TAWLNOU LEH MAITEH
By ~K.Lianthansang@K Thansang Zomi
A tung a 'Thupi' dia i teel tegel(Tawlnou leh Maiteh) a theilou om di'n a gintak huaikei. Sim leh mal (South and North) bangbang a, a 'meaning' uh kigamla mahmah himahleh, 'TAWLNOU LEH MAITEH'
tungtawn a, adiak in Khangthakte'n ziltheih i neih khak ua leh chi a
siam leh siamlouh genlou a hon gelhkhia chu ka hi peuhmah ve.
Ei
Zomite' i kileh suikik chiang in, Khopi tuamtuam a ana tengsa i hi kei
uh chih i haih kei uhi. Huchi hileh, koi apan a khopi tungthei i hi ua?
Chi'n kidong le hang, Gamdang va genkai sese louh a i dawnna di ua ka
gintak ahihleh, 'Zoudawn apan (Singtang chih nawnlouh ding ahi)’
chih hiding ahi. Hiai i chih theih nawn ziak ahihleh A naipen in, I
Lamka zang uah mi kuahiam in sihna a tuah chiang a mite kidot masak pen
ahihleh, 'Koi khua apan a, Koi khomi a?' chih ahi
tangpi hi. Si suunna khenkhat a, a tanchin tomkim (adiak a upa lamte)
hon gen chiang un, a Pianna leh khanletna, Khopi ana hi masa lou ahi
chih i theih chiat uhi. Chiamnuih thutak a mite gensek, “ Lamka a mi sisi na unchin, Lamka te sikha ngeilou..” a chih un genchiang pen din um ingh.
Mi
tampite' kipatna Zoudawn lam ahi a, tulai a khangthakte bel, nu-le-pate
zal a Khopi mah a piang a, khopi mah a khanglian i omtham ding uhi.
Huchibang kawmkal ah; kei ngei leng ka pianna leh khanletna Zoudawn (Mualnuam) Vangkhua ahi hi. Lamka khopi apan Sim (South) lampang a, Guite Road; siat mahmah leh 'G'
bangmai a kawi ngiu-ngeu tawn a 105 Km khawng i pai leh kitung pan phet
ahi. Zoudawn a piang leh khanglian ka hih mahbang in, Khopi a piang a
khangliante sang in Zoudawn lam a khosakdante ka thei zaw deuh ding hi.
(Experience kha ka hihman in). Himahleh Zoudawn lam khosakdan, abul-abal
a gen sawm i hi zenzen kei.
Pathian vualzawlna in, Unau 7(P-2|N-5) ka pha uhi. Zoudawn a teng a kihih dungzui in nekzonna thupi pen chu ‘ Lou neihna kum teng a kisuan zel (Shifting Cultivation/Slash and Burn Cultivation)’
ahi hi. Government Institution kingakna taak di omkei mahleh (a minpu a
chu om.!), Mission School om ahihman in Nu-le-pate'n amau gim bangbang a
gim dia hon phallouh ziak un, Mission School ah hon na kaisak
uhi.Kiginni leh School suty nite in Nu-le-pate lou nasepna kihuh thei
zel a, hon tha aam thei mahmah uhi.
Nu-le-pate' Zing
khangpi a thou in nasep van toh kithuam ngal ua, Vuahzu-daikai nuai ah
lou nasem di'n kuankhe zel uhi. Hon khualna uh a thupi tel mai..!
Nisanuai a lou nasem in om ua, ei ahihleh niliim nuai ah Laizil (a
tamzaw,a minpu lel) in ki-om hi. Nitaklam School kaitawp chiang in Inn
ah lawmte toh kimawl in nuam satak in ki-om a, akhenciah bel 'vaipai' hun in nu-le-pate vanpuak va kidawn sam hi. Inn tun chiang in Nu-le-pate kiah, 'Nu-Pa Bang nong puak uh ?' I chih chiang in,'TAWLNOU' chi in hon dawng zel uhi. Nute SENG sung leh Pate SAKHAUPI sung khawng ki-en in, 'TAWLNOU' kizong nilouh a, 'MAITEH' lom khawng chihlouh muh di a om kei..!!
Ka neulai in, 'TAWLNOU' kichi Sazu chia khawng pha di'n ka na koih a,
huai lamen a nu-le-pate Seng leh sakhaupi sung zong chu ka na hi
peuhmah hi. Tunung a ka ngaihtuah chiang in, Nuihzathuai sim bang mah
leh Nu-le-Pate gim leh tawl didan ka ngaihtuah chiang in, 'TAWLNOU' pen kei a di'n 'NEHNOU' suak tamai hi. Nu-le-Pate'n,'TAWLNOU lou puakzoh hon nei khang ei'
a chih chiang un, i na kipak mahmah a, i kipahna pe'n i mawlluat lai
ziak ahi a, i mawlluat lai hun pe'n, lungkham dan le theilou a i om
milmeel hun ana hi maimah hi.
Zoudawn a teng a, 'MAITEH'
meh nekhalou om di'n ka gingta kei nawn hi. Maiteh i chih pe'n miteng
meh tangpi ahi chileng i khial sau law kei ding a, I genkhelh taak leh
le Police Station va buluh bang a Inn hong buluh di om hial lou di
hiven. Huchi ahihman in School naupang chih ziak a Maitehmeh-meh nuamlou
chih om tuanlou hi. Tu a Zomi laisiam leh makai a i neihte uh a
'Background' uh sui le 'Zoudawn' a pan ngen hisim ding uhi. Mission
Compound (Old Ccpur) a kai a, huai apan khangkhia ngen le a hisim uhi.
Hiai apan i muhtheih nawn ahihleh i mi masate un alim a al ne a nuamtak in lai ana sim kei ding uh chih ahi nawn a, MAITEH mah ne a khanglian a, Maiteh Khuak
zang a hiaitan ana tung uh ahi sam hi (i theih beh nop leh mi masa hon
dampih laite kiah dong le). Hiai a kon gelh pe'n ahihleh mi tangpi gen
apan a kon gelh ahi a, 100 % a Maiteh Khuak zang ahi uh bel ka chi ngam
sam kei hi.
Bible sunglam ah lut zualta le hang, Danial
leh a lawmte mangngilh theih ahi kei uhi. Christian ngen i hi ua, Danial
te tangthu i neulai a Sunday School khawng a i zakzak sa uh ahi a, gen
tam i sawm kei. Daniel leh a lawmte'n Khangthak (adiak a siamsin momnou
te) hon chou mahmah uh hilou hiam ? Daniel bang in Pathian lau kawm in
Siam sin in Zu-le-sa leh khamtheih in kibual sese kei leng le, Kaam muh
theihlouh hituanlou ahihdan hon sinsak hi.
I mi masate ua pan leh Daniel leh a lawmte apan in Nek lim taktak nek ziak a'Laisiam' di ana hilou ahihdan i muthei uhi. Nek
lim taktak nekziak a laisiam di hileh, Tulai khangthakte IAS ngen kihi
mai lou di (??). 'MAITEH' Khuak Pathian in a zat leh a limlim ne te sang
in dinmun sang zaw in hon koih ding thei a, Nu-le-Pate 'TAWLNOU' pen
'TAWLDAMNA NOU' suak thei hi.
Note: Bangkim hihthei
Pathian in,'TAWLNOU LEH MAITEH' chih pansan a i thugelh hon zatpih
a,Zomite lak a Phattuamna hon tut ngei lamen Kawm in,hiai thugelh kon
Lankhia hi.
2601 – KAKIPAK – 2014
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment