SING-AT A KUAN KHAMA IN SIHNA PUMPELH
By ~Leon Guite
Hiai thu ahih leh Mizoram, Mamit District ah a taktak a thil tung ahi chih I theih masak uh ka deih hi.
Nikhat
pu Vana in a sing-at ding a a guaih Khama kichi Burma lam a mi toh a
sing-at ding uh en ding in Suangsai lui (Mamit gam a om) gal lam ah kuan
uhi. Zing annek zoh a kuan uh ahihman un sunnung dak 1 vel in a mun a
tung uhi. Khama in a sing-at ding uh leh a sing-atna mun ding khawng uh a
enchian a, huchihlai in Pu Vana in a thau tawi in gam ak kap ding
khawng a om khak leh chi'n kuan khia hi. Tua hun in nitum nai lou a, a
omna uh taan singseng lai hi. Khama in apu omlouh kal in a sing-at na
mun ding uh bawl a, a zoh in a giahbuuk ding uh bawl hi. A nasep ding
teng a zoh nung in a pu ngak in munkhat ah tu hi. Ni hong niam in mual
ah tumsuk ta hi. Himahleh Pu Vana mel muh ding himhim a omkei. Sawtpi
ngak mah leh a pu hong kilawi ngeilou hi.
Khua
hong mui a, hong mial pah ding ahih dan Khama in a thei chian mahmah hi.
Himahleh apu mel muh ding a om kei, thawm dai zikzik nuai ah sawt tak a
ngak nung in a lung a hong nuam nawn takei hi. Apu'n lampi haih a, hong
kik theilou ahi ding. A hihkei leh Gam mang khat khawng ana hhkha leh
hichia ngak mawk dan omkei chi'n meisel de in apu zong ding in hong
kipan kheta hi. Lampi ah a pu sam in a hong kikou zel a, himahleh kuamah
amah dawng ding a omkei hi. Huchia bangtan hiam ahong pai nung in a pu
ahon sam nawn a, tua phet in a gal apan mi khat ahong kikou phei a za
hi. Aman leng Pu aw koi ah om na hia? Nang mah himahteh maw? Chi a
ahoupih chiang in kikou aw mah in adawng a omzel hi. Huchi'n aman leng
apu mah hi dia gingta in tua aw ahong kipatna lam manoh in kal a honsuan
pheita hi. Apai kawm in apu sam zel a, himahleh mi kikou aw loungal a
dawng ding dang a omkei hi. Tua aw ging pen toh lah kituak ngei mahmah
lou in bangtan hiam a hong pai nung in khat vei a hon sam thak hi. Huai
hun inbel kuaman a dawng kei hi. Sam sam mah leh daih in a dai zikzik
maimah hi. Aman leng apu in gam-ak mu a kap ding a angim laitak ahi a
hon dawng utlou ahi ding chi'n kikha muan hi. Adiktak in Khama bel pasal
pha mahmah khat ahihman in kilung liap sak ut lou hi. Huchi'n singkhung
khat phung ah hong tu in a za nah bawl in hon tep khu veng veng hi.
Bangtan hiam nung in aman leng apu ahong sam nawn a, tua tak in kikou
thawm khat in a hon dawng nawn hi. Huaitak in aman leng a pu hi ding a
um moh in, a omna mun a pu'n atheih nang in amah leng hong kikou hi.
Agal apan in mikhat in kikou kawm in a ma lam hon zuan zel in a thei a,
amah leng kilawp tak in hong kikou zom zel hi.
Bangtan
hiam kikou kawm a a hong ki dawn nung un tua aw pen in ahon naih mahmah
ta hi. Huchihlaitak in a sak lam apan in tangval khat ahong kinoh tak
in a hong suak khe thulthul a, tua tangval pen Luangpawl khua tangval
Hriatpuia ahi hi. Aman Khama kiang ah, "Shh!! Dawng nawn ken la, hon zui
ngal oh." chI'n paipih ding in kisa hi. Khama in lungbuai tak leh
lamdang sa kawm tak in Hriatpuia kiang ah, "Bangthu hita?" Chi'n dong
hi. Himahleh Hriatpuia in dawng tuanse lou in Khama ban ah man in a hong
kipatna lam mah ah kaitou hi. Bangtan hiam apai nung un suaklu kung
khat ah Hriatpuia kaltou pah a, Khama bel lamdang sa leh lungbuai tak in
suaklu bul ah ding den lai hi. Huaitak in Hriatpuia in a kiang ah, "Dam
na ut leh kintak in nang leng hong kal tou in." chi'n sam hi. Tua sapna
aw a zaktak in Khama leng kintak in suaklu kung ah kaltou a, akung buk
mahmah na kawm ah tuang in bangthil hong tung hiam chih nak ngam lou
phial in en kilkel uhi.
Bangtan hiam suaklu kung
ah a tuan nung un thil lamdang pi khat a hon muta uhi. A khonung in
Hriatpuia in, "Kei mah chauh in gammang ah zanmial nuai ah hun ka zat
hun a tam hi., luidung ah ai zong in zan tampi ka vak sek a, thil mak
leh lamdang tampi ka tuak kha sam hi. Himahleh, hiai tua ka thil muh
lamdang leh lau huai bang ka muh lam ka thei kha kei. Hiai hun a lau a
ka mulsi a thoh bang in hundang ah lau in ka mulsi a thou kha kei hi."
Chi'n gen hi. A thilmuh uh hiai ahi.
Pa liantak,
lian mahmah venvon khat, ataksa omdan genchet haksa tak khat ahi alah
mihing bang a pumpi nei ahi chih theihtheih thou khat in Khama kikou na
mun( akhawl na mun) a hon zuan a, a hong pai kawm in hong kikou ging
gaihgaih zel hi. A khut a akam hum kawm in hong kikou raihraih zel a,
amau leng nak ngam lou phialin a hon en zel uhi. Tua palian tak mihing
pen in Khama khawl na mun atun tak in zon nei hlheh kilawm in a kiim a
kiang hon dap kual hi. Kuamah a muh louh tak in heh mahmah leh lungkham
mel tak in hong kikoukhe loiloi a, Khama in a khonung a a gen danin, "Ka
damsung in hiai bang thawm ka za utnawn kei." A chi hi. Kuamah muh a
neih louh tak in a khang a om mau tampi pute a hon suahsam a, maute a
puuk zelzuuk him Hriatpuia in, "Dam a suakta ding in ka ki koih kei
himhim." Chi'n gen hi. A khonung in mau lak aasuahsam pen Mamit papi
khat Pu Thangliana in, "Sai vual hon heh a akitom nanung mah a bang."
Chi'n agen hi.
Mau mun a suahsam zoh in tua milian
pa pen Kawrtethawveng tangdung lam zuan in apai liam suk hi. A pailiam
nung dakkal kimkhat mahmah ding khawng Khama te lawmta a kibukna mun uh
taisan ngam lou inkibu den lai uhi. Bangtan hiam nung in singkung a pan
ahong kumkhia ua, khua mialpetmah ta mahleh meisel na tawm de ngam lou
in om uhi. Khua omna ding lam a a gintak na lam uh theih leh theih louh
in ma noh top in hong pai uhi. Sawt tak ahong pai nung un sun ann na
tawm nelou ahihman in Khama pen sawlsam gawp in bah mahmahhi. Bangtan
hiam haksa tak a ahong vak nung un a giahbuuk bawl na mun a hong tung
thei khong ta uhi. Huaimun ah leng meisel de ngam tuan lou in om a,
Khama leng gilkial lua ahihman in a muhmuh maisan khawng ahon ne suk
zialzial hi. Hiai agiahbuuk bawlna mun uah zinglam dak 2 vel in
Luangpawl khua te amau zong dia kuan ten va mukhia uhi.Khama in a pu
Vana a man thu leh hing leh dam a om ding in gingta nawn lou ahihdan
amau zong tute hilh hi. Himahleh pu Vana pen bangchidan hiam in haksa
kawmtak in Suangsau lui tan tungsuk thei a, tua lui ah leitou a nasem a
om ten mu in khua ah tonpih thei uhi. A thiltuah uh a gen tak un tangval
bangzah hiam in theihchet ut in va etkhiak sawm ua, hinahleh Val-upa
ten phallou uhi. Azing in a vek un tua mun va en thak ua, Khama leh
Hriatpuia ten a thituah uh a gen uh pen zuau ahihlouh dan va chian
mahmah uhi.
Tuani in Hriatpuia in suaklu gah ne
ding a hong pai sakhi te tang ding in khovak lai in huai mun ah a na om
khin hi. Sakhi tang ding in Hriatpuia ana kuan khe lou hitaleh, Khama
tung ah bang hiam thil hoih lou tung ngei ding in gingta uhi. Amah Khama
ngei inleng Hriatpuia pen amah hondamtu khat hi a ngai in atung ah
kipak mahmah hi.
Pu Vana thiltuah. : Huchia Khama nusia a gam-ak
zong a a pawt tak in, vangphathuai tak in gsm-ak a va mu ngei hi.
Himahleh a pilvan zohlouh ziak in khahsuah hi. Himahleh beidawng lou
hial in delh zui zel a, a den chiang in thang kikam na mun khat ah um
kha khing hi. Tuamun ah mat teitei tum in panla a, huchih lai sung teng
puteek neu mahmah khat in ana en den ahihlam thei louhi. Aman a gendan
in, "Tik" chih natawm gen man ma in tua puteek in va naih in sual ta mai
hi. Amah leng tua puteek khutsung a pan talsuah ut in a khang a mun
khat ah lumsuk a, puteek in thah sawm in naktak in bei hi. A ban guh
veilam ki lawi zou khop in suksiat sak a, si tampi petmah pawt hi. A mai
lak khawng ling in a sut na hia, ahikei leh puteek in a chin a aphuai
na hia, chih theih a, himahleh nasa tak in amai lak teng a keh na ma
tampi om hi. Haksa satak in a giah buk uh tung thei hamham hi. A
giahbuuk uh a tun in Khama ana om nawn lou a, a mah leng sidaang phial
in haksa satak in suangsau lui tan pai tung thei hamham hi. Suangsau lui
apan khua ah a tunphei pih nung un pu Vana in, Khama dinmun bangmah
kithei lou ahi. Gam omdan lah bangmah thei lou ahih man in ka mituah pa
aman le tuak leh ahat louh toh hong buaise kha thei hi. Amah panpih
theih dan leh muh theidan a om khak zenzen leh tangval ten va enkhe mai
ve ua maw. Chi'n ngen hi. Huchi'n Khama zong ding a kuankhe ten Khama
leh Hriatpuia tuh Hnahkawr gam a agiahbuuk bawl ah va mukhia uhi. Hiai
thiltuah hi a lamdang mahmah mai a, Mamit mite'n thil lamdang a atheih
uh a genkhak teng un hiai thil lamdang mahmah tuh genkhak in a nei veu
uhi.
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment