KA PU'N GOU KHAT HON NUTSIAT

By ~ Nasri Jona Tawmbing TxNâ 

PART~I 

Ka lutung ah a khut nga in, ka sam ah ahon zut henhen a, amel ah kei naupang mai a di'n leng a lungkham ahi chih haih vual louh in hong lang khia hi, "Boi, na kiang a nget ut leh hon thukha ut ka nei a, "Boi, ka thugen hoihtak in ana ngaikhia in aw, i pu-pa khang apat a pasalpha, gamvak mi ihihna uh tuni tan in ken ka zui lai a, ahih theih liai leh ka deihna bang in, nang leng na hon zuih ka deih ahi, tangtung sakthei nang kia om na hihmanin, nang khut a kinga ahi". Khinpi tunglam kawk in, "Boi, khinpi tung a i pu-pa khang a i gou kilat zel pen uh, ken tuni a nang khut a hon latkhiak ut ka hi, naupang mai himah lechin, ken lah sawt hon dampih nonlou di ka hih chiah", chi'n a hon pekhia hi....................!!!

Kum thum (3) ka hih in ka Pi leh ka Pu kiang ah ka giak pan a, ka pi leh ka pu damsung teng a kiang uah ka giak hi. Ka pu adia a tupa neihsun ka hih ziak in ka pu'n hon duat in a hon ngai mahmah hi. Ka Pu'n hon duat ahi chih ka theih man in, kei leng ka nu-le-pa sang mah in ka pi leh ka pu ka ngai zaw a, ka thil deih teng leng ka pu'n hon hihsak theih teng chu a hon hihsak vek zel hi. Huai mai hilou in ka min leng ka pu tap (phuah) a hih ziak leng a hi maithei, kum 70 a upa hi mah leh, a tupa kei a ding in chu tuailai thahatte mah bang in ka nget leh ka deihte hon hihsak ding in a che velvel thei hi.

Kei hon suangtute, ka Pu-pa tan ka thei a, huai nunglam a hon suangtute kuate hi hiam chih ka thei kei a, kuamah leng ka dong tuan kei hi. Himahleh, hon suangtute a pang in theihlouh vual louh in, gamvak a, sape'l ka lunglutna in, kei hon suangtute gam vakvak a, sape'l mi a hihdan uh chiangtak in hon theisak a, huai tuni tan in ka si-san ah kituh ahihman in haih vual louh in ka thei chiang mahmah hi.

Kum 7 mi ka hih in ka Pu natna thuak in, lupna ngak in hong damlou hi, ka pu natna ahih leh ka nu-le-pa'n leng bangmah a thei khezou kei ua, huai hunlai in Doctor chih leng om tuanlou ahihman in, thil thei deuhte kiang khong ah damdoi ding ka dong kual zel ua, gamlak a singnah, singgui, leh singhawngte leh khau-gui khong zang in, ka gintak dandan un ka enkol mai uhi. Ka pu natna ahih leh huai damdoite a hih damtheih a hih louhdan kei chauh in ka thei hi. A ziakbel ka Pu'n a sihdek in a natna hong hilh pan a, himahleh ka nu leh ka pate kiang a bangmah gen khelou dia a hon nget ziak in, ken leng tuni tan in, ka pu sihna thu ah ka ni leh ka pate kiang ah bangmah ka gen khe naikei hi.

Kum 1 vengveng damlou a lupna ngak a a om nung in, ka pu, ka it leh ngaih mahmah in hon mual-liam santa hi. Ka pu'n a sihdek kuan in a lupna kiang ah hon sam a, kei leng kintak in ka diang phei ngal hi. Ka pu lupna tung a si hia hing chih leng theih khen zohlouh khopa natna thuak a gim ka muh in ka lainat mahmah mai a, kei naupang kum 8 mi lel a di'n, ka pa sanga le ka ngaihzawk ka pu muh haksa ka sa petmah hi. Ka pi, ka nu, ka pa toh kou ka li (4) un ka pu lupna um kimvel in ka tu uh hi. Haksa sa kom pi pi in ka pu hong pau khia a, "Boi ka kiang ah hong pai dih, na kiang a thil khat gen-nop ka nei a, chi'n. Ka pu'n, "Boi na kiang a hon nutsiat di GOU bangmah lah ka nei kei a, hichia ka sih mai di zaw na tung a kisiamtan thei mahmah lou di ka hi. Ka Gou neihsun, na Pute apat a  Gou ka kipiak sawn zel pen uh tuni'n nang lak a hon piak khiak ut ka hi. Na pa kiang a piak ding himahleh, na pa zaw hon suangtute kuamah a suun kha kei a, gamvak leh gamnuai nuam sakna himhim a nei kei a, huai ziak in nang tu'n naupang mai himah le chi'n, na pute nung na hon zuih a, ka sulnung, pasalpha i hihna uh na hon tawpsak louh ding ahi aw Boi, " chikawm in, khinpi tawng a ameithal koih, gamsa tampi ana kaapna lading in hon sawl hi.

Kei leng kintak in khintung lam manawh in ka pai a, ka pa'n hon muh takin lamdang a sa mahmah a, "Boi bangdia huai na pu meithal lak sawm-mawk na hia oi? Chi'n hon dong a, ken leng ka pu hon sawl ahihdan ka gen pah hi. Ka pa lamdang sa in ka pu lupna lam ah hong paiphei pah ngal hi. Ka pu'n "Boi, hiai thau i pu-pa apan a i Gou neihsun uh ahi, ka tu-pa neihsun nahih ziak in na khut ah ka hon pekhia a, hoihtak in na kem dia, gamsa tampi na hon mat theih nang in, hiai thau kawi in la, ken ka hon vualzawl di" chi'n bangbang hiam gen in, a phun nimnim hi. (Bang gen ahia chih ka pa'n leng thei tuan kei.)

Ka pu hon deihdan mah in, gamvak leh sa chan khong Ka sisan a kituh ahih ziakin, gamnuai nuam ka sa petmah a; Kum 15 ka hih in, ka pu Gou hon nutsiat, ka Meithal ngeimai in, Sakhi tal ka kap pah ngal hi. Ka hun tamzaw gamnuai, gam-mang kawm ah ka zang bei, chi leng ka genkhial lawmlawm di'n ka ging kei. Kristian himah leng, biakinn kai a kikhop nang hun ka nei ngei kei a, khawlni(sunday) leh nilou kei a ding in a kibang vek a, gamvak ka utna a hong suah chiang in khawlni leh ni lou, sun leh zan leng gen lou in ka diangkhia khia mai hi. Lawm leh vualte toh vak khiat sang in keimah a vak nuam ka sa a, ka nu-le-pa'n leng, "hon oilou ahihman un, vuai tampi hon tai ta uhi. Himahleh kei mah a vakkhiak nuamsa zaw ka hihman in, a hon hilhna uh bangmah in ka ngai kei hi.

Ka khanvualte kei bang a sa kap thei kuamah om lou ahihman un, nungak te'n leng a hon kipahpih thei mahmah ua, himahleh nungak hel a pawt sang a gamvak nuam sa zaw ka hihman in, nungak lam in ka lungsim a khoih kha ngeikei a. Mite ngaih in, Ngaihzong khong neithei, tuailai lai hun zang himah leng ka lungsim ah gamvak leh sachan bak bangmah dang a om thei tuan kei hi.

Zankhat mumang lamdang tak ka hon nei mawk hi. Ka mang in, ka theih ngeilouh nungak khat in, hon houpih a, ka min a hon sam in, "zingchiang in, suangpi mual ah hong hoh lechin, sazuk tal kon pedi" chi'n a gam omdan tanpha in a hon musak mawk hi. Kei leng lamdang sa lua ka hih manin a sun nileng in ka mang ka ngaihtuah den a, nitaklam hong hih in, gamvak ka utna in hon se tuntun ahihman in, a nitak a ka mang leng thei pha nawnlou in, gamnuai lam manawh in ka Meithal toi in ka diangkhia hi.

Bang bang hiam ngaihtuah a ka pai zel lai in, ka gintak louh pi in, suangpimual ka na tung maimah hi. Suangpi mual a hoh sawm ka hi kei a, khotaw mual a suaklu gah sakhi in naknek lua ahihman a, chi a khotaw mual a suaklu kung chang a kuan sawm ka hi. Ni-lah tumdi hita ahihman in,  ki'k leng lawhsam a inn tungdi ka hi, chih ka kitheih ziak in malam manawh in ka paizel hi. Huchih lai in ka mang a nungak khat in a hon muhsak na mun ka va tung mawk a, khua in leng hon mial khum ahihman in, a kiang a tuaiteng gah chang ding in, tuaiteng kung omna lam ka zuan ngal hi.

Singkung lianpi khat ah  akaapi ah ka tuang a, sakhi hong pai dia ka gintak nalam nga in ka tu hi. Tuibuk muamdat hun dikhong ka tupan, chih in, ka nunglam ah thawm hong om hi, kei leng kinunghei in, ka nunglam ka enpah ngal hi. Himahleh bangmah ka mukei a, tutkik ka sawm laitak in, kuahiam khat ni hon sawn (push) mawk hi. Kiging manlou ka hihman in ka kia a, lamdang ka sa mahmah mai hi. Huchih lai in ka pu hon thuhilhna ka lungsim ah hong lang hi. Ka pu'n, "huchibang natuah ngeingei leh, sapi hong suakdi chih thei inla, himahleh thum (3) vei tan a na lunglelh louh di ahi, thum (3) vei sang a tamzaw ahihleh a kin lam a kihepkhiak san di ahi" chia hon hilh ka lungsim ah hong lang ngal hi.

Kei leng lunglel lou in ka kaltou nawn a, huchibang mah in, hon sawn (push) zel a, khatvei hon sawn nawn le chu ka pu gendan a innlam paisandi, chih lungsim a nei kawm in ka kaltou nawn hi. Ka kigin louh laitak in, sazuk tal, mam hinhen, a kii  bang mun 10 phial a kaa hileh kilawm khop a lian, ka taklam ah hong suak mawk hi. "Sakhi chang hi'ng a, bangziak a sazuk hong suak mawk ahi dia aw ! Kaapdi ka hi hia kaap lou di" chia ka kingaihtuah lai in, "sapi tuakkha kaap louh in koih mawk lou e", chih ka lungsim ah hong lang a, hoihtak a ngiim in, a taltang tak a kaap ding in ka kisa hi. Huchih laitak in, huihpi hi awmtak, hat tak a hong nung in, miihing Aw ka za hi. Ka Meithal ka lakkik dek laitak in, chil siatphak lek a nai hong tung ahihman in kaap ka sawm hi. Thau ka mekdek laitak in a tung ah ka mang a nungak ka muh ngeimai in hon nuihsan kawm in hon en a, amel hoihdan leh a nuih kawm a a biang sumkuak khong zanmial lak himahleh chiangtak in ka muthei mawk hi.

Lauhna leh lamdang sakna in hon pum mat ahih manin ka zuktal muh kapthei vual di ka hi nawnkei hi. Kintak a kumkhiak a innlam zuan a pai di, chi a ka kumkhiak lai tak in;  ka nungak muh hong paukhia hi.  "Tua na zuktal muh na deih chih kon thei, kei a ahia, na deih leh kon pe thei, himahleh kon piak ma'n thilkhat nawn chiam ngai ahi" hon chi a, ka manglam hia a taktak chih ngaihtuah thei ding ka lungsim leh ka taksa khol tengteng khawlvek hi'n ka thei hial hi. Bang hiam ka chiam di ? Amah dong ding in ka aw a suak khe zou kei. Ka kingaihtuah halh guih a, gamnuai a om ka hih lam ka kithei a, kintak in innlam zuan in ka paisan hi.

Lamdang sakna in ka dimlet a, thildang ngaihtuah thei ding in ka ngaihtuahna a kidaih zou mahmah kei. Ka ngaihtuahna tengteng a luahdim vek hi. Himahleh ka inkuante leh ka khanvualte lak ah bangmah ka gen nuam kei, a ziakbel zuau gen a hon chi thouthou di-uh chih ka theih ziak ahi. Ka niteng hunzat ngeina dan in, zingkal Dak 3:00 in ka thou nawn a, tawpsan theilou, ka sisan a kituh ahih ziak in gamnuai lam zuan in ka Meithal toh ka diang liam nawn hi.

Khua apat a gamla lou ka pai nung in(phalvak kuan hita) ka sak, lamsak ah vagik nupa zan-giak ka mu a, kaap di hia, kaap louh di ? Chia ka kingaihtuah lai in, ka pamlam ah thawmdag ka za nawn hi. Kintak in thawm omna lam ka en phei ngal hi. Chiang tak in zan-nitak a ka nungak muhmah ka mu nawn a, lamdang ka sa a, lauh di et in le ka en nawn kei, a ziak bel, ka manglam a ka muh kia hilou, a taktak a nihvei ka muhna ahih ziak ahi. Paizel hoih di hia, innlam a kik mai di ? chia ka kingaihtuah lai in, innlam a pai hoihzaw chi'n innlam zuan in lohsam in ka kik naw hi.

Inn ka tung in ka nu-le-pa kiang ah ka mumang apat, huai zingkal a ka thil muhdan tengteng ka hilh vek a, ka inkuante'n leng lamdang a sa mahmah uhi. Ka pa'n ahih leh, lamdang sakmel himhim apu kei, "hiai khong chu gamvakmi, pasal phate tuah mah aka hia, himahleh thil hoihlou na tung a ahong tungma in, Pathian kiang ah thumna kon neihsak dia, nang le kalkhat sung khong bek gamvak lou in inn ah na om maimai phot di" a hon chi hi. Ka pa thu oi in, kalkhat sung vengveng gamvak lou in, inn ah ka om top a, haksa ka sa in, kuapen ngai ka hia, chih leng theilou in ka lungleng thei mahmah hi. Gamvak lou a ka om maimai hang in, nitak chiah ka mang neihte theihsiam haksa ka sa thei petmah hi. Ka hinkhua a thil tung ngeilou, a khen chiah zi ka nei a, a khen chiah ngaihzawng ka nei, a khenchiang in houh inn thupi taktak khong ah ka na teng zel hi. Ka mangte ka pa kiang a ka gen chiang in, " mumang maimai" ahon chihsan zel zawmah hi.

Kal khat (1) sung vengveng gamnuai mulou a ka om nung in, gamvak ka utna in honse tu-n tu-n ahihman in, omdan ding leng ka thei zou kei hi. Nitaklam hong hih in, ka inkuante theihlouh kal in gamvak di'n ka Meithal toh ka kuan khia a, manawh nalam ding leng theilou a ka pai lai in, (a khaw min iim) khawkal gamla sim ka tung man hi. Huaikal lam ahih leh lamlianpi le pailou, khawkal lampi himahleh a lun lawmlawm kei hi. Lamkhang a pialkhia in zuanmuat gah taan, sakhi ka vachang hi. Sawtkuam tak ka tut nung in leng thawm zakdi himhim a omlouh man in, inn lam zuan in ka paikik hi.

Sau kuam tak ka pai nung in, kei lam manoh a mi hong pai ka galmuh a, "tu khomial nungnung a bang hih dia gamnuai lam zuan a pai ahi dia aw !" chi a ka kingaihtuah lai in ka kiang hong tung hi. Ken leng kua a ahih chih theilou in, "koilam pha di, bang hih di na hia ? "chi'n ka houpih masa hi. Aman ka dotna hon dawng pah a, "huai mun a hong kipan ka hia, mikhua a giah sang in chia, azan azan a pai sawm mai ka hi" chi'n hon dawng hi. "Nang kia maw ?  Numei-mei, tu nitak nungnung a nangkia a pai chihdan omkei, na khua-tan uh kon khak theih hial kei le le, khodai tanbek kong kha di " ka chi a; aman khak a ngaihlouh  dan leh a paipaina sa ahihdan gen mah leh, phatuam ngaihna, ka pu hon thuhilh nate, zuilou thei lou a ka kingaih man in, a nung ah paulou in ka zui hi.

Dak-kal khat (1) phial mahmah ka kizuih nung un leng ka kihoupih het kei ua, a tawp a tawp in, amah hong paukhia in, "hiai khanglak ahi ka khua uh, nang zaw hiaitan hon kha inla'n, na innlam uah ana kiksan mai aw!" a hon chi hi. Himahleh "hiai khang" a chihna mun a khua a omlam theilou ka hihman in, a khua tan uh vaphak ka utna hong suak mawk hi. "Na khua tan uh ka hong kha vanglak di" ka chih leh aman leng "na ut nakleh, poilou, tuzan ka inn uah, ka pa'n khaw mipite sa nek-khawmpih na (party) a neidek a, na-ut leh huai ah leng na hong tel thei di" a hon chi hi. Lampi apat saulou pai hi'n ka kithei, sun bangmai in hong vak a, ka mikhak le kuadang hilou in, nidang a ka na muhmuh sa mah ahi chih chiangtak in ka thei a, khopi thupi mahmah ah ka om chih leng ka kithei hi.

Khopi ka lut nung uh, sawtlou in , inn lianpi khat ka tung uhi. Gate lianpi ah security te uniform silh  hileh kilawm tak a minih chiang-tawi a ana ding ka mu hi. Numei nu'n a kiang uah bangbang hiam a gen nung in, inn sung ka lutta uh hi. Innsung a thupi in, mipi a tam mahmah mai ua, laasa toh, laam toh, zudawn pawl toh, kuamah kingaihsak bik omlou in, amau buai buai in a buai mahmah ua, numei nu'n a nu-le-pa kiang ah hon paipih a, kimeltheihna hiai bang in hon nei hi. "Hiai ahi ka gengen, tuni'n ka pawtna ah ka kituak kha ua, kei mah a ka pai di hon phal lou in hiai tan a hon kha a, eite lak a atel lem nasak uh kon ngen". A nu-le-pa'n leng hon kipahpih mahmah ua, ama room ah tawldam ding in hon thuailut hi.

A room a ka omlai un, ka kiang ah "na pu na pa khang a kon deih mahmah na hi ua, na pu leng vuaitam tak, koute lak a hong tel a, ka pasal di'n tam veipi ka na zawn ta hi. Himahleh na pu lungsim khauhtak, bang teng in khem mah le-ung , a nem thei tuankei a, atawp in kei leng thangpai lua ka hihman in, napu ka hamsiat a, natna lauhuai leh lamdang, mihing doctor te hihdam theihlouh in ka gawt a, na naupan lai in, na pu'n hon sihsan chih ka thei, huai leng koute gawtna ziak a si ahi" huai ziak in nang leng na pu bang a gawtna thuak na ut kei leh koute na hon belh a, kei lal tanu toh i kiteng ngai di ahi".

"Na pu-pa khang apat in ka mi ngaihnat zawng leh deih zawng na hi ua, na gamvakna ua na gamtat dante khong uh ka na enen sek hi. Na pute tangkha lou ka hihman in, ka lungkham thei mahmah a, himahleh  na pu suante lak a amah nungzui thei kuamah omlou chih ka thei in, hon hih buai louh a, hon tawpsan ka na sawm man hi. Himahleh ka nungzuite lak a khat in, nikhat a kholak vakna a ahon muh dan hon gen tak in, nang theihchiang ut in kong zawng ua, a tawp atawp in kon theichiang khong uhi".

"Ka hon deihna ziak uh ahihleh thildang ziak hilou in, na pute dungsun in, gamvak leh sakap thei tak na hia. Gamnuai a na khosak dan, ngakik helh sawm a suangpi na tawmkan dan khong. Kol sang pi pi lak a khaugui a na luai khiak dan khong kon muh chiang in, kithazou ka hon sa in hangsan ka hon sa thei mahmah mai a, vuaitampi nang muding a ka pawtkhiakna uh ahita. Tu in chu ut-in ut-lou hi lechin, bangmah suanlam na bawlthei nawn kei di" a hon chi hi.

"Ka thumang lechin vualzawlna chikim in ka hon vual zawl dia, lawhsapna himhim in nang ah mun a tang kei dia, gamsa na deihdeih na kaap dia, huaikia hilou in sum-le-pai, louma haigah, buh-le-bal bangkim in a hon lawi kei ding" a hon chi hi. Himahleh ken bel, tu a thupuukna bawlthei mai ka hih louh dan leh, hun sawtlou hon pe ding in ka ngen a, aman leng ka ngetna hon phalsak a, pai di  chi a ka dinkhiak leh mikhat kiang ah inntan motor a hong kha ding in sawl a, inntan motor in hong kha hi. Inn ka tung in ak-masa a khuangta hi  (zinglam dak 3:00 vel chihna ahih chu)..................!

PART~II

Nidanga ka hih gige ahih ziak in, zan sawt tak inn tunglou a, gamnuai a om himah leng ka inkuante'n lunghimohna himhim hon nei kei ua, (a hon taibol chiang un leng, "Pasal gamvak, Ni thum (3) tan a hong tung lou ka hih leh na hon ngaihtuah pan di-uh," chi a ka genzel ziak le a hi maithei) ihmut nang hun omlou ahihman in, tap-tung ah mei oi in ka tu hi. Ka taksa gimsim ahihman in, ka na lusu kha a, ka Nu zingthou in a hon phong a, "Zan-nitak koilam a vak na hia oi ? Bangmah hon pawlou maw"? Chi'n hon dong pah ngal hi. Bangmah thudang leng gen tuanlou in, lawhsam ka hihdan kia in ka dawng hi.

Ka lungsim ngaihtuahna, thildang in a luah thei mahmah kei a, huai zan a ka Nungak muh in ka kianga a thil gente kia ngaihtuah in ka hun-le-ni te ka zang bei hi. Gamvak ding in ka tha a om kei a, nek-le-dawn lam leng lung-gulhna himhim ka nei zou kei hi. "ka Pa kiang a ka thil tuahte hilh di ahi dia aw ! ", chi a lupna tung a ka kingaihtuah lai in, khuhthawm ka zak in hon halhsak guih a, thawm gin-na lam ka etphei leh ka Pa ka mu hi. Gen-nop nei ahi chih ka Pa mel ah haih vual louh a kilang ahihman in, ken leng ka pa kiang ah. "Pa bangthu om ahia ? Tu zan nung nung a ka kiang a non pai mawk"? Chi'n ka na dong pah hi.

Ka Pa'n "Boi, tulai na omdan diklou om hi'n ka thei a, midangte theih alah gen-nuam lou di na hihman in,  chi'n, midangte ihmut lai a hong hoh ka hi. Khakhat bang pha di hita, bangmah lah ne ngeilou chin a, zan alah ihmu gin-na lou china, nidang a, Ni lengleng a gamvak, tua lah gam lah vak ngeilou chin a, na taksa, na mel-le-puam le nidang bang zoulou ahi. Huaiziak in, bangmah iim neilou in hon hilh lechin, chi ka hi. Na gamvakna a banghiam diklou vatuak-kha hidia hon gingta ka hi". Hon chi a. Ka Pa kiang a bangmah genkhiak utlou ka hihman in, "bangmah lungkham nang omlou, ka taksa agim sim a, huaiziak hi, zingchiang a gamvak-khiak sawm ka hi" ch'in ka dawng hi. Huchi'n ka Pa'n leng ngaih phalou tak in hon paikhiak san nawn a. Kei leng ihmut sawm in, a thal, akhup, asi'k zawng in ka kilumlet den hi. Huhchih lai in ka na ihmu a, ka Nu meitawh ging in hon phawng a, kei leng kintak in lupna tung apat in ka thou khia hi.

Nidang teng a, kou inkuan a thou masapen ka hi gige a, mei ka tawh a, tuilum, singpi di ka suang a, huchia gamvak khe zel ka hia, himahleh ka Nu'n kha khat phial mahmah hon thohkhalhta ahihman in, ka Nu leng a ngaih apha nawn hetkei chih, ka zing thoukhia hon etdan in ka thei siam mai hi. Himahleh,  ka Nu'n bel bangmah huailam thu hon dong lou in, "Tulai gam na vak ngei nawn kei a, i sameh louhna le sawt lawta, i khintung khong u le, ei khintung di le bang nawn kei. Nidang a zaw khintung khong awng man ngelou hia ! " Chi'n gamvak dia hon deih hi omtak in hon en hi. "Gamvak di ka chihna zaw sawtta hi a ; tulai zaw, zingkar lam chia lah thawh haih gige ing a, nitaklam chia lah ka ut-tha suaklou zel a, tunitaklam zaw ka vavak-khe himhim di, chi'n, pangkhang lam ah maiphiat di'n ka pawtsan hi.

Ka Pi'n zankhat mang lamdang tak hon nei a, ka kiang ah "Zan-nitak ka mang in na Pu ka mu mawk a, ka lungkhong hon lengsak sim mawk veh aw. Na Pu hatlai a zaw i khintung khong uh sahou in lawi ngeilou hi a, na Pu'n a sihdek a ahon thukhahte khong mangngilhta na hidiam ah ! ", chih a gen laitak in, banghiam ngaihtuah khiat nei hileh kilawm in ka Pi hong om hi. Ken leng a thilgen lakloh lua ahih ziak in kintak in, "Bangchi e Pi"? Chin ka dong pah hi. "Ka mang ka thei khe guih a, Na pu'n Boipu gam ana vaksak nawn kei un, a tung a banghiam thil hoihlou a tung maa in, chia hon gen mawk a,  lamdang salua ka hi" chi'n hon gen hi. Ken bel "mumang khong bang enle lamdang taktak inei zel aka hia, mumang khong bang ka Pa'n le, "mumang mai mai" a chizel vele, "bangmah lungkham nang omkei Pipi, tuni, nitaklam chiah Mualkoi lam ah ka vavak dia, sa kon man dia, kapu hatlai a, i khintung uh sahou in lawi ngeilou na chih mah bang in, ken le ka lawisak nawn kei di" chia ka gen leh,  ka Pi leng kipahmel tak in hong nui khia hi. Himahleh ka pi in amumang agen pen in ka lungsim akam mahmah mai a, akhen chiang in a selam ka kipia a, akhen chian lah "mumang maimai " chi'n ngaihthah ka sawm sek a, himahleh tunai zek a ka thiltuahte ngaihtuah in ka pi mang dikdi'n ka gingta tlat hi.

Gamvak Utna himhim nei nawnlou ka hihman in, nitaklam anhuan huntan in leng inn ah ka om maimai lai hi. Ka Pi ka kiang a hong pai in, "boi na gamvak na a na ken di " chi'n tuibuk thol khat a dim in hon pia hi, "bang ngaihtuah na nei ahi dia aw, banghiam thilkhat in ka Pi dawi hai ahi dia aw, ahih kei leh gamlak sa lung-gulh lawta ahi dia aw !!" chi'n ka kingaituah den hi. Bangteng hileh ka inkuante lak a "gamvak di, chia genta ka hih chiah" chi'n, thazawi tak in ka meithal liangpuak in Mualkoi lam zuan in ka diang khe nawn napnap hi.

Ka sacha'n nang gamla lou ahihman in, amun ka tun in leng Ni a sang mahmah lai hi. Ken leng phavang ol-len lai ahih tawh, loulam a le, mihing thawm omlou di hi a, Sangal lou lut khong tuah khak leh chi'n, loulam ah ka paisuak a, lou ka tun in, Theham betkhiak bang mai in a daih in a dai di-de mai hi. Banghiam ka ngaihtuah chih ken le ka thei zou kei ! Loubuk a ka tut leh ka na lusu kha mawk hi. Ka khanlawh in Ni tumdi kawlbul ana tan eng sing-seng ka mu a, bangziak a diam ah ka lungleng in hong leng mawk a, Nitum di en a faifuk in laa ka sak hiauhiau leh, lougal gam-mang lak ah Ngalhon thom ging ka za hi, "Lou lutsawm Ngalhon hita'n teh, ama a chan ka sawmna lah ka lusuk khak ziak a, alut hun lapman nawn lou di ka hih chiah,  chi'n, loulai a sing ding khat ah a cha'n nang ka bawl a, ka bawlkhit in kei leng huai ah ka tu ngal hi.

Khua in leng honmui khum ngal ahihman in, vauzul lam en in, kiging tak in ka meithal tawh ka tu hi. A gal a Ngalhawnte thawm in hon naih zel ahihman in, hong lut haklou di ei ve, chi'n ka lunngsim a kipak gu mahmah hi. Huchih lai in ka gintak louh na lam, loukhung lam ah Ngalkhaat thawm ka za nawn a, koilam pen ngai poimoh zaw di ka hia ? Chia buai tak a ka kingaihtuah lai in. Loukhunglam ah Ngalkhaat hong lut petmah hi.

Huai Ngalkhaat ahihleh kum khat paita a Pasalpha mahmah khat Pu, Thongluai  in ana kapliam sa ahi a, himahleh man zolou in, mikhat in ana sihlawh hial hi . Pu, Thongluai in a gendan in, "Huchia gamnuai a Sakhi chang a ka tut lai in, ka gintak louh tak in ngalkhaat hong suak mawk hi. Kei leng kin-le-buang a kibawl rem in ka kap ngal hi. Himahleh kintak a kap ka hihman in ka ngiim hoih man kei a, a pheipi lak ah ka kaap kha hi, silou ahi chih thei mah leng,  gamla a taizawh ka gintak louh ziak in, pilvang tak in a nung ah ka suizui ngal hi. Himahleh ka gintak sang a sau zaw ana pai ziak in, a zing chiang a lawmte toh vasuithak di, chi'n ka paisan hi.

A zingchiang in ka lawmte 2 toh sanung sui di'n ka kuan thak nawn ua, a sisan leng hunkhop bua ahihman in haksa-lou chik in ka sui thei ua, himahleh gintak lou pi'n gamla atung zou zaw a, muzou nawnlou dia ka ki gaih ziak un, a ngalkhaat liam lam le ngaihtuah nawnlou in, munkhat ah ka khol uhi. Sawtlou ka khol nung un, awl a paikhia in, saliam nung leng sui nawnlou in, mahni utna lamlam ah vak kual ni hang in, chi'n kingak-khawm nang leng chiangtak in ka kihilh uhi. Huchia sawtlou ka kikhen nung un, ngalkhaat thawm hia, mihing thawm, chih theihkhen vual louh ka za a, dinkhawl zen in thawm ka ngaikhia hi. Theichiang theikei mah leng thawm hong suahna lam kin tak leh pilvang tak in ka naih zel a, a kiang nai ka tun'n in, saliam leh mihing kisual chih chiangtak in ka thei a, himahleh kuapen tawh kituak kha uh ahia, chih ka thei kei, pilvang ngai ahi chih ka thei a, huaiziak in pilvang thei bangpen in ka naih zel hi. Huchih laitak in ka hunpaisa teng a ka tuah khak ngeilouh, nidang chiale ka muh dia ka deih louh, ka mu hi. Ka lawmte, a naupang zawpen tawh ka ngalkhaat kapliam kisual ana himaimah hi. A saliam pen ahihleh ka mumai kei a, ka muh ahihleh ka lawmpa gilpi, ngawi teng teng lotkhia in munkhat ah ana lum hi. Himahleh saliam koi a om ahia chih ka theihlouh man in, ka lawmpa kiang leng ka tung pah ngamkei hi. Ka min (name) in ngaihtak in hong kisam a, ka saklam a ka lawm pa'n, ka sakaap liam amuhthu hon gal hilh a, ken leng kintak a hong pai suk ding in ka hilh hi.

Ka kiang hong tun in, "hiai ah ana duty in lan" chin ka lawmpa si hia hing chih leng theihlouh buaipih din a kiang ka naih ngal hi. A sisan pai khawl kei mahleh damsuah dia lamet huailou chih ka theih manin ka lawmpa kiang ah, "khualtai hia na ut, lawmpa, bangmah theilou kiang a om"? Chi'n ka dong hi, inlam a panpihtu di sap a ut ziak in, kei ka lawmpa kiang ah ka om a, amah innlam zuan in a paikhia hi. Theitawp suah in, a hinna humbit sawm mah leng ka hihtheihna in a daihlouh ziak in, ka lawmpa painung sawtlou in hon mual-liam san hi.

Huchia loukhung lam a ngalkhaat hong suak in kei lam hon manawh zel ahihman in, kiging tak in ka tu hi. Buhvui tung ah leng a nungzang, thukvum khong lang thei ahihman in, neu-selua chu hikei chih ka thei mai a, buh kal hong phu-awn dialdial a, "kapkhial nawn hauh kei di" chih ka kithei tak in, a taltang tak a ngim in ka pu hon gousiah, ka meithal ngeimai in a khatvei nang in sapi ka kaap hi, a taltang mahmah a kaapkha ka hihman in, laamkhat di khong lel a tai a, amun mahmah ah a si ngal hi. Sawt tai lou ahihman in kei leng singkung apat kumkhia in, pilvang kawm tak in ka naih a, maukeu khat a a sih leh sihlouh theih nang chia ka holh leh atatlouh ziak in, ngaihpha tak in, innlamte hilh din ka pai hi.

Phavang hun-nawp lai ahia, van leng a siang in, ak-si le kilang phik-phiak a, khapi leng gam-mang lak tanvak di khop in vak hiilhial hi. Zan leng sawt nailou ahihman in, kinlou hial in ka pai hi. Gam-mang lak ka lut dek in, thawmging ka za a, kua dang hilou in, vuaitam ka muh tak, leh ka na kipawlhpih hial Nungak Aw ahi chih chiangtak in ka thei, ka min in hon sam a, bangmah dang genlou ahihman in ka pai zel hi. Huchih laitak in, ka sak gam-mang kawm apat menchim ging hi awmtak in hong ging zawizawi a, "tu vuahzuk lai le hilou, bangchi dan a men khong hong chim mawk ai dia aw", chi'a menchim in hon vuk khak lau a tai ka sawm laitak in, ka ma ah, lampi khaktan zawng in singluang lianpi khat ana ki kham mawk hi. "ka kuan-lam in lah ka mu het kei a, bangchik kal a ana pukman ahia"? Chia kingaihtuah kawm in, singluang haksa tak in ka kaan thei vanglak hi.

Kho-ul kai zen a singluang ka kantan nung in thawm leng hong daita a, khawl tawldam kawm a, meitep ka bawl laitak in, sunlai bangmai in ka kim hong vak a, kei leng ka kiguih hial hi. Lamdang sa a ka et kualkual leh huai Nungak mah kei lam manawh in hong pai nawn hi. Kei bel khatvei ka muhna ahihlouh ziak in ka lau ut nawn kei hi. "Thildiklou om di ahi" chih thei in paikhiak sawm mah leng ka tat theih louh ziak in, munkhat en in ka tu maimah hi. Mitphiat kal louh in ka kiang hong tung in, a mel-le-puamte mihing toh kilamdanna himhim a om kei a, a mel hoihdan lah ka pian nung a ka mimuh tengteng le kuamah a phazou di om lou, huai kia hilou in, apian leng analh mahmah zawmah lai hi,"Zanlam nitak a ka thugen, ka dotnate, dawn-na na bawlta di maw ! Bangziak a gam kuankhe ngeilou na hia? Kon muhlouhna sawt lawtelta, na inn ua lah hong kihoh ngamlou a, na thupuukna non hilh theita diam ? " Chi'n hon gen hi. Ka sa huhut a, bangpen gen a, bangchia dawng di ka hia,  chi'n ka ngaihtuahna abuai mahmah hi. Himahleh melhoih ka sak na leh ka ngaihnatna lian law mahmah ta ahihman in, a heh khak ka lau mahmah thou hi. "Hehpih takin hon hihbuai non mahmah kei un, kei mihing ka hia, noute mihing le hilou tawh bangchi'n i kingai in i tengkhawm thei mahmah di-ua ? " Ka chi a. "Nidang chiah kimu non din hon paikhiak san a, kei leng innlam zuan in ka pai nawn a, buaina dang tuaklou in inn ka tung hi.

Inn ka tung in ka inkuante lak ah, ka sakaap thu ka hilh a, himahleh thildang bangmah ka hilh nuam kei hi, "tua-lah zan sawtta ahih chiah zingkal baihtak in na vaenthak mai di uh " ka pa'n hon chi a, lupna tung ka kidenna ngal a;  zankhang lai in ka mumang in hon halhsak guih hi. Ka ngaihtuah den a, "bangziak a mihing ahi kei chihlah thei ing a, a hon zotna uh lem ana sa maimah ka hia, kimu nawn le-ung ka mang a ka gen ana gingta taktak di adia aw ! " chih khong ka ngaihtuah hi. Ka mang in, huai nu mah in, "thupukna na bawlta chih kon thei a, huai nang mah paukam ngei a zak ka ut ziak a hong pai ka hi, sun a na Sangal kaap leng kei hon sawl ahia, ka hon zotna, lem salou a, na hon nial ahihleh huai nasakaap leng na tangkha kei di". Ahon chi a, kei leng khatveina sapi kaap ka hihchiah, a luang inn puaktun louh di ka ngaingam thei kei a, a hitak in chu mite'n pasalpha ka hihna thei semsem le uh chih ka deih ziak ahi. Mite lak ah thudik, ka thiltuahte gen leng lah kuaman hon gintak saklou di hi ua, chi'n, ka sangal kaap ka deihluat ziak in ka na Yes  mawk hi.

Ka mang a nungak nu hon zotna ka dawng chih zingkal tan in leng ka thei a, himahleh kisikna himhim ka nei kei. Amah melhoih ka sak ziak leh, sapi ka khatvei kaapna ahia, phur tak in ka lawmte toh loulam zuan in, Ngalkhaat pawdi'n ka kuan khia uhi. Amun ka tung ua, ka gintak sang in ana lian zaw tham a, kipahna  in ka dim a, lawmte'n leng a hon ngaisang uh chih ka theih a, "nawn kaap zelzel di aw" chi'n a deihsakna paukam khong kei a di'n zak anuam ngei mai.

Ka hun tamzaw gamnuai ah zang bei in, gamnuai ka utna leh ngaihnatna hong lian mahmah ahihman in, ka sungte khouhna leng bangmah in ka ngaikei hi. Himahleh ka vak-khiak tam leh sa kaaptam ka hihman in, ka sungte'n leng hon kipahpih mahmah uh hi'n ka thei hi. Ka hinkhua ah bel thildang kilamdanna himhim a omlam ka thei tuankei. Himahleh midangte'n, bang hon chi muh uh ahia chihbel ka thei kei.

Gamvak ka utna in hon siat chiang in, dainai khong ah ka vavak-khia a, dainai, gan tatphak na lellel khong ah, sakhi, khong ka vakaap zel a, kei leng vangpha kisa in ka kipak thei mahmah mai hi. Kei mah ah kiginlelh nang bangmah ka thei kei a, ngalkhaat ka kap zan a, ka mang a nungak ka muh ban, ka mu nawnkei a, ken leng ka lungsim ah "hon paisanta uh hi'n teh" chi'n ka kipak sawnsawn hi.

Huchia nikhat a gamsa 2/3 kaap chang khong nei ka hih chian ah, khotang mipite ngaihven ka lawh panta a, ka inkuante'n leng ka kiang ah, a ngaihphat louh thu khong uh hon gen zel ua. Himahleh kei mah lam ah kilamdan-na bangmah omlou ahihman in ka kingaikhok tuan kei hi. Himahleh ka lungsim a hon theisaktu khat om tlat in ka thei a, huai ka lungsim a hong om chiang in, kuamah khouh vual louh in gamvak ka ut tuntun zel a, ka vak nang lampi tan in, mumang lah hichiah lou, in hon theisaktu om hileh kilawm in, ka thei zel hi.

Ni 2 vengveng gam kuankhe lou a ka om nung in, sunkhat gamvak ka utna in hon pha nawn a, vuah lah zuzu ahih chiah, vuahzu nuai a kuankhiak dan omlou ahih chiah, chi'n tutphah tung ah ka lum a, ihmu dia ka kisak lai in, neu apat  a ka kikholhpih, ka lawmhoih mahmah Sangpu hong lut in hon phong a, kei leng "hong tu ou " chihtoh tutna tung ah ka tupah hi. "Lawm tulai khodung khovai ah na tanchin a kithang mahmah a, himahleh ken bel na gen ka zak kei leh gingta theilou ka hihman in, na kiang a dong dia hong ka hi", a hon chi hi. A thil gen theihsiamna chiang nei thou mah leng, "bang thu bang laa om ahia"? Chi'n ka dong nawn hi.

"A,,,,,,thil thupi lua zaw hikei, tulai sa na kaap theih dan lawmlawm, zan nitak a ka nungak helna a, inntekpa'n hon gen khe mawk a, ken huailam himhim ka na ngaihtuah kha kei na a, hon gen leh ka gintak na chiang om mawk ahi. Na lungsim loulam genkha ka hih leh hon ngaisiam mai in aw", chi'a pawtkhiak mai sawm in a tutna apat in hong ding khe mawk hi. "paisawm na maw ? Na thilgen bangmah ngaihmoh ka nei kei, a diktak in ken leng kiginlelhna ka nei", ka hun paisa a ka thiltuah tengteng leng ka genvek hi. "  Huchi ahihleh pilvang tak a na om hoih di eive maw, vuah le theu di abangta, ka vapai phot di", chi'n hon pawtsan a, kei leng gamvak di'n ka kisa nawn hi.............

PART ~III

Vuahzu nipnip nuai ah gamvak di'n ka meithal toh ka kuankhia a, "khaw-omdan in a zir bok a, tuni chu kilohching mahmah in teh" chih lungsim nei kawm in ka paizel hi. A lehlam ka ngaihtuah chiah, ka lawmpa Sangpu  thugen ka ngaihtuah khe zel a, sakaap ut thou mah leng lohsam a ki'k le poi sak louhna ka nei thou hi. Gamnuai ka lut nung in leng sa thom himhim zak di a om kei a, banghiam thilkhat in hon se tuntun hileh kilawm in ka om a; innlam a ki'k mai khong ut sim mah leng, kiik zen lou in, nikum a loutul ka tung hi.

Sawtkuam tak loutul buk a tu a, ka manawh nang lam thei lou a ka kingaihtuah lai in, "ni le sanglai thou hiven" chi'n lounawl luidung ka gamzuih suk mawk hi. Ka paipai leh luipi ka suak khia a, munkhat a ding a ka dak kualkual leh luipi gal lam apat in sakhi-tal tuisan nawinawi liau galkai din hong kisa ka mu hi. Kei leng hon muhkhak lau in muisu'm liah ah kintak in ka kibu a, a hong suahkhiak nang a ka gintak nalam ol ol in ka naih phei zel hi. Tui hat lua ahihman in sakhi in le hon liau galkai zou zoklou ahihman in, panmun ka deihthusam a rem in ka na kibawl man hi. "A hon leuh galkai ngeingei leh lui nawl  a hong tun chiang a, kising hul di hiven" chi'n, a kising hul sung a kaap man ngei ding in kiging tak in ka om hi.

Hon naih zel a, a hong suahkhiak nang leng ka theitheita hi. Ka meithal tang thun in, ka kam a, sakhi in leng luinawl piaunel lak a hong tung a, ka gintak bang ngeingei in a hong kising hul a, kei le kimansa a om ka hihman in kaap di'n ka kisa a, ka ngi'm a, mitkhap kal lek in, ka sakhi muh koi lam a mangman ahia !  chih ka thei kei, a kiang a suangpi leh muisum kunglou ngal muhdi himhim a omkei, lamdang salua ka hihman in, aki'm akiang en in ka dak kualkual maimah hi. Huchih laitak in ka sakhi muhna mun mah ah thil tang zualzual ka mu a, ka mit vai hia !  chi'n ka mit ka nuai a, ka et-thak lele bangmah muh chiang di omlou in, thil tang zualzual mah ka mu nawn hi.

Ka etna suan hetlou in, Kintak in ka naih phei zel a, amun chi't mahmah ka tu'n in, nidang a ka muhmuh sa Nungak mah ka mu nawn a, "hun hiaitan mulou a omta hi'ng a, hon paisanta hi'n teh ka chih lai a, amel munawn mawk ka hih ziak in lamdang ka sa petmah hi. Lamdang satak a ka et lai in,  kei lam hon en in, luidung teng ah kithon zuazua khop a ngaih in a hong nui a, nidang a anuih ging zak a nop theihtheih maizen toh, tutung a anuih ging ka zak in, lauhna in ka pumdim mawk hi.

Nui kawm in, ol ol in kei lam manoh in hong pai zel a "Nidang a hichibang a hon bawl ngeilou hi a, tua bang chidan hita ahia le ? Ka lauh nang a hon khem sawm ai ta di e !  Bangteng hileh, sapi liam leh sahang, dawi leh sikha le laulou ka Pu tupa ka hi kei ahia ? Hiai khong maimai ka lau maimai sin kei" ch'n, ka lungsim ka sukhauh a, "ka mang lam a amah lak a ka thuchiam ka tangtun zohlouh ziak a hon hihbuai sawm le hi maithei ahi. Bang teng hileh ka kiang hong tung phot leh" chi'n ling pepep kawm in, amah kia en in munkhat ah ka ding maimah hi. A diktak in, a nuih ging vuak ka zak in le lauh chih petmah in ka lau mawk hi.

Ka Pu tangval lai in, ka Pute tenna khua ah sahang gilou a la'ng mahmah mai a, ganvulh tengteng a keihlup vek nung in leng deihkhop mai lou in, khosung kholai teng ah, "kei Lal pen ka hi" chi bang mai in, a mei sautak pei leplep kawm in a vak sek hi. Tangval hangsan, thahat leh pasalphate'n leng lawh ngaihna theilou in, sahang gilou a hong lut chiang in, kibuk nang zong in buai thei mahmah mai uhi.
Amah ka Pu hon hilh dan in.....

Ganvulh tengteng keilum vekta ahihman in, a gilkial chiang in mihing nangawn keihlup sawm in, innnuai kawtawng leh ak-gi'l sung khong ah nek di zong in phe velvul hi. Nikhat tangau hong au a, "Naupang mang om, a zong dia, nungak tangval kuankhiak chiat di" chi'n hon gen hi. Bang chidan a Naupang mang mawk ahia ?  chi'n kintak in tangaupa kiang ah ka dong a. "zing an nekham, dai nai a sing paw dia kuan, tutan hong tunglou ahi" chi'n hon dawng hi. Ka lungsim ah "sahang gilou in tuah hita e, a guh leh a puansilh kan muhdi om ken teh" chi'n, a gamkuanna lam ka dong ngal hi.

A sing puakna, a genna lam uh, tangval hawn, ka lawmte mi thum (3) toh kin-le-buang in ka zuan ngal ua, neu lai a, papite thugen "sahang in, vok, bawng khong a tuah chiang in, mihingte'n anung a su'i theihlouh nang un, leilak a taalkaih mai lou in, a theih dandan un a vawk-ka'ng sek uh" chih khong ka lungsim ah hong lang a, a rem lailai ah, singkung khong a kal in, ka galdak zel ua, a tawp a tawp in, nahsawl thak mah mah kisekhawm ka mu hi. Kintak in nahsawlte ka paikhia a, ka et leh. Ka gintak bang ngeingei in, sahang gilou in, Numei naupang kei um in, a sa teng phial mahmah a nek nung, a guh tamlou, a taksa tamlou leh a puansilhte ka vamu uhi. Nahsawl a khuh na ziak ahihleh a ne-k nawn dia adeih ziak ahia, pilvang tak a buaipih in, ka puan tawite un ka tuam ua, ka tuam khit un, midangte ka sam khawm uhi.

Huaini apat in ka thang apai mahmah mai a, hiai gamsa maimai in mihing a keihlup ngam chih ka ngaihtuah a, sahang gilou thah dan di ngenta ka ngaihtuah hi. Himahleh ka Pate'n ka malaknate hon dang/dal  zel ua, ka ut bang in thil ka hih theikei hi. Numei naupang a keihlup pen deihkhop maidi ka sak lai un, a bul panpan chouh ana hi zawmah lai a, niteng phial in Naupang sahang keihlup thu zak di om gigeta hi. Khosung a pasalphate'n kicha'ng zel mah leh pilvang lua ahihman in, a kituak kha thei mahmah kei a, khotang mipi, naupang, numei lam leh atek lamte bang patau lawta ahih ziak un, mahni inn a giak ngamlou in, munkhat a khozang in kigiakkhawm a, pasalte'n a theih dandan ua sahang gilou mat sawm in a kibei hi.

Sahang lah kituak kha theilou, mihing lah niteng a kei lum gige ahihman in, val-upa leh khotang makaite kimukhawm in, khodang a galtai di'n thupukna hon bawl uhi. A zingching in khozang mipi in galtai di'n kipawkhia ua, himahleh kei bel sahang khat ziak a taisiat ka ut bilbel kei hi. Ka nu-le-pa'n khem chih petmah in hon khem mah le uh, ka ut tuan kei a, himahleh kei ziak in a galtai di-uh kikhel sak tuan kei uhi. Ka Pa kiang ah "Kei hong paitei lou di ka hihman in, na meithal (tua ka pu'n gou hon nutsiat pen) hon nutsiat inla, hiai sahang gilou ka thah ma i khua uh potsan lou di ka hi" ka chih leh, ka Pa'n a meithal hon pe phal hetkei a, "kuaman om teitei di'n hon sawl sam a, sahang laulou a, galtai utlou na hih leh, hiamhei bangmah zanglou in, na khut-tum in thah na sawm ke" chi'n hon dawng hi. Ka inkuante'n bel "sih ut na hi" a hon chi hial uhi.

Ka Pa lungsim ahihleh suangpi bangmai ahi chih ka thei a, a gensa chu a gensa himai. Bangchi zong teng in ngen mah leng hon phal lou di chih ka theih ziak in, midang lak a khelh di zong in kholai teng ah ka vial diang hi. Himahleh ka khua uah kei kia'n om leng sidi chih miteng in hon thei uh ahihman in, kuaman a meithalte uh khelh di aphal himhim kei ua. Kei leng beidong in innlam ah ka ki'k hi. Kou khua ahihleh inn 60 vel om ahia, khozang in galtai in, ka khokiang lam zuan in, aneu alian, amei apa, atek akhang in hong liamsan ua, khua ah kei kia'n ka om hi. Sahang gilou a di'n le inn 60 lak a innkhat a mihing om chu zonkhiak haksa lawmlawm din a gintak huai kei.

Nitak a hong hi a, khosung a keikia om ka hih manin, sahang gilou in le, kou innlam hon zuan pah din ka gingta a, kiging tak a om di chimah leng vanzat di bangmah ka nei kei a, tempong toh sahang gilou ana beidi'n chu, "sih ka ut" chi'n a kam bul ah va om le, huai toh kibang vel di'n ka ging. Lungsim buai tak a ka om lai in, " tem leh heipi bek ngai ahi " chi'n khintung lam ah heipi zong di'n ka kal tou hi. Heipi ka muhloh ziak in thildang tempong toh zatkhawm theih di dang ka zong hi. Huchih lai in khinpi tawng ah teipi khat ka mu a, kintak in ka dok-khe ngal hi. Ka etchiang a, a hiam nawnlouh ziak in, azan azan in suangtaat in ka taat hiam ngal hi. Mihing a keihlupsate nek di neilai ahi diam ah, huai zan in a hong lang het kei hi.

A zan nih na leng hong lut ka gintak lou ziak in, ka teipi toh, tempong toh, kiging tak kawm si in ka lum hi. Zanlai in ka khanglou a, thawm zak ka nei hi. Theih chiang sawm a ka ngaihkhiak leh, sahang gilou thawm mah ahi chih ka thei a, innnuai a hong lut ahi chih leng ka thei hi. Su-al/tuang (sual kichi khah, huai hunlai in maupek kiphah ahi) ka phenvang a, ka et leh, aman leng lauhna himhim neilou hileh kilawm in kei lam hon melh gegu hi. Ken leng lau thou mah leng, ka lauhna latsak ka ut kei a, teipi a khoh di chi leng lah, ka khoh ma a kihemkhe mandi chih ka thei a, amun a vanaih di chi leng lah, sih utlou a dia vanaih vual hilou  ahih chiah " a hon et tantan en di " chi'n innnuai lam ka en den hi. Sawt kuam tak ka ki- et-tuah nung un, aman le gamnuai lam zuan in hon paikhiak san a. " amah lauloute thei mahmah e " chi'n ka nui phaphalh hi.

Hapta khat vengveng ka om nung in le sahang gilou mel/thawm himhim zak/muh di a omlouh ziak in, " gamdang a hon paikhiak santa hi'n teh " chi'n, khomipite vahilh di'n ka kuan hi. Si dia hon gingta vek uh ahihman in, ka mel amuh un lamdang sa tak in hon en hehu mai uhi. A vek un hong kik ut kei mah le-uh a tamzaw thamte ka khua ua hong kikta uhi.

Lau a ling pepep kawm a amah lam ka etlai in, thil tengteng hong kikhek vek hi'n ka thei a, ka lauhnate thakhat thu in amang vek a, nidang a ka ngaihnat dan mah in ka ngaina thei nawn mawk hi. " Na ut ut hon ngen o " a hon chi a, himahleh bangmah ka gen kei, "deih lou maw, tu-le-ta, sum-le-pai, buh-le-balte hon pethei ka hi" hon chi nawn hi. "Huaite hon ngen leng bang ziak a hon pe di e"? Chi'n ka dong nawn hi. "ka gen gensa eivoi, kei hon ngaizawng lechi'n, kisik lou hial di na hi", chi'n khem theih chiteng in hon khem hi. A tawp in ken leng amah hoihsa a, ngaina ka hih chiah chi'n lem ka sa ta hi.

Hon paikhiak san maidi ka sak lai in, a inn ua pawt di'n ahon zawn zawmah a, kei a dia nial vual hilou ahihman in thumang tak in, a inn ua hoh dia a hon zotna rem ka sa ta hi. Amah toh ka kimuh chiang in, ka omdan a lamdang vek zel mawk hi. Saulou ka painung un lampi lian ka suak khia ua, himahleh ahidi mah in ka ngaithei mawk hi. Lamlian ah Motor a hon ngak pih ah, car nalh deuhmai khat hong tai a, a inn kel kong uah hon tailut pih a, innsung ka lut ua, innsung ah mi tamlou leh anu leh apate ana om uhi. Khatvei ka muhsa ahihman in ka thei ngal a, amau leng kigen ngailou in hon thei ua, hon kipahpih siam mahmah zawmah lai uhi.

Inn nuam leh thupi mahmah ahia. Tukverh ah dak in, enkual vel leng lah khopi athupi mahmah mai a, anuam in a khiaklah huai ka sa gu mahmah hi. Nek ding thil chi tuamtuam a hon pia ua, alimdan leng a tuam mahmah. Chikmah a ka ne'k, ka dawn ngei louh ahih ziak le a himaithei, vah tak a ne a, dawn a ka om nung un, "innlam pai ka ut" chi'n a kiang ah ka ngen a, inkong ka pawtkhiak leh zing nisuak di in kongbul ana tan eng singseng hi. "Hiai a inn tan uh na vakha di aw" chi'n mikhat a sawl a, himahleh kei ka ut bilbel kei a, kei mah in, innlam zuan in, ka pai hi.

Saulou ka pai nung in, lamtangpi ka suak khia a, kin hetlou in ka pai hi. Huchia ka pai lai in, lamsak loupa kawm a hong ging a, ka et-touh leh sakhi tuai hoih mahmah khat ka mu nawn hi. Huchia ki entuah a ka om nung ua leng taisiat sawmlou ahihman in, ka meithal tang ka thun a, atal tang tak ah ka kaap hi. Kei lam ah hong kipek suk a, lampi ah khol in, sawtlou nung in a sipah ngal hi. Kolzalpi a kuah dia lah liandeuh ahihman in, gamkhau ka satkhawm a, huchi'n bag kuahdan in inntan ka kuah tung hi.

Hun hong pai zel a. Kei mah kizephok ka hi hia,  chih ka thei kei, ka innkuante leh midangte' hon etdan nidang bang ka sa nawn kei a, kipuang khiak hial bang ka ut sek hi. Himahleh, kuamah a dia poi ahihlam ka theih louh ziak in, kei mah ka kisiamtan a, genkhe lou in ka om nilouh hi. Ka hun tamzaw huai Nungak tawh ka zang ua, kingaihzawng kia deihkhop lou in, kiteng ding hial hon sawmta hi. Kiten hial ka ut kei a, "utlou" chi'n gen leng lah, ka tung a a thangpaih ka lau zel hi. Aziak bel vualzawlna tampi, buh-le-baal, sum-le-pai, leh thildang tuamtuam ah, nidang sang in ma-ka sawn ua, ahih ziak in, lungsim gu'k anuam thei tuan kei a, kiteng dia hon zotna leng, kingaihtuahna hun honpe di'n ka ngen hi.

A gu'k a paikhiaksan theihnang lampi ka zong a, himahleh, paikhiak san di'n, kei mahmah in le ngailua ka hih chiah, nikhat a nihvei bek mulou a om theilou zawmah, ka lungsim a buai mahmah mai hi. Zankhat lupna tung ah kei mah in ka kingaihtuah a, "ka thilhih diklou ahi chih bel kuamah haihvual ahi kei. Hiai dan a ka om zel leh den chiah a thuaktu di keimah thou ka hi a, huaisang in, tu ahunlai in tawpsan leng kei a di'n ahoih zaw di" himahleh tawpsan di'n bang pen ka hih hoih di ahia" chih in ka lungsim hon hih buai mahmah mai hi.

Ka innkuante'n nek-le-dawn ding a bawl himhim uh, ka duh kei a, nungak nu'n ka gilkial hun in, nekdi lim taktak a hon pesak a, huaite lim tak in ka ne in ka dawn zel hi. Ka omdante ka pa'n hoihtak a hon enkhe gige chih bel ka thei a, himahleh hih di dan tuan bangmah ka thei kei. Nikhat a  nungak nu leng a hong pawt a, tukverh ah a gu'k in a hong lut a, lupna a ka omkhawm lai uh,  ka pa'n hong man khia hi. "Nang kia lah na om a, bangdia thu mu-mal lou pipi gen a paupau na hia, kua ahia na houpih"? Chi'n aw ham tak mai in hong pau gugu hi.

Kipuan khiak nang hun remchang ahi chih thei in, sih leh sih, dam leh dam in ka omdan tengteng ka gen khevek hi. Huaithu azak in ka pa khawphok lou in apuk a, ka nu kintak in ka sam a, ka hihtheih bangbang a ka buaipih nung un, ka pa hong halh thei vanglak a, ka nu kiang ah, "saptuam Upa khat sam ding in a sawl hi. Ka nu misap, Saptuam Upa pa hong tung in, "hiaipa thumsak ngai ahi" chi'n ka omdan tengteng genkhe vek hi. Upa pa'n thumsakna hon neih khit in, "khanawn chiah i saptuam ah Gospel crusade om dek a, huai hun ah suanlam bangmah bawl lou a na hong telsak ngeingei di-uh ahi" a chi hi.

A gu'k in ka kipak a, lehlam ka ngaituah chiah lauhna'n ka dim hi. Gospel Crusade a tel di ka hih lam nungaknu'n leng thei ahihman in, khemna chiteng in hon khem hi. (Gospel Crusade a ka lut dek chih a theih apat a, ka lut maa, ahon khemna le gelhdi tampi om, ahih ziak in, gen vek dah mai di) . Ahih ziak in, "kei thu hilou ahi. Ka pa'n lut dia hon sawl ziak a lut dek ka hi. Hun hiaitan ka nu leh ka pa thu mang lou in, kei ut dan in ka na omta a, huaiziak mah a nang toh leng ana kizawl kha i hi. Tu'n zaw ka nu-le-pa thu nial lou in, amau deihdan a ka om hunta ahi. Hehpih tak in hon theisiam mai aw" ka chih leh, ka thu na mang kei leh, na tung a vualzawlna ka hon piaksa tengteng ka lak-kiik vek di, chi'n a hon vau hi, "kei hon phatsan a na om leh, nuamsa tak a hing tuan lou di na hi" chi'n hon paikhiak san hi.

Beita.

 ©Siamsinna leh Vakiangbu