SIKHA’ NUNGAK DIA ZAW GINGTALOU HI’NG A….!!
by: K.Lianthansang @ K Thansang Zomi
Ka Nungak hel pih-te lak a Minlian kichi in, “ Dotna khat kon dong dia, a dawng theithei Niangboi tang di ” hon chi a, ka dai dide zozen uhi. “ Khovel a damsawtpen, ahihhang a apa sang a si masazaw kua a? “ hon chi a, ka Nungak hel nu’ uh Niangboi in, “ Huchi bang omthei mawk di hia, a pa a si masa zaw ngal ke “ a na chi pah hi.
Sunday School kai lai khawng a zil-zil te ngaihtuah vengveng kawm in, “ Mathusel ahi, kum 969 a dam a, a pa Enok kum 350 a hih in, ahing in van ah akahtou a, tutan a si naikei “ ka chih mawk leh kalak ua khat in, “ Pastor’ tapa te’n chu Bible lam ana theih deuh se uh eive, Niangboi tangkha zomah “ ana
chi namnam a, kanui khawm zaizai uhi. Kei kahihleh ka Pa Pastor ana
hingei ngut a, mun tuamtuam a kisuankual ahihziak mah in mi le theih
kahau a, mun tampi le kana siik khak banah, thil lauhuai pipi le tampi
kana tuakkha sam hi.
Ka lak ua Mungbawi kichi hong kipan leuleu a, “ Ken a lamsau gen di te kon dong dia, a thei thei in hon dawng ua“ a chi hi. “ MBBS lamsau bang a” hon chih tak in, khat in “ MaBan BawngSa “ a chi a, adang khat in , “ Muh BangBang Sem “ ahi ngal ke hon chi a, kituak khawm sa in a nui damdam uhi. Khuppu kichi in, “ PNC toh 3WZC “ lamsau bang ahi dia leh…?” a chih leh Ngaltuun chiamnuih hat chih mahtak,” P in Paite hi a, N in National Council hi a, C in bang ata alamkha…ka mangilh zual “ a chih zatzat zoh in,
” 3WZC kha, 3rd WORLD ZOMI CORRUPTION hilou maw? eh paukhelh mihat chih
mahtak ka genkhial nemnum a, 3rd WORLD ZOMI CONVENTION ahi ngal ke “ chi in chiltui kithehkhe sim nungnung zawzen in hon gen hi.
Siampu’n le dotna khat hon bawl tei a, “ Ka khutsung a muamkhum(Sweet) ka tawi, aphazah a theithei a nih (2) in ka pevek di “ a chih leh Niangboi in kindeuh in, “ Nga (5) ahihkei ngeingei leh ka si zawzen di “ chisuk giap a, kanui tawp moh hial ua, kanuih ging uh le dai manlou phial in, Siampu mah in,
“ Ei khote’ nupi khat, gamdang a zindek inchin, lenna a atuan ma a,
asakhau apan a uum-ta (tuibuk bawm) lakhia a, amuam touh patpat leh
Airport a Security omte’n, ‘ Grenade Bomb..Grenade Bomb..’ chi a kikou
ua, bok sauhsauh uh a chi ve ua, a mi chu genlou di “ a chih leh Niangboi in,” U Siam, a mi honhilh ve “ a na chi saih-saih hi.
Huchibang
a nuamsatak a ka om sung un, dak 09:30 bang ana gingtou man a, khawta
chih mahtak mi atam zaw alumkhin ta ua, khawsung adai mahmah hi. Huih in
inntung khuhna ‘Inn nah’ a mutging khawng kizathei
selsel a, mikhat kia innsung a om di lel le huphulh huai mahmah di’n ka
gingta. Kou ahihleh, Chiamnuih khawng gen a nuikhawm zaizai kahih ziak
un bangmah dang kaphawk sese kei ua, nuam tuam mahmah chih di hi.
Huai ni ahihleh, katheihkhelh kei leh January 26, 2014(Pathian nitak) ahih banah Republic Day
leng ahi bok hi. Lamka a teng himah le ung, ka Pa’n, huaikhua a Pastor’
na kumkhat asep pat na ahi a, Lou khawng bawl asawm ziak a Louvat dia,
School kalut ma uh hunlem a la a hon saptouh ahi( A Khawmin kon gen dah di).
Huih
khawng a nung hiauhiau a, bangmah genlou a kadaih zek chiang un,
inntung delhkip na dia kizang mau(bamboo) monglam vang(hole) khawng huih
in mutkha ahi ngei dia, aging kiza veuveu thei zel hi. Huaini, nitaklam
ann kanek un, ka Pa’n, “ Zingchiang in I Lou etna lam ua,
louvat a vagiak di ihi…Saptuam Programme thupilua omlouh sung hunlem a
ilak a, louvat zohphet cia innlam(Lamka lam) a nakik ngal di’n..” hon chih khawng kangaihtuah khe kha a, 31st nitak(2013) a Pearson khawkhung(Mission Compound phak ma) a kathil tuah khawng kangaihtuah khe kha dundun mawk a, ka thawmhau deuhdeuh hi.
Ka omdan Niangboi in hon zetheih ahi ngei dia, “ Bang chi e, Deihlouh va gai kha mah nabang a, ahihkei leh ka inn uh nuam salou lua maw, na omdan hongtuam law mawk a….” hon chi a, ken le “ Hehe….Deihlouh gaikha hizolou ing a, ngaihtuahna a omdia deihlouh khat ngaihtuah khekha kahi zaw…!! “ kachih leh ka lawmdang teng uh le a dai siau zozen ua, kathil ngaihtuah khak gen di’n hon sawl kheukhou geuh uhi.
Gen
utlou pipi in gen di’n kaki thawi a, ka gawl bang kakhuah phot zozen a,
ngaih lawlou lah chiang huntawk in hichi’n kagen pan hi. “
Nikum(2013) a 31st nitak in khawlak khawng ah miteng a phe vengvung ua,
kei le ka lupna tung ah lungzuang tak in, nu-le-pa( A sepna mun ua om),
sanggam, lawm-le-vual te ngaihtuah kawm in ka liang veilam leh taklam te
nuainun kaki khel saksak hi(kihei tuahtuah). Lawm it tamtak, Lengvan
khua mual hon kaisan sate khawng ngai in mittui bang hong dai-om khak
hun atam mahmah mai..!!.
Huchibang
a, keikia a lupna tung a kaki heituah-tuah laitak(Dak 10:30 pm) in ka
Phone hongging a, ka et leh Airtel No. khat apan Call hongpai ana hi a,
ka Pick-up ngal hi. Pearson khokhung a Old Churachandpur(tua Mission
Compound) kichihna a om kalawmte khat in, huaimun a amau toh 31st
zangkhawm di’n honsam a, keile keikia a Lupna tung a ihmutuanlou a ka om
sang in chihziak in kathoukhia a, kisa vitvit in New Lamka – Bungmual –
Pearson chihte tawn in khe in kapaitou hi( kou Innkuan’ zat di gari
abawl nailouh ziak un).
Lampi
a kapaitouh lai in, mi tampi tak toh kaki tuak ua, anuam tuam mahmah.
Himahleh, kei phut dek hia, amau hon phut dek? Kei ka mit mial hia?
Ahihkeileh lampi siatluat ziak a lampi a paitang haksa sa chih te theih
zohlouh in, mi kiphasak( kham le nei unte) ahon-hon a kizui khenkhat in
hon phut sawm teitei sek ua, anin huai mahmah. Pearson khawkhung gamlak
khawng ah YPA-te ana Duty di ua, nuamtuam mahmah dia kakoih leh kuamah
muh di kanei kei. Ka thawmhau sim mahmah a, Phone a Laa kaneih tamlou(
Pathian la deuh te) bang ka Play tou nilouh a, ngaih deuhdeuh in
Earphone zang in kangai hi.
Nidanga Laa sangei le
hilou pi, ka la Play te khawng zuitou kawm hiauhiau a kapai lai in, ka
ma ah avom bilbel 2 paitou kamu a, kei le ka lasak ngeilouh pi toh
zumsim in, lasak kakhawl ngal hi. Kitonpih di om chi a lungmuang deuh in
ka ma a pai hi a katheih te kadelh bawl hi. Ka ngaihtuah na ah, ‘nungak
leh tangval banghiam hihsawm khawng ahi di uam aw…..Christmas lai a le
YPA te’n kop 2 tak ava matkhiat na mun uh hi a…’ chi a kangaihtuahna
sung a thil tuamtuam kaki laituah sak pun-pun kal in, lamkhang lam ah a
petsuk petmah ua, Gua khawng om a mial sim gimgem ahihman in, apetsuk na
mun uh katun in bangmah muh di kanei nawnkei, athawm ging di uh le zak
kanei nawnkei a, Duty te khawng honsa ua, kibuk bawl uh ahi di chi’n
kalungsim kakhem lungdam mai hi.
Kei
le dak 12:00 pm gin ma ngei a Mission Compound tuntouh di katup pipen
ahih ziak in, mailam ah kal kasuan zel a, ka dek khawng a zau sim
hianhian a, ka nung-et chiang in thil chituam muh di kaneikei. Phalbi
Nupi chu huai nitak ka engbawl hoih khop mai..!, ka khaw-ul in hon
pumtuam ahihman in BANYAN vuak kasilh tou genggang hi. Solo(keikia a
Lasak) le ka sunzom nawn a, endiktu omlou himahleh kasiam theihtawp suah
in ka satou ngeuhngeuh a, mi toh kidem hileng chu, kei Zero
langkhat(Zero Half)= “C” hon pe ngeingei di un kaki gingta, Zero hial
muzou di khop a siamna nei kahihlouh man in.
Keikia
dur a kadur touh laitak in, kanunglam ah ‘Male-voice’ hi awmtak a
keisang a siamzaw leh kei hon dembawl hi awmtak a lasa ging ka zaguih a,
ken le lasa ging kazak pen hun piakbawl a ka khawl leh adai vengveng
ngal mawk hi. Ki nung hei a ka et leh denlam a kamuh te ana hi ua,
kalung anuam mahmah mai. Ngakbawl kawm a, ka khedap khau kana khih leh
kakiang naineh in hong paitou thilthil ua, ‘ koi a pai dek uh e?’ kana
chih leh hon dawng selou in kaliang ah hon nol(heet)l tou vut ua, kin
deuh a ding a amel uh ka etchiang sawm leh kuamah muh di kanei nawnkei.
Thil gim namse vekvuk khat ka zak kawmkawm in, Kakiang a khoubang ah
Zulei hi awmtak 2 kidelhtouh ging bel kaza hi( tunung a katheih thakthak
leh huaimun, miteng in a GIMNEIH na mun uh ana hi leltak).
Ki
pasalsak teitei in, lu bang aaktuam chia pha bang mah leh ka khuttum
zial gemgam kawm in, hatdeuh in kapaitou a, Nepali te meivak khawng ka
galmuh tak in chu kalung anuam mahmah mai. Kawltu huan khawng kapaikheng
tou vutvut a, ka lawmte kia honna dawn ding in kangen hi. Amau le
Lengkhawm kimlai kei hon awlmoh ziak un hong dawn ua, kakimuh tak un chu
anuam khop mai, Paradise a om mah kabang hial hi. Huai zan chu, ka ihmu
kei a, a zingkal khawvak phet in Lamka lam ah kapaisuk nawn hi. Nitak
kapaitouh a, lamkhang a mi 2 a petsukna mun uh katun in paisuktheih na
di lampi himhim kamu kei, ka paisuk zel a bangmah lou kal in ka innlum
uh chu katung ta hi.” Chia kalawmte kia kagen leh alau mahmah ua, ka lak ua Ngaltuun kichi ngai in, “ Pai chiang a ka inntan uh nong khak duh…” a chi hial hi.
Nitak
pai hun lawta ahihman in, pai di’n kaki sa ua, himahleh kuamah a chiak
vengvung ngam ka omkei uh. Konglam lah mial chihtak a ana mial. Phone
khawng mekvak a paina di tanvak sak chihdan khawng in ka om ua, akhente
ngial nulla kuak peuh ah ana ke thepthup uhi. Muana Ngaihte la khawng
bang ka Play ua, ka sakpih hiauhiau uhi. Kaki khatuah vengvung ua, kei
Pastor Pa’ tapa deuh chihziak in keikia in honpai sak ua, lawm dangte
khakna ah kava telvek hi. Khawnawl teng gammang a dim, khua mial zomah,
ka thil gen in a khuak uh vut khazek zomah ahih ziak a huchibang a KIKHAKTUAHNA om vingveng maidan ahi.
Inn
kapai in, ka nu-le-pa’n honna ngak ua, Innkuan kikhopna saulou nei in
ka lupna chiat uah ka lumta uhi. Earphone a Dorcas Veng BYF Lapawl te
sak, “ KUM SUL HEI “ chih laa ngai kawmkawm kakisak leh
ihmukha kahi ngei dia, Aak khuang zeelzul kazak tak a ka sana ka et leh
thawh hun ana himan hi. Kanu’n an ana huan a, keile thoukhia in
tuitawi’ a kanu kahuh zoh in, ann khawng hong min a, nezou phet kanu inn
ngak a koih in ka pa toh ka lou etna lam uah louvat a giak din kakuan
kheta uhi.
Dakkal 2 vel kapai nung un, ka louvatna di mun uh, Tuivai Jang
katung khongkhong ua, bangmah dang hihnailou in Tuivai dung, sehnel
tung a mun jang na lai munkhat ah giahbuk ka bawl uhi. Ka giahbuk bawl
uh, “ AI-DAK BUUK” kichi te ahi a, a tung langkhat lam
in lei asunkha a, alangkhat lam in a sawi(slope) zawng in vanlam a
kaptou vengvang hi. A tung di’n ahih leh nahtangnah(teh) kazang ua, a
tuang a leilak ah le nahtangnah mah kazat ban uah, abaang di’n le
nahtangnah mah kazang uhi. Huaini ciah chu, ka Pa-ta un nahtangnah ka su Luck zou khopmai uh.
Nitaklam dak 01:30 tan GIAHBUUK
bawlna in hun ka subei ua, giah a giahlut nakleh chihziak in huai ni in
Lou kavaat kei uhi. Nitaklam khua hongmui tak in, ka Pa’n, “
Bawi, luidung ah ai-sa leh ngasa khawng mattheih di om hiam kava zong
dia, ann kia ana huan inlan, meh ahihleh kei kongtun chiah ngaihtuah
tawm ni” chi’n, tempawng khat leh sakhaupi toh hon pawt khiatsan ta hi.
Mei
khu ling-ling kawm ah, mit siip sakawm pipi in chu ann kahuan zou
hamham a, ka Pa hongpai di ngak in meikiang ah katu ngiungiau hi. Ka
khang a Tuivai gal lam a sing khawng hong liing zungzung a, gua khawng
apuak muatmuat hi. Ken le Zawng hon leh gamsa khawng hi di’n ka gingta
a, ka ngaihsak pahkei a thupi lua hi’n le kakoih kei bok. Huainung
sawtlou in kakiang a loupe lak hong liing thilthil a, ka Pa hongpai dan a
kakoih ziak in kalung anuam lai veve hi. Hongsuak ngei mahmah kei a,
kalungsim hon-eu seih khat om hi’n kathei hi.
Minute
10 tan hial ka Pa hidin ka ngaihtuah a, huai nung a hongsuah ngeilouh
tak in, sehal(fox) khawng hongpai kha zual ahi di chi’n ka lungsim
kakhem lungdam hamham hi. Lamka a ka inn khawng ua, kanau te toh lauh
neilou hial a ka omkhawm zaizai lai khawng uh kangaihtuah kha thepthup
zel hi. A khenchiah ka Pa bang, luidung khawng a suang siiktal kha a va
kikhuai(accident) di khawng peuh in kangaihtuah zel a. Akhen chiang in
lah Ngal khaat khawng toh kituak kha a, ngal in that di khawng peuh in
ka suangtuah a, kalung chu agim ngei mai(Nupi khat, loulai a buh aat a omlai bang le ngalkhaat in vathat maimah ahih cia).
Nitak dak 07:00 pm ging hial ta mah leh ka pa hong tung ngeikei, ‘Uisa Huan’
bang mai a, ngaihtuahna tuamtuam ka lungsim sunga helkhawm kawm a
meikiang a kakuun ngeungau laitak in, ka buuk khuam uh sawn kawm in
nungak khat hongding guih a, aw neem tak in “ Nang kia om maw? Kei le kong giak thei diam? Vot kasalua, mei bek hon awisak ve maw….?.” hon chi hi. Ken le ka dawng na di zok kathei kei, “ Kei kia omlou kahi; Pa toh, Tapa toh, Khasiangthou toh om kahi, honglut inlan, hong kihai lum in….” kana chi hi.
Meikiang ah hongtu a, apuansilh te angou ngen a kibawl ahi a, kawt suak sim dimdem hileh kilawm in kamu hi.
Amel ahihleh kamuh chianglouh hang in se di’n kaging takei( aman amel sel-sel a kimu hoihlou hiven). Lau gusim kawmkawm in, “ Nang koi a hong kipan nahia? ann khawng nezou maw, kou ann nane diam?” ka chih leh “
Kei hiai luidung a kapian tung apan a teeng kahita, kanu leh pa kua hi
a, bang chi mel pu uh a chih kathei mankei, kapian tuung phet a, hiai
tui hong kipatna lam apan a hong pai suksuk kahi a, hiai tuikawm chu kei
tenna mun ahi. Ken ann kane ngeikei, kum 23 hial hiai tuikawm ah kana
tengta a, ann nelou a hinghing kahi….kei bangbang a apian tung uapan a
hichia khawsa tampi a om, ka population uh ani-ni a kibehlap zungzung
ahi.!!” chi’n hon dawng hi.
Ann nelou a
hinghing chihmawk kazak patna ahih man in, lamdang kasa mahmah a, kachi a
pum liin maita hi. Huchia ka omlai tak un, ka pa hongpai a, huai
nungak’ nu leng a mang hiau hi. Ka Pa kiang ah thil omdan teng kagen a,
kakiang a hon thilgen teng kagen leh, “ Na thilmuh pen mi sisa
kha ahi a, himahleh huai misi pen aneulai a, a nu leh pa te un deihlou
ua tuilak khawng a ana paih te uh ahi di, Nungak hoihtak bang a hong
kilaak maimai ahi, lauh na di omlou ahi aw Bawi..” hon chi a, ken le ka Pa kiang ah, “Ken kamuh tuung a, SIKHA’ NUNGAK DIA ZAW GINGTALOU HI’NG A….” ka chi lel hi.
Ka
Pa’ Sakhaupi sung a, ai-sa tamlou ka lakhia a, ankamthau a kang selsel
in amintak in ka ne ua, nezouphet ann leh mehbel te zingkal chia sil dia
tui a diah kawm in, ka lum suk ua, ka ihmu pah hit-hit ta uhi.
0602 – KAKIPAK - 2014
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment