon na enchim theilou kahi a ka senchil vang ngaih nang nahi a nang taisan ding in hatna bangmah ka nei hi. Nang a ka hi a nang a kahiden lai ding hi" chin ka gin omding thu ka genkhum hi.

Chingnou singpuak ding ka nih un katom ua pasal himahleng neu a pat a singpua tuitawi gige kahihziak in amahtoh ka kikhai tuankei uhi. Itna thu kigentuah kawm a ka tom uleh sawtlou chik kasak sung un a puak 3 val ding kangah ua zekai luatding leeng miten a hoihlou a hon muangmoh thei a hihman un innlam zuan in kahong pai uhi.

Chingnou nung a pai in kapaulouh kal un kalungsim in Chingnou hoihdan kangaihtuah zel a hampha ka kisa deuhdeuh hi. Bangmah kahihlouh lai apan a hon na it Chingnou nopsakna chiteng keipiak theihliai siah piakding ka hanlung chiam thakthak hi. Chingnou toh ka kithuah teng un ka ki itna thu uh ka suutchim theikei uhi. Huchi bang a nuamtak a kakithuah lai un kou kikhiatlah hon theihpih lou in hun leh nite a pailiam ngei in a pailiam zel a ka kuan hun nawnding a hita hi. Kuankhiak ding kangaihtuah chiang in ka dip hawm in lit petmah in kalin tuntun hi. A khenchiang in Chingnou tonpih maiding chihbang kalung sim ah ahong omzel a himahleh kougel pai a inn a kanu leh pa leh ka naute ka nutsiat ding ka ngaingam keizel hi. Ut leh utlouh thu hitalou in kapai ni ding zaan a honghita a khosung nungak tangval ten honkha in ka inn uah nitak dak 10 tan ahong leengkhawm ua hon ngaina a hong lengkhawm himahle uh keibel Chingnou toh ka hun uh tomlua a hihman in tawpkal kana ngaklah zezen hi. Tawp in mi inn a leengkhawm mahbang in Chingnou ka zuikhia a kisuanglah simpi in a inn uah kava leengla guigui hi. Kougel kia in gen masak dingtheilou in daih in kadai zezen uhi.

A tawp in "Ching zingkhua vakleh hon paisan zel ding hing a kon nutsiat ding ka ut keilua hon zui maive" ka chikhia a Chingnou in "Ukhual kenleng kahon phal thei mahmah kei... hileh leng inu leh pa (khualpu nulepa) lou a eigel i pai dan a om dihia. I kiten nung chiang ale nang vapai ding chin a ken inu lehpa na enlol ding chih kalung sim eive" chi a saugeel kisalua a kisuanglah in hon en a huchibang lung gel piching ka itpen kam apat hong pawt in kipah ziak in leh ka nu leh pa mibang hilou hon kepsak ut kaneih khak hampha kaki sapetmah hi. "Ching non thugen in non kipaksak lua a gending leeng kathei kei zezen hi. Ahihleh keikia kava pai dia tang zatam nasiang hongleng mahleh tongdam naubang a na sang ken aw" ka chikhe thakthak hi. Chingnou in 'Ukhual singdang saangdin hon sawl le chin le ka itna tengteng nang pawbei ding nahihziak in ka saan na ding omlou ding ahi." chin chiam nuih chihtak in a hon chi a kei a ka ki ngaihtuah leh dik kasa lua hi. Ken leng ka itna tengteng amah pebei ing a midang itding chi lengle itna dang neinawnlou kahita hi. Midang itna ding ka itna kiching nawnlou hi. Tomchik samah le ung zinglam a na himan zel a khovak ding ka huphulh tuak ua a loh dingdan omlou tuh meilangkhat tuak atu in mei kuanglou a am milmial tung a kikhelah ngoihngoih in khut ka kilen tuak uhi. Kikhenlou theilou kahihman un aak khuanglou a khuavaak ngeilou hileh chih utziak in AAK AW TUZAN KHUANGDAH MAIVE ka chilou theikei uhi. Kikhelah tak in Chingnou kapai sanmai ahong ngai hi.

Chingnou leh a leenna ka vangkhua khelah tak in vaigam zuan in kahong pai zaw khiatlah ziak in khitui a luanglou theikei hi. Ka ngaihtuah a kei Saabji chia sap a zahtakna salaam buk a omding himahleng huaisang in vangkhua a it penleh ngaihpen toh niteng a kho ul kai a loukhoh ka utna aleh tampi in a sang zaw hi.. himahleh khosak na ziak a itpen leh ngaihpen ban ah innkuante taihsat louh theihlouh ahihna a lungzuang tak in maban ka sawn hi. Camp sung a ofisar mes hoihtak tak ten hon navai dawn mah le uh huaite sang in Inn a katun nu huansa beteh, maiteh tui al, maipuang/maisan leh Manta kan tui tam simtak a limlawlou a huante naaktak in kaduh zaw a ka lung gulh tuntun hi.

Lungleeng vungvung a hunzat nung kumkhat bang hong ching nawn ding ahita a mi inn sung a khosa ngai a lungzuan sialsial sang in mahni innsung ah omleh lungmuanna ziak a lungnop deuhdia lungleen nuamdeuh ding chi in Chingnou kiang ah tuibang gawm ding simthu kalel hi. Huchi'n Inn dongtate na kihou in kiteenni ding ana geelfel ua keileng Zi neiding chi'n suty a sawt theipen la in kalsuan zaangtak in vangkhua kahon zuan a mitampi lak ah ka etpeuh nuihmai a mu in ka nui heuhau khadeuh gige hi.

Inn katun in nidang inn katuntoh kibang hetlou khat a hong om mawk hi. Chingnou kiang phak utna beihet kei mahleh vahoh ding zum in ka zum mawk a tangval tuung a vaheel ut mahmah luut ding haksa a maisan tuaituai zen a lut hunlai toh kibang in ut ngal zakta ngal in ka om hi. Huchin kitenni ma a thil saifel ding atam ziak in tangthu gelh sunzom man nawnlou ding kahih ziak in kalawm hoih Chinpu kiang a hon nagelh zomsak ding in kagen a amanle lunglut tak in hon gelh khiatsak hi.

Neu apat lawm hoih Khualpu zi neih ding ahun hong nai hiaihiai a mipite a phul un a hun a ngaklah thei mahmah uhi. Nupi nehnou khenkhat inbel lawm Khualpu neulai a agen theihna ngaihtuah in kipahpih luatziak nehnou in ki pahpihna khitui a na nulthei uhi. Ka neulai ua lawm Khual te innsung khosak dan theite a ding in tua moulawm dia kisakna thupi takte amah zineihna dia kisakna agingta theikei ding uhi.

Lawm Kual zineihna ding ah kisak kholhna a pai thupi mahmah a kho kiangte Sial tal kaite leeng a hongtung ua khosung a Sial kigou laklak ah a lianpen a chiamteh ahilai hi.

Mou lop dingni hong nai hiaihiai a lawm Khual muk in lah vun paw manlou phial in amah kia a om ka guk et chiang in aki khutsuihni ua a paiding dan zil in a nui heuhau gige a kei chihmahtak engbol ut in sepaih panna a ka saab ahihna ziak a ka Salaam zel dan in "Salaam Saab" chin kava phawng zel a azum toh nuihzat toh thuah in "nangpa gige" chi'n hon delh a ka neulai uh bang in tangval pitou konglam a ka ki delh khiat hun uh a tam mahmah hi. A tunkim ni hong hi a kho kiim khokiang moulawm ding a hong tung zungzung ua hausapa hoihsak dan a zinte lawm Khualte kia in zintun lou a innchih a zin hawmding chih ahihbang in Tuailai ten zinhawm mohpuakna la in khosung ah zin hawm in a kileh vingveng uhi. Lawm Khual hinkhua paisa gentheihna ziak a mite hehpihna a don ziak leh kho kiim khokiang a sepaih Saab omsun zineihna ding ahihna ziak in kuapeuh in poimoh ngaih in mikhual a tampet mah hi. Mikhual tamdan tuh atawm tangte'n mi 5 in a tang ua khawmpi la mah kibang hial hi.

Zingkhua hongvaak a lawm Khual leh Chingnou a ding a a nithupi uh kipahpih leh kilawp hi awmtak in tung sunni a hong taang singseng a zing dak 10 a gintoh kituak in kiteenna dak hong ging a mipite'n Biak inn lamzuan in a sung le pua ah ki tu dim phitpht hi. Moute hong pai ding ngak in mipi'n la khat kisa bei nailou in a nalh theipen a kizem lawm Khual leh a thianpa Biak innsung hong lut ua lawm Khual huchituk a nalh leh melhoih ahihdan ken leng kathei khepan hi.Moupa'n a tutna hon luah zoh sawtlou in moumu leh a lawmnu ki zepna hoihtak a kizem Chingnou pa'n hon luutpih a ahoihdan leh kilawm dan genzoh vual ding ahikei hi.A nalhna un mipi kasate aw bang hong daizou phial hi. Mipi lam nga a hongtu lawm Khual leh Chingnou a hoihdan ulah kituak "huai a hampha zaw" chih zawk ding omlou in a hoihzaw chiding omlou in eng huai tuak uhi. Pastorpu in kiteen na phui honsam a kitenna zoh in mounu leh moupa kong a na ding in mipite'n ki pahpihna chibai a bawl ua mipitam lua a hihman in a khut uh kham dingdan ka ngaihtuah kha zezen hi.

Biak inn kiten na zoh in mou neipa in ah leenkhopna nuamtak in kinei a nitaklam in moulopna Sialsa ne in mipite tai mahmah hi. Nitaak hun in Tuailaite'n a nungak tangval pih uh lawm Khual leh Chingnou khaakna nuamtak in ka nei uhi. Ki thuahlim na tuamtuam kibawl in kenleeng lawm Khual toh ka tening lai ua nuih zat huai pipi katuahte uh ka baan gen hi...huailak ah :

Tening tunglai a moja ki guksak thang mahmah a nikhat gimlua sun a ann nek khit a ka lup uleh lawm khual moja na kiguk ziak a saab pan fil lai a dak kal 1 a thal lupsak toh Ann kikham lou theilua a gil kial lua a rooti (atta pek) neuchik nin lak a muh na ngawn tawm a ka kihop lai uleh fil lai a kuahiam in ek natha a tening tengteng in khuttal muk a neuchik vatat a fil nawl a kava siak khiat uh ka gen mipiten kipah pih mahmah ua a kih a na law dek awk awk toh mit tui kai zen a nuitoh nuam kasa mahmah uhi. Kei zoh in tangval upa lam khat in nau silna kuang hontawi in nungak khat in naungek lem hon tawi a huai naupen a mauta dan a ngai a lawm Khual in a sil ding a hon chi a mipite lah kipak, lawm Khual lah ut mahmah lou, a tawp in mipi in zou in lawm Khual in hon sil a a kiang ah Chingnou in a sil dingdan a na hilh a muh nop mahmah hi. Huaidan a kipolh limna zinglam dak 1val tan ka neih khit un mipite'n khelah mahmah in moulopna nuam ka zou uhi.

Gentheihna leh hauhsakna pai kualkual a eikiang hong tun hunhun a nuamsa a genthei ihih dan lawm Khual tangthu ah kithei mahmah hi.

Huchin lawm Khual te nupa leng ki it tak kiteeng a hihna uah luphak toh zaan a hawm thoh mahmah ua AAK AW TUZAN KHUANGDAH MAIVE a lungsim ua achih utoh kiton in Aak masa hongkhuang a ki it tak leh ki hawmthoh tak a kikhah ngei nawnlou ding bang khop a ki kawi in a ihmu hithit uhi.

Beita... 

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA