SENCHIIL PAN ITNA
By ~ Hrangchal Biak Valte
Ka lupbaih simziak in zan sawtnung in ah ka khanglou a ka ihmu kiik
zok theikei hi. A lang-lang nga in thil tuamtuam kangaihtuah nalam ah ka
hunlui, kum 4/5 vel paita a itna kulhpi sung a kana omlai khawng
kangaih tuah khekha mawk hi.
Singtang khua lianlaw tellou ah 10/04/1995 in hiai khovel mudi'n kana
piangkhia hi. Ka Nu-le-Pa ta neihsun kahi a, ahon duat petmah uh. Ka pi
leh ka pu'n ka neulai in ahon sihsan ua, mi 3 chauh in ka khosa ua,
mibang in hau lawkei mahle ung minuai ah ka omtuan samkei uhi.
Hunte hongpai zel a, kum 10 vel lel kahih in mi 'hoihsak' chihkhawng kana neimawk ta. .
Ka khawpih temah keisa kum 1 lel a naupang zaw numei 1 Liani (Liani)
kichi a om a, huai nu'n ka lungsim aluah petmah. A Pa'n asihsan ahita.
Mi ngou hiuhiau ahi a, nuihmai kilawmtak, kamsiam hiathiat, mit hah
nalhtak mai ahi. Midangte theih inle ahoih a, kuapeuh pahtaak aloh hi.
Kenleng hoih kasa petmah ahimai, atawp in ka lawmhoih pen Joshua kiang ah kagen khia a. . . .
Ka lawmdangte leng ka hilhpah a, a hontheih khiak hunhun uchu ahon
dem ek pah uhi. Adik lah hingal azum huai ngeimai, Liani in hoih kasak
lamleng ana theipah a, kazumna aki behlap diak. Nu te khawng bang in
honthei lai zomah uh chu. . . . .himai!
Ka naupang mahmah lai utoh Liani bang mi'n adem chiang un heh petmah
hi. Kenle ngailua kahih chiang in, aliante hihsek dan mah in ka lawm
Josh toh laibu tuamtuam en zen in laithon k'on gelhta uhi (Ball pen asan
khawng kizang zomah). Tamveitak botsiat ahihnung in a final na pedi'n
kava kuan ngei ua, azumziak hia, alawmte lak ahihziak, ana sang utlou
zomah. Hilele bang chi chi hiam in kava pethei uhi. Skul kaikhawm kahi
ua, skul ah leng mi hondem kahah tuah mahmah uhi.
Hunte hongpai zel a, theihlouh kal in a kingai taktak kasuak mawk
uhi. Houlah ka houpih ngamkei a, amanle ahon houpih ngam samkei. Omkhop
khakchiang a, ki-et nui chu kaki itna uh alahkhiak theihna sun uh ahi.
Huchi kialel le anop! Liani om nana ah ka om ut a, a tuitawi na khawng
leh a singpuak nalam uh khawng kava zuizel uhi. TV ka khua uah a tawm
mahmah lai a, ka etkhak chiang ua, k'on tukhawm kha bang uh tuh, nop
kasa petmah a, ka thil et uh bang bei baihthei kasa thei mahmah hi.
Naupang himahle ung kaki ngai petmah uh. Milak a ka om khawng chiang
ua kaki et nui cheuhcheuh te uh kan a nop a omtuan kei. Biak-inn bangle
kou adia kimuhna remchaang tak asuak a, kikhop bang ka taimaak lawh in
ka thei. Amel et ka chim theikei hi. Liani adi ahih peuhleh thilteng
kahih ut. Ka lawm Joshua toh sum kakhol zel ua, Pathianni chiah Liani
adi nek di khawng kalei sak sek uhi. Christmas ahongtung a, anop
ngeimai. Puan thak kilawm takte toh ahong kizem kamuh chiang in vakawi
tuntun bang ka ut hial hi. Nitak lenkhopna ahleng amah tawh kinai chik
khawng k'ong tukhawm kha uzaw. . .kipak lua in kanui gugu mai hi,
kimelh cheuhvheuh thei kahih man un. "Khatvei bek namel muleng, simlei
nunnop paallun sang in aleh za in etlawmchia. ."chih laa ka lapi uh
ahimai. Hoihtak in ki houpih ngamkei mahle ung mun khat a omkhawm chu
nop kasa tuak uhi.
Ling kimawl ahat ua, keileng pasal chilou in Liani kamuh utziak in
alak uah kava tel sek hi. Koulawm tate'n lah "thank" te kimawl kathang
sak mahmah ua, Liani te muh a siamdeuh in k'ong omkha zaw a nop ngeimai,
hihthak zihzeh theihleh achih huai.
Nuamsa tak in hunte k'on zangtou ua, himahleh mihing apiang phot in
nuamsa gige theilou ahihman in kou gel kal ah leng hun nuamlou pipi hong
omdi abang ta hi. Pawl IV bang k'on pass a, keimah deihtel na hikei
mahleh, ka Nu-le-Pa thu mangngai ahihman in pawl V Lamka vangkhua a zir
di thu ahong omta hi.
Kha tampi kimulou a omdi kangaih tuahkholh chiah haksa kasa petmah.
Ka zinma nitak in zum pipi k'ong kimu ua, lampi ah k'ong kizui kheta
uhi. Naupang chik chih mahtak, a pau zawsam dile ka omkei uhi. Atawp in
Liani inle a khut ka kawng ah ahon koihphei a, nuam kasa telmai. Kenle
ama liang ah kakoih thukpah sam hi. Huai in tha honguan deuh in ka thei.
"Lian, k'on ngailua. Zinkhe leng k'on ngailaw tel di" kachi khe gomgom
hi. "Ulal, kenle k'on ngai lawtel di. Nuamtak a i omkhawm nasa a keikia
a kana om di zaw. . ." chiin a hon dawngthuk pah hi. "Lian, i damdia
hoihtak in n'onna omdia khatvei kimu nawn na di ihi aw. .? Kachia,
'Ole' ahon chihkawm in a ang ah ahon pombelh hi. Nervous tuak hi in
kaki thei. .chii bang ahong liing pianmawk hi. Sawtsim tak kaki kawi
kha zezen ua, thu tuamtuam genzel in kaki ngaihdan ukhawng kagen khawm
uhi. Dak in tampi ana khenta a kikhelah tak in inn lum zot k'on sawmta
uhi. Khut kilen kawm in Liani te inn lam k'on zuan uhi.
Kikhelah tak in k'ong kikhen ua. . .kenleng inn kazuan pah hi. Lumpah
di kachih leh ka Nu'n vanpuak di khawng bawlkhawm di'n a hon zawn
zomah hi. Eilah lungsim nattoh heh lamlam bang suak hi. Vanpuak di
bawlzou ka Pa'n kikhopna ahon neihpih a, sawt kasa a kaning maimah. A
zingchiang zingkar in ah baihtak a paikhe di'n kahong kisa ua, ahaksa
mahmah. Liani zinkhiak san di haksa samah leng, ka Nu'n ong ompih di
ahihtoh kalung a nuamzek himhim. Gari sung a lut in awl in k'on
taikheta ua, ka Nu theihlouh in kakap gugu mai hi. Anitak lam in Lamka
kahong tung ua, inn lam ngaihna ahong puang pahmai.
Hun ahong paizel a skul bang k'ong lut ta uhi. Skul ah lah inn lam a
Liani tawh skul kakai khawm lai ua homework khawng kaki gelh sak lai uh
kangai mahmah. Nuamtak a kimawl khawmlai khawngleh, final exam dek a
zingkar baihtak a skul kakai lai uh khawng kangai petmah hi. Lamka a ka
omsung in Liani adi laithon kagelh a, avan di tuamtuam khawng kalei
zoh sunsun leisak in, kakhua lam ua om ka lawm Joshua ana piak di'n
kakhak hi.
Theilouh kal in hun ahong pailiam zel a, a 'ber' kha bang ahong
tungta hi. Liani muhkal ngaklah petmah kahita. Skul kai ditan ni omzah
bang kasim kasim mai hi. Huchi'n final exam k'on zou ua, lungsim chu
khaw lam kia a om hita. Liani muh didan khawng, kahoupih masak didan
khawng ngaihtuah in ka diip bang ahi hemhawm zezen hi. Van poimoh
tuamtuam khawng lei khin in vangkhua lam zot k'on sawmta uhi. Gari kham
mahleng. . .ka itpen Liani mel muhdiing chih ka ngaihtuah ciah nop kasa
veve hi. Khua tungphial ta chih diing in ka om alem thei nawn mahmah
kei, zum in kazum mawk hi. Khua lutphei petmah hita, ka kho nawl ua
'Luitaw' guam kichi a om a huai ah mi'n tui khawng tawi in kisil namun
di khawng in kazang sek uhi. Huaini inleng tua lui ah tuitawi om ahi
chih kagal muhphei pah a, kenleng Liani a om kha mawk d'e aw chihkhawng
kangaih tuah hi. A lui mun katung phei ua ama mel muh di a omlam ka
theikei hi. Ka khengphei zek un khatvei ka nung et thak a, chihlem
lam-et nawn louh pi in ka it kamu mawk hi, kakipak lua a himahleh ka
zum ziak in sawt ka en ngamkei. Aman ahon mukei a, alawmte tawh anui
zaizai uhi. Amel ana hoihtuan luatziak leh ana khang zawk ziak a haih hi
di keive chihkhawng in kei le kei kaki houpih hi.
Inn lum tung photphot chu a nop ngei. Nu-le-Pa toh inn lum a i hong
omkhawm nawn chiang in chu a kingek sak huai mahmah. Katun ni
zingchiang in kapawt pah a, ka it pen kamu ngam zok kei. Himahleh muh
ut law tel kahihman in, ka U' te inn ah hongpai di'n mi ka samsak a,
k'on kimu utuh ka kipahna uh alian telmai. Ka omkhop louh sung ua thu
omte khawng kihilh in kagen d'u atam mahmah hi. Winter vacation nuamtak
in ka zang ua, huchikal ah, mi ahon subuai thei di a omsek hi. Mi
tuamtuam in Liani kiah angaihdan ukhawng ava gensek uh. Akhenchiang bang
in hon tawpsan mahmah inteh kachih hun a omsek a, kana lungkham thei
mahmah. Himahleh Liani kei adia ana muanhuai lua ahi a, bangmah in ahon
subuai taktak theikei hi. Ahon it dan leh ngaihdan thupi kasa petmah.
Amah kana neihkhak hampha kaki sa mahmah hi.
Ni-le-kha te a hongpai zel a keizong siamsinna lam paingai zel
ahihman in ka kikhen hun uh ahong tungzel hi. Akallak ah, kakal uh hon
su nawngkai thei thil omzel mahleh aveng theizel hi. Nopna-dahna te kal
ah, kenleng pawl 8 bang zou in pawl 9 lutnawn di ngak in inn lam ah ka
om hi. Huchih hun in Liani ngei leng pawl 8 di ahita.
Kilian deuhta a, ki thupi sakna bang hong omthei ta hi. Pasal aki
hihna ah kei ngeileng thil hoihlou tuamtuam k'on hih khapan ta hi.
Khamtheih in kei ngeileng ahon buak khata. Thil hoihlou kahih tata
chiang bang in Liani kiang kapha utse a, kisuanlahna chu nei kahi
ngeidia, ngaihdam peuh kava ngen pupuih sek hi.
Thilhoih lou pipi ka hihchiang inle Liani in ahon hehsan maikei a,
hoihtak a kaveng chiang in naupang chik himahleh ahon thuhilh sek hi. Ka
huchih hunchiang in, ahon itna leh ngaihna te thupi kasa deuhdeuh a ka
kisuanglah na alian thei petmah hi. Kakal uh hon hihbuai zou di ama lam a
pan omkei mahleh, keipen a buai huai gige kasuak hi.
Kei leh Liani in kipah huaitak in ka lawm-le-vual te ban ah ka U te
apan inleng deihsakna leh khotuahna kahah dong mahmah uhi. Panpih
theihna lamchiat ah ahon panpih ua, ka lawm Joshua diak bang ka
phattuam pih petmah uhi. Lawm gin-om leh muanhuai neihkhak chu a
hamphat huai petmah hi.
Pawl 10 kahih di in Liani pawl 9 di ahita. Lamka mah ah ka omlai a,
Liani ngeileng Lamka a hong omta di chih ahita. Ka lung anuam petmah
mai, amah leng akipak petmah hi. Lamka k'ongzin tou ua, nuamtak in hun
kaneih chiang ua kimu in ka omzel uhi. Gintak louh dantak in thukhat
ahong omta. Liani pen Lamka a omdi chih himahleh Shillong a apaneu te
kiang a omdi chihthu ahong omta hi. Ka kal uah ki-itna om mahleh hoihtak
in ka omkhawm kha ngeikei uhi. Hoihtak in kihou kha manlou in Shillong
ahon zotsanta. Hoihtak a ka omkhawm khak theihlouh uh bang vangtah ka
kisa mahmah hi. Mi angaihte utoh nuamtak a kuamah dang eng tuan lou a
om kamuh chiang in ka engthei lua hi.
Khattang kisakna bang a om a, numei dang bang ka sai bawl kha dekdek
ta hi. Buaina khawk pipi keimah ziak a hong om di a bat melta hi. Pawl
10 kahih in kum 16 kahong hitouta hi.
Kum 16 chiang k'ong hih chiang in chu lian kaki sa mahmah ta. Liani
tawh lah ka omkhawm kei ua, ama thu lah hoihtak in ka thei nawnkei hi.
Khaw lam a omlai inbel lawmte panpihna in kathei zel hi. Tuamah bang in
Liani inleng kathu ahon theihpih tuankei. Kei bel lamdang pi ana tung
kahita. Khattang kisakna leh mi eng nate ziak in numei dang ana saisai
kha kahita. Khatvei Biak-in kikhopna khat ah, ka vengte uh Lily kichi
Imphal a skul kai suty a hongpai toh kaki maikha uhi (Hiai thu toh kisai
detail tak a damleh khatvei gelh dia limsit ahi). Phiik (twins) ahi ua
Lily pen a uzaw ahi. Amah toh kakal uah ki-itna chi theihlouh kal in
ahong kituhta. Ahuchih chiang in, Liani, senchiil pan a ka it tuh ka
phawk kei hiaihiai ta. Huai hun in kenleng mobile phone chu ka tawita a,
achaang in Liani toh kaki thuzak thei thou uhi. Phone ziakmah in
ahidia, Lily toh kakal thu uh Liani in ana thei hi. Liani in Phone ah
ahon gen a, a puaknat dan leh a hon ngaihdan te ahon gen a, ama kiang a
kiik nawn di'n ahon ngen ngutngut hi. Ka omkhawm louh ziakmah uh ahidia,
ahon gente bangpi inle kavei tuankei. Kakal uh kitat hial ta di abangta
hi. Liani leng katung ah alungkim kei petmah. Kenleng Liani khenhial
dichu hi kasa thei mahmah kei a, ka lungsim in ahon phal theikei hi.
Kenleng Lily toh kakal uh susiang dan a om in, Liani kiah ngaihdam
kangen ta hi.
Hiaithu ah ka lawmpa Jo leh Liani u te'n le ahon panpih petmah ua,
Liani inleng ahon itna beilou ahihman in ahon ngaidam hi. Kipah huai
kasa. Himahleh hunsawt adaihkei, keimah ziak in ah. Hoihtak a om kasawm
lai in ah, mi gin-om lou leh hoihlou pi dan a omkha kahita. Liani toh
kakal uh hoihnawn panpan kachih in ka hinkhua ah midang ahong lut zel
hi. Hiaithu Liani in ahon theihchiang in chuh Liani ngaihdamna tangzou
vual kahi nawnkei. Kam nem tak in ahon gen a, SENCHIIL PAN ITNA chu
keimah ziak in suktat in a omta. Liani apan katan khak zoh sun chu a
lawm maimai khat a om ahita. Ahi a, Liani toh ka kingaihna uh tungtawn
apan zirlai leh kibawl hoihna di tampi kamu khia a, phattuam na chu
kanei himhim hi.
Mi'n itna dik a ahon it a ahon ngaihleh chu huaite mawkbawl di ahi
hetkei. Khamtheih bang leng eimah adia hoihlou phetlou in ngaihzawng te
toh kal hon subuai thei tu liantak ahi. Mi'n gin-om tak a ahon it
ngeingei leh enle gin-om tak a it thuk sam ding ahi a, huchi lou a ahon
itna khitui te uh eitung a hongtu kha thei ahi. Lawm bangleng ei adia
muanhuai te leh gin-om neih diing ahi a, telsiam poimoh hi. Lawmhoih
neih ibuai hun in phatuam petmah hi.
Hiaibang tengkhawng ngaihtuah in, keimah chitlouh ziak hi e, katuah
bangbang ka pomtaak ahi chih ngaihtuah kawm in, hinkho hoihtak patthak
tum in nuamtak in ka ihmu thak nawnta hi.
(Hiai thu ah 1st personal ngen kizang mahleh agelhpa tanchin ahikei a, himahleh a thu pen a taktak a mi thiltuah ahi a, kibawl na di a omthei hiam chih lam-et natoh k'on gelh ahi. Ana simsak tengteng tung ah kipahthu kahon gen hi).
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment