JUGALI
By~Leon Guite
Ka
innkiang uah mihausa khat in building thupitak khat bawl ding in hong
kisa hi. Tua innbawlna ah mitamtak kiloh ding in la a, tua te lak ah
papi upasim tak khat zong tel hi. Amah hat nawn lou a, himahleh
kuhkaltak in kho-ul kaizen in pang teitei hi. Nikhat a cement toh lai
tak in kitalpuk kha a, a cement toh kithehdalh in inn neipa zi theh kha
hi. Huaitak in tuanu in papi pa kiang ah, "na nasep hoihtak in sem ve,
thadah a sempeih lou na hih leh hon kuan sak nawn lou ding in ka pa uh
thu ka pe ding. Nou thadah, sum kia deih te bangmah ding kon chikei. Na
zawn na ngau uh kithei un." chi'n hankhum zialzial hi. Akiang a naseppih
a lawmten panpih naksang in chiamnuih khum in tawng zomah uhi.
Papi
pa kisuanglah lua in innneinu kiang ah mittui dai tak kawm in ngaihdam
ngen ngiungeu hi. A om dan teng uh agal apan in ka na en a, papi pa leng
a nasep alem thei nawn kei, himahleh a nasep a zoh ding a kipia pen a
zoh teitei ngai ahihman in thadual tak in sem teitei hi.
A
zing in zekai ahi chih kithei kawm pi in papi pa konoh twk in hong pai
phei biambiam a, a nasep ding kintak in panpah hi. Inntekpa hong pai in
papi pa kiang ah, tuban hong kuan baih deuh ta in, na hong zekai nawn
leh na loh hon cut sak ding ka hi chi in gen a, a gawtna dan in nidang a
sepzah sang a tamzaw a sep ding pia hi.
Nidang sang a a
sep ding tampiak a omzaw ahih man in papi pa manhak pen in pang, ahong
paitak in nitum in khua mial ding in kisa ta hi. Ka innkong uh ahong tun
in ka na en a, amel khasiat mel in gim mel mahmah hi. a mit thuktak
tegel kal ah mittui daitak mai in vung dimdem a, akallak in ki dik
didilh zel hi. Ka muh in ka hehpih mahmah a, va nung delh in ka phaktak
in a min ka dong hi. Amin Khampu ahihdan ahon hilh hi. Huaitakin thuduh
chihmahtak a tanchin hon hilh ding im ka ngen sukpah hi. Atanchin ka dot
a theihtak in a mittui hong pawt a, ka mel hon en kawm in a inn uah hoh
ding in hon chial hi. Kei leng atanchon thei ut ka hihman in kava zui
pah hi.
Lampi ah thu tuamtuam houlim kawm a ka paizel lai
un, a inntan uh zuisuak ding ka hih dan leh atanchin dong teitei ding a
hon gingta ahihman in bangkim ahon hilh ta hi.
Amah Khampu
ahih leu aneu lai in apan sihsan a, tagah tak leh genthei tak in hong
khang khia hi. Anu'n bel amah ngak zoulou in apa' sih nung kumkhat zoh
in pasal dang neihsan hi. Huchin apute etkolna nuai ah gentheitak in
khosa a, school ka ut mah leh kaizoulou in niteng in kiloh tawm in nasem
hi. A hinkhua haksatak mai a ahon zat lai in vangphathuai tak in solkal
kitelpina hong om a, huai a candidate khat in a volunteer ding in
Khampu sam hi. Kitelpina ah a chin ngeingei leh Khampu pen sepaih a
khumlut ding leh ama guard ding a zang ding ahihdan zong chiam hi.
Huchin mipa a ding in kisit lou hial in hong pang a, hong lohching ngei
uhi. Mipa pen MLA hong ching in amau solkal in vaihawmna hon len uhi.
Amah ngei leng Minister tanvou thupitak piak in om hi.
Khampu
in a mizuih pa lah minister kaita hiven, ahon thuchiamte hon tangtunsak
di ahi chi'n kilawptak in phaipi lam ah Mimisterpu mudimg in vapai hi.
Himahleh ama gingtak banglou tak in ministerpu va mutheikei a, ni nih
angak nung in vangphat huai takin va mu thei khong hi. Ministerpu ana
siam mahmah a, bangmah lungkham lou ding leh asap hunhun a mansa a na om
ding in genpih a, thumu kisa leh kipak mahmah kawm in innlam hon zuan
hi.
Kumte hong liam in nite hong sawt a, himahleh tuaten
Khampu a ding in kipahna ni a puak kha ngeikei uhi. Ministerpa'n lah
thuzak nawnlou ahihman in lungkham in va kimuhpih sawm nawn hi. Himahleh
ama lam-et banglou tak in dawnna mu hi. Ama a ding a minister in sepaih
na apiak pen mi ahaza om in huaiten sum in nalei ua, amah hilh lou in
aguk in midang in ana lak sak uhi. Milian-milal amah gensaktu ding omlou
ahihman in khasetak in innlam ah hong kik hi. Huchin a sep ngeimah
Jugali nna mah hon sem a, akum ahong chin in zi hoihtak khat hon nei hi.
Azi toh tanu khat hon nei ua, vangsiat huaitak in atanu uh miphazoulou
in damsung a kep ngai in hong om hi. Doctor kiang ah ki-ensak in kuan
zel mah le uh sum aneih louh man un atanu damna ding man ape zoukei uhi.
Mi tuamtuam kiang ah panpihna ngen mahle uh kuaman panpih utlou in,
khut leh khe iim chiatchiat mi nuai ah kun lou in nangmah in kiloh khiat
ve chih khum in om hi. Atanu pen operation a dam di ahi chi'n doctor in
hilh mah leh, operation na ding sum aneihliuh ziak in haksa tak in inn
ah kikem mai uhi.
Huchia a tanchin gen lunglut tak a
ngaikhe kawm a kapai lai un ka ma uah inn setak khat ka tung guih uhi.
tua inn setak leh namsetak pen Khampu inn ahi a, sia in namse mahleh ama
a ding a mun bitpen leh hoih pen ahih man in a sung ah ka lut uhi.
Innsung ah ka dak vel a, bangmah thupi muh ding a om kei, hawm petmah in
a hawm hi. Khampu atanu kiang lam zuan in apaiphei pah a, dohkantung a
laigelh khat mu in kei ahon simsak hi. Tua laigelh ka muh in ka chi hong
ling in ka mit apan khitui danvual louh in hong luang khia hi.
Khampu'n
lamdang satak in hon en a, bangthu hiam chih hon dong hi. Gen ding ka
lin mahmah, lah genlouh theih louh ahihman in haksa sakawm tak leh gawl
bing ekh-okh in ka hilh hi. Tua lai pen a zi nutsiat hi a, A zi in pata
te enkol peih nawn lou a, tangval dang toh an kitai pih ahih dan agenna
lai ahi hi. Khampu mit apan khitui hong luang khia a, atanu dangtak mai
tang hetlou a lum en en kap huphup hi. Khampu lungtang nat ding dan ka
ngaihtuah khe zou kei. Bangchituk im ana dia. Atanu min lou in sam a,
himahleh atanu in adawng kei. tang lou hial in lupna tung ah alun dildel
hi. Khampu' atanu sawi noknok a himahleh tua numei naupang genthei in
zaw apa sapna aw za nawnlou ding in tangtawn munnuam a zotsan khinta.
Sam mah leh ahong kik nawn kei ding. Apa'n ittak leh khelah tak a atanu
luang zoi takmai pom a akah hithit lai muh haksa hina e....
Ka
kim ka pam ka en vel a, bang lah doctor ki-etsakna lai luitak mai, alui
luat ziak a san gimgem khat ka mu hi. Tua laithem ah Khampu 56 years
chih kigelh ka mu hi. La khia in ka en a, tua lai ah Khampu pen Lungtang
natna nei ahih dan ka musuah hi. Hiai pata te enkolpeih lou ahehpihna
bei a taisan tu tung gik hinatel inchia, Pathian in atung ah phuba ala
ngengei ding. Tua bang a ka ngaihsut lai in Khampu in hon sam a ka kiang
ah, hiai lupna nuai a singlem bawm la in la asung ah sum tamlou om na
mu ding. Tanu na neih leh na tanu ading in nau milem hoihtak khat leisak
inla, tanu na neih kei leh na nau nu a ding bek in leisak in. Ka tanu
Vungbawi in a deih mahmah nau milem lei na ding a ka khol sak ahi. Tun
amah om nawn kei. Na hon khualna te leh na hon hehpihna te ziak in nang
kon pevek hi chi'n hon gen hi. Athugen zou pan chih ding in thakhat in
hong kisang tuaituai a, nak zou lou in hong kisat zotzot hi. Aloh ding
dan thei lou in a awm tum in amin lou in ka kikou khia hi. Huchin
panpihtu bei pata te'n hia leitung gentheihna leh haksatna nusia in a
tang tawn mun ding uh a zuanta uhi. kei leng innkong ah pawt in mittui
luang kawm in innkong ah mi hilh din ka pawt khia hi. Huchi'n midang ten
hon delh khawm khiukheu ua, kei leng inn ah va ki sa thak in Khampu te
inn lam ka zuan nawn hi.
Tanau laina kuamah neilou leh
inntek ding neilou ahihman un vengsung heutute phalna in ken inntekna ka
la top a, huchi'n hiai pata hehpih huaitak maite hankuang khat a
sialkhawm in khelah tak in ka vui ta uhi.
~Beita~
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment