CHIANCHIIN

By ~ Gou Lian Lun@Lyian Tonsing

Nidanglai pekpek in khuakhat ah, nungak melhoih takmai Chianchiin kichi om hi. Chianchiin tuh nungak kizentak, melhoih mahmah a kigen minthang khat leng ahi hi.

Melhoih thu gen ahih peuhmah chiang in Chianchiin min toh kigen zom pahpah sek hi. A hoihna thu ani ni in hong thang hat mahmah mai a, khawkim khawkiang a hon zel suak ta hi. Tangval, kuapeuh in amel munuam in akhua uah (Chianchiin te khua) va zin leh leng a tamlawh hial hi. Tangval amu khapeuh mah, a deihlou leh zi dia enlah lou omlou hial in pasalte lungsim tuh Chianchiin melhoihna in a luahzou mahmah hi.

Huchia melhoih a minthang nana tuh khawdang Hausa khat in a hon theikha tei hi. Huchia nungak melhoih om ahih in tuh ka tapa zi ding in ka pii ding a, mou in ka nei ding a chita hi.

Palai a sawlta ua, baihlamtak in kineithei ding dinmun ah hong ding ta uhi. Khawdang Hausa tapa zi dia Chianchiin nu leh pate'n Chianchiin phal ahi uh chih a khaw mi tangvalte'n a theih chiang un, Huai hausa pa tapa tuh a eng thei mahmah mai ua lah ahidi him in a koih uhi.

Chianchiin zong a nute'n khakna hon nei in mou vanken ding bang a hon bawlta uhi. Tua vankenna lak ah thildang kim sipsip mah leh Ngeen leh Sum a telkhak hetlouh tak in Chianchiin khasia kisa in hiai la hon gen hi.

1. "Ka buh tau lah sit ke'ng e, ka ohkhi lah sit ke'ng e,
Ngente luhsum kaisel aw, kumtung ah bawmlai leh chi'ng."
Hon chih a leh anu'n leng hiai la in a hon dawng pah hi.

2. "Buhtau na banzaal dim e, ohkhi na anglai dim e,
Ngente luhsum kaisel aw, kungtung ah bawmlai leh chi'ng."
Chi in piakthuah in apasal dite innlam zuan in hong kipankheta uhi.

Lampi a apailai un Chianchiin in akhi, tau leh akizepnate suahkhe vak in a suaknu a oksak vek hi. Hong pai zel ua inn hong tun tak un Chianchiin tuh a pasal di-te innsung ah taksa vuak, kizepna tellou in a valutta hi. Apasal di, Hausa tapa in Chianchiin innsung a hong lut ana muhtak in, migen bang leh a tanchiin a zak bangzen in hoih a sa khawlkei hi. Kizepna bangmah lah omlou, laang lenglung a om ahihtoh lungke thak in innsung nasan ah leng lutnuam lou in innkong ah a tuden hi. Huai tak in Chianchiin in hiai la hon gen hi.

3. "Kiang aw hong sungtum ve'n aw,
Ningzu Aisa ka pua a saikhaw lanu a tam a, gamkau a nam di hi e."

( hiai 'saikhaw lanu' a chih hilh chetna ahihleh, nidanglai a dawi leh kau na tam petmah ahih chiang in. Dawi leh kaute'n a hon neksak di ua, amau gim anam kha di chihna ahi).
Hon chih leh a pasal di'n hiai la in hon dawng pah hi.

4. "Chianchiin, Chianchiin na kichi a,
Na min lawibang athang a, khual vangla a k'on laak aw,
ka teeng khawi toh k'on teh e, khua zong ta ni'ng e."

Huchibang dawnna a zaktak in Chianchiin zong innlam ah paikik ding in hong kisata a, akhi, atau leh kizepna tuamtuamte a kizem in a hoih theihtawp in hong kicheita hi. Hong dingkhia a innsung apan a pawtkawm in hiai la hon gen nawn hi.

5. "Nang teengkhawi di'n ut ke'ng e, na nuhthai di'n ngam la'ng e,
Hau-tan ka mel n'on maak leh ka pa khua zongta ning e."

Innkong a hong pawt leh a pasal di'n ana mu a, hoihtak a hon et thakthak chiang in hoihsa law-thak in a khut in ana mantang a hiai la in hon dawng hi.

6. "Tonghem a k'on biak ziak in, lamtang ka dit Chianchiin aw,
Sunni nelkai singseng e."
A pai ding phallou in innsung ah piilut in, a zi ding in a neita hi.
Hun hong pai zel in nikhat Chianchiin a nute kianglam a hoh ding in hong kisa a, a kiklam chiang a apasal in lamkim a na dawn ding in a kigen uhi. Innlam vapha a hun bangtanhiam a om nung in a painawn hong hun a hi.
A pasal zong a zi hong paita ding chi'n lamkim tan a dawn ding in a hong kuankhe sam hi. Lamkim a phaktak in lampaam loubuk (loupa kawm) a kibu in a zi ana enkhia hi. Chianchiin leng hong paita ngei a, Nau a puak toh, Ga a puak toh kichi-lah tak in hong pai luutluut hi. A lamet banglou tak in a pasal tuh lamkim tan a leng a muta himhim kei hi. Melmuh ding omlou lungziing kisa in hiai la hon gen hi.

7. "Tamga kuan a paw diam maw? Vontawi kuan a pawdiam maw?
Khual vangla a kiang awi aw, lianu lung kisik na'ng e."
Chia gen in khasetak in hong thum ngeungeu hi.

Huaiphet in a pasal hong kiphawng khia in hiai hon gen sam hi.

8. "Tamga teng kawi in pua'nte, Vontawi kei ma'n paw na'ng e,
Khual vangla a kiang awi aw, Lia-nu lung kisiklou aw."
Chi in hon dawng a, innlam hon zuan leuleu uhi.

Tua hunlai in bel alian, aneu khualzin di peuhmah in atal uh anuhvom (beelmang in) sek uhi. Anuhlouh chiang un sikhate'n mi a subuai nuam uh achi sek uhi. Nikhat tuh Chianchiin nu leh pa'n Chianchiin sa-thah ding chi in a va hilh uhi.

Sa thah ni a hong tuntak in Chianchiin zong kilawplua leh innlam tun didan kia lung a nei in a tal beelmang nuhvom mangngilh zen in hong kuanta hi. Kilawptak a hong pai zel in munkhat Lihpi a chihna mun uh a hon kaanta uhi. Huaimun tuh sikhate tamna mun leh mite ana pimang sekna mun ule ahi hi. Huailai tak in Sikhate'n atate uh zi ding in Chianchiin ana man peetmah uhi.

Khawmipite'n tua thu a hon theihtak un abuai in hong buaita uhi. Khuangpi leh dak toh a ging theithei thuah in zon chihtak in hon zongta ua, Chianchiin pau leh akah thawmgingte za thei mah le-uh a taksa bel a muthei hetkei uhi. Innlam a a sagoh uh lah huan minkhinta uh, azu asa nektheih mai dia omta lah nethei, ne man kuamah omlou in khawzang in a pumbuai mai uhi. Anu'n (Chianchiin nu) hiai la hon gen a

9. "Ningzu aisa ka sing a buanbang chiin aw,
Laitan von chiin ka muh ma'n kihawm moh e."
Chianchiin thawmging, pauging natan zathei vek mahle uh kuamah in Sikhate khut apan in a honkhe zou kei uhi. A pasal lungkham mahmah in hiai la hon gen hi.

10." Zingzin na zua gamzang ah naubang kap ve'ng ,
Ngaihnou tulvum saang ah don tadih ni e."
Hon chih leh Chianchiin in ana za in hichi'n hon dawng hi.

11. "Tung a vual lungtuak leh aw Taang zouzam aw,
Nuaiziin lunta kawi ing e, lungmuang la'ng e. "hon chikhia a.

A pasal in lamdang satak in a en velvel a, Chianchiin lah kimu theilou, a zonzon laitak in sikha nupi'n hiai la hon gen hi.

12. "Thuum thuumlou aw, maumau lou aw, ka von Chiin aw,
Ang na kawi di ka von zaang ninou bang e."
13." Ang na kawi di ka von zaang ninou bang e,
Khuambang luah di sesum pillei luang-bang e."
Chi in sikha nupi'n Chianchiin a hon nem hi.

Aw ging kiza tuah mah le uh kimu theilou ahihman un a hong kikhen louh theihlouh uh a ngai ta hi.

Hitheih dang omtuan lou, iit in ngai mah le uh apaisan uh a ngaita hi. Chianchiin nu leh pa lungkham tak in a maumau mai ua lah amau thahatna leh thilhihtheihna in bangmah semkhe theilou ahih ziak in lungkham tak in "MISI" sun bang in hun hon zangtou uhi. Chianchiin ngei leng a omna haksa sa leh A pasal leh nu leh pa ngai in a kapkap mai a, sun leh zan in ann nelou in sikhate kiang ah hun a zangta hi.

Dawite/Sikhate'n nek di a piakte uh lah Chianchiin in aduh dek suaikei hi. Amau zaw lungme, lungnou khong a piaksawm ua lah Chianchiin in agil bangchi tuk in kial mahleh a lungkham, a dahziak leh chikmah a hiaibang thilte nek dia koih ngeilou ahihziak in a ne nuam kei himhim hi.

Huchia Chianchiin in ni tamlou ann lah nelou, lungkim theilou a naubang a kahkah chiang in sikha khenkhatte inle hehpihna hon nei ua, a lak ua khenkhat in hichin hon chi uhi. "Lawmte aw, Chianchiin pen en iit in ngai mah leng le, i omna ulah nuamsalou a, kapkap mai. I nek i dawn ulah ne a dawn theilou a. Mi ta iit, mi ta hawmthoh hiaimun a gentheitak a i koihkoih sang un khahkhe mai ni achi uhi. Himahleh a lak ua akhente a ut kei ua, Amaulak ah le kituah louhna leh kikalhna a omziak in Chianchiin tuh gilkial in a maumau tamai hi.

A tawptawp in sikhate'n le hehpih gawp ua khahkhiak di lem hon sata uhi. Chianchiin tuh a hon khahkheta ua, Chianchiin in a gilkial lua ahihman in, dial a atai gaaksa in a nute innlam hon zuan niapniap mai hi. Haksa leh gimtak a kal hon suan niapniap tuh, a tawptawp in a nute inn hong tung khong hi. (Anu leh pa, apasal leh khomipite tuh Chianchiin muh a kinem nawn kei himhim uh).

Huai ni in Chianchiin nu'n huan a na khou a, Chianchiin hong pai di ahi chih himhim a kinem khakei. Chianchiin innsung hong lut a, gimlua, ann a neklouhna sawtsimta ahihman in. A aw neih teng toh Nu ka hong pai ei, ka gil kiallua ann hong thuk in chi'n a nu sap toh lupna tung a kideenna hi.

A nu'n le awle chi'n a om na apan innsung lamzuan in hong pai hi. Himahleh Chianchiin tuh Tun-Zua saulim tuung chi in a lungmuang mahmah ziak ahi ngei dia. A kawng (taineem) dial a agak tuh hon phel hi. Huchia a hon phel leh a gilkial gawpta, ann neklouhna sawt leh tha neinawn lou ahihman in. A iit a nu leh pa, sanggamte tengteng toh A pasal nusia in a hinna mantaang zou nawnlou in a kha a khakta.

Chianchiin nu tuh innsung hong lut a, a tanu ann pe dia a omna, lupna lam zuan a, himahleh, Chianchiin tuh houpih theih ahi nawnta kei, a dawng di a om nawn kei hi. Chianchiin nu khase tak in hong kap ngeungeu a, iit in ngaimah le uh bangmah ahih theih uh a om nawn kei. Huchi in Chianchiin tuh buanlei suak diing in a vuiliamta uhi.

Tuni tan in Chianchiin a melhoih ziak in a tangthu kigen mangmoh hial hi.

Beita.

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA