FAREWELL NOTES

By ~ León Guite

Author's Note: Hiai tangthu lawmte khat in whatsapp ah ahon khak ka muh ahi a, agelh tu theih ahikei. MIZO pau a kigelh ahi. Athu tun hoih leh sinlai leh sinsaktute ban ah mikuapeuh a ding a sinlai hon pe thei hi a ka theih man in theih khamkham in ka hon letkhia hi. Eilam toh kituak ding in athu ka lemhoih thak a, min hong kigenkhate toh kituak i omkhak leh tup mawng hilou ahi chih ana theisiam ding in kon ngen masa hi.

December, 5 ni ahi a, ka school uh office a ka table ahschool naupang ten farewell box a alehkha nutsiat te uh sim ka hon pan hi. (Ka school un class-room chih ah letter box toh kibangsim box khatchiat ka koih uhi. Kumtawp promotion examination result puan ni in naupang, school dang ah kisuan khe ding te hiam hanksatna tuamtuam ziak a school pawtsan dingte ban ah school a kaizom zel lai dingte teng in; laigelh tomchik, school amuhdan te uh, alawmte uh tanchin hiam school zillai tungtang leh a tuamtuam te gelh inbox sung ah anuse zel uhi. Huai tuh farewell notes ka chimai uhi. Nuihpih huahhuah theih leh thu houchik kal ah sinsaktu te leh school mahmah in ka phattuampih theih ding uh thil ka muh khe nak zel uhi. Class chih a Class-teacher ten class teacher ka hihna uah te ka khomkhawm mai ua, ka kisim zel mai uhi. Anung in phattuam hi a ka theih te uh leh poimoh hi a ka theihte uh ka kikum khawm zel mai uhi.) Achang in farewell notes sim pen kilawp huai tangpi sek mah leh lung ahon sukleng mahmah sek ziak in sim ding huphulh gukna tak ka nei gu sek hi. Note te a kizom dan in kon simsuk pan ta a,

Muanpu, Class IX, Roll No. 32. "Sinsaktu te tengteng na vek un mangpha, ka hon ngaithei mah ding."

Mawinu, Class IX, Roll No. 16. "Ka lawmte Lucy leh Duhawmi te school na lut nawn hunchiang un ka ngaithei lua chih honna gensak in aw sir."

Robert, Class IX, Roll No. 20, "ka class uah Ngaihlun mahmah hoih kasa pen." Ka nuikhe hok kha zozen hi.

Piangpu, class IX, Roll No. 5. "Ka school uh anuam pen,Miss TC a melhoih kasa lua, Sir TS in a star ngeingei di ka gingta."... Ha ha, hiaipa chu gawt a tuak ngeingei ding.

Juliet Class IX Roll No. 17. " The best school ever, gonna miss all ma frenz, Guys see you next year." etc....

Akimkhat sang a tamzaw ka simzou ta, Office ah Sir MS a hong lut a, "May I Come in, sir." "Come in, come in." "Sir may I speak in Paite." "Ok, go ahead." "Sir, hiai Thangpu farewell note ahi a, first term zawh madaih a akoih ahita. Sir TS kiang ah honna piak sak in achi a, ka mangngilh kha a inn ka tunnung in ka theisuah a ape ding a hong kuanthak ka hi na ngaihsiam kon ngen.." a hon chi hi. Thangpu ka theimah vele, Ginkhawmthang, class IX naupang July khakim lak vel a tuition fee kha thum bat aneihziak anohsuah a ompen kha ahivele, mi taimah tak leh lehkhasiam thei tak ahi. December a sim ding July kha a ana gelhkhin diam ahi maw ka chi lungsim hi. Sir MS ka paisak a, Thangpu note pen atawpna pen a sim ding in register kal ah ka zep hi. Nauoangte note gelhte ka sim zoh in dak 3:40pm bang ana gingman hialta hi. Ka hong kisa a innlam zuan a paimai ka tup lai in Thangpu note gelh register kal a ompen neukhahong dawk ka mu phut a, ka mangngilh man vele chikawm in ka lakhia a sim ka hon panta hi. Note maimai ding banglou tak in ana sau mahmah a, Lekhathawn di mah bang in ahon pansuk hi.

To, Sir TS

Ka min ahihleh Ginkhawmthang ahi a, kum 16 a upa ka hi. Ka pa chauh toh khosa ka hi ua, Sir, ka tanchin tawmchik hon hilh ka ut hi, hehpihtak in honna simsusak sak hamham in aw.Ka neulai apan a ka tup leh ka ut pen Doctor hih ahi, aziak ahihleh kapa mitdel ahi a, amah bang a vangsiatna thuakte panpih ka utziak ahi. Kum 5 mi kahihlai in ka nu'n ka pa chauh toh omding in ahon taisan hi (Pasal dang neihsan). Ka pa'n ahihtheihtawpin ittak in ahon enkol a, kilohna ding amuh bangbangte sem in kum 12 ka chin dong school te honkaisak in lohchinna ka muhtheihnang in niteng-zanteng in thu hoih leh la hoih hon hilh in ahon thumsak gige hi. Keimah ngei in leng lehkha sim nuam kasa a, lohchin a nikhat tei mikhat suah ding tuppen in kanei hi. Tua hang in school ah leng a siampawl in ka pang tou thei zel a, himahleh kum 12 ka chin kum (pawl 5 ka sinlai) in anasepna mun ah tangkhial kha in ka pa'n alu ahon tat kha hi. Tua in amit lampang sukha in khua a hon muchian thei kei hi. A kihihkhak nung kal thumna ahong chin in khua himhim a muthei ta kei, ka pa hon enkoltu pen hichimai ahong hihtak in nna bangmah semthei nawn lou a, tuaziak in ka nih ua nekding leh school a sen ding teng kei naupangchik lutung ah ahong kinga ta hi. Himahleh ka laukei, neu apan a nagum semmi ka hia, ka dam nak leh ka nih ua khosak na ding zaw sepsuah ka kingap mahmah hi. Vangphat huaitak in bazaar leh mitamna munte ah ice-cream zuak theina ding nna ka hon mu a, zing annek ma a news paper hawm a kiloh theihna ding ka mutel bok a, ka kipahna alian mahmah hi. Kal khat a ni nih school kai in adang teng kilohna hun in ka zang den hi. Ka poimoh tangpi uh leh ka school kaina a poimoh teng ka tumzou mahmah hi. Himahleh haksa ka sakpen bel school ka absent mun mahmah a absent fine atam ban ah zilna lam leng ka bah mahmah zawmah hi. Sun hun a nasepna ka gimtheih mahmah ziak leh zing thohbaih angaih ziak in ka deihbang in lehkha ka simthei kei a ka ke niam mahmah hi.

Ka theihtawp a duat in ka pa etkol ka sawm hi. A chang in lu na ahon sa mahmah sek a himahleh adamna ding a damdawi lei a sumsen ding a ut ngeikei hi. Ana in aphak chiang in a kho-ul in buak zoihzoih sek in a ling zungzung sek a, himahleh aman bel ka kiang ah, "Bawi, na lou ahi, bangmah chilou ka hi." Ahon chizel a, ka lungkham ding deih lou in na sa lou bang in apang teitei zel hi. ken lah na sa ahih dan theilua ka hihman in ka hehpih mahmah a, ka mittui apawt mun thei mahmah hi. A sau luat louh nang in kaitom mai ni aw sir, bangchichi hiam in bel school kaika sunzom thei zel a, Class IX sim thei ding ka hong hita hi. Zan khat tuh ka pa thum ging in ahon hih halha, "Toupa kou pata in bang hi hiam ka hihkhelh uh? Hichi khop a gentheihna ka tung uah ahong tun mai, en in ka naupan lai apan in ka hih theih khomkhom in na thu ka na zuizel a, haksatna bangteng thuak mah leng, ka phun kei hi. Toupa kei a di zaw ka kingaihtuah kei, himahleh ka tapa endih, kum 15 pha pan ahi a, a malam hun ka ngaihtuah chiang in ka lungkham mahmah hi. Bangkim hihthei na hi a, hon panpih thei na hi chih ka thei. Chi'n a mittui tak khe zoihzoih kawm in a thum hi. Ka pa thumna in tupguhna nasa tak ahon piak behlap hi.Hiai ni mah in I school uah ka hong ki admit a, monthly fee leh sen ding dang omte a sang mahmah chih ka thei, himahleh lochinna ding leh ka tup ka mualsuah nang in zilna hoih leh sinsakna hoih ka poimoh a, sum tamlou ka na kikhol man ban ah kilohnading hoih zaw mu in mi inn bawl in kiloh nak mahmah a, ka khosak na uh leng a dan a om mahmah hi. Himahleh school ka hong kai apan kha nih nung zek hipan in nikhat Mahajonte dawr van ding pua a ka va kiloh lai in ka am hong hai in khua phawk lou in ka puksuk a, ka hong halh khiak tak in damdawi inn sung ah lum ka na hi chih ka phawk khia hi. Huai kia hileh hoih lai ding hiven, tanchin lungkham huai tak in honna vaidawn zomah hi, KA KHUAK AH CANCER a om a, ahihdam na ding in surgery, radiotherapy leh chemotherapy bawl ngeingei a ngai chih ahon hilh uhi. Sum beizah ding ka pa'n a dot te a dawnna ka ngaikhe ngam kei, ka bil in a za ngam kei. Kou bang a hinkhua zang te a din sum huaizah zouzai suktuah zoh vual ahikei hi. Tuma kha bangzah hiam paisa apan in ka omdan ka taksa lamdang zeuhzeuh, ka luak phutphut te, ka kho muhna chiang lou te, leh paukhiak haksatna ka neih te hiai khuak cancer ka neih ziak ana hi chih ka hon theikhia hi. Hihtheih dangbangmah neilou ka hihman un ka pata ua kikawi in ka kap khe zoihzoih mai uhi.

Ka natna ziak in khe a pai natawm ahong haksa mahmah a, kiloh akuan genlouh school natawm ka kai thei nawn kei hi. April, May leh June kha fee kha ka pethei nawn kei a, Principal in tamvei hon ngaidam mun lota ahihman in July kha apan in school ka hong kai ding ahon phalsak nawn kei hi. School apat innlam zuan a ka pai in Biak-inn ah tailut in Pathian kiang ah mittui luang zoihzoih kawm in ka thum a, Pathian bang ka mohsa dek phial hi. Ahihziak in ka tung a thil tung te Pathian in kei ahon itziak a ahon tunsak ahi chih thei in leh kei a ding a thilhoih koih kholh nei ahi chih ka theih ziak in ka kipak hi. Sir, ka laithon na hon simsuak sak ziak in ka kipak hi, hiai thu na kiang ah ka hon genziak ahih leh, ka gentheilua ua, hon hehpih in hon panpih in ka chih ziak leh na hehpihna uh ka muh utziak a ka gelh ahikei. Himahleh kei bangbang a gentheihna thuak lou a school kai thei ka lawm ka classmate ten gentheihna ziak a school kai ut ngoihngoih leh le kai zoulou atam dan thei kawkawm a tupguhna nei ding a na fuih theih nang in kisuanglah kawm pipi a hon gelh ka hizaw hi.
GinkhawmthangClass IX, Roll no. 50

Laithon ka sim zoh in ka chau nokh a, ka mittui a luang zoihzoih a, Thangpu hichitel a genthei nana hi maw... himahleh na hausa hi, na tupguhna te, Pathian na lauhdan te ah kizil ding tam kamu khe petmah hi..... ka phun numnum a, phawkkhe guih in school register apan Thangpu address ka zong khia a, PaupuAuto in a omna venglam zuan in ka taikhe ta hi. A inn uh ka tun in tala ana kikhai genggong a, innveng te kiang ah a omna ka dot leh Damdawi inn ah kal thum vel paita in a ki admit uh chih ka theihkhia hi. Damdawi inn ah damlou veh hun ding a hun bikhiah a beitak man in a zing in school ah leave lazen in Thangpu dinmun ka va kankhia hi. Doctor ten ICU ah a om thu leh houpih theih louh ahih thu hon hilh ua, nasatak a ka nget nung in a mel tomchik a hon musakhamham uhi. Ka pai dek in doctor kiang ah ka mobile number pia in, hiai number ah atanchin hon hilh zel in aw chi'n ka paisan hi.

A zing in class IX students te Thangpu tanchin hehpihhuai takmai District Hospital ah a om thu ka hilh a, ka thugen a zak un kuapeuh a ngui mahmah un ka mu hi. Huai ni mah in doctor apan phone call ka sang a, Thangpu dinmun a hoihlouh thu leh a sou chauh et ahihthu ahon hilh hi. Kintak in Damdawi inn lamzuan in ka taitou a, damdawi inn ah ka school uniform uh silh school naupang khenkhat ka mu hi. Sir MS in ana hilh ziak in Thangpu tanchin thei a honghoh khawm ahi uhi.Doctor in school naupangte toh Thangpu ka muh theihnang uh phalna ahon pia a, a omna room ah ka valut uhi. Thangpu tuh gawng giugeu in lupna ah ana lum a, a pa'n a khut gawngtak mai tuh ana len tinten hi. Bawi, na pa hon paisan mai ding maw? Chi'n a mittui a luang khe zungzung a, pindan bouruak omdan kilamdang thei hileh kilawm tak in Thangpu in a khut ahon tangsak a, khua hon phawk abang mahmah hi. Ka mittui ka dangzou nawn kei, naupangte leng a omna mun chiat uah ana kidik seuhseuh uhi. Apa'n lamdang sak chitak in koulam ah hong kihei in, amit in khua amukei chih theih ngoihngoih kawm in a hon dak kual a, "Kuate na hi ua?" Chi'n nemtak in ahon dong hi. Ken "Pu aw, Thangpu te sinsakpa ka hi a, a school kaipih a lawmte toh Thangpu veh dia hong ka hi uh." Chi'n ka dawng hi. Tuaphet in Thangpu' pa a kidekzou nawn kei,"Bawi, na lawmten leng hon mangngilh lou uh ahi, hongthou inla na lawmte bek hong houpih sam ve maw, khat vei bek......." ka vek un a kisum zou omlou in ka kap vek uh ahipen mai, huchilai in Thangpu tuh thei leh theilou in a hong hak a, kei leh midang teng hon en in kipak ahi chih amel ah langsak kawm in haksa satak in a hong nui hi, a mit sing nawn in ataksa nusia in a mah it tu Pathian angsung zuan in akha apailiam ta hi.

Thangpu sih akipan in ka lungsim ah tup liantak ka neita hi. A kumnawn school ka lut nawn ua pan in ka table bul ah bawm khat farewell Box bangbang khat ka koih a, a min ding in Ginkhawmthang theihgige na ding in GKT chih ka gelh hi. Tua bawm ah niteng in kapocket money apan in sum ka neih dandan te ka sunglut zel hi. Tua bawm ka bawl apan kal thum nung in nikhat office ka lut leh lamdang sakna toh kidim in ka dak heihoi kha zozen hi. Staff tengteng in a table uah GKT chih kigelhna bawm a tung chiat ua, kastaff pihten hon nuih san hauhau zomah uhi. Class lak ka hon pan ua, class room ah ka lut leh blackboardbul ah GKT chih kigelhna box ana om nawn hi. Naupangte ka en a, mittui galpan gilgial kawm in ananui siusiau uhi. Class dang ah ka va pai nawn a, class chih in GKT box ana neivek uh chih ka va mu hi.Tuani apan in ka school uah naupangte leh staff ten ka pocket money kholkhawm te ua pan in kunteng in sinlai naupang nih leh thum, gentheina ziak a school kai zou loute school akaitheihna ding un ka thoh khawm zel uhi. Ginkhawmthang in a tupguhna ziak in a sihnung natawm in naupangte sinlai tamtak apia a, ana petou zel lai ding hi.

There's aboy inside the man who is my brother .... Oh! How I hate him.... and how I love him. But now............ I miss him so much!

~Beita~

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA