LONGPUMPA LEH LONGLAIPA

By ~ Biakthang Khuptong

Nidanglai in, khua a kisaat chiang in, khawsaat tupa tuh Hausa chih a minloh in omsek hi. Thuneihna sang penpen a khut ah a kinga a, bangkim a thupiak peuhmah seel theih louh khop in haat hi. Khaw mipite’n leng Hausa thu mah la in muanna leh bitna, leh lemna thugen in amah mah bulpi a nei in belhpi pen in neisek uhi. Hitamah leh vaihawmna taktak ah bel, Hausa thu adik kim ahikei chih theih sam a, mipite’n leng thuneihna tan neisam uhi. Gam khat leh khat, Hausa leh hausa kithutuak pawl om mah le uh khenkhatte bel kidou tuah in gam kilak sak tuah ua, khenkhat te’n hauhsakna tanpha khahsuah hun bang nei uhi. A kingeih vanglakte lah Hausa leh Hausate bang zi leh pasal in kiheel uh a, sa lu, sa liang kikhai tuah in kikawm mahmah zel bang om tham uhi.
 
Hichih hun lai mah in Hausa nih (Khaw tungnung leh khaw nuainung) om uh a, khaw tungnung Hausa pen Longpumpa kichi a, khaw nuainung Hausa Longlaipa kichi hi. Mi khawsa thei tuak ahihman un leh vaihawm siam tuak ahihman un akhua mipite toh kituak tak in khawsa khawm un amau gel mah leng kihou thei mahmah uhi.

Khaw tungnung hausa in tapa melhoih mahmah nei a, a min Longpum a kichi hi. Huan, khaw nuainung hausa pa’n leng tanu melhoih tak Longlai kichi nei a, kipak leh nuamsatak in ahun nuamte uh zang sek uhi. Amaute tuh hausa maimai hilou in khawlian leh minthang, inn tampi tung a vaihawm in pang uhi.
Longpum leng tangval melhoih, taksa a leng piching hun, zinei theiding dinmun a hong hih tak in a nu leh pa kiang ah Nungak Longlai hoih a sak dan thu khawng gensek a, a nu’n leng huchi a deih bang na neih in, na deih pen toh I hon khen ngam maizen ding hiam, akoi abang hita leh a nu-leh-pa, ban ah amah Longlai ngei leng va dong ding in I inndongtate sawl phot le’ng maw, chia houlim in Longlai heel ding in hong kisa ta uhi.

Huchi’n nitak khat tuh Longlaipate inn a va lengla dingin Longpumte tuh a hong kisata ua, inn a va tun tak un zuu lup in thubul a hon genpan ta uhi. Longlaipate tuh a na kihong mahmah uh a, “Ei tanu khawng na hon deih goh phot un, nou a di vang in I phallou ngam/I hon iitngam maizeen ding hiam” chi’n kituak leh kinialna om hetlou in a hong kikhen thei pah uhi. A kimuh nawn chiang ua thukimna thu leh a ni khawng genchian ding in a hong kithukim uhi.

 Hibang kal ah Nungak Longlai in a khua uah tangval dang khat deihtaak a na nei ahihman in a nu-leh-pa thugen leh a kihou lemnate uh pomthei hetlou hi. Huchi’n Longlai in amah a ding a lampi omsun chi’n a nu-leh-pate kihoukhawn nawn ma in a ngaihzawngpa toh ana kitaipih uhi. Huai hun lai in bel hausa tanu kitenpih khate pasal pha, galhatte toh teh in om ua, amau leng a na hoih deuh se uhi. Longlai pasalte’n leng hausa tanu melhoih tak mou a nei i hih chiang in chi in a thupi theibang pen in mou lopna a hon nei ua, sa that in a khaw zaang un kipak in a lum zuazua mai uhi.

Khaw tungnung leh khaw nuainung tuh kikhaw hiang hilhel, kigamgi ahihman un kinaih mahmah ua, kigal dot baan hi. Ahi a, moulopna thawm gingte leh sa huanna meikhute’n khaw tungnung lam manoh in hong leeng ziaiziai ta ua, hucia meikhu in a hon uk khak tak in Longpumpa’n lamdang sa in hong lunghimoh ta a, a bawite (suakte) va enchian ding in a sawl ta hi. Meikhu a hong pai daan inn kaang, khawkaang khat hi’n te chi’n a lunghimoh mahmah mai hi.

A bawite’n a va enchianta ua, a gintak louh lam tak ua meikhu hong zaam khia ana hi a, Longlai pasal nei loppihna meikhu ahi chih a hon theih chiang un a kinthei bang pen in hong taikiik vengveng ta uhi.Hausapa Longpumpa kiang a tun tak un naaknoh zeen in thil omdan tengteng a hilhta uhi. Hausa pa’n thil omdan a theih chiang in a ngaihdan ahi kei mahmah a, a thangpai mahmah mai hi “Ka pu, ka pa a leng kuamah nuai a leeng ngeilou, kuama’n hon zekhem ngeilouh uh, tuni a bang a chia hon zekhem ua hon suminsia ahi ua” chi’n a hang loiloi mai hi. “Kintak in Longlai va sam un, anu, apa ka biaksa, ka khaamsa ahi, bangding a ka theihlouh a pasal dang na nei ahi hiam, va sam unla ka kiang ah hon tonpih un “ chi’n a bawite hon sawl nawnta hi.

A kinthei bangpen a tai mengmeng in khaw nuainung a tunphet un Longlaipa inn a tailut pah in “Ka pu un Longlai sam ding a hon sawl ka hi uh “ a va chi pah uhi. Longlai pa tuh a buai mahmah ta a, a innkhuante samkhawm in a hong kihoukhawm ta uhi” Phal lah phalkei hang in, Pasal neisa ahihchiah lah seelngam kei zel hang in, akoi abang hita leh Longlai in va zui himhim leh a hoih zaw kha diam maw” chi’n a zui sakta uhi.

Longlai a hong tuntak in Longpumpa mai ah pii in a om pah a. Longpumpa tuh a heh mahmah mai a, hichi’n hon chi hi. “Na nu na pate toh hoihtak a kithu kimsa diam hi-ung a, tua………tua nang bangding a………..bang chi dan a ka theih louh kal a pasal dang na nei na hi hiam ….gen in, ka siksuutpi sung ah keuhbek (ukeng chikhat) in ham in chil eng ham mai ding na hihlam kithei lou maw?” chia achih leh thakhat in Longlai tuh keuhbek hong suak in suutpi sung ah hong omta hi. Longlai tuh a ut mahmah kei a, lah a loh ngaihna theilou a buai mahmah mai hi.

Thu hong thang zel in, Longlai tuh Longpumpa suutpi sung ah keuhbek in a om chih Longlaipa’n a hon zak ciang in a khawzang un hong buaita mahmah ua. Longlaipa’n a tanu hutkhiak theihna ding ngaihtuah in zu leh sa lup in a inn ah tangval thahat Longlai hunkhia thei ding kua a om hiam chi’n hon zong ta hi. Nidang a Hausa kingeih tuak mahmah hi mahle uh tu in kisiat tawpkhawk a kisia hong hita uhi. Huchi’n Ai-san hon panta ua,sikphawpi bawl in vanlam ah hon liktou zel uhi. Hichi in hon chi uhi, “Longlai phu ka lakzoh ngeingei ding a ahihleh hiai ka sik phawpi viktouh a hong tunkik ma in hiai zu leh sa ka nekhin man ding” chi in “Leng in, leng in, ka sik Phawpi lengsang in, ka it Longlai kiang ah.” A hon liktou sauhsauh ta ua. Himahleh kuamah a hih man a om mahmah kei uhi. Kuamah phula zou ding a kimuh zohlouh phet un, buai petmah in hong buai ta uhi.

Huchihlai mah in huankhou a om unau nih a om uhi. Amau tuh nu leh pa sihsan, tagah ahi uhi. Hichi’n hong kihoulim saihsaih ua. “Ei leng mi hisam ngal hang a, khawzang tangval a kisapkim vek ngal u leh, tagah in hatkei tawk lehang leng hong hilh sam le uh zaw Longlai phu lazou zenzen khamoh lou di hi hang a maw” chia akihoulim lai uh nupi khat in ana zagu chiitchiat a, kintak a taipah vengven in Hausapa a va hilh pah tettet hi. Hausapa’n leng a sam ding mi a sawl pah ngal a. Unau tangval tegel leng hong paitung pah ngal uhi.
Tangval dangte hih bangbang in aisaan a hon pan pah ngal ua, sik phawpi liiktou in, “Hiai ka sik phawpi viktouh hong tun kik ma in hiai zu leh sa ka nek gaihzoh man leh Longlai phu ka lazou ngeingei ding” chi’n a hong kichiam tuak ta uhi. Midangte chih bang mah in “Leng in, leng in, ka sikphawpi lengsang in, ka it Longlai kiang ah” chia viktou in zu leh sa hon ne mialmial ta uhi.

Sikphawpi tuh vanlam ah a hong leng tou vangvang ta a, a leengsaang sung hong tun kiknawn ma in unaute’n tuh a vek in hon gai man uhi. Huaiphet in Hausapa leh mipite’n “Phula zou ding I hi, I it Longlai phu chi’n hong kikou zuazua uhi. Hausapa leh mite’n ahih theih bangbang ua vangbuak in a hasuan souhsouh uhi. Unaute leng Longlai phula ding in hong kisa panta ua, khaw tungnung lam zuan in a khete uh hon suan kheta uhi.

Lampi a hunsawt kuamtak a hong pai nung un munkhat ah Sache nupa lampi ah a hon tuak kha uhi. Chianglaidaam kichi chiangpum khat kituh in a na buai laihlaih ua. Unau te’n, Bang a chia nou nupa hichi buai na hi ua, chia lunghimoh a a et chet uleh chiangpum kituh ana hi lel tak uhi. Nou kituh a na buai sang un kou hon pia un, phulakna ding a ka tawi ding uh, chi’n a sut uhi.

Hiai Chianglaidaam tawi in Longpumpa khualam zuan in maban hon sawn zel uhi. A tawptawp in khua hon naih mahmahta ua, khawsung a lutlou in khawpua dainawl ah a hong kingata uhi. Bangtan hiam a tawldam zoh un, nasep ding hon pan pah uhi. Thil hihtheihna chituam tuam zang in khaw tungnung hausapa, Longpumpa tuh hon soisa panta uhi. Longpumpa tuh thakhat in a pumpi a hong bawk a, ahong lian huaihuai mai hi. A tawptawp in a innsung nangawn ua leng ta zoulou khop a lian in hong bawk gawpta hi. Maban sawn touzel in innsung bang a tazoulou in innkong lam nasan hong leetkhe neinoi a, a leet khiate bang vokpi’n ana ne zawmah lai hi. A chianglaidaam un na asem thei mahmah mai a, kiamlam himhim nawtlou in a hong khanglian deuhdeuh hi.
 
Khawsung pumpi in buai chihtak in a hong buai ta ua. Bangziak hiam chihlah theilou, a lohngaihna theilou in a patau mahmah uhi. Huchih hunsung in Unaute lah dainawl ah a nnasep uh lohching na ahi chi’n leh phu lazou na ding I hi chih kithei in a kipak mahmah ua, tawldam tak in ana om hiathiat uhi. Tua laitak in, kua hiam mikhat in unaute muangtak a om a hong muh leh lamdang satak in “Ehei! nou, mi buailam theilou na hi umaw, bang hih a hiai a na om hithiat na hi ua le! I khawzaang ua pumbuai hilou I hi umaw!” a hong chi hi. “Bangthu bang la hong gen na maizen a, bang a hiam na buaina, Lawm, hon hilh dihve le,” chi’n Unaute’n theilou kibawl in ana lehdot henghang uhi. “E!  I hausapa uh, Longpumpa damlou a, a chi pumpi bawk a, khang lian dundun in chin, bang natna ahi maizen diam” a chi hi.

Unaute’n hichiin hon chita uhi. “Huchia, na hausapa uh damna ding deih taktak na hih ua leh ka gen bang un hih le uchin a hong dam mai ding. Na hausapa uh innsung a sik suutpi kha na botkhe ding uh a, huaizoh chiang in dainawl ah hong koih le uh chin a hong dam mai ding hi” a chi uhi.

Huai tak in mipa leng a khua mipite hilh ding in a hong tai pah vengveng a, thil omdan teng kim sipsip in a hong genta hi. Khaw mipite leng hausapa damna ding ahih phot leh chi’n kisam khawm in suutpi bot ding in hong kisata uhi. A bohkhiak dan uh dungzui in mit a muhtheih in Hausapa chibawk tuh a kiam hiaihiai zel hi. Ehei!  I hausapa uh dam ding hita chi’n hon phutsuk nawn ua, a phuhsuk uh toh kiton in hausapa chibawk tuh a hong lian huaihuai zel hi. Lamdang satak in a hon bot nawn ua, a bot uh toh kiton in a chibawk leng a hong kiam hiaihiai zel hi. A boh toldek chiang ua chibawk pen leng kiam mahmah ahihman in a damta ding chi’n a hon phut suk thak zel ua, a ngeingei a hong hi zel hi, A tawptawp in chih ngaihna theilou in hon bottol khongkhong ta ua, dainawl ah siksuutpi tuh a vakoih ta uhi.

Lamdang takin hausapa leng hongdam siang pah a, a kipak mahmah uhi. Unaute’n huai suutpi dainawl a hong kikoih tuh ana lapah ua Chianglaidaam in hon holh panta uhi. Haksa lou hial in a sung a Longlai nou ngiingei a om tuh hon lakhethei pah uhi. Longlai tuh a kin thei bang pen a inn tunpih a ut man un hong kipan khe pah ngal uhi.

Longlai hutdam in a om a, Unaute’n tonpih uh ahi chih khaw tungnung hausapa leh mipite’n a theih chiang un a hong heh nawn mahmah ta ua, “Hong un I delhzui ding ua, I sutkik ding uh” chi’n pasal galhat bangzah hiam kiteng khia in a delhta uhi, Unaute leng akinthei bangpen a pai in Luitui a tuahkhak chiang un Chianglaidaam zang in a sattan zel ua, lei hul ah kintak tak in a pai kai zel uhi.Lamdang tak in tua luituipen a kimlai ah kikhentan zel mawk hi. Mual leh tangte aphak chiang un leng tua chiangpum thil hihtheihna mah zang in a sattan zel ua, lamphei mah ah lamzang tak in a paikai zel uhi. Khaw tungnung mipite’n nasa tak a a delh hang un, delhpha zou mahmah lou in lohsam kisa in a thawnkik maimah uhi.

Unaute’n lah Longlai, damtak in khaw nuainung hon tunpih thei ta ua, hausapa, Longlaipa kiang ah hon tunpih ta uhi.

BEITA

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA