KHOVEL IN HON PAIKHENG..

By~Gin Muanlal

Mibang a khopi ana piang a khopi a na khosa a nu leh pa siamna sangtak nei leh neih leh lam kichingtakte ta hih ut tuntun sam lengle Singtang khua a, " A AW B CH " lel leeng simtheiloute ta ding in ka hong piangkhia hi. Khotheihma khawng in tuh ka nu leh ka a sang a theizaw banah hatzaw om ding in ka na koih khol kei maithei a,  himahleh khotheih nung a mite neih leh lam eng vungvung a om hun in tuh mi neizoute tate ki engthei mahmah hi. Ahihziak in aneizoute ta vahih ding bel ki utsam lou a 'ka nu leh pate na pil a na hausa hile uh' chih ki ut thei mahmah hi.

Kitangval sak hun mahmah a kihih hun in nu leh pa sitna hikei mahleh duhthusam tak in tuh lawm leh gualte neih bang hon neisak zou hisam le uh chih ki ut theilua hi. Ahihziak in i hong piching a,  khonung ngaihtuah chiang in huaihun a ngaihtuahnate haihuai sak a om in  nu leh pate laipilna na nei hetlou te'n amau mah experiences a atheih uh hon na thuhilhte uh zuihkhaklouh kisiik huai thethup zel hi. Khovel pilna a mitung a leng na hikei mah le uh,  nu leh pate'n atate a thuhilhna uh khovel pilna sang mah a na pilhuai zaw ahihdan kikhonung theih phiing hi. Hon suangtu in ei adia hoih a atheih a hon hilhte mah uh hoihlua ana hi a zuihluat ding mah ahi hi.

I gensawmte genkha nailou in simtute nin ding khop i gelhkhe kha a thupi ah lut maini...

Singtang lou kia neekzonna leh buhlei a piang Malta leh Sipi zuak a deihdong leite ana kihihman in khosung a kuahiam in thiltuam deuh hon neihchiang in ki eng thei mahmah hi. Upa kihi keimahleh khovel paihatziak in neulai hun toh tuhun kikhai petmah hi.
Ahun chiah theikei mah leng Pyjama khekol apang a strip nih kibelhte hong kithang a  lawmte pate khualzin munte'n hon neih souhsouh ua hon leisak zoulou ding hisam keimah le uh,  zinkhe ngeilou ahihman un lawmte a a luihun in leng kinei kha nailou hi. Aguk tak in kideihgoh thei mahmah mai hi.. Kum khat hial lawmte'n a teen nung un,  kumtawp a ute Phai a om kiang pha dia hon hohpih un hon leisak ua kipak in a teenkal kingaklah mahleh lawmte'n ateen khakna uh sawtlua ahihman in thupi sa nawnlou uhi. Ei pyjama thak nei a i kipah mahmah lai in,  Kungfu stick leh Kungfu shoe hong thang man a lawmte'n tuh aneipah souhsouh uhi. Kungfu shoes ahihleh unau Burma lamte'n khosung a hong zuak uh ahihman in neihpah thei hizeenpi in neu apat a milak a thilthak toh kilahkhiat ding zum ka na hihman in leh khedap bulh ka utlouh ziak a hoih salua a kapzen a ka demand khedap mantampi Dimapur a ka leisak teitei bulhlouh a ka koihsiat ziak in deih ka chihlouh in hon leisak ngamkei ua,  azuakte paikhit nung a lawmte'n hon bulh khiat uleh ka khonung deihthak lua hi. Himahleh hong zuakte kumkhat a 4vei kaan hong hohlou uh ahihman in lawmte bulhsiatma kinei khalou zel hi. Huaikia hileh hoih ding hi a lawmte'n atung ua u nei ua , a Kungfu stick ding uh bawlsak ua,  ken huchia hon bawlsak thei ding neilou ka hihman in ka neikha kei hi. Singtang khua atuh a guiding chain bangle kimulou ahihchia mawk neihzoh na hilou ana hi. Lamka a ute veh a ka hoh un tuh Chain tamkhop ka pua a lawmte a bawlsa ka pa ensak in ahon bawlsak a,  himahleh lawmte'n na ningta uh ahihman un tawinawnlou ua,  eikia a vatawi hong nuamtuan hetlou zel hi.

Khosung ah Tape Recorder hong om a , i zahkaipi toh vangai dia a inn ua vahoh chia tu manlou a hon off zel uh kituak munsim ahihman in mahni in kineizou leh chih ki ut petmah a , zaan sawt pipi tape recorder neih utziak a duh thusam saam in zantampi kizang bei hi. Huchih kawmkaal ah  lawmte khenkhat a ute uh Sepaih pang suty te'n hon pua ua anaute uh (kou khanvualte) kipahna din a tawikhesak zel uhi. Huai chiang in a u in amah adia apuak kihisak a ki eng petmah in 'kei le ka ute sepaih pang om leh' chih kia kingaihtuah hi. Ahitak a tuh bazar khawng a valeizou mawk dia kikoih hetlou  ana kihi dan ahi. Tape recorder deihna in kei kia leeng hilou in  khosung hon zel suak a hingei ding a,  Lawmte ute Labour pangte'n aloh uh khol in alei souhsouh ua  Tape deihluat ziak in Skul kai sang in Labour in kipang leh chihkhawng kilunglut petmah hi. Ute sepaih pang ding lah omlou baan ah Labour pang ding kineilou ahihman in Tape recorder bel kinei khalou hi. Ahihziak in Lamka a skul kailai in om nate'n lian petmah khat a nei ua,  ngaih ding cassette tamkei mahleh a om sun, " Mol lepding na hitam Chavang ahsi..." chih om na Chavang ahsi leh Lengtong paunou a 'Melmuh chiilpan sinlai a tham...' chih cassette te kingaingai mai a atawp in kham in ka khamthoh zezen a huai late agal a ka zaak leh leeng luaksuah huai ka sa zezen hi. Lawmte hihlouh Lakham chuh kihi veve...

Lawmte khonung delhlouhna khat keleu ka neih tuh, Ka Usuangthang Lungthul a om sepaih pang hong suty apai ding in hong tawn a ka nu'n "nong suty nawn chiang in Sana khat hon puak in" chia a vaikhak huai kamkhat kivaikhakna kumkhat vingveng remind nawn hetlouh mangngilh lou a hong suty nawn a hon puak ka bulh kha hi. Bulhtung in tuh khutbang a gik luahluah zezen a,  kineisak ut hikhol kei lele khut kikoih maimai thei khol lou hi. Cheng 250/350 man HMT hiam ahi a,  zing dakguk in Chabi ka pezel hi. Ninih kizom a Chabi ipiak mangngilh letuh na paikual nawn hetlou a,  khawl dide mai eive.. Kua peuh aneu alian in "koita na Sana kon en" hon chih zel bang utuh nuam mahmah eive.. :-)

Pawl 4 sindin ka u EBC worker, GBC a training lellai kiang ah ka nau toh ka hong kuan uhi. Huai hunlai in ka u in vaidangka 750 hiam aloh a inn luahman toh atate mi 2 skul kai toh ka om uhi. Anntang kg a cheng 6 khawng ahi a khakhat a kg 70 bang kigai ahihman in kidaihlou chih haihvual ahikei hi. Bazar meh leichih a vang khopmai.. Ahih ziak n leilouh theihlouh Dal etc te dawr a batlak in kikhosa hamham hi. Huansung a om mehtheih liaisiah ateh tampi a omlam kimulou hi. Kumkim lai a uniform leizou kihilou ahih ziakin khekol tawkeek kithuap in zumna dan ale kingailou in kiteeng hi. A lamdang mahmah bel ka uloh 750 hi a,  sawm a khat lakkhiak a 675 om a,  anntang 70kgsx6=420 hipah 675-420 = 255 kia val.. meh leina leh kou mi 4 skul kai ka u toh mi nga skul kai van poimoh pentui, pencil, notebook etc te koi apan a  chih ka hisap khezou kei hi. Monthly fee bel piak nase omlou a kiba in kumtawp skul kailouh kha 2 loh a ka u in nadin zel himai hi. Hiai ka hon genna ahihleh Pathian Nnasemte Pathian in lamdang tak a panpih ahihdan na expirience lua ka hihman ahi hi. Huchitak a genthei a khosa a huansung a sapthei guizaam in tehpi paw manlou a lohkhiat hizel mahleh innsung lungmuanna in kidim veve mawk hi. Sa duhlou kihilou napi in khakhat a sa khatvei leeng mehlouh hun a tamzaw himahleh sa sese lou in meh khatpeuh meh in ann kamlim mahmah a,  ann hailua a khakhat adia anntang batlaaksa khamzohlouh hun tam lehlam hi. Huchia khamdia koihsa kham zohlouh chiang in batnasa dawr a vanget beh ding ngaplouh ziak in cycle a anntang zuak hindu kulmut meiteite'n hon basak zel uhi. Khat veivei batlak zelnate mood off ni hiam leh abuai deuh chiang ua hon batsak utlouh chiang un den a Hindu i chihte'n hon basak zel ua a Nnasemtu gilkial ding ann pedin Pathian in Hindute hon zang zel ahilou theikei hi. Muang in muang kei leng le Pathian in a mite hon taisan ngeilou chih theichiantu khat ka hilou theikei hi.

Huchih hun in Jeans Jacket a hong kithang nawn geet a,  nalh kisa mahmah sam hi. Ahihziak in silh kha dia kinep phaakbel a hikei peuhmah hi. Mite'n le nalhsa uh a hingei ding a sawtpi mahmah kithang in athan zoh kum nih nung in kisilh khapan vanglak hi. Huaizoh in Leather Jacket hong thang nawn leuleu a,  leizoh dia kikoihlou ahihziak in deihluatna leeng kineilou a,  college kai a scholarship muh nung in bel khat ka lei khe thouthou hi..ahihziak in unau kuate hiam in naak silh lua uh adiam,  amau kipiak bawlse bang a kisilh ut khawl nawnlou zel hi....

Pawl bangzah ka hih uhiam in kumtawp exam na ding nai mahmah ta a picnic chihkhawng kingaithupi mahmah ahihziak in exam zoh chia Khuga Dam a class picnic neih kon sawm uhi. Huai hunlai a picnic chih khawng upa lamte'n hoihlua salou ahihman un nute phallouh khak ding lau toh sum ngen ngam ding kitamlou ahihziak in summuh ding dan kikum in milou a buhvua/buhsaatna ding zon ding lem kon sa uhi. A zong theithei in kizong ahingei a lawmte numei khat in mikhat na houpih hi. Kou leeng muh dandan sem a kiloh khe himhim ding tup ahih chia lemthei ngei dia gingta in ani hon fix uhi. Ani theikhial hiam in ka kuan theikei ua huaitak in sepna dingte'n a inn ua vakan in vanoh bawl zek uh hihtuak hi. Apa (kilohna ding zongnu pa) vanoh uh adiam chimoh kisa in skul a hong pai in ka Sir uh khat class  lalai leeng dong selou a hong lut in "(atanu min gen in) buhsat a kiloh ding chi a..bangchi na hi ua.." hong chikhe lualua mawk hi. Sir te theih ding lau a kiguk hih petmah hinapi ka selguk thugil uh a hon puakzak sak hi. A vangphat huai mahmah tuh ka Sir uh chihnuam mahmah Meiteite khat omlai a hikha a,  ka suakta uhi. Sir OP in le "sir KS  omlai hile zaw..." chi in vangpha hon sa in a mit a sat zatzat zezen hi. Exam ma study leave sung in Ngathal a Luseite buh ka vasat ua Nnasem ngeilou ngen kihi ahihman in lungtun huai hetlou in ka mu uhi. Kisuanglah deuh in makai deuh mi bangzah hiam in kisuanlah thu ka vagen ua inntekpa lungsim piching mahmah in busaat siangloulam gen a neilou in nu le pate sawklou a kiloh a picnic ka sawm uh hon kipahpih thu hon genpih zaw hi.

A zahkai pen leh a kamtawm pen himahleng bang hon muanpih uh adiam lawmte'n a sumkem leh a asaipipen in hon zang ua,  Bungmual leh Pearsonmun a om mi bangzah hiamte Salei ding in ka kisep uhi. Tup dan a voksa leh Bawngsa kikim a lei ding chih himahleh,  zing dak 3 a kuan in sagoute sang in salane ka tung baihzaw uhi. Ahihziak in voksa ka tang zoukei lai ua,  a emlai nagawn uh mikhaamsa ngen ahitel hi. Ka kholuite uh sagou a omziak in hehpihna mark in kg2 hon pe hamham a Bawngsa neloute ading chi in ka kipak veve uhi. Lawmte khenkhat in tuh sum kihau ahihchia a dawn ding leeng leini uh achi ua,  himahleh kei utdan ahihlouh toh numeite adia nuamlou ding leh minsiat ding lauh ziak in kuaman dawnlou ding chi in ka pang a himahleh lawmpa MTungnung in kuamah theihlouh in ka dawn guna ding uh half khat man ding bek hon eukhia in chia hon chih teitei ziak in " ann neekma leh numeite ma a na dawn louh ding uh" chi in pawlpi fund ka eukhiat mai hi. Hon zahtak ding a gingta loulua himahleng ann neekma khoihlou bilbel in ka pailam un Dam leh Singngat lampi kal ah adawn ua...zu neichia ki chapou sakkawm tak a genkhia adiam mitamlua in kamkhat khat a dawn uleh bei achi ua,  ann neekma in dawn le ule poitham hetlou ding dan ana hi leltak hi...

Tuhun in Lamka apat Khuga Dam gamla mahmah bang mahleh ka picnic ni un khe in ka kuan ua, Saikal neite saikal a tai in amun ah hon na ngak uhi. Huai hunlai a lawmte Mata a pat skul hong kaite leng khe mah a hon pai uh hin ka thei hi.
Singtang khua apan Lamka a skul kai chi in khosung mite ngaihsang kihi chu kihi sam,  eile i khopi neihsun uh Lamka a om i hihchia kideih huntawk kihi adiam pautuam zangte bang thupi kisa hetlou hi. A diak in Vaite khawng leh Meiteite khawng mi ale kimulou in eipau theiloute bang kibiang bet ut mai hi. Khovel dang om ahichih theilou kihi kei mahleh Lamka le hun kisa mahmah phenphan hi. Huaikia le hile zaw adan om ding hi a,  unau Luseite bang le amau pau azat chiang bang ua na kiheh in Paite pauthei lou maw kichi gega ut mai hi. Eimi dawr kai atam law kei na a ki om souhsouh thou mahleh customer satisfaction poimoh ahihdan a theihlouh ziak un hisim geugau uh a,  vanlei ding neih chiang bang in, hon welcome hoih Vaite kidawr ut zaw naak hi. Khonung ngaihtuah in Vaite phungvuh kibang sim mah leh "na deih kei leh leikoh....a leilou ding in non subuai lel" khawng hon chi zialzial te sang a i pu ipate'n  " kamsiam in siallei a sang" chia ana gen uh zui a "ka pu leilou di hilele en himhim ve" chia kamsia a hon houpih loute mah nuam kisa zaw hi. Khatvei bang tuh "Nalei taktak sin ahia...nalei kei di le zaw ka la ha peihkei"  hon na chi a,  rejected deu khawng na hikha leh kilakhe sakleh lei ngai teitei ding bang ahih chia a oppisite a Vaite dawr ah kamsiam tuaktak in ka valei a a dawr kong uh ka tot leh hon na mu a "ka lei di na chi kei a...Vaite na va dawr daih a..."  hon na chi a,  tuhun bang a maingal deuh hi leng ka gen ut atam mahmah hi. Huaihun in bel zahkaina tengteng kipua ahihchia gen ngamlou in ka paisan mai hi.

Nopna khat atuh eipau mahmah a dawr kaitheih leh ut ut i gen leh a theilou kuamah omlou ahihman in anuam lua hi. Huaiziak in paudang himhim theih kisawm vetlou a, buchin louhna in leeng kineilou hi. Sau kingaihtuah lou tuh hipeetmah ding hiven. Eipau kia theih leeng hun kisalua in vaipau thei leh meitei pau thei a zang munte bang mahnipau ngainalou leh zahpih a koih in'  ki iplah mahmah hi. Huchi in si le nam in pawl X ka hon pass khesam a atunglam a ka gen ka u in training zou a asepna eilamte theihdan leh Mikir gam a a om man un College kai ding in huailam ka zuan hi. Pausiamsa tute khat ka zui a thilteng aman saivek ahihman in buaihuai hetlou hi. Bus ah ka hong tuang ua, Phai ka hong tung ua amah kuva haidia akum kal un, Meiteite khat hong lut thak khat in a ka lawmpa tutna kawk in bang hiam agen a agen theilou leh dawnna ding leng theilou in bilngong mah bang in window pua ka etsan mai hi. Huailaitak in ka tutpihpa hong lut a,  kei tutna ahi chi hidin ka gingta a,  meiteipa apaikhia hi. Huainung tuh mi hon houpih khak ding lau in ihmutsuak lou pipi ihmu lem ka kineih densim hi. Kangpokpi ah zing ann kine zel hiven Voksa kameh uleh sung susia ahidia ka dailen asuak a,  eipau a genkhiat ding lah gari pute'n theilou ding uh..pau dang theih zek omsun Sappau Lamzangpau awphawi diktak a lepkhawm hinalai..huailah gari pute adia theih ding hilou zel....Lamka a eipau thei a hiphanphanpa tuh chimoh in Phailian a singzu zuak meitei nupite bang mitkha in a kilang dundun mai hi. Sungsia chihmahtak ipzoh vual hilou ahihchia, lawmpa kiang ah ka eksuaklua gari hon khamsak in ka chi khong a, hon khamsak a ka vatha khia hi. Sawt kithasim adiam! Pasengerte a kikou vengvung ua, hehtuak zezen bang leeng om in,  a awsuak un ka thei a himahleh agen uh thei hetlou ka hihman in pautheuhlouh a hoihna ka tuah khak omsun ahi hi.

Admission zou in College ka hong kaipanta hi. Eipau a nuamtak a pau bang lou tak in houpih theih neilou in College a mi 2000 val lak ah keikia om bang in ka om hi. English medium a pat college kai anatam hetkei ua (kou stream a tawm ahidiam ah) houpih theih ka neikei chih ding ahimai hi. Vangphat huaitak in unau Luseite minih toh ka ki class kha ua,  Lamka dan a eipau thei ding uh ka sak leh Mizoram apan ahihziak un i gen le a theikei ua,  kei lah amau pau in ka pau theikei zawmah a kitanau bawltak in kihou theilou in ka om uhi. Sappau zang ding in ka kichituah ua a zang masa zaw ding omlou ka hihman un ka pau chiat ua pau in a khenchia action simbang in ka kihoupih uhi. Kituam bawlsim mah leng le midang dan a mipau a kihou a lem hetkei mawk hi. Ngaihtuahna ah chuh Vaipau theilou in Meitei pau theikei leng le Lusei pau beek na kithei le zaw chih in a om hi.

Nungkik zual le....

Neilehlam kichinglou tak a skul kikai ahihman in khovel noptaalna ah kibual khahetlou kihimai hi. Car leh Inn hoihtaktakte lung gulh in kinei vetlou a huaihunlai a kithang Hero Ladies Bicycle ahihkeileh Hamber Ladies Bicycyle khatb
eek neizou kihileh chih kilung gulh mahmah hi. Auto atuangzoute kihilou ahiman in anntang tawlna dingbeek a deihhuailua chi in ka u in meltheihte zatlui puahthak ding in Humber Bicycle khat, leileng khosakna a subuaizou diam...aman in naute deihdong ding kilei zawleh ahoihzaw diam chi a ngaihtuahna a seen dimdem zoh in instalment a piakding in honla a meltheihte workshop a bawldia nusia in khaloh laak nawnchiang a tatkhiat ding in kakoih uhi. Niteng chihphial in i cycle leng a bawlzoudekta..a huaileeng khek vanglak leng a chi...a seat cover thuah ding..a tyre khek dekle huaiten huaizahman ding...chihkhawng kikum in tulai luxurious car nalhtak booking mah kabang uhi. Gintaak sang a tam abeizawk man in khanih sung a piak khit ding in honla a kipahna in kadim uhi. "Aw Toupa navualzawlna thupi hina e" chin Toupa kiang ah kipahthu genna hun kazang hial uhi. Atuang theinailou ngen kizilna ahihman in sawt ahoih hetkei mawk a akhenchiang a bawlsak zoulou in a khoihlaitak a kisia penpen suksiat hisak in ka ki iplah thei mahmah uhi. A tuangtheidia kilawm teng katuan siamkhit nung uleh phatuamtak a kazat lai un hon nadeih goh petmah om ahidia hon na kiguk mangsak maimah a innkuan in sisuun mahbang in ann kam a sulim hetkei hi. Huchituk a haksa a khosa kihimahleh Pathian Nnasem innsung khat ahihziak in kipahna ding atam mahmah hi. Niteng a neekding annhuan ding a om naakleh kipahluat in a om a chidamleeng kichidam hi.

Lawm leh vualten Cycle tuileuh a aleuh khitnung a en 2nd hand kinei a hong kiguk mangsak zawmah chihchiang in akhasiat huailua hi. Koles kaichiang in mihaute tate Car a kuanloute Scooter/Bike in hongkuan ua nopchi kisa in hauhsak ut huai petmah hi. Khenkhat ten nungak helna azang in a nungakte utoh a kuan apai un akipaw zawmah ua ei nungak helna khe a kizuih ahihlelman in chethei ding kihilou mah hi Deih a kideih ahihman in tangval lai a nungak helna ding alunggulh luat ahihziak adiam zi leh ta neih nung in innkal kitawi zen in kilei zou hamham a nidang a khe a paingeilou bang zezen in huailou a kikhosathei nawnlou bang in ki omvial hi.


En Two wheeler ineihzoh hun in lawm leh vualte Car hoih taktak in a kikhoh zenzen uhi. Two wheeler khatbek kineizou leh Car chihte leng kalunggulh tuankeiding chi a kumtampi lunggulh a vei a kiveithoh zezen kahon neihkhiatzoh in mite nisathuak lou leh vuahzu daikai thuaklou a a a ut uleh huihlum kimutsak ua a ut uleh huihvot kimutsak theihna Aircondition Car atuangta ahihman un deihhuai kisa zel hi. Mibang a neihsa toh khosalou ading in Pathian vualzawlna dong in neulai lunggulh luatziak a lungsim a beitheiloute supiching zouding a i om hun in ei ading in thakmahleh mi ading in thupi ana hinawnlou zel hi. Pathian vualzawlna donglou kihilou a khovel paihatluatziak in zathuap ding omsa omlou ading in a suakthak tuung chih hilou a akimat hun a kiche theipan ahihziak in KHOVEL IN HON PAIKHENG chihlouh theihlouh hi.

Beita..


©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA