~ZM Tonsing
Awlmoh, vei leh puaknat chih neuhneuhte khawng a bei hi tha-hahlou.
Hiai leitung nuntaksung in hiaite'n hon nutsiat chituak mahmahlou uhi.
Nutsiat malak-salak ah tam semsem hileh kilawm lai dep! Abang phatuam
hilou napi'n i lungsim a ina puakgik keihkuihte i siatkhiak khenzek
chiang in kizangkhai tuan in nuamtuan mahmah hi.
Tulai hiaite
lawi siatkhiak-lohna dia hunman neilou chihna hilou, a sekhe senglou
lampang kihi zaw ding hi. Chihbel, laigelh kichi i va gelh vanglak leh
gelhgelh theih, nitakkhat lel natawm in le article (piching) nih-le-thum
bang le kigelh theileh kilawm hialkhop a lungsim thoveng, hiam leh
ngaihtuahna pailamzang ana himawk hi. Himahleh, iva dinkhawl zual a leh
nidang a gelh seklai khawng a by-heart sa gelh ka dia aw chih-uthuai
phial hi. Tua lah a bul pat di dan nasan lel le kibuai hita.
Huchihvet a leh awlmoh, vei leh puaknat chih neuhneuhte'n le hon gamlat
deuhle uh zaw hoih di hive'n, lah huchi tuanlou. Tua kawmkal ah i
lungsim a tam kise-khawm gawp, 'saak' zozen in a kise-khe bun nawnlou
lampang ana kihidaih di dan a'ive. Phatuam hia 'tuam' lou, min sim hia
'sim' lou chihte khuallou a, a pichin luatma ua siatkhiak suk mengmeng
pen awlmohhaute' a dia thovenghuai leh chidam huai kia hilou in
damsawtna hon tuntu le bang ahi khawmohna? Lungsim nuam leh zangkhai
deuh ahih chia! Huan, facebook i va khoih tam zek leh laigelh hi'n a sim
(newspaper tel in) hitaleh peih kineilou hi. Nou na huchi d'uam ah.
Zingkal ka khanloh in ka inn sakte un Kristmass laa ana khah daldal
zenhouh ua, ka manglam di khawng sasim mahle'ng khanglou kelkulta ka
hihman in ka manglam ahihlouh dan haihvual ahi kei. Thoukhe pah ding
chimahle'ng hiai Kristmass laa in guu bang hon zen lua hikha'n teh
thouzoulou in ka zalkhuntung ah ka ngai nilouh a... Ka ngaih kawmkawm in
"Bang dia tulai-lai a hiai laa hon khah ngolhngolh nilouh mawk a le"
chisim mahle'ng kei ana gei lampang ka hi zaw khamoh kei di. Khohun pai
dan himhim et-in leng milungleng theite' a di'n a baihlua hinawnlou ding
hi. Chik-hun peuh a lunglentheih lua hi mahleh.
Hiai Kristmass
laa in ka zalkhuntung toh hon mekbelh lua a diam ah thohkhiat mawk
sawmlou hile'ng kilawm hialkhop in lupna tung ah ka ngai nilouh-louh
a.... Ka ngaih kawmkawm in ka lungsim in sim-le-mal, suah-le-tum,
kilkawm teng a dapsuak hehu hi. Zing lungleng chuh ka hi maive! Kumbul a
dinglai va chih zozen le uang lo-sim a bangna dia hiai tan ana
kitungtou man ahihlam ka theikhe-guih a, lamdang bang ka sa a, ka hi
'huai' zozen hi. Ahi a, kumbul a din lai in hiai bang hun, hiai tantan
mu di'n lam-etna a kinei kei a, i mu a, i kipak.
Nidang a laa
khawng ka ngaihzek chiang a ihmut suak kholkei leleng la-ngaih in hon
khim lua ahihman in ki-ihmu sukpah zel hi. Hiai zingkal a ka la-ngaih
bang hon khim dia kilawm dialdial lua hinapi'n hon khim zou rengreng
kei. Halh chihtak in ka halh gekgawk a lah, thohkhiat di lit chihtak in
ka lin zel a. Ngaihtuahna chuh a paisau huntawk thou. Nidang a hiai
hunkuan chiang a zingkal bel a bel a Biak-inn a Kristmass laa va khah
thang a kithangsak. Khatvei zawlla ka khahkhiat khak pongpong lai uh
lungsim ah honglang ve'n...
Ka ngaihtuah zomzel a. Hiai kumbei
di kuan, a "Ber" khate pen kipahpih huailua hinapi'n lehlamtak ah i
minam a ding a supna kha ahi mai dia aw khawng ka chi lungsim a. Hiai
sawng(season) te ah eilawi in ngeina dan chihtheih hialkhop in innkuan,
vengsung, pawlpi, saptuam leh khotaang ah kipawlkhawmna i hau thei
mahmah uhi. Nitak hi'n sun hun hitaleh kipawlkhawmna adim-aha in om hi.
Hiai in khotang zalensak a, zalendan zangsiam nailoute ihihna uah, hiai i
zalenna un siatna thupitak hon tun hi.
Siat a kikhelkei a,
huaiban ah, siat hunlou chihleng a om samkei. Himahleh, en vengveng le
khamtheih-guihtheih sal a ana tang a tamzawte hiai hun a kipan ahi uh
chile'ng chikhial sautel di'n ka kikoih kei. Adiak in hiai hun ah
tleilawl (teenage) te lak ah uang khol hi. Bang chituk in panla mahle,
saau ana kitung gawpta ahihman in pha-tuam taktak lou a d'aw chihsim in
om hi. A thu dan a, Manipur, Dry State a teeng hingal hang a, zubuuk
khawng phel di om kei leh kilawm awm tak!
Ahitak in zaw, eimah inn
kuan sung a kipan kipatthakna dan i neihkei ua leh haksa mahmah ding
bang ka sa. Eimah inn sung chiat ah kithunun zou chiat peuhmah le hang
khotang lam ah bangmah awlmoh huai di a om kei. Mother Teresa kiang ah,
"How can we do to promote World Peace?" chi'a dotna a bawl ua leh, "Go
home and love your family" chi'n dawng lel hi. A dawnna pen houchik bang
lah thupi mahmah ana hi mawk hi.
Siatna in i minam sung hon
luhsuak gawp a, ke'n bel ana patau hak lampang ihi uh chinuam lampang ka
hi zo mah hi. Khangthakte' i et vengveng chiang in ngaihtuahna neithei
chiangte a di'n i minam mabaan ding lungzing huai banghial khop a bing
ahi. Salam hi'n khalam hitaleh hoihna lam sang in siatna lam in honkhup
zaw a, hon ngawngvalh khinvek le ahi ta mai ve! Huaiziak in, i pangkhawm
ding ua, khamtheih doudal pawltuam tuamte i zathuap kawm in, a bul leh a
poimawhpen, ei mah inn kuan sung kivel thak ni. Huai mah a lampi diktak
omsun leh vualzawhna kongpi hi ngei ding in i gingta hi.
14/10/2013
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment