NUNG CHIANG IN THEI NI....!

By ~ K.Lianthansang @ K Thansang Zomi

Kum, SangNihLehSawmLehThum (2013), December NI SawmLehKhat (11th December) ni’ n kakhua ua Moulopna khat ah kava tel (hoh) tei a. Moulopna dia bawngsa, ahul huan uh hahnek kha sim kahi dia, nitak In meikiang ah tuilum leh tuivot kiphamat zen in ka dawndawn tamai ve. Kakhua uh ahihleh, ‘NGAWNBUNG’ ahi a, khawdang toh kikawm khollou in koukhaw-te NGAWN ka khawsa khawm BUNGBUNG uhi. Mary Kom chihte khawng theihphak ahikei, Kom Kuva chih bel kana theikha sam ve uhi.

Meikiang a Vok ann bel vom bimbem bul ah, GAWBUL DUM laizial diik kuaikuai kawm in KOM KUVA, lungkim takin ka hai niauniau a. Sing lukhuahkham bang kalkak khum zozen in, ITNA tellou kingaihna dia kazatsek, ‘SUUTPI KHUAM’ zol kilkel a kingai kawm in, akiang baangzawl a uumta a tuibuuk’, sakol chiltang bang a zol kilkel, kitung beubau kangai khadek zozen hi.

Ka Bawngsa nek in kasunglam te Khem lungdam zoulou a, tokphul phet ahi ngei dia, sunglam a ten honna philphil mai ua anuam hetkei..!!. Chikmah a Lamka Khawpi zinkha nailou, ani zing (12th December) a Christmas van di khawng leikawm a zindia kalunggel ahihman in, gari tung khawng a DAILEN asuah di kalaugu mahmah mai..! Huchi’n, suak in suak takei leh daileng di’n  Innkhang a khiangsing kung nih pansan a, singgil nih ‘V’ Shape a kidoh ah kava tu velval ngal hi.

Anuai ah Vok banzah hiam in kinem takin honna ngak dimdiam ngal mai ua. Ek lah tampawt chih omthei mahmah lou, nuai a Vok ten lah ’Arrangement’ bangkim bawlfelta kahi uh chi hi awmtak a, hon nohtou man veu uh. Tulai dan a, a hat-hat leh pau zouzou tam tangkha chihdan Policy azang kei ua, I thakkhiat sunsun tuh ana kihawm dialdial mai uhi.

Vok-te ‘satuihang’ pezou phet, lum din kong kisa nawnta a, thousilen (Mosquito Net) achihte uh lah kineilou ahihman in, lup hun di gin-om tak a honna ngak, Thoukang hon(Group) bangzah hiam in honna kimawlpih chidan in bilbuk khawng ah zaila nalh taktak hon oihkhum vengveng uhi. Solfa Vai bangmai a lupna tung ah thoukang kahawl hawl na lam in, Phalbi Nupi’ thuakhak dan kaphawk mankei. Solfa Vai kawm in Lamka zinngeilou akihih toh, Lamka khawpi thupi didan kangaihtuah kawm a, thoukang te zaila-oih, a Solfa toh kana bulh tawmtawm a, lungkimtak in thoukangte khual na’n Solfa kana vai sak neknek sam hi….!!

Solfa Vaivai kakisak kal a ihmukha kahi ngei dia, Zinglam dak 04:00 lak in kakhanglou pah leeklaak a, thoukhia in kaki hahsiang fitfit ngal hi. Ann huan a, neek di chih lah gari hongpai baih khak di kalauhman in, Ketli (Kettle) vom bimbem khat ah tuilum kasuang a, nou bangzah hiam kadawn hi. Huai a katuidawn teng, Lamka katung matan sunglamte ‘taamnem’ dia zat kasawm ahi lim hi.

Huchia, meikiang khelahtak a ka omsung in, ka zinna di BUS “ ZOGAM TRAVELS “ chih amai a kigelh hongtai a, asung adim ziak in Spiderman bangmai in a baang ah kakiluai genggang hi. Bangtanhiam katai nung un ahihleh vangphathuai tak in, atunglam a hol bag(Charcoal bag) tung ah kava tukha zenzen a, kipahhuai lua chihlouh ngal ngaihtuah leh gen di dang katheikei.

Khawdang a pawtkhe ngeilou chih mahtak, ‘ Ui Mikhual ’ kabang pah deen-duun a, anuam chiahkei. Himahleh kipasalsak tak in alang lang ah ka daktuah gepgep(leplep) a, ahawk daak leh a kifuhsak zaw kahikei, lampi sak leh tung a honkui khethei di tuamtuam tampi te lak apan kabitna dia huchia om kahizaw. Pilvang kan a omkei, atung a tuangte lak a khat in, “ Kuun uau….Kuun Uau..!!” honchih chiang in kakun nainai zel ua, nuam nainai vanglak..!.

Leivui lah ‘KHUU’ chih inle genkhalou, gari light zatngai hial di khop a, leivui khuu in lampi tuam mai..!. Kipahsim hun a, HA(teeth) dawksak ngam di le hilou..!! Lampi lah ‘SIA’ chih kammal in genkha deklou, SAKOL tung a tuang mah kibang. Ka Sam(hair) saudeuh hileh zaw, ‘Tulai GUITARISTte bang ahi tuan ua..’ chihtheih di hial khop in kaki sing neuhneuh sam aka…!!

Lamka tung mawk leng koilam zot di a chihle katheikei, “ NIANGZEN KHUALBUK ” a kingakh sawm chu kahi peuhmah phot a hiven. Jesu bawn Khualbuk tangzoulou a, Gan ann piakna kuang a piang(sial a om) ahihleh, keile Khualbuk a katat zohlouh tawp in New Bazar lak a Waiting Shed lak bek tanzoh chu kaki nem veve. Ahihhangin, Khamtheih hih a AKK puuldek mahbang te Population atam luat leh bel, Waiting Shed maimai leh tanzohlouh theih ahihdan kahaih tuankei..!!.

Lamka tunchiang a kingakna di buai’ a kabuai sung in, Vangphat ziak hia? Vangtah ziak hia? Chih theihzoh louh di’n, “ Kuun Uau….Kuun Uau..!!” chi a mangbang tak a kikou chiaichiai ‘AWWW’ kana zakhakei a, Electric Gui leh Singgui niam taktak a kizan te’n kituaktak a pangkhawm in, leitual (Pucca Road le hilou) lak hon denna maimah uhi. Deihtelna kamkhat lel le kidot chih a omkei, kakiat lamtak kathei a, khua kaphawk tak in Khualbuk leh Waiting Shed sang a hoih leh Siangthou zawtham; Lamka Damdawi Inn(LDI) ah kana om mawk hi.

Ka kiim leh kiang ka en a, meltheih di kuamah kamukei…!! Damlou midang le ana tam mahmah mai ua, mak leh lamdang sakna in ka pumdim ta..! Kakiang ah Nurse Nih ana ding ua, Glucose gui khawng akhoih malhmalh ua, ka lupna tung ah papi, hauhsak mel deuh khat leh nupi khat ana tu uhi. Huai Nupa’ te’n kei honna enkol uh ahi chih hilhse louh in kathei pah mai. Zinglam dak 07:00 lak vel hi’n kathei a, December SawmLehLi(14th December) ahi chih, baang a kitaak ‘Calender’ apan kathei nawn ngal..! Kalu khawng ahi bengbung a, ‘ Lamdang na e…..’ kachi namnam lel hi.

Huchia ka omlaitak in, Nungak feltuak mahmah khat in Singpi leh Sangh(Bread) tampi hon tawilut a, keile piak honsawm mawk, “ Kou Singpi Order lou(Sam lou) kahi uh “ kana chih leh “  Hiai te athawn ahi “ chi’n hondawng hi. Mak kasa mahmah mai a, “ Christmas Offer dan ahi hia, ahihkeileh kua ‘SAMARI MIHOIH’ I gam ua om amaizen a ?” kana chih mawk leh Singpi hawm nu’n hichi’n hon dawng hi.

“ Kha bangzah hiam paisa apan, Zingkal teng a Singpi nou 200 leh Bread(Sangh) ka supply gige uh ahita. Kou ahihleh athawn a ka Supply uh ahikei, I gam a Business tuamtuam bawl mi 5; Bezer Furniture Production Centre(Hill Town), JP Selection(Tedim Road), Sharma Electricals, Burma Store leh New Bazar a om JK Store chih te’, niteng a sumseng aki bankhelh uh ahi a, ni 10 sung a Rs.10,000 bang mikhat in seengban uh ahi “ honchi hi. Thupi uh kasa mahmah mai a, “ Mahni Mihinpihte Itna tuh Honsiampa Itna ahi, Pathian in aleh tampi in Vualzawl hen aw….” Chihteng, kamsiamlou sasa in kana chithei hamham hi.

Ka hawkdak ziak le ahikei, damlou mi huchituk a tam omkhawm kamuhpatna ahih ziak a lamdang sak ziak a dakdak kahi zaw..! Ka Veilampang a lupna ah, Meitei papi khat, akhe kituam lenglung khat alum a, kaki ettuah khakchiang un, ka ha uh kaki laktuah cheuh zel uhi. Meitei pau in hon houpih zel a, ken lah agen mu-mal theituanlou, ‘Khangde’ chih kia kithei, ‘theilou’ chihna chu ‘thei’ kahi phot. Eipau a “ Nagen theilou kahi, Sappau nathei hia?” kachih chiang in lah aman eipau theilou zel…! BABEL INN SANG alam lai ua abuai didan khawng uh kangaihtuah kha thepthup a, nuihkhiat buabua nadan lah omlou, kalungsim in kanui heuhau lel hi.

Huchia ka om sung in, dak 10:00 am bang a gingtou dek man hi. Kei hon enkoltu Nupi nu’n, kuang khat ah ann leh meh hon tawi a, kanek lai tak in, New Bazar lampang apan Mike(Ma-ik) hong ging a, hoihtaka kangaih leh Zoudawn lam apan vanlei dia khual zin te lak a amang hiam, tunna di theilou te khualna ziak leh vanman ut leh dah a bawllou dia theihsakna bawl ana hi maimah ua, athil hih hoihna tung uah kana kipak gu mahmah hi.

Ann nezou, ka Taklam pang ka etphei leh kakiang chin ah, Nungak khat ana lum zetzat a, ka et toh kiton in akihei gaih hi. Kei theihlouh a kei honna en-en chu ahi peuhmah di’n ka gingta tinten. Amin leh omna banah bang naa(natna) a om a chih theih utna in kapumdim ngal mai. Houpih dia kaki saksak sung in Nitaklam(nitum kuan), Pathian in Eden huan a Adam leh Evi ava vehsek hun ana himan zel hi.

Sih leh sih, dam leh dam a houpih dia kakisak laitak in, Damdoi Inn konga lampi ah aging zutzut khat leh Refree kimutging chonchon banah, gari luum huhu a tai kaza guih a. Huai Chance a la in, Kakiang a lum Nungaknu kiang ah “ Tua ging bang a?” ka chihleh “ DC nu’ Office kai paita hi’nte, November 29 nitak dak 10:10 vel a athawmging uh le hun kisa lua a….” chi’n kamsiam takin hondawng hi.

Kenle hiai Golden Chance khahsuahlouh teitei kasawm man in, “ November 29 nitak in bang a chi ua eita? Aam Aadmi Party(AAP) Convenor banah Delhi Chief Minister; Arvind Kejriwal leh alawite ngaihhuai hina maizen uh e maw? A Munphiah(AAP Symbol) bek uh hiailam ah honkhak le uh kachi ve, ‘Corruption’ aphiatmang louhtawp a ‘VIP Culture’ bek aphiatmang zoh khakleh….” Kachi tei sam hi.

Kakiang a nungaknu’n le, “ November 29 nitak chiah chu, silou phet kahi……DC nu’n Pasal aneih dek ziak a, Churachandpur District a Officer teng(District Level Officer) in khakna abawl ging un(Cracker asukpuak ging un) hon khawng duldul zozen a, bang chikchiah hiai Building hongchim dia aw chih ngaihtuah kawma khaw-ul kaizen a om kahi, nakiang a Meitei pa’n bang azun ana teh zozen hi ei..” hon chih tiautiau kawm in anuihmai hon ‘Show’ cheuh a, a haa ngou sitset hon lak kawm zual hi.

Kakiang a lum nu’ amel a et in mihausa ahikei chih kathei pah mai. Kei le mi hehpih huai himahleng amah hehpihna in ka pumdim zaw hi. Akiang ah, “ Hon bangchi sap leng na ut a, na lawmten hon bangchi sap uh? Bang ziak a Damdawi Inn ana lutkha e..?” kachihleh, “ Kamintak NemChing(EnCy) ahi a, Chingbawi chi in honsam lechin poilou di ahi. Tulai a gari te hat taktak a, I lampi uh phok nemnom lak ah atai fufu ua, huaite GU(poison), ken kana thuakloh ziak a Damdawi Inn a ana omkha kahi..Nang bang kon chisap dia?” honchi a, “ USang chi in honsam lechin “ kachih leh “ Kipak” hon chizui pah a, kamsiam kasa mahmah mai.

Niteng chih phetlouh, asecond, minute leh dakkal teng a kimu gige leh kihou gige banah, kakiang a Meitei pan nektheih khawng aneek dek chiang a honhop geigei te, Liandou leh Thanghou bawn ‘miimtang’ kiphelhawm uh hiven chi in Chingbawi ka hawmsawn zel hi. Ahitak a gen in, kakimuh tung uh chih phetlouh, ken kamuhma natawm a Chingbawi in honna ngaina khin ana hi a, Numei ahih ziak lel a honna houpih ngamlou dan ana hi maimah hi. Vehtu di midang bang in kahau kei uh, haulou chih phetlouh neilou tuk kahi mai uh. Chingbawi ahihleh a nu toh a om ua, a changchang in apa’n hongpha cheuhcheuh zel hi.

Chingbawi’ Nu mel, etmai in nuamtak a nekzong ahikei chih achiang fekfok khop mai, puanlum natawm silh di neizoulou in om ua. A Pa ahihleh kuva haimel mahmah, Cement lam a Mistry na semzel kahi chin khatvei honghoh in hon genkha hi. Chingbawi ahihleh mi piannalh mahmah, Tulai nungak-te hih bang a Lipstick, Eyebrow leh Bilbah chihte, asapum apan muh di khat le a omkei. Laboratory ah koih in, kalkhat mawngmawng Study bawl taktak lele Reject na di himhim omkei di. Khekol leh Puanak kigak(tight) lua te le silh in teeng ngeilou a, Khedap le asanglua a buhtuanlouh hang in a Figure lam chu ‘Pucca’ ahimai. Vai Mistry ten Siamneltak a abawl uh mah abang hial hi.

Hun-te tuibang a luang a, azawng-ahau ngak neilou a pailiam zungzung ahihman in, December SawmNihLehThum(23th December) ni tuang hongtung ta a, nidang dan in zing ninou kilawmtak in Damdawi Inn kong hon salh singseng nawn hi. Hiai ni’n ahihleh, Damdawi Inn a Operation Theatre(OT) Room leh Surgical Ward thak dia kibawl Block 4 banah, Revised National TB Control Programme a ding a DoT-Plus Centre mun a Multi Drug Register(MDR) Ward ding Hon’ble Health Minister Pu. Phungzathang Tonsing in honna aneih ding ziak in, Compound sung ahulum mahmah hi.

Nitaklam dak 01:00 hongging tak in Programme akipan ngal a, koule Chingbawi toh thugen bek ngaihnuam huai chihziak in, peih dandan in kava tel tei uhi. Huai hun ah thu tampi kigen mahleh  A. Bijoy Sing, Director of Health Services’ thugen ka mangilh theikei. Aman agenna ah,” Hospital kichi, Lungkham mangbang te adia belhpen ahihmanin, Christiante adia ‘Church’, Hindu Sahkhua Zuite adia ‘ Temple’ leh Muslim Sahkhua zuite adia ‘ Mosque’ ahi chih thei gige a, siangthou leh zahtak taka I kepding uh ahi ” chi hi. Dik kasa mahmah mai a, a genbeh didan tuan le om hi’n katheikei. A. Bijoy Sing’ thugen zuithei chiat le, I Damdawi Inn uh, Damlou-te adia ‘PARADISE’ hi di’n kagingta hi.

Hiai Programme beima in Room ah kapai ua, Programme azoh un, Health Minister Pu. Phungzathang Tonsing in Christmas Gift dan in Ward teng a Damlou omteng kiang ah, Rs.500 chiat honpia a, midang khat T. Singneng kichi in le Rs.200 chiat honpia ahihman un, kipahna gensenglouh baa chu kahi peuhmah phot ve ua. Huailou in, Evangelical Baptist Convention(EBC), Hebron Veng te’n Blanket khatchiat hon penawn uhi. Pathian in zaw a mite’ haksatna thei a, ahunhun  a panpihna pia ahi chih katheichian semsem hi.

Blanket silh a Phalbi Nupi dou anuam khopmai. Second Hand puanak pan dildel khawng toh Phalbi dou zaw, avang mubang kingaithei mahmah lou hi a..!! Huai nitak in chu, Christmas la ngaih taktak a kikhah ten hon sulungleng sim mahleh Blanket kawm ah nuamtakin ka ihmu hithit theita a, Kipahhuailua chihlouh ngal gen di katheikei.

December SawmNihLehLi (24th December) tuang hongtung nawn a, lam-et phaklouh pi’n, All Christian Evangelical Fellowship (Hospital Ministry) pawlin Blanket khatchiat hon penawn uhi. Midang tuamtuam te’n le kiphaltak in nektheih tuamtuam bang honghawm ua, kakipak mahmah uhi.

All Christian Evangelical Fellowship(Hospital Ministry) pawlin Blanket hong piak ni ua, alak ua khat in Bible Chang honsim in kalungsim honkhoih mahmah taget zel ve aw…!!. Huai Bible Bung leh Changkal tamlou hon sim uh ahihleh, Matthai 25:34-46 ahi, akallak lak I taklang zual ding, ”…Mi Diktatte aw...Kagil a kial in, nou nek ding non pia ua; ka dang a tak in, dawn ding non pia uh; mikhual ka hih in non zintun ua; vuaktang ka hih in, puan non silhsak uh; ka chi a nat in, ka kiang a na hong jiak un, a chi ding. Huai hun chiang in, mi diktatte'n, Toupa, Chik in ahia gilkial a kon muh ua nek ding kon piak uh? dangtak a kon muh ua, dawn ding kon piak uh? Chik in ahia mikhual a kon muh ua, kon zintun uh? vuaktang a kon muh ua, puan kon silhsak uh? Chik in ahia china in hiam suangkulh ah hiam kon muh ua, na kiang a ka hong uh? chi in, a dong ding uh…..Chihtaktakin ka hon hilh ahi, Hiai ka unau neupente lak a mi khat tung a na hih uh tuh, ka tung a hih na hi uh, chi in, a dawng ding.

Huaikhit in, Hamsiat thuakte aw, khantawn mei diabol leh a sawltakte dia a bawl uah hon paimangsan un; ka gil a kial in, nou nek ding non pekei ua; ka dang a tak in, dawn ding non pekei ua; mikhual ka hih in, non zintunkei uh; vuaktang ka hih in, puan non silhsakkei ua; china leh suangkulh a ka om in, non vehlouh jiak un, a chi ding. Huai hun chiang in amau leng, Toupa, chik in ahia gilkial ahiam, vuaktang in hiam, china in hiam, suangkulh ah hiam kon muh ua, na kon sepsaklouh uh? chi in a dong ding uh, Huan, aman a kiang uah, Chihtaktakin ka hon hilh ahi, Hiai mi neupente lak a mi khat tung a na hihlouh utuh ka tung a hihlou na hi uh, chi in, a dawng ding. Huan, huaite khantawn gawtna ah a pai ding ua; mi diktatte tuh khantawn hinna ah a pai ding uh, a chi a” chi’n hon simkhia hi. Michih in, I thilhih uh thaman bang hiding hiam chih, Nung Chiang In Thei Ni…A vekin thei ni hang...!!!

Toupa hon vualzawlna te khatkhat a sim di chileng kasimseng ngeikei di. Kalungsim ah, “ ….Aw Toupa na Vualzawlna pha……” chihla khawng, Projector a kapkhiat mahbang in hong kilang dundun mai a. Christmas la khawng lah asun-azan chih omlou in alang-lang ah kikhah vengvung mai a, hun mualliamsa te khawng lungsim sung ah lenpuan bang hongthak sak dundun mawk hi.

Huchibang kawmkal ah kalungsim in ‘Lamka khawlai mun tuam tuam ah; Veng chih leh Organisation chih in ‘ZOMI CHIBAI’ chih lian taktak in aki taak a, ‘ CHRISTMAS CHIBAI’ chih bangzah aki taak dia? Bang thupi zaw in I ngaihtuah masa ua? Damlou a mangbang tak a omte mi bangzah in ‘CHRISTMAS CHIBAI’ I va buuk ua?’ chih khawng kangaihtuah kha khemkhem hi. I hihkhak dandan uh dik hia, diklou chih, Nung Chiang In a vekin Thei Ni…..!!

Christmas tunkim nitak in kalungsim ah thu tampi honglut taget zel a, ka ngaihtuahna tamlou kon genzual di. Jesu pianhun lai a BELAM CHING I chih te mizawng ngen hi di un ka gingta hi. Belam Ching dia, mihausa te’n alak dek chiang un, Ginomtak in kasem di chi a kichiam hial di un kagingta. Tulai dan bang hileh, Suai(Signature) kai hial di un kagingta hi.

Himahleh, Jesu piang ahi chih atheih un, apu’ uh kiang a phalna le latuanlou phetlou, ka belamte ana mangthang leh ka pu’n ana sem din hondeih nawnkei dia, ka zi leh ta vakna di omnawnkei kha di, le chituanlou in Bethlehem khua lam azuan ngal ua, Jesu ava mungei uhi. Jesu a vamuh un, naungek’ tanchin Angelin a hilh tuh a gen thangta ua, belam chingmiten Angel hilh bang ngeia bangkim a muh ua a zak jiak un, Pathian pahtawi leh phat kawm zelin a kik nawnta uh chih, Luka 2:15-20 kekal khawng ah chiangtak in muhtheih hi.

Eilawi, Innmun a omlou a mundang a sepna leh thil tuamtuam ziak a omkhete bel phalna hoihtak la masa a Christmas( Jesu’ Birthday) lawm dia pai hivek din kaki gingta(?) a, kipahhuai kana sa mahmah hi. Ahihziak in, I kiknawn lam chiang un, Pathian pahtawi leh phat kawm zelin i kik nawn uh hia chih kei leh kei kana ki kuaisonmark(?) mawkmawk hi. Dawnlouh Dotna chu ahi peuhmah, himahleh hiai hunpi zang di’n Innlum I delhkhom siausiau ua, ‘KIPAH HUAI LUA MAW’ chih di hi.

Huchibang kawmkal ah, Mipil Thum’ Aksi zuikawm a Jesu bedia kuante bangmai a, December 24 nitak khawng a, tukthei-taithei tuamtuam toh Lamka khawpi dung-le-vai a kidelhtuah vengvung te’n Biakinn sung tan bek zuitung le hoih mahmah din um ingh. Ihmut khamlou zen a, khawvak tan dong  I diangtuah vengvung ua, ani zing(25th December) ni a, Vompi vaimiim kham banghial a I ihmut sang un Biakinn tan bek taitung le, manpha zaw leh kilawm..!. ‘ Pathian in a It te Ihmut na a penaak ngal a..(?)’ chih pansan a nei ihi di uam a….!!

Christmas hun a, ana  kikhawm di le mi kidaihthou ihi ngei di ua, Biakinn dimlet zen in I kikhawm ua, hoih mahmah..!. Christmas zatzoh ahihtoh kiton a mite kihouna ahihleh, “ Mid-Night Service “ chih kammal ahinawn hi. Kei ngeileng huai mah ahi kangaihtuah tampen. Chingbawi toh zangkhawm di kahih manin kalungsim anuam mahmah mai.

Kalawmte khat, 29th December ni in honghoh a, “ Zu nadawn khangei hia? ” kana chihleh, “ 31st Nitak khawng kia in kadawn..” chin hon dawng a, kenle chiamnuih sukngal in ‘ 31st nitak chiang a, bangmah hihlou te’n le Kuva bek hai teitei uh hilou maw?” kachih leh “ Huchi le hisim mah veh aw…” ch’n nuikawm phalhphalh in hondawng lel hi.

Huai nitak, ka lawmte a paihakluat ziak un, Chingbawi in honna ihmut san a, ka lawmte apaikhit un a mel etlawm n ate kidaam lou hial in ka en a, ka lungsim ah Ronan Keating’ lasak, ‘ If Tomorrow Never Comes ‘ chihla hongsuak mawkmawk hi. Hiai la kei adia honna phuahsak uh ahi dia aw bang kachi gusim hi.

Huai la ah, “ Sometimes late at night…watch her sleeping…She's lost in peaceful dreams…If I never wake up in the morning…Would she ever doubt the way I feel. About her in my heart. If tomorrow never comes..Will she know how much I loved her. Did I try in every way to show her every day. That she's my only one…And if my time on earth were through…And she must face this world without me. Is the love I gave her in the past…Gonna be enough to last…If tomorrow never comes…'Cause I've lost loved ones in my life…Who never knew how much I loved them…So I made a promise to myself…To say each day how much she means to me…And avoid that circumstance…Where there's no second chance to tell her how I feel…If tomorrow never comes…So tell that someone that you love chih te’n ka lungsim honkhoih diak uh abang hi.

31st December hongtung petmah ta a, huaihun in Lamka Damdawi Inn ah Damlou mi 54 chet ka om uhi. Huchia thawmhautak a ka omlai un, G.S.Haupu leh a team-te honglut ua, mikhat Rs.500 chiat hongpia a, akipaklou ka omkei ua, kipahthu kagen kheukhou uhi. Nitak honghihtakin, Lamka Khawpi a lampi omsun te a hulum khopmai.

Akhente lah Helmet khulou in, gari hat taktak in atai ua, a kikou pawl toh Lamka Khopi chu a luum vengvung mai hi. Kumthak delh a Helmet khumanlou zen a tai ihi di uam a, ahihkei leh kei Hell-Mate(Gawtmun’ Lawm) kahi chihziak a Helmet khulou ihi zaw di uam a, thei takhang…! Huchi hita mawk lele, Kumthak mel mulou a, Lawmhoihpen’ kiang(Gawtmun’ kiang) tuang vatun leklak theih eingal…!!

Huchibang vingveng kalah, akhente’n kumbei dek geigei, abeikhiat na dia minute bangzah hiam in asaplai a anuntakna sukbei sawm hi awmtak in, ‘ Cracker’ khawng I supuak zaizai nawn geet uhi. Nopsakdan tuamtuam om ahingei dia, 31st nitak chiah in chu, ahon hon a kizuih a vuak di zong toh singkhuah toh kidelhtuah vengvung khawng in I om ua, khawvak chiang in SILUANG bangzah phot in a om dia aw I chihsim chiang in, mahni kiveng thei chiat zaw ihi di ua, a si hial omlou in, aliam bel I om sam uhi. Akhente ngial, ‘ Mid-Night Service Kham ‘ in hak diaudiau lel ve uh aw….!!

Hih ut-ut hih di mah hi, Pathian inle PHALNA honna pia ahihman in. Himahleh, Pathian in ‘PHANA’ honpiak itheih kawmkawm in, ‘WARNING’ honpiak le mangilh kei ni..!! ''Tuailaite aw, na tuailaini uh zangnuam un. Na tuailai nite un kipak un. Na hih utte uh hih un, na lungtang un a deihlamte uh zui un. Ahihziak in Pathian in na hih tengteng uah, THUKHENNA bawl ding ahi chih bel theigige un''(Eklijiasti 11: 9).

Mi te’n 31st nitak nuamtak a azatlai un, ken le haksatak leh lunggim tak in kana zangtuan sambkei. Kum beikhe di ahihhial tak in ka omthei nawnkei, Chingbawi kiang ah, “ Konglam ah vadak halh ni” chi in kazawn a, aman le thumang tak in honzui biambiam hi.

Damdawi inn Varandah ah katu ua, huai nitak Tung Solkhapi a taanlouh hang in, tung si-al te thangvan sang ah nunnuam ngabang in lengkhawm diamdiam uhi. Keizong lungguk a kadeih lianu Piannalh (Melhoih) kiang a ka omziak in si-al tang te’n lungzuan thelbang a thousak tuankei. Kipak kahi top mai. Lungnuam tak in si-al phelep lep te ka enkawm zel uhi.

Huchia, a paukhe masa zawsam di omlou a, Phalbi Khawvot nuai a ka omlai un, Chingbawi kaliangtung ah hong kingai phei a, “ USang, tutung Christmas leh Kumthak te bek…KHITUI toh zanglou a, innlum a Innkuan kim a zang dia kana kikoih hi a, tua lah…….” Chi in adang a awk sim a, aban a genzom nawnkei. A sam sau ngihngiah amai a kaisuk te kahuisak kawm a amel ka et leh amit ah tui ana vung kilkel a, akhente’n America gam khawng a Lampite bang a, abiang maam hinhen tung a tawnsuk ua, a khabe ah takkhe keuhkeuh uhi.

Kagen masak dipen le katheikei, huai honchih ma a bangteng angaihtuahna sung a ana lailut a chih le katheihpihkei. A Innkuan khawsakna uh leh nidang a Christmas leh Kumthak te bang ana chizat zel a chih katheihlouh man in, a tanchin theihnuamna in ka pumdimta hi. Himahleh, bangmah ka dongngam nai tuankei. “ USang…….” Chi’n honsam a, aban lah genzom nawnlou in adai vengveng nawn hi. “ Ching, na ut-ut hongen in aw, kisuanlah nadi omlou ahi. Panpihtheih dandan a honpanpih dia mansa hi gige kahi…” ka chi hi.

Chingbawi in kakiang ah, “ Damdawi Inn nonglut a, namel kamuh apan in Ngaihnatna chikhat konnei ngal a, konna en-en kha nilouh. Sawt kithuahkha nailou himah le, nang bang a hoihtak a hon pawl, ka lungkham hun a hon khamuan zel di Kadamsung in kuamah kamu nawnkei di…nang dandan a hon ‘care siam’ kapian apan kana mukha naikei a, kakipaklua…katunga nasiamna te a thupi lua, kahon dinzou nawn vualkei, natung ah kipahthu kia gen ka ut ta…!!.Ka pasal ditan inle konmuang a KON IT…Zannitak nang ihmut nung in le, Pathian kiangah kapkawm in tamveipi kana gen a,’ Itlua kahi, Ka pasal di’n honpia inlan..midang ittheihna hon penawnken..’ kana chi a, tu’n nakiangah genngamlou pipi in kongen tamai a, bang ngaihdan nanei diam a..” chi’n a awnemtak toh hongen hi.

Lungsim sunga ngaihtuahna tuamtuam kaki sualsak sung in, Chingbawi in, “ Na ngaihdan kazaknawn ma in maw USang….hiai kongen utlai, non et lel inle ka khawsakna uh nathei mai di, kei lah hai zomah ing a…nagimna behlaptu hoihtak hong hi zomah di ing a, I haksatna tuah dite, nanglam apan thukhat hileh, keiziakin dipkuatna leh lungkhamna tampi non thuak zomah dia, lamkim ah lungkia a nahon tawpsan di kalaulua, kei ziaka na gentheih di lah konphal mahmah kei…namel kamuh mun zohkhop leh kon IT deuhdeuh a…kon NGAI lawtel USang..!!. Hilehle, kou hichi lel a khawsa in bang kagenta dia..?? Nang adi’n ka phukei chih kakithei..hilehle, Honngailua kahi aw USang… !! “ hon chi ngutngut tamai zaw, gen di avang tel mai…!!

Kenle akiang ah, “ Ching, Itna-in a dohzou a, a migi a: itna-in a haza kei a, a kisathei sam kei; Itna a ki-uangsak kei a, a huham sam kei. Itna-in amah thulou thu a sa lou kei a, amah angsung a khual sam kei; a hehbaih kei a, hehsain a omden sam kei; Itna-in gilou a kipahpih kei a, a dik a kipahpih jaw. Itna-in bangkim a thuak teitei a, bangkim a gingta a, bangkim a lamen a, bangkim a thuak khe jel hi(I Korinth-te 13:4-7) chih ana ngaihtuah masa lechin nalung anuam deuh di..” ka chi a, a lu a su ngaungau lel hi.

Chingbawi kiang ah, “ Nidang in Christmas leh Kumthak te KHITUI toh zang nahi chih konthei ta, himahleh bangziak a huchia zang nahia chih katheikei. Tuaphet hilou in, Innkuan khawsakna lam ah keibang a haksatak a ana khawsa nahi uh chih le konhaihkei, huaiziak in na Background uh tamlou non hilhthei diam..? “ kachihleh, “ Natheihnuam nakleh hilhthei tham e, chiangdeuh in konhilh di aw..” chi’n a gawl bang honkhuah masa zozen hi.

Chingbawi in, “ Innkuan khawsak nuam leh duhduh ne leh dawnzou in omkei mahle ung, Pathian hehpihna khazak nuai ah, kanekkhop uh zaw kamu gige vanglak uhi. Unau mi 4 kapha ua, kei ka unau ua a upapen kahi. Kei zom in Numei a om a, aban a tegel Pasal ahi uh. Tu’n Numei aa neupen(kei nuai a nu) leh Pasal a neupen (ka unau ua Nautum pen) School akailai uhi. Ka Pa ahihleh, midangte tokbuailou a mahni a kitoudelh ngaina mi ahihman in, sep theihtheih sem in a langlang ah akuan zel hi. Lawm leh Vual eng ngoih-ngoih a ka om ding uh honphallouh man in, guhtui kangzen in kanu toh na asem sek uhi.

Kei kahihleh, Kum 3 kahih apan in School kana kaipan a, kakai tung lai a linlua hina pi in, School a lawm khawng konneih chiang in nuam kon sa panpan ta hi. School kailouh di bang ut deklou in ka om a, huaiziak mah in lai le siamtheilua kahihlouh hang in, ka Class uah asiamlam chu kahi gige sim hi. Ka Pianna leh School kana kai masakna ahihleh Jiribam lam ahi a, huai ah mite’ BUHPANG sawk hetlou a kum 8 kahihtan bang ka khawsak nung un, Unau melhaih hun (1997) hong om ziak in, ka School kaina lakloh bangsim mahleh HINNA poimawhzaw ahihman in, Lamka ah kana pem(galtai) uhi.

Lamka ah mi inn neuchik khawng luah in kong khawsa ua, ka tenna masa uh toh tehtheih di ahikei..!. Inn luahman pekei le lah Inn neiten hon hawlkhe di ua, ann nek di leikei lelah gilkial a kisi dia, ka School kaina maban lah sunzom nuam tinten kahihman in kana lungkham gu mahmah a, naupang himah leng aguk a kakah hun atam mahmah mai. Vangphathuai takin, Class-4 ah kaki admit thei a, huai le Junior Basic School(JB School) ah ahi.  Zawn ziak hia, ahihkei leh siamlah deuh ziak chih theihlouh in Missions School leh Private School te ah Admission kamu zoukei. Siamlouh ziak chih dia lah, asiamsa a piang ki omlou zel a, siamlouh ziak a pilna-siamna kizong hizel a….!!. A kumnawn in, Rayburn High School ah kakituan hi.

Buaina tuamtuam te kawmkal ah, School kongkai pan ta a..ka Subject tawi uh akikhiat mahmah ziak in haksa kasa mahmah mai. Text Book leh Note Book khawng thutuam hitaleh, Pencil neng leina di lel kaneihlouh hun uh atam mahmah..! I gelh chiang khawng a kilang ngellou, huailai a Rs.1 mante khawng kazang a, kumtawp exam hun di khawng chiang bang in, ka laigelhte akimuthei nawnlou atamzaw ahita.

Kumtawp ka exam lai un, ka Pa’n kakiang ah, ‘ Na fail leh School hon kaisak nawnlou di kahi….nathei maw?’ honchi a, keile kahihtheih tawp suah in kapang a, ahihhang in Kumtawp Result hongsuah in kamin kava muzoukei. Baang a paper ngou fikfek a apass teng min kitaak nalak ka zonzon hang in kamuzou tuankei, leitual apan zongzong mah lengle kamin didan kamuhlouh ziak in thazoi ngoihngoih sa in Inn lam ah kapai ta hi.

Inn katung in ka pa nasem hongpai naikei a, kanu Bazar a mehzuak a kuan ahihman in thazoi kawmpi in ann kahuan mengmeng a, kahuan zoh in ka lupna ah kava lumzual hi. Kangaihtuahna apaisau khopmai. Kei lah ka maban School kai, tawp di himawk chihkhawng kangaihtuah chiang in ka mittui khamzoh vuallouh in hongluang a, mibang a hau hileng zaw hichi tellou di hi’ng a kachi vungvung sam hi.

Ka hah kahluat ziakin kamit abawk theithuai a, ka Pa’n hontheih di lah kalau mahmah zel hi. Nitaklam nitum zul in ka pa nasem hongpai a, kagenngam tuankei. Khawmial nung in kanu, a mehzuak bang annkam lom nih toh inn hongtung ta hi. Huailai in kou unau a aneupen apiang naikei, piang nailou chih phetlouh a Thumna pen kanu’n a paai laitak ahi.

Ann kanek tak un, kisuanglah kawm pipi in ka pa kiang ah, ‘ Pa, honngaidam mahmah in aw, kumnawn chiah hahtakin kongpang ta di…!. Chi’n aw liing pelhpelh kawm a kagen leh ka Pa’n, ‘ Khawsakna le haksa a kagensa chu kagensa himai ’ hon chihkhum tamai zaw, ka mittui te khaam zoh vual di ahikei. Kabiang ah hongluang zungzung  a,ann le kanethei nawnkei..!! Huai nitak chiah chu ih le ka ihmuthei kei..!

Christmas hunte hongtung a, ei lah puan-ak hoih le kineilou, I neih sunsun lah kek nemnom maimah. Phalbi lai ahih zawkmah toh Phalbi thuak ahaksa khopmai..Biakinn kai ut mahleng, ka van neih sunsun toh Biakinn sung a valut di kangam mahmah kei a, Puankawm ah kakah ngeuhngeuh ni a tam mahmah mai…haksa hina tel e, kei deihtelna nengchik bek om hileh zaw kachi vungvung sam hi.

Hunte hongpai liamzel in, Kumthak khawng honghi nawnta a, School lut hun di bang kathei hoih mahmah hi. Ahihhang in School kaikhak kakinem nawnkei himhim. Ka School lutni di uh hongtung petmah ta a, Admission bawl leh bawllouh kangaihsak kei..! Baang a Sanapi (Wall Clock) san gimgem kitaak ka en zel a, School lut hun lah tungdek mahmah, ka pa kiang ah, “ Pa, School kava kai mahmah mai aw..Chance khatvei bek hon pelai inlan, huchia ka Fail lailai leh ka tawp dia, na sepsep uh kon seppih di “ chikawm in Room ah kalut a, aguk in ka Form neih sunsun kava silh tamai hi.

School lut lah hundek, liingsim kawmkawm in ka Form kasilh a, kapan hon zetheih ahi ngei dia, “ Ka gensa theilou maw?” honchi gugu hi. Kenle, “ Pa, nagen theimah ing, hi lehle School zaw hon kaisak lai hamham mai ve maw Pa..?” chih toh Inn apan taipawt kathuah a, School katung matan tai in kataithoh mai hi. Ka Pa’n Hon nungdelh dia, hong samkik dia aw chihkhawng ngaihtuah in ka lungsim a lauthawng(thawmhau) mahmah mai. Vangphathuai takin, hong samkik kei vanglak a, Principal pa’n hon theihsiam mahmah ziak in, Admission te athawn in hon bawlsak khawnung a School te hoihtaka kai in, Fail chihte khawng manglam a le matphak ahi nawnkei.

Class-9 kasim di kum in, ka Pa’n, ‘ Bawi, nang ana khawlphot inlan, nanau te adiak a Pasal tegel hoihtak in I kaisak dia, nang le sum zontheih dandan in non zong dia, na naute maban di geelsak zawni aw..I khawsakna haksa lawlou hileh chu…..’ chi’n kisuanglah tak in hongen a, kei leng School kai utlai lua himah leng, kanu leh pa haksatnate theihpih a, aveilam ua pangtheita hi a kakitheih ziak in, ka Pa’ thu kamkhat le kanial nawnkei…huaikum apan laisim utai lua himah leng School kai kana khawlsan ta hi.

Numei kahihziak leh kakum mahmah le tawm lawlai ahihziak in, Lamka ah kei Septheih di atam kei. Tanau-laina te panpihna leh mahuaina in, Chennai ah mi inn a om in kava kilohta hi. Mi inn a om chih zaw, anuam a gen din anuam hetkei, naupang chik akihih lai zawkmah toh nu leh pa te ngai a kahguk ni a tam mahmah mai. Kava omna te Tamil te ahi ua, hon deihsak mahmah ban uah Vaipau theilou himahleng, English katheih zek ziak in nuamtuam mahmah chih di ahi.

Khaloh tam lua hikei mahleh, innlam a ka sungte khateng in tamlou kakhak zou gige a, Pathian panpihna zal in damtheilou lua in kava omkei vanglak hi. Ka om tung kum in Christmas zang di’n Innlam ah kapaikei a, kalung aleng mahmah mai. A kumnawn, Christmas in ahihleh Innlam ah kapai a, Sungkuan kim in Christmas ka zang uhi.

Himahleh, kipaktak a zanglou in KHITUI-NAPTUI toh kazang maimah uhi. Ka Pa’n gimtak a na ana sem a, a taksa chau deuhdeuh ahihman in, ZU khawng bang a chang a ana dawn cheuhcheuh hihtuak hi. A thatawl adamna dia adawn himah leh zu akham cia selua ahihman in, kou Innkuan sung ah khimkhua hongzing ta hi.

Huchi bang a ka innsung dinmun uh hongpaitouh zel chiang in Chil lum toh valh a etliam mai theih ahi nawnkei. Innsung a, meikiang khawng a kaki polh zaizai lai nite khawng uh ka ngaithei mahmah mai. Kei a upapen kahih zawkmah toh ka pawnathei mahmah a, nehnou khat kahihna ziak eidiam, ka kidek zohlouh hun atam a, aguk in luankhi ka nul gige sek hi. Kei khasia in kapkap leng lah kanau te’n bang hon chingaih maizen di ua chih te kakhual ziak in kaki dek teitei sek a, a haksa telmai..!! Huchibang in haksatna thuak mahleng, ka Pa ka mohsa theikei a, ka nu’n le kamsia a ahoulam kaza ngeikei. Kappa ahihna le abeituankei a, Pa hihna apan kapaihtheih le ahi samkei.

Ka Nu’n, ka Pa a itna a lamdang tuankei. Zingkal teng in, Biakinn ah Kou innkuan a ding leh a bik a ka Pa a di’n, ka Nu toh thuumna kava neisek uhi. Ka Nu’ thuumna kazak khak, ka mangilh theih ngeilouh ka bilkha a tuni dong a gingden ahihleh, ‘ Toupa aw..Midangte Pasal, Zu leh khamtheih a kibuallou te kana eng gu sek a, himahleh nang…kei’ muangtak a ka Pasal kem a, nanglam a pilut dia non tel man in kakipak hi. Nang hatna muang in, ka Pasal’ mihoih suaksak zou di kahi chih kakithei……..’  chi’n thuum hi. Ka Nu’n, “ Ann ngawl zen a I thuumna gah te Nung Chiang In Thei Ni…” chi’n hon khamuan zel hi.

Ka Pa’ mitmei veng in kahun tamzaw uh kazang sek ua, ZU akham chiang ngial in ka omdan peuh uh hon soisel a, meh limlou chi’n kameh huan sunsun uh bang hon buaksak sek hi. Huai hunchiang in Ka Nu’n a lukham nuai a, a mehzuakman sum tamlou akoih te in kap Pa’ sameh di ava lei a, ann kamial nek gige uhi. Kei zaw hehpihhuai le kakisakei, kanau neupen uh gilkial a hongkah chiang in kidek a haksa deuh a hiven. Huchibang katuah hun un leng ka Pa ka mohsathei tuankei. Numei himahleng, ka Pa bawlhoih thei di kahi chia kimuanna Pathian in honpiak ziak in ka Pa ka itna alian semsem hi.

Lawm leh vual le kapawl ngamkei ua, ka Nu leh ka unau hon un meikiang ah kaki entuah liakliak lel uhi. Lenkhawmna, Kikhopna chihte a va kihel luat di le kazum a, zum pipi a kava kihel sunsun chiang bang in, mite houlimna leh nuihzabuk banah, ka nunglam ah hon gense suihsuih di atam mahmah hi. Mite’n khotang hi’n koimunpeuh ah hon simmoh in hon pampaih mahle uh  kei honsuangtu’ ka Pa zaw ka Pa ahi den dia, ka itna abei ngeikei dia, milak ah le ka zahpih di ahi tuankei. Amah ziak a hiai khawvel a piang kahi a, hiaitan tung kahi lai hi…!!

Ka Pa ziak a ka kahguk hun a tamtheilua. Ka lungtang teipi a sut bang a anat vungvung hun a tam mahmah mai. Himahleh, hiaite ka Pa’ ziak a thuak kahi a, amah ka Pa ahi lailai hi. Ka thuakna te uh Nung Chiang a ahon theihsiam hun a hong tung ngei di chih ka kinepna uh ahi mai hi. Ka Pa’n le a thilhih tawpsan utlua himahleh, ama hatna in azounawn vualkei. Pathian hatna muangkawm a douzoh bel ka kinepna pen uh ahita.
Nitak khat, ka lupkhit vek nung un ka Lupna tung ah ka khuukdin a, ka Pa adia thuumna kaneihsak laitak in ka Room kongkhak hongging a, Thuumna kaneih zoh in ka Pa honglut mawk hi. Lamdang sakna in ka pumdim a, gen di le katheikei.

Ka lupna kiang naineh in hongpai khiankhian a, kakiang ah aw liing pelhpelh kawm in, ‘ Bawi, ZU ka dawn nawn mahmah kei di. Na Pa di’n le kachin nawnkei…hehpihtakin hon ngaidam in aw Bawi.? Nidang a Innkuan a nuamsatak a I omlai nite uh kangailua..kei haiziak lel a na Nu leh na Unau un nathuak sawt lawta uh, na Nu le ka houpih ngam nawnkei, kaki suanglahlua Bawi….! Hehpihtak in hon ngaidam unla’n, kei kia a hiai sual gal douzou nawnlou kahihman in Pathian hatna muangkawm in Khatvei bek hon thuumsak lai hamham ve maw Bawi… noutung leh Pathian tung ah kana khial lawta..Ngaihdam zoh vual di le kahi nawnkei…’ chi’n ka lupna kiang ah hong khukdin tamai zaw, khamzoh vuallouh in ka khitui hongluang zoihzoih tamai a, ka awm a bing a, ka aw asuak zoukei.

Ka Pa kiptak in ka pom a, akiang ah aw suakzoulou sasa in, ‘ Pa, bang chibang teng in khial lechin le Pathian in ngaihdam zohlouh neilou ahi. Khovel a kou adia PA hoihpen nang nahi gige lai. Nang bangbang hiai nuaisimlei tung ah PA dang omlou ahi. Pa, leitung ah mihoih-te zong ding in Jesu hongpai kei a, nang leh kei bangbang a misual leh khelhna kisiik te zongdia hongpai ahi zaw ‘ ka chihzoh in, ginna lam a hatlou sasa in ka Pa lutung a kakhut nga in ka thuumsak ta hi.

Thuumna kaneih zoh in, ka Nu le hongthou a, kipaklua ahi ngei dia, ka Pa hong ngawng kawi a, kahkhum ngoihngoih chihlouh ngal bangmah gentheih anei tuankei. Huai zan chu, kipah ziak in ka ihmu kei, ka nu le ihmu di’n ka gingta tuan sam kei. Meidil apan Paradise a om mah kabang ta uhi. Keile lungnuam tak in Chennai lam ah kakik nawn a, kava omna a chang in gentheih huai maheh, lung nopnatak khat kaneih in hon nuse ngeikei.

Tukum bek nuamtak a Christmas leh Kumthak te innkuan kim a kipaktak a zangkhawm dia Innlam hongpai zaw hi ing a, ziin lemgel hia, Sian lemgel chih theih zohlouh in, lamka Damdawi Inn ah ka zang maita…. “ chi’n Chingbawi in mittui luang kawm in kakiang ah hongen vek a, a dawn didan le kathei tuankei.

Kiptak in kakawiphei a,” Ching, bang chibang teng a innsung nuamlou leh haksa apan khangkhia himah lechin, nang kahon ITNA aki lamdang tuankei. A zawng leh ahau in kuamah kakhenkei. Na Pa bang a zaidam leh mihoih nahi chih ka haihkei, lungnuam tak in om in aw..” ka chi ta hi. Chingbawi in, “ Hiai a Christmas leh Kumthak kazat pen Sian lemgel hi din ka gingta, Pathian in kei hon IT tu di honpia ahihman in..” hon chi hi. A hitak in zaw,’ LOVE AT FIRST SIGHT ’ achih te uh kougel tung ah dik khol diak abang hi.

Chingbawi kiang ah, “ Thildang bangmah hihkawm(zilkawm) nei tuanlou a, mi inn ngak a vakiloh mai maw?” kachih leh “ Ka omna te hon deihsak ziak in, ‘SCS KOTHARI ACADEMY FOR WOMEN, CHENNAI’ ah ‘Beautician’ hon zilsak ua, kongpai ma in a Course teng ka zou manchet a, Certificate zaw kanei sam aka..” chi’n hon dawng hi. Huchi ka omsung un, Zinglam dak 02:00 bang ana gingmal hial a, ka lupna lam uah ka pai nawnta uhi.

Ka lupna chiat uah kalum tuak ua, siik lup tuak in, ka ihmut matan uh kaki entuah nilouh uhi. Zinglam dak 08:00 in kakhanglou a, Kumthak nisuak eng singsing tuh kipah meltak in kana vaidawn uhi. Kumthak chihziak in, nisuak te aki lamdang tuankei, lungsim te I thaksak leh huai ahihlel banah aki khek dang omsun tuh ‘2013’ ah, a ‘3’ pen ‘4’ in aki khek a ‘2014’ chih in a om chihman thu lel hi. Sun hunte a le Chingboi toh kithuah den in, ka chimman ngeikei. Nitaklam dak 01:00 lak vel honghih in, khanglam ah La phunchiak(Rape Song) ki play ging bolbol kaza a, huaikia le ahikei lai Bike ging hi awmtak a puak zuzu kaza nawn hi.

Chingbawi kiang ah, “ Ching, tua ging-ging te bang a? koimun lak a, Ngaih na ee..?” ka chih leh Chingbawi in le, “ Tua te maw USang, Lamka Public Ground a ‘TRADE FAIR-CUM-MELA ‘ kichi a zatna uh ahi. CDSA(Churachandpur District Sports Asociation) leh CDSU(Churachandpur District Student Union) te kithuahpihna deuh ahi a chi ua, huaimun a lutman Rs. 10 ahih banah, tua Bike taiging fufu te I etnuam leh Rs. 50 piakngai chi uh abang….” Chi’n hondawng hi.

Hiai thu kazak in, gen masak di pen le katheikei, “ CDSU kichi, Student Union hingal a, amau sai di’n kilawm lah deuh bang na e maw? Sesum a I gam uh khawng dek ahi uh hia leh? Student te makhua di khualna a, hichibang a asai uh ahihleh bel kipahhuai mahmah…!! Huai banah, Christian-te adia hun poimawh laitak hi a, mi atam zaw Biakinn a lut a thohlawm khawng vathoh sang a, MELA a vahoh a Bike tai maimai etna dia sum tampi pi vathoh te, Pathian’ ngaih in ‘Milim Bia‘ chile sau a kikhial law dia hia?” kachi namnam a lah ka thugen Chingbawi kia in za ahihman in, phattuam na pi anei tuankei. I thilhih te uh a dik leh diklouh, Nung Chiang a thukhenna mai a I din chiang in a vek in thei ni…..!!

Hunte hongpai zel in, January 8, 2014 ni’n Doctor te’n Chingbawi, Damdawi Inn apan pawtthei di ahihdan hong gen ua, kipahhuai chih di hia, kathei zoukei..ngaihtuahna mulmal le kanei theikei a, a dam di deihlou zaw kahi hetkei na a, amah mel mulou a hunte zat di kangaihtuah chiang a ka ngaihngam louh ziak lel ahi. Kei le, Chingbawi a pawt leh pawt ngal di’n ka lungsim in kana kikoih khin diam ta.

Nitaklam dak 02:00 lak in Chingbawi te pii ding in, Paupu Auto te khat(3 Brothers chih amai a kigelh) hongkuan a, keile kintak a Doctor te kiang a vapai in, dam lawta kahihdan leh pawtkhe nuamta kahihdan kava gen leh pawtthei di kahihdan honna hilh ua, kipahna in ka pumdim ngal mai. Chingbawi nu’n, “ Kou inn ah nongpai di aw Sang, mundang na kingakna di lemchang omkei leh…” honchih kaan a thu kipahhuai, Chingbawi’ nu kam a kipan ka zakha ngeikei, hichi bang a thu zaknophuai ka zakpatna le ahi bok.

Huaini ahihleh, Damdawi Inn Compound leh a kiim lak Bouruak a dik hetkei. Bang dang ziak hilou in, New Lamka a om Ngathal khua a Numei naupang kum 5 mi di khat, Zin Zin Moo(Myanmar a unau te) kichi Sualluih(Rape) ahihnung a thah a om pe’n Postmortem bawl’ dia Misi koihna a akoih ziak uh hipen di’n ka gingta hi. Hiai naupang’ sihna suizui dia Lamka Police te banah Imphal lam a Forensic Expert te sap a om ahihdan uh katheih in, vaisai tute zahna ‘Salam’ ka penuam zozen hi.

A ithuai naupang neu te nangawn le hawi a om’ nawnlouh na gam, En…State dang kia a om di I na sak leh eigam lam le hongtung ana hi maimah ta maw ka chi lungsim hi. Hiai naupang ithuaitak mai, Zin Zin Moo kichi asihdan thute ka zak tung in, “ Zen Zen mai Maw(Zin Zin Moo), poi na mahmah e Maw…” ka chi khekha zozen hi. A nu leh pa te a di’n naak thuakhak leh theihsiam hak nanchia maw…kumthak mel mu panpan a…!!

Huchibanga thu tuamtuam leng vengvung kal ah, Damdawi Inn ka pawtsan ta ua, Chingbawi te inn luahna a pai in kaki hahsiang ua, ann khawng ne in nitak ihmut limtak in Chingbawi puan hon phahsak na tung ah kalum hinhen ta a, kalung anuam khop mai. Gen didan tuan le kathei kei…!!. Gin Lian Hangzo in, mitsi kawm diaudiau a, “ Zanchiang zalna lai khun tung pan, Lailung in ka gel a, Na tongdam nem Na duang melhoih nou….” Chih la asak vongvong khawng ka lungsim sung ah hongsuak khemkhem hi.

Ihmut limtak a ihmu in, zingkal chidamtak in ka thoukhia ua, zing ann nekzoh in Chingbawi in, “ USang, Lamka na zin pat na ahih toh kon va vakpih di, napeih hia?” hon chi a, ken le peih di kahihdan ka theisak zuingal a, huchi’n awl in kong ki sawi kheta uhi.

Chingbawi kiang ah,” Koilam a hon vakpih dek e Ching?” kachih leh “ CHHUNGI TONSING MEMORIAL PARK “ vapha ni aw, honchi a Hebron Veng a om ahihman in huailam a pai Auto te ah hon tuangpih a, amun ka tungpah uhi. A Park sung ah kalut ua, sasin rong bang a sandup; tutnasau 4 ana kikoih a, a nawlnung pen ah kava tu uhi.

Huchia katut lai un, Tedim Road ah Police te form dandan silh naupang bangzah hiam hongpai ua, feltuak uh kasak mahmah ziak in Chingbawi kiang ah, “ Huaia te VDF a chihte uh hia?” kachihleh “ Hilou, Rayburn NCC (National Cadet Corps, Rayburn Unit) te ahi uh, 26th January a Republic Day lopna hun a, March Pass a dia ‘Parade’ kizil uh ahi di. Kei le Class-8 kahih lai a ana pangkha hi’ng a, School kai kitawp kei leh zaw…” chi’n tawp leuhlauh a, aban genlai di kasak leh hon gennawn hetkei, adang awk ahi chih etmai a le katheih ziak in ken le thildang kadong daih hi.

Chingbawi kiang ah, “ Ching, huai… JobHouse, Jobtiva, JobCar a chihte uh bang a chihna uh a le, kana zakha ngei a…?” chia kadot leh “ India Phualpi Solkal in, mizawng leh gentheite panpihna dia Scheme aguan uh MGNREGS ahi a, huai a sum hongpai te a zatna di bangtak a zanglou a; Inn, Activa leh Car khawng neih na di lel a azat ziak uh dipen di’n ka gingta..” hon chi a, ka lungsim in “ Hak gegu a sisan kitawpsak ihita uh maw…” kachi vungvung hi.

Kathil theih utna in hon zoulua ahihman in, Chingbawi kiang ah,” A chihleh den a NCC na chih te’n loh nei uh maw? Bangbang khawng a azil uh, Sepaih laam(Parade) kia hia azil uh? Nang napan sung in bangbang phattuamna nanei ?” chi’n kadot dendon leh Chingbawi in, “ Loh nei mawklou e, Voluntary ahi. Thil tuamtuam tampi ahi azil zel uh, a tangpi a Kiginni kia ahi a zilzel uh, tulai Republic Day di ziak in nitaklam leh zingkal lam teng in a kuan ua hiven. Kei kum 1 kia ka pangman a, huai hunsung in; mahni ki thunun didan, tung a te zahtak didan leh thuman na di tampi ka zilkhe man. NCC Motto ahihleh, ‘ UNITY AND DISCIPLINE ’ ahi . School kai katawp ziak in Exam ( ‘A’ Certificate Exam) bel ka peman kei. Huailou in kapan sung in, Delhi ah Camping(National Integration Camp) ah kapaikha a, State pawlam ka zinkhak zenzen le, NCC ziak ahi. Gengen di chile le ki ginseng ngei kente “ chi’n hondawng tiautiau hi.

Huchia ka omsung un, New Lamka a   Veng chih ah, Mike(Ma-ik) hong ging souhsouh a, bang thu om ahi dia aw chi a kangaih hoih ualeh, January 7, 2014 a pawtkhia, aninawn zingkal a sisa a gawkawm a sisa a muhkhiat a om, Zin Zin Moo’ luang, Lamka Damdawi Inn a misi koihna a kikoih pen bangkim saifel ahihtak man a, New Lamka YPA inntekna a vuidi chih ahihman a, mipi atamtheilam in Damdawi Inn lam naih siausiau ni chih thu ana hi a, kou le Chingbawi toh Damdawi Inn lam Auto a tuang in kanaih suk pah uhi.

Damdawi Inn Compound dim in mipi aki ding metmot mai a, aluang New Lamka lam ah pawtou in, Dorcas Veng YPA Hall a Sunna hun saulou neihzoh ahih in, Khitui- naptui toh vuiliam in omta hi. Huai hun ah, a pawna lou aki omkei…!! Ka lungsim ah, ''Tuailaite aw, na tuailaini uh zangnuam un. Na tuailai nite un kipak un. Na hih utte uh hih un, na lungtang un a deihlamte uh zui un. Ahihziak in Pathian in na hih tengteng uah, THUKHENNA bawl ding ahi chih bel theigige un''(Eklijiasti 11: 9) chih Bible chang honglut lut mai hi.

Pathianthu gen khenkhat in,” Thukhenna mai a I din chiang in I damsung a I thilhih teng Video bangmai a hong kilang vek di ahi..” a chih uh adik nachiang om din ka gingta mawkmawk kachi..!! Tulai in, Phone ahihkeileh Video Camera hoih taktak te bawlkhiat in hong omta a, huaite zang in Video khawng I la ua, a khawnung in I laak bangbang uh I enkik thei uhi. Ahihleh, huaite kua bawl eita? Chi’n kidong lehang, “ Mipil-Misiam te bawl ahi “ chih I dawnna uh ahi vek ding. Tua ahihleh, Mipil-Misiam te Pathian bawl ahi chih selvuallouh thudik, miteng in itheih uh ahi nawn.

Pathian in hiai vanzatte bawlthei dia mihingte' pilna apiak ahi cih thudik haih vuallouh ahi. Huchi ahihleh, tua vanzatte bawlthei mihingte' bawlpa'n, I Damsung hinkhua a Video hiam ahihkeileh facebook leh message khawng a, ‘lu leh taw phawklou zen a’ i kihounate uh a thei mah di maw? Damsung a thil i hih tengteng, i gen tengteng hon muhpih vek ding cih ginlelhna ding a omkei. Pathian tuh a kha(spirit) a hong tel gige ana hi maimah hi. Message i thot hiam, Video leh lim thanghuai pipi i et khawng ciang inle i kiang ah om gige ahi cih I mangngilh khak di uh lauhuai hina maizen ee..!!

Tua ahihman in, I Sihnung chiang a Pathian in I tung a Thukhenna nei di ahihziak in, leitung a I damsung a I thilhih gah kipahman(?) I muh di pen, bang chibang kipahman hiding hiam chih, Nung Chiang In Thei Ni…..!! Bangteng hileh, I Laisiangthou uh Matthai 6:33 a kigen, “ A gam leh a diktatna tuh zong masa zaw un, huchiin huai teng tuh a honpiak behlap ding hi “ chi’n zohna I bawl ding a, I Tangthu sim uh Pathian in hon vualzawl sak a, Simtute tengteng in Hinkhaw thak ineih theih ngei uh ka lam-en hi. 

0120 – KAKIPAK – 2014

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA