MIDANG TE NGAIHDAN A HING DING IN NA HIHNA MANPHA TAK PAIHKHIAT SAWM MAWK KEN.

By ~ Thang Haulai Ffetg


Mihingte I hoihna khat u bel, kikhek thei, I omdan te khengthei, tawpsan I ut te tawpsan a, sutzop I ut te sunzom thei te I hi uhi. Kikhek thei chih ziak a, kimawk khek khek chih zong hinsan tumta neih huai lou a, huchibang a kimawk khek khek pen hong hoihlou lehlam zeel hi.



Amah batpih a Pathian in hon bawl, hon siam ahih hang in, I gamtat khohei, I duh, I deih, I thupingaih leh thupi ngaihlouh te kibangvek lou a, michih in midang a pat tuamviauna khat kinei vek hi. Tuam viauna michih in I neih vek pen uh Pathian thilhih theihna a kilatna ahi a, akhen chiang in mihing te’n buaihuai samah le hang, I ki bat vek louhna pen uh ahoih zawkna tam mahmah hi. I kibatlouhna te pen ahoih kachih hang in, kitawng a, kihua a, kigaal a, ki batlouh ziak a ki melmak nate a hoih ka chih na hilou hi. Omdan, tatdan, mizia leh a dangdang te ah I ki batlouh vek hang un, I sunggil ua om I hinna pen uh kibang vek a, huai sia-leh-pha khentat theihna pen neivek I hih chiang un, a polam kibatlouhna te pen naktak a pibawl ding hizaw lou hi.



Khenkhat te’n a polam a mihing pen ah a lungtang uh a hah ngatluat man un , a sunggil ua teng/om pen ngaihsak khalou ua, “mi’ tan bang ka tang kei, mi’ siam bang in kei ka siamkei, mi’ hoih bang in ka piang hoih kei, mi’ septheih bang bang ken ka semthei kei, chi in ki lungkhamsak , ki ngaisia in om mawkmawk uhi. Amau sung a om hihtheihna pen zong khelou a, mi’n amau a azonkhiaksa pen uh kikop pih sawm a hinkhua zat sawm mawk mawk chih pen ei-leh-ei ki sukneu na khat hipah hi. Na manphatdan nangmah in na pomlouh a, na saanlouh leh tha na ngah theihna di hial in kuaman na manphatdan leh a hoih tuam vilvel nahih dan hon gengen lou kha thei uhi. Kei pen midang toh ki banglou mah kahi, hile zong amau sang a neu zolou, se zaw tuanlou kahi na chih ngam a, nangmah naki hilh kik kik a, naki hanthawn zawk ding ahi hi. Mi hon kipahsak sawm sang in, sukniam hon sawm tamzaw khathei ahih man in nang-leh-nang naki sukniam kei nak leh midang te ngaihdan (hon suniam thei thu te) pen na hinkhua in ki phamoh lou hi.



Mi khenkhat leuleu lah, mi te suk lungkimna ding, mi kipahsak na ding ahih kei leh nungak/tangval a deihpen a tan theih na ding a ki pumkhek sawm om mawkmawk hi. Mihing khat a ding a na hihna tengteng pai a, naki khek sawm leh na lungkham nang tamlel ding a, kipahna zong neitawm di chin a, huai ban ah na hinkhua ning kitel huaitak in na zang ding hi. Mi kipah sakna dia na kikhek sawm leh bel na hinkhua a buaihuai mahmah hita hi. Mi kipahna di ahih kei leh ang natan nadi hiam, I ngaihpen I tanthei na ding lel a I hindan vakhek mawk mawk chih pen ei-leh-ei ki gawtna lel ahi. Hiai ka chihna san bel amah (minu/mipa) ziak a i hihna ei a hilou, a thak patsawm a pan I lak chiang in amau a pan ei a dia hong suak khe ding lametna ki nei tei tei a, amau ei deihbang, ei gintak bang, ei kinepna bang a hon thuk kik louh chiang un I khasiatna a sang ban ah, I lungkhamna tam a, huai kia le hilou in I manphatna pen su dau maimai kisuak hi. A hoih pen pen tuh nang mahmah hoihna’ng ahih keileh nangma utna ziak liuliau in kikhek lechin, kikhek thak ngai sese lou a na hihna bang bang a hon sangthei ding, hon pomthei ding Pathian in mi a bawl sa a om a, om nailou a na hih khak leh zong, ei dik photphot le ei a di hon bawltawm sak thei lo mahmah hi. Nang’ zong mi a hihna bangbang a ahon pai chiang un saantheih sawm in. Nangmah hihna ah ding ngam in silou ding nahi.



I tuah khak peuhpeuh, I ki saikhak pih peuhpeuh ki pahsak teitei, suklungkim tei tei chih pen I hinkhua a I tuplouh ding khat ahi. A poimoh hun ah I(no) chihtheih kisam hi. Mi’ ngaih siamlouh di lauhman a mi genteng, hi, hi ( yes, yes) va chih chih pen guitun louhna khat ahi. Nang nna na kisep na di hun nei ngeilou thei na hi. A poimoh mahmah , a lou theilou ahih hunzong hong omkha mah inte, huaihun ah hoihtak a ngaihtuah detdet kawm a thupukna nalak a hong hoih ding hi. A hih hang in mahni ngaihdan kiakia paipih chih zong hoih samlou hi. Mi toh ki tuahlouhna hi a, lawmta kal leh kipolh khawmna khatpeuh a dalhzak sak thei, a buaizak sak a, masawn sak lou thei khat ahi chih mang ngilh ken. Na sepnuam te na sep theihna ding hun naki bawl a ngai a, na ngaihtuahna , na gelkholhna, na lungsim a om te sepkhiat na di hun nang leh nang a na kibawl kei leh kuaman hon bawlsak lou ding hi.



Hindan tuamtuam gawmkhop, a nungta khawm mite a kihih man in “ KI THEIHSIAMNA” toh I hin kei leh I hinkhua ah ki phunphun kha thei hi. Mi na theihsiam ban ah nang-leh-nang nangawn le ki theisiam in, na hinkhua nuamsa ding nahi. Haksatna I tuah te pen ki thuakden kenkun ngeilou a, nopna I tuah khak hun chiang in le kipak in kiomden tuanlou hi. Mi hinna sunuamlou ding leh mi chitna sang a, mi chitlouhna gen ding in ki sa pahpah ken. Mi’ chitlouhna lam kia gen ut mi ki om ahih man in, mi kamsuak a pan nazak ma in na hoihlouhna, na chitlouhna te theisiam in pom inla, mi’n hon genkhak sak hun chiang nangawn a nna sazou nawnlou di khop in na hoihlouhna leh na bukimlouhna te toh ki lemna bawl in. Nang-leh-nang na kitheihsiam khit nak leh midang in hon suna zou nawnlou ding hi. Na hoihna leh na chitna tamtak om veve ahi chih mangngilh ngei ken. Mi na laptouh ut kei leh suk le suniam se dah mai inla, amau om bangbang in omsak lel in. Nang’ mi na sukniam sawm louh hang in, mi, nang hon sukniam sawm omkha thei a, a omkha thei kia hilou in hong om taktak ding hi. Mi’n hon sukniam sawm mah leh a naa semkhe taktak di pen nangmah na hih man in na tup tangtun ding in hahpan semsem inla, nang leh nang kisuksiat louh sawm teitei in. Bangmah kihentang sak ken, a tawpna ah na nasep chouh a hi kikhekna hon tuntu ding. Mi na kipahsak utkei leh leng suk khasiat sawm teitei dah mai in. Na kipahna tahbi (key) pen midang khut ah na koih het louh ding ahi. Nang-leh-nang ki suklim dan kisin inla, nang kia in na om mah lechin le, eingen a om leh le nuam saktheih tham ahih dan chetsem kisin inla, nangmah-leh-nangmah kipolh lim dan kisin in, nopsak theih luat ahi. Mi khat hinna humbit thei, nuamsak thei a, tawldam sak thei na hih lam ki mang ngilh het ken. Huaimah bang in nangmah hinna le nuamsak a, humbit a, tawldamsak a, manpha sak thei nahi. Mi tengteng in puak khop tek puakgik ki pua ahih man in ah puakdan siam siam mi hampha hi a, a koihkhe thei te mi hampha pente hi se uhi. Mi puakgik I dawn zaangsak kei di leh va behlap sak sese pen ngai khelkhel lou hi.



Mihing te pen I septheihte, I bawltheihte ana ki bangvek hi leh hiai leitung ah kikhosa zou ding in ka gingta kei hi. Khat hat na ah khat I hatlouh a, khat siamna ah khat I siamlouh a, khat hih theihlouh khat in I hih theih zeel pen Pathian in khat-leh-khat kipoimoh tuah nahi uh, huaiziak in kipanpih tuah un la, ki hasuan tuah un hon chihna ahi hi. Ki simmoh na ding ana hilou hi. I hihtheihte a kibatlouh ziak in ki khenlou in, ki gawmzaw ni. Phimbil a khau a kivuah theih nang in phimbil pen bitvek lou a, a vanna (bukimlouhna) a na om sese hi. Phim toh khau pen a kibang mahmah lou ahih hang un a pankhop chiang un a kilawm mahmah puan te ahi di dan dan in hon khui ua , puan kilawmtak leh silhtaak hon suah thei uhi. I kibatlouhna te pen uh iki tuahna uh ana hi maimah vele.


“na manphatdan thei in pom inla, midang te’ manphatdan zong kitheihmoh bawl ken”

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA