A, AW, B, AH KIK NAWN NI

By ~ CescFà L Tawmbing

Pathian’ lemgel a A, AW, B, kichian tak i neih, ahamphathuai dan ka suut maimai sek a. I ut leh ut louh thu a kepbit mai theih ding a olsam, Roman laimal i neih khak khawng bang vangphathuai sawnsawn sak in a-om. Himahleh i lai-lam neihsun in’ limsak aloh lawmlawm kei a. I nam kingakna, i pau leh ham tawmkan in pau dang sin in i kidem ta ua, khovel in apuaksuah mah leng ahihna chiang a-om. Tulai hun in A,B,C, siam louh pen thil zumhuai lua bang a i ngaih lai un A, AW, B, siam lou tata bang akigen thei a pang zatzat. Kibulphuhna dik masawnna ahi diam, chih ngaihtuah tham mahmah.

A, AW, B, siam in’ neek hon pe kei mahleh khovel in asimmoh theih louh, Nam, hi ding a siam kisam 1 chu hi veve din agintakhuai. Aneitu bel asiam makmoh ahih chia’h. Tham lou in alimsak ding leng ahi.

I alphabet (chi mai ni) uh hi duat a phungvuh kuul lua himahleh tam sa lua i hi duam ah, apaikhen zawng in khangthakte i gampang ua. A-omsa nangawn zang kim peih nawn lou le hi sim ve hang aw. Gam leh Nam aa dia siamsin kichi te’ aa din vei tham ahi. Ngaihdau nilouh a khawk thei thil ahih dan chian chiat le uthuai mahmah. Tham lou in, i Nam’ galvan, melma lak a kipan hon keem a, mun bitzaw hon tun theitu ahi, chih i theih deihhuai petmah hi. I kiim i kiang a te’ galvan sang a hoihzaw leh belhchian dawlzaw ding a i bawlphat kisam a. Tua ding in vanzat kisam a-om leh pau dang a kipan leng i laklut lit louh ding, mahni aa bang a cheisuk hmiah-hmiah lai ding ahi.

Lut thuuk law kha dek, adai lam ah pan thak ni. Internet khovel ah nang leh kei i teng a, i thu leh laa khovel in amu. Adiak in Facebook a i alphabet soisakdan uh niteng in amuh theih hi. I pau gelhdan hichi lawmlawm a i ngentel lou mai uh hi nam niam zia abang. Dik tak a gelh bel i gen tup ahi kei, haksa tak ahi. Ahihhang in alaimal (letter) beek kim tak in zang le’ng zahtakhuai se, chi i hi. Mimal toh kisai: facebook status, inbox, sms etc. tantan zaw kua’ genphak hi kei, mahleh i omkhawmna group-te beek uah ngentelzaw in panla thak le uthuai i sa mahmah.

Aziak bel tua i group-te ah ateek akhang, asiam deuh leh siam lou deuh, ahai deuh leh apil deuh, lungsim hat deuh leh hat lou deuh tanpha i omkhawm ua; khat leh khat i ki-enton tuah hi. Tua bang a honpi’ kipolhkhawmna munte pen Nam bang a i mel latna, Nam bang a i kisinsakna mun (informal institution) ana hi pah a. Khovel khang zel ah, hiai khawng mah ahi khangthakte’ makhua ding i sial a, a political culture uh tanpha i lamsak (build)-na mun. Laibu ahih tak louh ziak mai a i lam-pam singsat zelzul pen khangthakte’n ei mite’ internet culture dan a hon pomkip khak du alauhuai. Zawntat tak a i gamtatna sulnung a i suan-le- khakte hong kisuih bah uleh ei’ moh ahi.

Laimal (letter) kim a thugelh leh kim ngel lou a gelh in asimtu’ mit alaak dan leh lungsim a asep dan atuam mahmah. Siam in siam kei le’ng le diktat tak a laigelh akithei tuam a. I laimal beek zang kim peih hamham le ei pau zatna group-te leng masawnna khat hi pah din uphuai i sa hi. Ei Zomi khazak nuai a omte i ki-et vengveng leh zawntat (or unaware) diak i bang ua. Duhlian pau gentak louh Hmar pau zatna group lian tham chiang te bel a ngentel mahmah ua. Zawntat leh dik ngel lou a zangtute bang Mizo na hi kei ahia, Hmar na hi kei ahia, A, AW, B siam lou maw? Chih tanpha in a kithuhilh hial uhi. Hichi bang neuhneuh khawng in’ Nam tawisang a, mite’ zah kaisak ana hi.

Nam bang a khosuak ding in Nam thilte i koihdap siang kei. Azatna atam louh ziak mai a Sappau khawng a khek phal ding leng ahi kei. Sappau a neek i muh ziak a ei’ pau pen ngolhna bang hial a ngai a koih niam luat ding leng ahi sam kei. Ei aa ahi a, en i tawisang keileh kuan hon tawisangsak tuan ding ahia? Ei aa ahi a, ei penpen i siam keileh kua siam tuan di? Ei aa hi ngal a diktat tak a i zat ut keileh kuan zang dik ut tuan ding? Nam changkang i chih te mahni Nam thilte zahtakna toh tawisangtute mah ana hi ua. Ei lawi in’ mahni pau sang a Sappau siamte bang ngaisangzaw. Ei pau siam louh khak lauhna le nei khol lou. Asim theih nakleh chi a ut dandan a gelh in, laibu ahih kei nakleh thumal nangawn zang kim peih lou a i omom sung a khangthakte lam-mang tak a koih kha thei hi. Huaiziak in i internet culture uh shortcut a beisak mai lou in, laimal kim in puahpha ni. Sappau bang in ei pau leng limsak ni in; anih a siamkop zou lou i hih tak lele A, B, C hi lou in ei’ A, AW, B ah bulpan thak ni.

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA