CHINA SINLAI NAUPANGTE MAKAIH A KIPHINNA

By ~ Chinkhanmuan Samte

China ah Sinlai Naupangte makaihna in Mipivaihawmna kichi Democracy Solkal deihna in Mipi'n apaita kaallui in kiphinna ana panta uhi.
 
Kiphinna ah mipi tamtak in uap a, Sepaihte toh ki tauhtuahna leng om hidan in gen ahi hi. Kiphintu dal himahleh daihlam sang a; mailam a nawt zawk ziak in China Government in Khotang a Kithuzakna vanzat zangkhai tangpi teng khaksak vek hi. Huaite bel- Google, Facebook leh Twiter te ahi uhi.

China gam ahihleh sawtpek apan Communistte vaihawmna hi a, tuni dong in hiden lai hi. Hiai Communist vaihawmna nuai ah Khotang Kithuzakna teng Government in thuneih khum hi. Tuabang ahihman in Government theihpih louh in Thu-le -La hiam, Lemlak hiam kikhah khe thei lou hi. Hiai bang system ahihleh Journalistic Term in 'Soviet-Communist Theory of Press' kichi hi.

Pro-Democracy kiphinte'n 'Universal Adult Franchise' kichi vote khiak theihna Mimal mal in a neih ding zong huap hi.

Democracy leh Communist kibatlouhna tampi om hi. Huaite lak a poimawh pen Mipi'n amau deihna bang a vai ahawm theih na ding uh leh Mipite aw SOLKAL INNPIte a akizak ding ahi. Communist Government in bel tua bang chiing lou hi.
 
Bangteng hileh, Communist solkal nuai a poi mahmah bel Sahkhaw Zalenna omlou hi. Etsakna ding in India ah bangchiang hiam Sahkhaw kideidan na om mah leh; Constitution in Sahkhaw Zalenna pia hi. Hiaiziakin State Religion om lou hi.

China leh North Korea I cihte State Religion nei ahi uhi.

I tenna India in State Religion neilou a, zalenna mipin kinei vek hi. Mipiching khat in Vote khiakna na tanvou bang kinei chiat hi Hiaibang a State Religion neilou gam zalen mahmah US ahi a, Hindu, Chrisian, Jain, Buddhist, Islam leh Sahkhua neilou or Atheist te zalen tak in teng thei uhi. Hiai pen Secularism icih cih uh ahi.
China in Democracy sual apat toh kiton in; maban ah khatvei nichiang a hong lohcin ideihsak mahmah uhi.
 
(Gen hemhem le- Ngaihdan)

Ei NE mite China toh kinaihna liantak i melziak a nei ihih man un China in Democracy Govt nei leh eite a din China pang belh tak leh kilawm. Manipur a eimite lak khawng a bel tua bang ngaihtuahna kinei ngeilou hi, himahleh Arunachal Pradesh chiang en lecin China te'n Tibet pansan in opkhum thei hi. Akigen dan in Arunachal Solkal in China government interfere ngeita a, India Government in tuaziak in Scheme chituam tuam bawl in Arunachal Pradeh Government kepbit sawm tinten hi.
 
Khatveivei NE India teng China gam suak leh cih khawng mitam pi gen na za ngei maithei!!! A awm kei simna a Democracy solkal aneih ule zaw ut huai thou deive! aziak bel tua ei Manipur dinmun et lel a le 'Disturb Area' kichi hia, huai daideuh ding, Bangziak a mite kiphin a Mahni State tuam chiat abiik a Manipur sung a ki sual/neih hiam i cih leh Government a dia le -buaihuai khat ahi, Gam leitang hawmzak theih tawk mah leh. Government in Gam leitang a State sual teng kiang a apiak keitak leh leng Zuun leh, amite a dia lungkimna omthei din ka koih hi.

Etsakna ding in Iteena NE China in la leh eite'n/NE mite ahampha zaw diam?

Chinate hih ut luat man ahikei a; history a imuh bang un leh imel ipuam a kilang bang in bangtan hiam China te hihna kinei mah hilou hiam? Buaipih tak kei na chi mai thei, himahleh hiai khawng neuhneuh le mah ahi Chi le Nam kikhenna leh kihuatna piangsakthei. India te hih a siatna om kei a; China te hih a siatna leng a om kei. Huchi Indiate hih a siatna a omkei leh ichi maithei!

Ei abiik in Zomi kichite gam leh leitang vai ah ana vangse mahmah hihang, adiak in India leh Burma in hon khen a, huailou in ei sung ah kikhenna kikhennen nawnna om in tuni 'kou' 'nou' cih om in-iki unauna kimangngilh bangta hi. British Gam khen te khen ma in bel India ah le i om kei a; Burma ale i om kei, igam ah I om, tun migam a om isuakta uhi. Burma a omte ngialngial Refugee a ngaih ahi ua, India a om te leng adik lel a gen in mi hon thuneih khum in haksa tak in ikhosa liai liai uhi. Zomite kikhen dalhna hiai bang a na hi hi. kigawm kikna hun hong tung ngei diam ?
 
Ahihhang thil ahi bangbang toh Buaina tama lou in om ngitnget hi. Thupil gen mah bang in ''There is nothing permanent in the World Except Change''.

{Hiai a ka hon thil gente, mitampite'n i gen ut luat louh, thubuai huai khenkhat ahi.}

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA