SUM NEN OMLOUH ZIAK IN 'CHIKHUM':

By ~K.Lianthansang @ K Thansang Zomi

 May 31, 2013; Dak.11:36pm ( IST ) ni'n LPG GAS la in ka va kuan a, ngeinadan zui in mi nung ah ka va ki vual (line) tei hi. Sum neen omlou ahi ngei diing a, 'Chikhum' khawng ana leh zel uhi. Kei hun hong tung tak a Rs.500 note kapiak leh 'Sum nen omlou, va zong inlan Rs.424 hon tawi o' chih hita mai, mi theih ngei kuamah kaneihlouh ziak in akiang a dawr te’n le sum nen ana ana neikei uh  . Ken le Dawr dang khat ah ka poimoh khat ka va lei a, huai ah le sumnen omlou ahi ngei dia 'CHIKHUM' hon na pe dekzel ua, 'A nen deih ka hi' ka ch leh hong heh dek mawk, anen hon pethak fatfat a kisuanlah huai chih di adiam, hehtha suah huai chih zawk di adiam, huchia omkawm in GAS chu ka va lathei hamham ve.Hiai hun in ka lungsim ah Nidanglai a te hinkhua, 'HISTORY' khawng a i na simsimte hong kilang dundun mai ahih chu!!

Nidanglai pekpek a SUM (Currency) a om ma in, van kileituah leh kizuaktuahna ah van leh van ana kikhengtuah (Barter System) uhi.Himahleh 'sum' bawlkhiat ahih nung in huchi bang a kikhentuah cih om nawn talou in, van i deih leh sum in kilei a, sum i deih leh sum muhtheihna ding kibawl hi. Sum a poimoh dan gentam ngailou a i theih chiatsa ahi. Naupang khawthei nailou na-ngawn in hilhse ngailou a apoimohdan a theih uh ahi. A bawlte leng siam ngial uh ahi ding a, a 'value' theinailou naupangte natawm in deih dan uh ahi.

Sum a poimoh phet hilou in, thil poimoh kileituahna ah sumnen tuamtuam a poimoh nawn hi. Himahleh Manipur ah 'Sumnen' puktaw dekdek in i om ua, dawr leh office khat peuh a sum i zat leh, sumnen omlouh ziak in 'Chikhum, chewing gum' peuh piak in i om ua, sumnen neilou a passenger gari tuan mahmah buaihuai petmah mai hi. Barter System hunlai a kiknawn dekdek i hih khak ding uh a lauhuai mahmah mai….!!

Manipur bang zen a sumnen kitasam state dang om din gintak huailou zozen hi. “State dang ah Sumnei mi tampi a om ziak ua sumnen tam ahi” khenkhat in a chi maithei, himahleh, hiaipen dik khinlou hi. Bank in sumnen pekhe nawnkei mawk leh a tamtuan diam? Tam tuanlou ding.Tua ziak in, sumnen a kitaksap louhna ding in a Bank ten tam pipi hawmkhe maile uh hoih mai ding hi. A diktak a gen in, Business leh laizilna a zat din state pua ah Rs.5/10 leh sumsik ngenngen kithonkhe ngeilou a, a note liandeuhte kia kithonkhe tangpi hi.Tua ziak in sumnen a kidaihkei leh a hon supply tu a thulim kei chihna hi peuhmah hi.

India sorkal in 'Power omlou, Bandh om, semtu kidaihlou' chihte leh paulam dangdangte zang a, abawllouh theih hi mawklou hi. A hawmkhiakna lam ah RBI in makai a, public sector bank khenkhat tungtawn in sum hawmkhia uhi. Himahleh bangziak a Manipur a sumnen hichi lawmlawm a vang ahi ding? Manipur a sumnen kihawm nawnlou maimah ahi diam??

Manipur a Sumnen tuamtuam hawmkhe zel a mohpua ” 'UBI & SBI' in State dang apat Manipur a Sumnen leh sumsik puaklutna ding a sum tam pipi a sen ziak a hon pawlut nawnlou ahi “ chih Imphal pansan newspaper khat in ana gen ngeita hi. Hiai dik ahihleh 'Bank te'n mipite hon khual kei na maizen uh e' chih kan gentheih omlou hi. Ei District(CCPur) ah leng sumnen leh sumsik kidaihlouh gige ziak in CDSU te'n Nikumlam in UBI ah ngetna ana thehlut ngeita uhi. Huchi bang a panlak ahihnung in leng sumnen om tuanlou a, Rs.5/10 note teng luithei law mahmah ua, hehpih huai zozen uhi.

‘A thakhengtu di India sorkal in bawl nawnlou hial ahihkei leh SBI & UBI in hon hawmkhe mahmah leh a ke’ chih mipite' ngaihdan hi maimah ding hi. Hichi bang a I economy uh paitou zel thei ding a diam? Dawr i kai a 'Sumnen omlou Chikhum la mai in' chih hideuh gige. Tua ziak in, 'Barter System' ah kiknawn ni chi i hihkei vanglak leh Work More kawm a THUNEI le i tam ve ua le pan hon la ve ua??
                                             1304-KAKIPAK-2013

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA