KA FIRST LOVE - I
By ~ M Mang Tonsing
Itna zaw kipahna ahi kei,
Kipak kawm a lungkhamna,
Nuikawm a kahna;
Gingta kawm a ginlelhna,
Lam-en kawm a beidotna,
Lungkhamna hontuntu lel ahi.
Laisiam
vekvuk lua chi’a gen dihial hikei mahle’ng athei vanglak pawl hidi’n
ka ki-um. Pawl 4 ka hihtan in pawl a 1na lakchu kei a dia guanlawksa
toh a kibang. Pawl 3 ka simkum, kumtawp ekzam dek geigei lai in ka inn
uh a kang a, nitak a kang ahihzawkmah ziakin laibu gentaklouh ngawntang
toh ka taipawt gonggong hi. Laibu sim di himhim neilou himahle’ng
ekzamna ah khatna ka luah veve. Hihfuh khollou ka kichih hun inleng
pass mark tanbek ka muhzel ziakin pawl 9 ka hihtan in ekzam-na ah
keihial fail thei thei di’n ka kikoih theikei zozen! Pawl 10, kumkim ka
ekzam un bu 1 a ka fail ziakin lamdang sa in ka gingta theikei a, ka
kingaise dek hial hi.
Pawl 4 ka hih apat Lamka lam ah ka
pute’ inn pansan in school ka kai hi. Kineu mahmah lai ahihziakin,
innlam ngai in ka kapthei zel. Nitaklam nitum dikuan, nisa in
mual-le-tangte khoh eng singseng leh ka pute inkhang a gua omte huih in
a mut-awn leh ging selsel te’n inn lam ngaihna a puangsak petmah.
Hichih hun in khenkhatin nute ngai diak mahle uh, Class B ka hih a
kipan ka Nu’n thupina gam hon zotsanta ahihman in ka Nu pentak ngai a
ka kah phatuamlou ahi chih ka thei. Ka Nu’n hon paisan pahmah leh ama’ a
kipan in eipau simtheih leh gelhtheihna ka ngahman. Ka Nu hon panpihna
ziakin Class B ka hihtan in leng eipau sim in, ka na gelhthei thamta
hi.
Nitak anne zou, ka neu a pat honna kem a, honna
khoilian ka pute’ inn pha dia ka paiphei leh nungak leh tangval hong
kiton helhel ua, a tangval pa’n kisuanlahmel pu deuh in hon en hi.
Tangval pa pen kuadang hilou in ka pute’ inn a ka omlai a ka Pumuan’
lawmte ahihkia hilou in ka khua ua leng teacher in kumkhat hongsem kha
hi. Kithei ngeilua hinapi’n a kithei ngeilou hi awmtak in ka ki-entuah
luakluak ua, ka kipel vauvau uhi. Ka lungsim in, tua numei dang doh
kiton di bang ka khua ua teacher a n’ong panlai a “Lungtup mualsuah
pih dia…” chia tong ka chiam uh guikhaubang tansaktu a hongpang se?
Amahle a huai mah kizephawk chuh hipeuhmah in teh!
Ahoihlua
chi’a gen di hial ahihlouh hangin ka khosung ua dia zaw a sit-huai
lou pawl ahi sam. A duang chingin etlah-huai chihna di a neihlouh
hangin a ngou keuhkauh ziakin mit-hiip mahmah hi. Huan, maibem ngainate
a di ngial in chu ‘gensiatbei’ akei! A kamsiam ziakin a ngaihnat huai
chihna di thu omkei, lousau pau chiikdeuh in pau khe kengkeng mahleh
aza tute a din a neem veve. Zodawn nungaknou chihmahtak a tei khopmai –
tuitawi, ansuk, ansep, singpuak, sing-ek, dumchil, pat-hek, siamlouh
khukkhak a neihlouh in a ngaihhuaina leh deihhuaina a pungsak.
Midangte’n
a maingal mahmah hang un k’en bel ka maingal theikei. Keikia hilou in
aman leng a hon maingal tuankei bok. Itna mitziak zaw hipeuhmah in teh!
Midang’ kiang ah ‘the-taw mek’ mahbang hial mahle’ng ama’ kiang ah zaw
‘ui muk-hen’ sang in le ka khawkzaw. Kenbel a min mah, ‘Ching’ chi
ngen in samsek mahle’ng aman hon sam ngei hetkei mawk hi. Khatvei
bangchi’n k’on sam dia chi’n honkan zenzen a, eile nervous sim toh,
kimaingalna ahihkhak leh chia chiamnuih deuh a ‘Gang’ chi’n honsam oh
ka chihleh a thumang tel. Huaini a kipan a ‘gang’ ka hi a, kitanau pi
ka hihlam uh ka phawkkhe phing hi!
Lamka a school kikai
ahihziak in kimaingal dekpat chiangin zin ngaizel a; kimaingal tatak
manlou in ka kikhen zel uhi. Lawmpa laithon ka khak chiangin “Chiching
kia mangpha a hoihpen-pen te lak a ahoih penpen-te ka khak, honna
chihsak ou” peuh ka chizel. Tua kia hilou in, lawmpa laithon lak ah
‘For Chiching’ chi’n Chiching a di line 4/5 khawng ka heltel zel.
Lawmpa toh Chiching bel omkhawm, laisim khawm den ahi uhi. Ahitakin zaw
mimaltak a Chiching ka khak ngamlouh ziaka lawmpa a lak a kam 4/5
khawng zeptel zel ka hi zaw.
“Phulou vangngai ka hi hiam
aw, tanglungmawl in theisiam keive’ng; Silhpuan pha lah batzou keive’ng,
chinglou hi’ng e, hon heisan in….” chi a lawmpa laithon lak a
Chiching’ a di ka heltel in zaw ka lam-et bangin gah a suang. Ka hisap
dan in a pai!
“Mang, zanlam a n’on laikhak ka na mu ua
kipahhuai ka sa. Na laithon tungtawn in Chiching ngaithou hi di’n k’on
gingta a, huaiziakin nangle hon dong masa sese lou in ka na genmawk hi.
Ngaidih, ka zou zo-mah! Pokei maw, Mamang in honna gensak oh hon chi a
ka hon gen ahi chi ing a… Lem na honsakpih kei a le chu kei minse
lo-tel di ka hi. Lem n’on sakpih ngei lam-en in leh Chiching’ laithon
di toh a kintheilam in hon thukkik pah in aw…. Tuatuangte le a fuhzel
uh…”. Ka lawmpa toh laithon ka kikhaktuah mun mahmah hang un hiai
kankan a honsu kipak laithon dang a omkei himhim.
“Biak,
uipi pawt-hat in saguh-bawk a tuak. Usut kiang ka va phakleh Usut in na
laithon di chi’n honna pia a, Usut toh ka simkhawm ua, Usut in hon
kipahpih ngial hinteh hon chibai noknok aka” “Biak, kipahhuailua
hinapi’n kei hon thumuh masa lou leh kei omloupi a hichibang thu nana
gen mawkpen dikkhinlou ahi. Bangteng hileh, nang minsiat banah Chiching
toh na kisiat khak ding uh ka venna ziakin ka pom maive. Chiching in
hon it a, hon ngaitaktak ahihleh aman laithon hon khak masa heh” chi’n
ka khaktou deuhvel a…. Kipaklua hinapi’n lungsim-en a kineih in ka hi
neunau piansim hi.
2006 March kha a ka Ute khat in zi a
neihdek ziakin zuput ding leh hiai tungtang a sai di neneuh omte sai
di’n tanau-laina leh ka sungkuante Lamka hongzin uhi. Ka Umuan hongtung
phet, chibai le buk man zozen lou in “Biakmuan in laithon honkhak lou
hia” chi’n ka na welcome. Khakmah e chihtoh a sumbawm sung a laithon
piak a honthuah ngal hi. Nidang a te sangin a sahzaw in a gikzaw abang.
Envelop sung ah laithon 2 ngut ana om tiltel ngeingut a….
Lawmpa
a ka sim zualzual zoh in Chiching a pen dailenbuk ah ka dianlut pih
hi. Dip hawm, liingsim pepelh kawm in ka zalhkhia a…. Khutmal gol
biubiau, kineh chepchup lou, awnlo diaiduai lou, simnop di hunlel a
kivang, siangthou sitsit leh handwriting hichi zo-deuh leh chihna di
mawngmawng omlou a kigelh ‘ka laithon’ di ngeichu sim ka hon panta hi.
Nidang
a, “Gang, na damzel maw?” chi a kigelh sek pen “Lungtup mualsuahpih
dia simleitung mizatam lai a deih chibang ka tel, Umang” chi a hong
kikhek hilhial bang zaw ka gingta theikei zozen, houh ka zalmang lel
ahi hia? Hikei. Khovel ah a sam himhim a om nawnkei, abukim lo-tel voi.
“Umang” honchi lel leleng ka kipah-pah maizen di toh tua, “Lungtup
mualsuahpih dia….”hong kichih sawnsawn laitel in ka sin-ka lung a
damsak! Thumvei kia ka simzoh in ka khep chitchet a, innsung a lut,
lupna tung a khatvei ka simthak zoh in lukhamnuai ah powder-vui tamlou
buak in delhton hetlouh di’n ka koih! Tulai dan hile zaw lamination le
va bawlsak hialle’ng kilawm. Lunglut deuh a 4vei hilhial a kizom a i
honsim zaw a ki-byheart kuakmai aka. Kalkhat sung khawng dailen teng in
ka simkhial ngeikei.
School kaisan laitak himahleh ka
Ute’ kiten di paulap in innlam pai teitei ka sawm hi. Honphallua hikei
mahle uh, hichibang kipahna hun ah telthei dia damna nei a, tel ka
sawmpen hon nialngam tatak kei uhi. Kei bel ka Ute kiten di ziaka
pai-ut hi zaw lou in, Chiching ka muh utziak a paisawm ka hi zaw. Ahun
hong kituah lem geihziak a huaipaulam ka hileltak hi. Kitenna uap di’n
saktiman in ka kisawitou lunglung ua, dak 3 lakvel in khua uh ka tung
uhi. Nitaklam ann nekhin, Biakmuante’ inn pha di’n Chiching-te’ inn ka
pelsuk vangvang a…. Chiching leng Biakmuan-te’ inn a laisim dia hong
paisuk ka galmuh bangzaw ka chi a ling. Verandah a ki-pose kawm a ka na
din awn deihdaih lai in Chiching leng gate ah a honglut sin ahi. Gen
di thei zosam omlou ka hi ngei ding uh, kihou hetlou in Chiching in
innsung ah hon lutsuaksan vengveng a…. Biakmuan toh ki-entuah a nui
phempham kawm in kenleng Chiching ka zuilut teisam hi.
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment