DAHPA' KHUANG

By ~Leon Guite 

THUPATNA: Nidanglai tangthu ah Dahpa kichi mikhat om hi. Aman khuang thilhihthei nei a, a khuang tum kawm in a deihdeih, a ut-ut gen in tuate agen bangbang in tangtung zel hi. Amah ahong hauhsak luat takin ton hong sawm a, ganhing chi chih teng toh nuamsatak in hunnuam zang uhi. Atawp in akhuang uh a khet/tum na un kol gawp a, nisa ah phou uhi. Tua nisa in Dahpa khuang na guksak hi chi imu hi.

Ahihhang in Nisa in Dahpa' Khuang gu ding in gintak huailou leh up huailou lotel mahmah hi. Mi kuahiam te'n ana guksak uh hiding in upmoh huai hi. Tuahang in kuate'n gu a selmang uhiam chih sut khawm leuleu ni uhang. 

BUNG 1:

DAHPA KHUANG

Nikhat ka om nuamlou sim ahihman in suty la in inn ah ka om hi. Ka zi Chingnou lah naute enkol leh innsung nna ah buai ahihman in hon ngaihsak manlou ahihman in, chim kisa in laibu luite ka sim hi. Kalaibu simna ah Dahpa kichi mipa tangthu leh akhuang thilhihthei thu kasim kha a, Nisa in a khuang guksak chih kasim khaktak in umloulua kahih man in ka nuikhe kha zozen hi. Ahia, a khuang pen GOU thupitak khat ahihman in zonkhiaka kepbit ding ka lung alutpetmah hi. Tunungchianga khangsawnte'n Zogam History ah hon simkha ngeingei ding uh ahihman in, asim ua atheihmai uh hilou a, mit ngei a amuh ua chiantaka atheihna ding un hon kithalawp sak mahmah hi. Ahia bangchi zon ding? Kuate guk hi a, Koi ah kikhoih? Chih ah ka buai mahmah a, atawp in Laibu inn (Library) ah va zong masa ding chi'n damlouhlam natawm mangngilh zen in kakuan khia hi.

Mauluang Laibu-inn te'n khangthu laibute' (Historical books) tampi koih uh chih katheihman in, tuamun kazuan pah hi. Laibu tuamtuam ka en a, atawp in laibu khat "ZOMI MITHUPI TE TANGTHU TE" Dr. Hangthang, Ph.D in agelh lakhia in kasim hi. Ka up mahbang in, tua laibu pek 127 na, khen 3 na ah hiai banga kigelh kamu hi. "Dahpa tangthu pen tangthu maimai hilou in ataktak tangthu hi a, amahpen a tenna khua akigen louh ha'ng. Burma gam a Suangpek khua (Tunbel om nawn lou) ah teng ahihi. A khuang thil hihthei pen zong Nisa in aguksak hilou in dawiten aphouna pan alaksak uh ahihi. Dahpa khuang pen tulel in Tongchin kawl a dawiten kemlel uh hiding a upna om hi. Ahangbel, khua mipite'n nitak chianga, tua kawl apan khuang kitum ging zazel uh ahihman in." chi'n ki gelh hi.

Ka zonsawm pen alampi hon hilh thei ding laibu mu kahihman in ka kipakpetmah hi. Muhkhiak ngeizong kaki lam-en petmah hi. Aziak bel "PENGLAM DAWI-UM" dawite apan lakhe zou kahihman in. Alangkhat ah ka ngaihtuahna buaisak ding a om veve hi. Kuan ding hitaleng, kua toh kuan ding? Ka lawm luite'n ahon zuipeih lai na ding uam? Ka innkuan ten lauhuai lak ah ahon phal nawn ding uam? Dawite khut pan a sutkhiak ding ahihman in, amau toh kinawk angai ding hi. Ban ah tulel in Burma helpawl khat in Tongchin leh asehvel ah camp thupitak nei uh ahihman in, amau lampi katot uh ngai dinga, amau mah toh leng ki nawk zek hong ngai ding ahihman in thubaih lua hilou ding hi. Ahihhang in, khangsawn momnou te Gou thupi kep ding hong hiding ahihman in, amaute khualna in kuankhiak ding chih thupukna kala top hi. Ka sungkuan te leh ka heututen ahon phal taktak ding uhia? Chih bel chiang ngamlou hi'ng.

Huchi'n inn ah kapai a, annnek huntoh kituak ahihman in ann kanepah hi. Ann nekzoh in ka innkuan un ka innkong uah katu khia uhi. Naupangte, Mawinu heu in kimawl ua, kou adangteng in houlim kawm in kimawlte ka en uhi. Kathiltup ka sungte kiang ah gen ding haksa kasa mahmah mawk hi. Tangtak a gen ngamlou in ka vialvial mai a, atawp in kapa'n, "Lianpu aw, innsung enkolpen nang nahi a, na poimoh na alian petmah hi. Ahia, na thiltup lah Gam-le-Nam, khangsawnte adinga poimoh mahmah ahihman in na sepbuching ding kon deihsak hi. TOUPA'N hon ompih hen." chi'n ahon niallouh thu ahon gen hi. Kanu leh Chingnou inbel hon phal kei mahmah ua, lah ahon kham ngamkei uhi. Chingnou bang houh amittui hong galpan hial a, ka hehpih petmah hi. Atawp in zan sawt tak toh chi'n innsung ah kalut ua, innsung maitam nei in, tuzan nuamtak in katawldamta uhi.

BUNG 2:

KISAK KHOLHNA

Azingin office kava kaipah a, office katun in kanuai ate asepding bangkim uh ka guanfel sakzoh in SP ka fon a, aman leh thupoimoh houlimpih ut ka hihdan kahilh hi. Amah ngei in leng man ding ahih dan hon hilh pah a, kei apan ahih intuh lungluthuai mahmah ding ahi chi'n chiamnui kawm ahon dawng hi.

Kei leng kisapah in ka driver ka sam a, huchi'n SP office ka zuan hi. Amun katun in SP toh ka thil tup leh maban panlak ding kasawm danteng ka hilh pah hi. Pau lou hial in ka thugen angai khia a, ka thugen ah alunglut mahmah ahi chih atheihtheih hi. Kagen zoh in aman leng lunglut huailua ahihziaka tha-le-zung ban ah, sum-le-pai tampi bei ding ahih man in Directors level a meeting neih phot a, huai a thupukna bangbang a paimai ding chi'n ahon hilh hi.

Huchi'n ka office lam zuan in kapai nawn a, heututen ahon nial ua, kathusun a puk louh khak ding kalau mahmah hi. Inn katun in kapa'n honna dong pah a, ken leng heutute thuthu ahihdan ka hilh hi.

Kalthum hiam kangak nung in, nikhat SP in a office ah honsam a, thukipah huai mahmah ahon hilh hi. Ban ah, ka kithuahpih ding ngei leng kei mahmah in ka duhthusam tak a tel thei ding in phalna hon pia uh ahih dan ahon hilh hi. Ka Mission ding ngei uh leng khakhat sunga zou teitei ding a thupiak a om kahih dan ahon hilh hi.

Huchi'n amasa a kalawm teng mah muangtak in katel khe nawn a, amau ngeileng keitoh hiaibang missions ah lunglut mahmah ngen ahihman un kithalawp thei mahmah uhi. Special short training khat ka bawlzual nawn ua, hiai training bel ka hihsa teng uh etkikna dan a kaneih uh ahi a, haksatna bangmah omlou in kazou tou theipah uhi.

Enkhetu sawl a omte'n amun-le-mual ban ah apoimoh tuamtuam, lamkal a haksatna katuah theih ding uh omtheite hoihtak leh pilvangtak in ana en khia uhi. Amaute report ka ngak kawm un kou leng kisin beh tuak teng kakisin thakthak ua, atawp in kimuang huntawk mahmahta chi'n ahun ding ngak in katawldam uhi.

Ka tup dantak uh ahih leh, Guite Road tawn a Mimbungtan Gari a pai ding in, Mimbung apan Tongchin ah camp bawl a, huai apan a nasep ding chih ahihi. Tua hunlaitak in kum sawtkuamtak paisa a Burmese Buddhistte leh Muslimte kal a tualgal apian ziaka Muslimte vengbit dinga helpawl kiphutkhiate lawi in Camp thupitak nei uh ahihman in, amaute ngeileng Zogam apana hawlkhe ngal dinga thupiak kahi uhi.

Huchi'n kisak kholhna bangkim amansiang takin, kakuan hung ding uh september ni 15 ngak kawm in sungkuante leh it leh ngaihte toh hunnuam zang in ka khawltawl dam phot uhi.

BUNG 3:

LAMKA-MIMBUNG

Hunte hongpai zel in theihloukalin, Sept.14 bang ahongtung man mawk a le! azinglah ka kuankhiakni ding uhahihtakman in sunhun off ahonpia ua, nitak dak 7 a ki report vek ding in thu ahon pia uhi.

Hiaini in ka naute uhleng school ah leave ngetsak in inn ah ka innkuan un kithuah khawmna leh Pathian kiang ah kilatkhiakna kanei uhi. Chingnou leh kanu amaitai thei hetkei mawk uhi. Chingnou lah aguk in a kidik den a, kou adangte theih inbel nuamsa mahmah dan in om mahleh asunggil lam thawmhau mahmah in kamu hi. Awl in ka kawiphei a, "Ching aw, ithumnate Pathian in hon dawng dinga, damtaka kimu nawn ding ihi, inu-ipa, ita-inaute hoihtak in nakem in aw." ka chih leh ka ang ah hong belh suk a, mittui kaizungzung kawm in, "U Lian, hon ngailua ing, kon ngaihluatna hanga kipaktaka kon khak theihlouhna hong maisak in maw... Inn lam lunghimawh hetken. Ken ana enkai ding hing. Damtak in hong tungkik nawn in aw." chi'n hon dawng hi.

Kakuankhiak hun tak in kapa leh Pa Dal (Chingnou pa) in kalutung ah akhut uh hon nga in ahon thumsak ua, tuazoh in mangpha kikhak in kamunpi lam uh zuan in kapaikhia hi. Katun in kalawmte teng le anatung vekta ua, pai dingdan bangkim ka genkhawm zoh nung un mangpha kikhak in ka lupna chiat uh kazuan uhi.

Azing in baihtak in kakipan khia ua, Guite road tawn a kahong taitou uh zaw.... Kalawmte toh seat kikheng tuah dekdek in ka om uhi. Lawmte khat asung hoihlou om ahi dinga, gari kihah sawilua in sawipawt kha in lam lakloh laitak ah ava ki hahsiang akul maimah hi. Zogam in zalenna amuh nung natawm ale lampi a gari taite ki zalen zoulou a, lauthawng tak a kipang kenkun lai chih ka ngaihtuah chiang in ka sinlai na sa mahmah ing.

Huchi'n kong taizel ua, Sinzawl katun tan un zaw, taw teng amin gaita. Government in sepaih lamsaupi khualzin dingte a dibek tawbou bek a spare in hon hawm maileh zaw lampi bawl kei mahle uh adan om mahmah ding hiven, chi'n chiamnuih gen in lampi siat ka kipahpih mahmah vanglak uh abang hi.

Bangmah buaina omlou in kataizel ua, atawp in zinglam dak 2 vel ding in Mimbung khua katung uhi. Katun un 2nd Bn. Zogam Army te camp ah kaki nga ua, tua nitak tawldam in azing in lampi enkhe ding in kapawt khia uhi. Agal apan a updan gen toh amun taktak itun leh ana kikhai petmah hi. Paidan bang khek ding tampi ana om hi. Pangal helte zong tampetmah uh ahihman in ka hun bikhiah zah sang ua sawt zaw honglut ding abang hi.

Ka tunnung uh a ni nihni in pasal khat in hon munuam ahi chi'n sentry duty ten ahon hilh ua, "kua meltheih ana omkha a, hon mu ut ahi dia aw" chikawm in hon lutsak ding in kangen hi. Papi ahi a, amin kadot leh Tuangpu chi'n ahon hilh hi. Agen nop bang hihiam? Chih ka donga. Huaitakin aman kakiang ah, "Siapa aw, keipen Tongchin khuapan nang mu dinga thuneiten(dawiten) ong sawl uh kahihi. Na thiltup uh thei uh ahihman in heh mahmah uhi. Tuahanga, nathiltup pen tawp kik thak mai dinga ong ngen dinga ong sawl uh hi ing." chi'n hon dawng hi.

Huaitakin Tuangpu kiang ah hichi'n ka gen a, "Dawite kiang ah hiaithu vatun in, Dahpa khuangpen, a chil a Dahpa kiang ah piak ahi a, nouten amah pan non guksak uh ahihman in, kou amah lakik dinga hongkuan kahi hi. Huaiziakin, nou alou sawt kem lotelta nahihman un, aneitu diktakte kiang ah nahon piak uh hunta hi." Huchi'n amah kiang ah thu omdan ki hilhtuah zel ding chi'n ka number pia in kapaisak hi.

Tuangpu painung in ka ngaituahna apaisau mahmah mai a, dawiten kathukhah pen ana mang keile uh bang achi dia? Ka hanmun ding zuan kana hizaw maimah diam? Innlam ah om in ka zi-le-ta, ka innkuante toh omkhawm maimai zaw mai lengzaw.... Chihpeuh ka ngaihtuah kha nilouh hi.

Adiktakin ka thiltup pen haihuai abatna chiang a om, mihing khut ah om hileh alak leng abaihlam mahmah ding. Ahihhangin, dawite khut ah om mawk ahihchiang in. Hiaitak ahi ahai huaina, chikmah a kamuh ngeilouh, akemtute mihing hilou zomah, muhtheihlouh thil hihtheihna bukim neite toh Dahpa Khuang kituh ding chihpen apiang ngeilou ding gen toh akibatna chiang a om hi. Himahleh bangchituk in haksamah leh, khangsawn momnoute khualna in aw... Chi'n thiltup mualsuah teitei dinga hanchiam in kal kahon suankheta uhi.

Kalawmte ka en a, thumang uh kasa mahmah hi. Abikin Muanpu leh Khualpute ngei, mipiltak, laisiamtak hi ua, hiaibang thuhaihuai sem dinga ka chial lai a honsel hetlou a kathu manga ahong kuan mawk uh thupi kasapetmah hi. Kakingaina thei mahmah ua, bangteng hongtung mahleh sihna ah sikhawm ding, anuam ahaksa ah kitaisanlou ding chi'n thumangtak in kanung ahon zui den ua, thupi kasa mahmah hi. Lawmta itna zaw itna dangte toh tehvuallouh a thupi ana hitaktak eive chih muhkhiak thakthak in a om hi.

BUNG 4:

DAWITE TOH KIMUHNA MASA

Nibangzah hiam nungin, Tuangpu'n hon houpih a, dawite' toh kithuzak ahihdan uh leh kei mahmah toh kihou ut uh ahihdan uh ahon hilh hi. Huchi'n 2nd Bn. Zogam Army commandant ka hilh a, aman ahon huphulh pih petmah hi. Aziakbel amau area hikha ahihman in, a naupangte patrolling paite natawm ana hihbuai sek uh ahihman in amah natawm in lau mahmah hi. Ken bel Pathian muang kawma kuan ding ka hihman un, kalau lokei vanglak hi.

Huchi'n kalawmte toh thumna nei in, Tuisa lui kan in Tongchi'n khua katung tou uhi. Tongchin khua hi khonuam mahmah ahi a, kawl gei nuai, mun zang lianlou khat ah ateng ua, akhua siangthou in adamtheih huai mahmah hi.

Ka tunni uh nitaklam in Tuangpu makaih in kawl lam zuan in kapai ua, kimuhna ding agen namun uh kawl bul tak ah dawite ngak in ka tawldam uhi. Sawt tak kangak nung un leng melmuh ding leh thawmzak ding bangmah a omkei hi. Daih in adai zikzik petmah hi. Atawp in zan dak 10 agin geihtoh kiton in ka ma ua lampi ah mikhat puan-ak ngou silh ahong paiphei hi. Kakiang uh ahongtunga, kamin a honsam in kakiang ah, "Lianpu aw, na thilsawm pen kou ading in hon sukbuchinsak ud mahle ung, haksa kasa uhi. Hiai khuangziak in ka gam uh, ka khopi uh tunitan bit taka omthei ahi. Honpe theilou ding kahi uh. Theisiam mai in aw..." ahon chi hi.

Ken le'ng kadawng thukpah a, akiang ah "Nou adinga phatuam petmah zong ahimaithei, ahihhang in koute apan a na guk uh ahihmanin, kouten deih a nakiang uah kamdam a hon ngen kahihman un, aneitu diktak koute kiang ah na hon piak uh poimoh kasa hi." chi'n ka dawng hi. Aman ahon gen nawn a, "Himah noute apan kalak mah uh ahi. Ala tupen zong keimah kahihi. Nouten alatu theilou a, Nisa in hon guksak chi a kum 2000 pha phial na ngaihsak nawnlouh uh, kou khut a ompen kou a ding hita hi. Hong subuai nawn dah mai un." hon chi hi. Keileng kipan in akiang ah, "kum tampi paisa himahleh, aneitu kou mah hi veve, agutu nang mah hi veve nahihman in leh i thilgukte ei ahilou a.... Midanga ilak ahihman in. Ahon theihkhiak ua, ahong ngetnawn hunhun ua ipiak ding mah uh ahi." chi'n ka dawng hi.

Huaitakin, ahong heh mahmah a, thakhat in singkungte ahong kisawi a, ngia tampi hong pawt khia in koute ahon umkual uhi. Kouleng kathau teng uh toh pang in ahon delh masasa ka kap lum tawmtawm ua, ka lampi ding uh phuvang zou hamham in awl-awl in ka nung tawn uhi. Thawm ngaih taktak in ahon engbol hileh kilawm in ahon nuihsan ekek a, akhenchiang in suang peuh in ahon deng ek zel uhi. Thautawi kahihman un hon naih taktak ngamsam kei ua, agal apan hon tawngtawng maimah uhi.

Khua mialpetmah in ahong mial a, ka lampi ding natawm uh akimu thei kei a, buai in kabuaipetmah uhi. Thawm lah ngaih deuhdeuh a, ka kiang ua singkungte abak khawng hong kesuk in singbakte zang in ahon khen zialzial maimah uhi. Kei ngeileng ka biang ah ahon khetkhak man un kapuk a, katung ah hon bohkhum in nakzoulou phial in ahon koih uhi. Kagimmah a, kahehtha hongsuak gawp in ngaihtak in,"TOUPA AW HONPANPIH IN" chikawm in ka thau kala a kap petmah in ka kap hi. Kakikou ging leh kathau ging azaktak un, thakhat in ahong mang duam ua, thawm tuh daih in ahong dai zikzik nawn hi.

Huchi'n kenleng dawite zak ding chi'n ngaihtak in, "Ka khuang uh honpe ut kei mahle uchin, nikhat hong kuan nawn ngeingei ding kahi, ana pang un." chi'n kapaisan uhi. Tongchin ka tun un ka liamna te uh kahahsiang ua, lawmte bang in leng ama a bangin alau nawnsam kei uhi. Huchi'n Tongchi'n ah huaini zan kagiak ua, dawite leng thangpai mahmah sam uh ahiding e... Imu theilou zen in zankhua in ahon subuai den uhi. Ahon zel uh toh, lupna apan ahon zawnkhiak uh toh aphaphet kei uhi. Keibel kingeina seh mah kahi diam ah, paulou in a hih dandan un kana om hi. Atawp in hon tawng heh zoulou a gimgawp uh ahi ngei ding. Awl in athawm uh adai hiai hi. Azing in Mimbung manoh in hunlem danga kuan ding chi'n kapai nawn uhi.

BUNG 5:

BURMESE MUSLIM LIBERATION FORCE

Hiaite pawl ahih leh kum 2011-12 lai pek a Burma gama Burmese Muslimte vengbittu dinga kiphut khia galvantawi pawlkhat ahi uhi. Amaute U Thein in makaih hi. Kum tamkuamtak nung in athilup uh hon kheng ua, Zogam in independence amuh toh kiton in amau leng Myanmar solkar tung ah Seperate Autonomy ngen ua, Muslim gam tuamtuam te'n galvan leh apoimoh bangkim ah huhna pia in hong hat khe mahmah uhi.

U Thien pen adiktakin Muslim sahkhua zui hilou a, Myanmar Army ah Lt. Col. Rank ngat ahihi. Aman Kalemyo bial a thautui laihkhiakna ding saina ah kigolh kha in kumpite'n sum negu a ngoh in matsawm in delh uhi. Amahzong thangpai tinten ahihman in kumpite langpang BMLF pawl zom in a heutupen uh Muhammad Rafiq asihtak in aman amun luahtou hizaw hi.

Hiaite pawl hat mahmah ua, Zogam sung natawm ah camp hongbawl in buaina hong bawl zeuhzeuh uh ahihman un, tua Dahpa' khuang valak kawm a amaute douding a Kumpiten thu hon pia uh ahihman in Mimbung a 2nd Bn. ZA tetoh pangkhawm a, a camp uh luhkhe in kakisa uhi.

Ahihhang in tu lawlaw a va luh pah dingpen tam lawmahmah uh ahihman in lauhuai a, awlawl a kheuhtouh dingin ka thupuk uhi.

Tongchin khua a ka hoh uh leh thauging khawng anaza uh ahihman un, nikhat Tongchin khua ah valut ua koute hon zong kineih in pasal khempeuh ana gawt zialzial uhi. Kou leng athu katheihtak un akintheipena kisa in amun kadelh uhi. Tuani pen vuah zu nilhnilh in khua nuamlou a, lampite nal in pai haksa mahmah hi.

Amun katun un sun hun vel hiding in kagingta hi. Amau pawlte ana omlai ua, khokhung lam ah paitou in, Sniper man 3 kaneih te apanmun ding uh kahawm a, kou adangteng mi 15 khosunga valut ding leh adang mi 5 teng in lampi ana enkai ding, apoimoh banga honpanpih ding un thukapia hi. Muanpu heu in amau te kanusia ua, Khualpu toh kei leh adangteng in awl in khosung zuan in kapaisuk uhi.

Khonawl katun un, kikou thawm kaza ua, pilvangtak in inn kilteng tawn in kapai zel uhi. Kholai a lentual(field) katun un, khosung mite khut lik sak kawm in ana kikou sak ua, kap mawk le unglah amau mipite lak kap ding uh ahihman in tam silotel ding ua ka gintak man in awl in khosungteng check phot ding in ka kihem khia uhi. Inkhat ah kalut uleh helte thum in inntek numeite munkhat ah henkhawm in anasoisa ekek ua, thangpai tenten kahihman in khat adipngek ah peksak in khatpen ka gawl-at phei a, adang khatpen Khualpu in ana khenpuk geih hi. Numeite akihenna uh phelsak in innkong himhim ah pusuak lou dinga ngen in kapai khiaksan nawn uhi.

Innteng ah banlut in helpawl omteng ka ban thah ua, adangten bel ka thawm uh aza se kei uhi. Duty teng leh innluh te pawl ka kephoih khit un pilvang tak in lentual lam kamanoh ua, katun un khomite munkhat ah ana dingkhawm sak uhi. Amauten khomite thau a ngim in kap ding in ana kisa uhi. Kouleng akinthei bangpen a gamtang in Sniper te thu kapia a, lentual a te ahon bankap thal utoh kiton in kou leng lutphei in ka kap tei uhi. Phawng guih ka hihman un kiging manlou in leitual aki denna teptep lel uhi. Hiaini a BMLF kathah te uh mi 70 vel ding in ka gingta hi.

Huchi'n helpawl si te luangte lakhawm in kawl nuailam ah kapaih ua, khosung mi 2 site zahna lianpi toh kavui uhi. Khosung miten lauthawng gawp uh ahihman un giak din ahon ngen ua, kouleng Mimbung ate hilh in Tongchin khua ka giah khum uhi.

BUNG 6:

DAWITE TOH KIMUH NIHVEI NA

Bangtan hiam Tongchin ah ka giah nung un. Tuangpu in nikhat kakiang ah dawiten hon kimuhpih ut uh ahihdan ahon gen nawn hi. Huchi'n nitaklam ninem in kakuankhe nawn ua, dawite heutupa ngei toh dak 10 mah in kaki mu nawn uhi. Aman khuang tungtang pen tawpsan mai ding in hon ngen a, kei be kapanna ngeimah apang in ka kinial nawn uhi.

Bouruak ahong sousang sim mahmah nawn a, hehtak kawm in khatvei Dahpa' khuang tawpsan ding in ahon ngen nawn a, a awte sahang humham bangmai in athupi hi. Himahleh ka dinna mah ah ka dingkipa, hon thuzoh zoutuanlou ahihman in alawmte ahon gamtang sak nawn hi.

Tutung inbel anasa mahmah ta uhi. Lawmte toh asak akhang ah ahon kai ua, thaua ikap chiang in ahon khahpan zel uhi. Lampi lai ah hon sawn thal ua, maiteng khawng ahon beng zialzial uhi. Himahleh, laulou hial in kapang ua, ka thiltup uh hihbuchin teitei tum in ka pang nak mahmah uhi. Amau ngei inleng aloh ding dan hon theilou uh ahi ding a, hn engbol ding dan atheizou lou mah bang in lukhu peuh ahong betkhiak sak utoh, khetul ahong suihsak utoh aphaphet kei uhi. Kouleng ka gintak namun teng uh thau in kakap zel ua, himahleh suheh deuhdeuh phet kabang uhi.

Khualpu pen ngap deuh uh ahi ding ua, khat veivei angeibiang abetsak utoh, a dopkang volvol utoh anak bawl mahmah uhi. Lauh ding dan inleng kakoih theinawn kei uhi. Ka ki en ua, kanui mai uhi. Khat veivei i biangkhawng ahong beng zel ua, hon iplah mahmah uh chihbel akithei hi. Ahihhang in koulama pangpa hatzaw ahihman in hon suna hialsam lou in, ahon taisan zel uhi.

BUNG 7:

BMLF TE TOH KIBEIHNA

Tonchin khua ah bangtan hiam ka om nung un, Muslim helpawl ten avangkim in hong galkap zel uhi. Hiaidan a apaitouhzel leh kou adinga leng buaihuai khathei ding chi'n Mimbung a Army Commandant pa kiang ah sepaih ka nget beh ua, amanleng phaltak in mi 50 ahon sawlphei pah hi.

Dahpa' khuanglah dawiten akoihna mun uh kitheita, selzou nawnlou uh ahihman in buaina aomkei leh lakik thei pah ding dinmun in ka dingta uhi. Huaiziakin hiai Muslim helpawlte hawlkhiakna nasep pen pan masa a, huai kawmkawma alak theihna ding hunlem enzel ding in kaki thukim uhi.

Hiai helpawlte ahih uleh, Pangmual gamsung ah camp thupitak bawl in huai apan in akim akiang ua khuate ah siah kai in mipite sugenthei mahmah uhi. Camp ah tulel in mi 200 vel omdinga tuat ahi a, acamp uh tangtung ah om ahihman in luh khiak haksa sim mahmah ding hi. Ka tupdan tak un sniper man ten duty post a duty lel teng 200m agamla apan in ana kap ding ua, amaute sih zoh chianga, camp sunga ten bangmah aphawk ma ua luh touh din chih ahihi.

Group nih in kakikhen ua, Group khatpen Muanpu command nanuai ah ka koih hi. Amaute toh kizui din sniper 3 ka sep a, kou hon zui din 2 kasep hi. Huchi'n nitak dak 3 lak in kakuankhia uhi. Sawtsimtak ka painung un dak 7 lakvel ding in amun katung uhi. Kapanmun ding teng uh ka zuan pah ua, camp pawlam akimvel a bomb thang kam uh ahihman un pilvang mahmah ding in ka hilh hi. Huchi'n duty kikhek hun ding dak 9 ka ngak ua, Sniper men te leng mansa in kathupiak ding ngak in apanmun chiat uah a om khipkhepta uhi.

Dak 9 ahong gintak in up mah bang ngei in duty te ahong kikheng ua, apanmun uh aluah khit tak un, sniper mente gamtang ding in thu kapepah a, duty te ana kemhoih pah uhi. Kouleng amau apana signal kamuh tak un, pilvangtak in camp kazuan ua, bangmah buaina omlou in asung kalut theipah uhi. Kihawm dalh in barrack tuamtuam leh officer te adinga kibawl inteng ka umkual uhi. Building sunga te ka khoih sung ua barrack aten khua aphawk kei uhleh, amau atawpna a ding a sit ding in lawmte thu kapia hi.

Huchi'n building sung ah kalut ua thawm nei hetlou in kamuh masak uh ka gawl-at pah ziahziah uhi. Ihmut limtak leh muangtak a ihmu ahihman un thautang khat lel leng kapkhe lou in temta ngen zang in officer mi 30 tak ka that uhi. Kaman siangtak un bomb ka kam ua, huchi'n sepaihdangte giahkhawmna barrack lam kazuan nawn uhi. Huchia kapailaitak un duty post kamuh louh uh khat ah duty khat ana om a, ahon muhtak in whistle hon mut in thau ahon khah khum hi. Thau ahong gintak in, barrack a omteng leng hong thou vek ua, huchi'n tupdan a paithei nawnta lou in nai khahkhah ah kaki kap ekek mai uhi. Hun sawt khoptak kaki kaptuah nung un, atawp in ka that bei zou khong uhi. Koulam leng mi 3 si in, mi nga kaliam uhi. Asite leh liamte ahih uhleh 2nd Bn. te ngen ahi ua, kei ate bangmah chi a omkei vanglak uhi.

Kana uh kazohtak un, asite leh aliamte pua in kahongpai kik uhi. Gamla simtak kapainung un thil puakging ngaih taktak kaza ua, kinung hei a ka et uhleh, camp apan in vak rong tuamtuam ahong lengtou ziahziah ua, Vaite diwali zang mah a bang zozen hi.

Bangtan hiam kapai nung un ka khut taklam ahong na mahmah mawk hi. Khawlzek in hoihtaka ka etleh.... Kaban ah si ana pawt mawk hi. Lamdang sakawm tak a ka et thak uhleh, ka ban ah thautang ana tang hi. Himahleh, lauhuai lua leh serious lua in kakoih kei hi. Tongchi'n katung ua azing in misite zahna thupitak pia in Mimbung lam ah ka thon phei ua, kei ngei leng damdawi in ah etkol ding in puak khiak in ka om hi.

BUNG 8

DAWITE TOH KIMUH TAWPNA

Mimbung damdawi in ah ka liamna te dressing bawlsak in ka om a, dressing zoh in pawt ngal kasawm hi. Himahleh, katha chauh man in hon admit teitei ua, glucose kikhai in ka room ah keikia in kalum hi.

Zan hong sawt hiaihiai a, ka imu thei mahmah kei hi. Inn a omte kangaih tuah a, ka innkuante kangaih tha ahong suak mahmah mawk hi. Huchia kikhase sak neuhnauh kawm a ka omlaitak in thakhat in mei ahong mit a, huih hat tak in ka tohlet hon mut hong hi. Lamdang sakawm tak a ka etlai in, ka lupna ahong kidom kanga, thakhat in sual ah ahon khesuk nawn hi. Ka kitat sukbok zozen a, bangmah gen man omlou in ka gawl ahon man in ahon domkang nawn a, ka kipek ek-ek hangin aphatuam kei, ka gawl a bing ek-ok a, nak haksa kasa mahmah hi.

Bangtan hiam nung in ahon khah nawn a, sual(tuangtung) ah katusuk buk nawn hi. Panpihtu ding sam in kakikou a, himahleh kuaman ahon za kei ua, kuamah hon panpih ding in ahong kuan kei uhi. Keileng ka thaneihteng suah in kongkhak lam ka manoh hi. Himahleh kongkhak himhim kamu ta kei, bang ngen in hon umkual in pawtna ding himhim kamu kei hi.

Huchia lungbuaitak a ka omlai in, hon subuaitu pen in chair khat ah ahon tusak a, ka thiltup pen tawpsan ding in a hon ngen ngutngut hi. Keilah ut tuanlou in kapang teitei a, atawp in aman kakiang ah, "Hausapi kawl a dawite toh kimuh siamlouhna nei kahihman un, koute dou ding in hong kuan sawm uhi. Dahpa khuang honpe le ung koute zoh gawp ngingei a om ding kahihman un hehpihtak in hon laksak dah mahmah mai in, nanglama pangpa hatlua ahi. Hehpihna hon ngetsak mahmah in..." hon chi ngutngut zozen hi. Huaitakin thumu kisa in akiang ah, "huchi ahih leh zing mahmah in kidou thu phuang unla, amaute thatgam vek un, amaute nazoh vek chiang un kahong la ding hi. Ahuchih kei a, na zekai sak lailai leh kei hong kuan a hong la ding kahita, sawt khawl thei kahi nawnkei." chi'n kadawng hi.

Bangtan hiam ahong daih dide nung in, atawp in kakiang ah, "huchi ahihleh, nang lama pangpa lah ka dou vual hilou ahihman in na thu ka mang mai ding. Kalnawn seppatni in Kawl bul ah zan dak 10 in hong pai inla, huai ah ka hon pekhe ding hi." chi a hon gen in ahon paisan hi. Amah apaikhiaktak in mei ahongvak nawn a, ka room sunga van kise teng leng angeina mah bang in bang mah chilou in a om ngeina bang in aom hi. Lamdang kasa mahmah a, kei chair tung a tu ka kichih leh lupna tung ah lum kahi maimah hi.

Ka thiltup lohching ding a gintakna neita ka hihman in kalung amuang tuam mahmah ta a, Pathian kiang ah kipahthu gen in thumna kanei hi. Hiai thu ka lawmte hilh kal ka ngaklah mahmah a, akintheilam a damdawi inn pawt san ding in thupukna ka lapah hi. Kalungsim a zangkhai mahmah mai a, ka etna lamlam in nuihmai tak a hon en uh hileh akilawm hial hi. Himahleh, ka thoh sawm tak in ka chiteng ana mahmah a, den apen ana nasa mahmah hiding eive chikawm in kalnawn Seppatni ma a kadam manlouh khak ding kalau mahmah thak hi.

Azing in khua ahong nim mahmah mai a, kawlte phia in van a ging dumdum mai hi. Tongchin kawl lam apan vak chi tuamtuam ahong leng khe zolhzolh zel a, miten lamdang asa thei mahmah uhi. Kenlah athu teng thei ka hihman in Tongchin kawl ate'n a zohna ding bang un thumna bang kana nei kha thepthup mawk ve..... Haha

Ni thum vel kalup nung in awl in ka hong hoihkhia hi. Huchin damdawi inn apanin Nipini in ka pawt khia a, lawmte omna Tongchin khua ah ka paisuk ngal hi. Amun ka tun in gim mahmah kahih man in lupna ah lum in ka imusuk ngal hi.

Kamang in mikhat puantual ngou silh khat ka kiang ah ahong pai a, hichi'n ahon chi hi. "Lianpu aw, na hong hehpihna hang a, kou a dinga ka hon nget uh DAHPA' KHUANG non kepsaklai na tung ah lungdampeuh mah ing. Nangma' hoihna hang in ka galte uh thou nawnlou dinga zou khia ka hihtak man un, na thuchiama na ginom bang in kou leng ka thuchiam uh tangtun ding hi ung. Sepatni nitak dak 8 in kawl bul ah hongpai in aw." chi'n hong gen in apaikhe nawn pah hi.

Huchi'n ka khanglou a, ka mang lamdang kasa mahmah hi. Ka gimna tengteng leng beizou khop hial in kipahna'n ka dim a, ka sungten hon theile uh bangzahta in ahon kipahpih ding ua? Chi'n ka veinuih heuhau zozen hi. Innkong ah kapusuak a, lawmte samkhawm in thil omdan teng ka hilh pah hi. Amau leng kipak mahmah ua, huchi'n heutute houpih in lohching ding dinmun a omta ka hihdan uh leh, BMLF te camp suksiat zoh ahihtak dan ka hilh uhi.

Huchi'n muangtak in ka om ua, Nipini nitak in Pathian kiang ah kipahthu genna nei in thumna kanei uhi. Azing in kavante uh ka sa ua, bangkim mansa in ka koih vek uhi. Nitaklam dak 5 vel a kipankhia in kawl nuah kazuan uhi. Huai nitak kha avak hoih mahmah mai a, gamsa leh vasa te'n leng khavak khelah uh hileh kilawm in ahong ham siausiau uhi.

Huchi'n dak 8 ahon naih hiaihiai toh kiton in ganhing tuamtuam te thawmhau hileh kilawmtak in ahong ham vengvung uhi. Kou leng lamdang kasa mahmah ua, nidanga hichibang zena gamsate thawmhau a a om uh katheikha ngeikei uhi. Bangtan hiam nung in, kasak lam uah, mipi kap chihdan thawm ging kaza ua, pau hetlou in kana ngaikhia uhi. Akhen chiang bang in mi kina thawm hileh kilawm bang in kaza zel ua, huaizoh chiang in ahong kap khe ek-ek zel uhi.

Huchia pau hetlou a dai khipkhep kawm a bangthil hong omhiam chih ka ngaih khiak laitak un, lawmte agamla deuh a omte singsawl in ahong kikhen nokhnokh mawk uhi. Amau leng alauh uh toh nuamsa lou tak in kou omna lam ah ahong taiphei uhi. Kou kiang ahongtun tak un a zepte leng khawl in ka kiang chin ua khase tak in ahon kap ngitngit uhi. Dahpa' khuang ahon piak khiak ding uh phal lou a, it tak a kap uh hingei ding in ka gingta hi.

Thawmhau tak in bangthu hong om dia aw chin ka ngak ua, thawm ahih leh a tawp tuan kei hi. Kisel thawm ging leh kap thawm ging in gamkawm teng athawn suak den hi.

Ka omna kiangteng uah ahong phe suausuau zel ua, akhenchiang in suanghum peuh in ahon theh zel uhi. Amauleng Dahpa' khuang a it mahmah uh chih atheihtheih mai a, mihing lam ah ingaihtuah leh ahehpihhuai mahmah sam uhi. Aphalkei ua, lah ahon nial taktak ngamkei zel uh chih a omdan uapan a chiang hun tawk mahmah hi. Athuchiam uh lah atangtun uh ngai ahihman in, amau lak ah leng a ngaihdan uh kituak lou a kina ek-ek ana hi uhi.

Bangtan hiam daih in ahong dai zikzik a, atawp in ka manga kamuhpa pen mi bangzah hiam toh hongpai in kakiang lam uh ahon zuan uhi. Akiang a omte a khasiat mel thei mahmah mawk ua, alungkim chi hetkei mawk uhi. "Bang ahong chi dia aw?..." Chi'n lungsim thawmhau giugiau in ka omchiat ua, Pathian kiang ah aguk a thumna nei in kapang nak petmah hi.

Kakiang uh ahong tuntak un aheutupa un ka kiang ah, "Na hon thil nget uh, nou leh kou ading in Gou thupitak ahi chih nathei hi. Nou ading apoimoh sang mah in kou ading in apoimoh chih nathei hi. Nou ading in gou kepbit a na kep ding uh ahi a, kou ading inbel kaki humbitna uh ahi. Kathu uh hon manga, diktattak leh dohzoutak a ka thuchiam hon tangtunsak zou nahihman in, kenleng ka thuchiam ah ka kip hi chih natheihna ding in kon pekhia hi. Haksa kasa uh, chih dena thawm nazakte apan in nathei hi. Ahihziakin, nang lama pangpa'n kon piak khiak ding hoihsa ahihman in Athu kanial zoukei uhi. Tuaziakin, la inla kintak in pai in, thilsia adin zang kenla, hiaimun khatvei mah leng hong sik nawn ken aw..." chih hon gen kawm in DAHPA' KHUANG thilhihthei tak tuh ka khut ah ahon pekhia hi.

Ahonpiak zoh toh kiton in kakim-le-kiang teng uh kahna husa in ahon tuamkimvel nawn a, kenleng akiang uah kipahthu gen in kintak in Tongchin khua zuan in kapai kik pah uhi. Lamtawn in kah husa in ahon zuiden a, lungkim mawhtak uh hinteh, lamtawntung in ka khetul uh ahon sui den ua, ahon pai khoptek sak mahmah uhi.

Huchi'n Tongchi'n khua ah huaizan giak in azing in Mimbung khua zuan in kapai uhi. Mimbung ah mipi'n thupitak in honna dawn ua, huai ah zan khat giak in azing baihtak in Lamka zuan in GOU MANGPHA DAHPA' KHUANG toh ka paikhia uhi.

Lamka katun un, DGP makaih in thupitak in honna dawn ua, ka Gou puak uh DGP khut ah piak khiakna kanei ngal uhi. Huchi'n damtak in innkuan te toh kimu khawm nawn in. Maban sepding kipia om mateng nuamtak leh kipaktak in ka teng khawm tou zel ua.......

(Note: Hiai tangthu pen phuah tawm pumlum ahi a, i zomi tangthu kigen minthangte, adiklou lama kaihkawi sawmna hilou ahi chih simtuten na theih ding uh ka deih mahmah hi.)

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA