THAIKAWI MANPHA!!

~Nasri Jona Tawmbing
(Pathian gawmsa mihing in khen kei hen)

¤21/07/2013¤ 

Note: Hiai tangthu Date: 21/07/2013 a ka gelh ahi, zou siang lou in ka koih ap man phial tlat. Hun awl lah kinei mengmeng lou, hun awl neih louh pe'n thutuam hileh mite bang a thugelh bang kihih thei mengmeng lou ahih man in leh tangthu dang tuamtuam gelhsan man in hiai pe'n ka khawlsan nilouh kha mawk hi.

Huchih lai in ka lamet phak hetlou thil khat ka tung ah ahong tung mawk a, ka kipak a, lamdang ka sa bok, lehlam ka ngaihtuah chiah ka hehtha khawng asuak mahmahh zel si. Hilele heh ziak a bangmah phatuam omlou chih ka thei a amah Pu BK Suan hon chialna "Jona zi ka neisin a, ngaina tuam in ka hon chial ahi. Mi tampi takle kichial zoulou ahih man in, ka virtual friend-te loungal kuamah dang chial sese lou ka hi" chi'n ahon inbox mawk hi.

Ngaina tak a hon chial a, a virtual friend-te lak bang a hon simtel ahi chih ka kitheih in gensiam louh kop a sang in ka kipak. Huchihlai in lenna tang kidang ziak a huai hun a ka va tel theilou pe'n poi ka sa. Hun sawt kuamtak ka kingaituah a. "Bangteng hileh amun alah vauap theilou ka hih chiah, ka siam bangbang in kipahpihna thu hiai group tungtawnin kon gelh himhim di chi'n ka ki ngaihtuah hi. Huchi'n ka pendrive a thu tamlou ka gelh sate ka velkualkual a, ka thugelhsa tamloute lak a huai huntoh kituakpe'n hia ka theih hiai thu ka hon tel khia hi. Amah Pu Bk Suan leh a zizi adi'n hiai tangthu ka lan ahi chih hiai tangthu simkha peuhmahte'n hon theihpih chiat di'n kon ngen ahi.

Thumapi: September 11 zan ahi. Hun zong pai zungzung ahih manin lumdi'n ka hong kisa a. Ngaihtuahna lungmuang taka lupna tung a ka lupsuk nung sawtlou in ka lukham a ka cell phone luisim mahmah khat ahong liing deldel hi. Etle en sese louin ka lukham nuaai ka khuti in ka sawk a, kum 3 mahmah kana kawlsa ka cell phone black&white ka lakhia hi. Ka lakkhiak toh kitawnin ka en a, ka lawmpa no ahih ziakin ka phur na tengteng a bei zou vek, "bangmah thupitak gendile hilou, tu zan nungnung mi call sek,,,"chi'n ka pic-up a. Ka gintak bang ngeiin bangmah thupilua himhima hon genpih kei, keile ka ihmut suakta ahih manin koih di'n ka hong kisa hi. Huchih laiin ka lawmpa paukam khat ka zaak in ka lungsim a hon luah tuntun mawk hi. Huai ahihleh bangdang hilouin, ka veng uah puteek khat, tanchin ngaihnop huiatak nei a-om a, huaipa tanchin tangpi ahon hilh hi. Huchia ka lawmpan hiaithu ahon gen takin ka pianna vangkhua lam a kiik utna lianpi ka hon nei ta. Himahleh hichi mai a hun lemtang omtheilou ahih man in ka lametnate zong ngaihtuah sunzom ngam louin ka om hi. Huchia lungsim buai tak a ka om lai in, Pathian lemgelna ziak in Mangpian hun lungdamni zang diing in ka pianna vangkhua lam ka zuantheita hi.

Khuh hawnna: Unau 10 lak a naupangpe'n hi di'ngin Kum 196..? Phalbi khawvot laiin ahon piang hi. Naungek deihhuai leh melhoih tak hong hi in, a naungek hinkhua a nu angsung ah duat tak a tawi let in a hong om hi. Amah suangtute paukamzat pilvang louh ziak a hamsiatna hiai bang khop a mulkimhuai thuakdi ahihlam kithei lebel anu aangsung a khamuang tak a a-omlai in, hiai khawvel haksa mangbatna tuak sese lou in hiai khawvel ana pawtsan ngei di'n a gintakhuai.

Himahleh mihing khenih nei a, tungtou zawng a pai khempeuh te'n, "den chiangin ka tung ah hiai ahong tung dia, zing chiang in ka si di,,,," chi a mailam hun ge'n thei kuamah aki omlouh mah bang in hiai naungek melhoih leh deihhuai tak mai in zong khamuang takin anu angsung ah a nitenghun ahon zangtou zel hi.

Unau 10 lak a naupangpe'n Thangboi ahih leh a unau pasal 4 te'n ana mualliamsanta ua, unau pasal omsun ahihziak mahin a sanggam nuimeite'n zong a deihthoh mahmah mai uh. Hiai naupang in bel amah suangtute paukam pilvang louhziak a asanggam pasal 4 mahmah ta'n ahihlam a theipha himhim kei a. A sanggam numeite tung ah bang thil hongtung laidi ahia chih ngaihtuahna himhim aneikei. Duat takleh deihthoh tak a dawntu a sanggamte ziakin ahun nuamtak in azang veve hi.

Huchih laiin Thangboi nu'n leng tapa 4 mahmah asu'n nung a amah Thangboi mel ahon muh chiangin kipahna'n adim hi. Himahleh atapa 4 te sihna ziak uh chiang tak a theih ziak in Thangboi tung a ngaihngam tak a om zong haksa asa mahmah zel. Hunte hongpai zel a a tanu upa lamte'n pasal khong ahon neih tak ziak un nidangteng sang in inn sung a omzong nuam saklouhna ahon nei pan ta a. A pasal Thangboi pa'n lah ahun tamzaw gamnuai a zang ahih man in Thnagboi te nuta lunglenna nemtu di kuamah omlou ahih man un, amau gel kia'n thawmhau kisa kawm pipi in a om uh ahong ngai ta hi.

Kum 12 ahih in School a kai pa'n a, Lawm leh vualte lak ah a siamthei pawl hikei mahleh kumtawp chiangin bel pawl asuan zelsam hi. School a lutma apat a alawmhoih mahmah Ngainu toh class khat a kaikhawm ahih man un lawmdang kuamahle ngai sese lou in nuam takin hun ahon zang tou zel uhi.*

Kum 10 phial mahmah ka pianna vangkhua mulou a gamdang a ka om mang nung in, Pathian lemgelna ziak in ka pianna leh ka khanletna vangkhua a Chrismas zatna hun lemtang ka hon muthei hi. Kum hichizah vengveng ka muhlouh ahihtak ziak in ka muhlai toh tehin ma ana sawn mahmah mai ua, a mihing te zong meltheih sangin ka meltheihlouh a tamzaw tham uh. Himahleh mahni pianna khua ahih ziakin mite ahon ngaihsak louh hang un ka kisuanglah nuam kei, tangnel tak in ka omthei veve hi.

Thu leh la lam a duhgawl ka hih ziak mah in ka meltheih omsunte kiang ah ka theih ut zawng leh ka theihlouh, kei adia poimohlou tan phapha in ka dongdong sek. Huchia ki-houlim kawm a ka lawmpa toh khawlak a ka vial paipai lai un, khawnawl lam ka hong tung ua, Hapta khat ka om sung a ka thilmuh a ziak ka theihlouh pen mah ka vamu kha nawn hi. Ka lawmpa kiang ah kin takin ka dong a. "En dih hiai Pute'k karkhat phial mahmah hi ta ka muhna, hiai mun ngen ah ka mu a, a veng lousim hia ahih kei leh amah a khawsa himhim,,,,?" chi'n ka dong hi.

"Huai Pi Niangtom tapa eivoi, hehpihhuai peuhmah eive, damsung zi neilou a omdi hita mai a. A taksa, mel-le-puam lah midang tamtakte sang a hoihzaw, kum 70 bang vaal ta mahleh a chidam ziak in a mah kuul leh poimohte aki toudelh thei lai hi. Hichi khop a a upat nung ale hiai bang a khawsa zou ahih leh a tangvallai khawng a zaw thupi mahmah samdia ging keive,,,,," chi'n ahon dawng hi.

Huai kia hilou in, khawtang makaite, Saptuam leh pawl tuamtuam te'n panpihna piak asawm chiang bang un a panpihna dia thil piak asawmte khawng uh a sangnuam kei, ettawn huai sa mahmah keive,,, chia ka lawmpa'n ahon gen tak in, September 11 zan a ka lawmpa toh ka kihou lai ua ka lawmpa gen ka lungsim ah ahong lang a. Hiaipa mah hidi eive ka lawmpa gengen. Kum hiaizah hiai ka pianna khua ah kana om a, kana khanglian a, himahleh hiai Pupu tanchin himhim ka zakha ngei hi. Bangteng hileh kei navaak louhziak hiam, ahih keileh singtang khawpi Inn 1000 vaal omna ahih ziak in ka navaak zoulou deuh ahih lele ka ki mohsa lawmlawm kei.

Amah kiang a va pai a, amah toh kihoulim ka utna ahong lian mahmah a. Ka lawmpa'n ahih leh, sepdi aneih ziak in inn lam ah ahon kiik san a. Keikia in huai putek lunglen mel tak a pangkhang a tu mudi'n akianglam ka zuan phei hi.

Inn kongkhak, singphel a kibawl le hilou, mau phelh ki kalhtuah, a sawn a sawn tawlh, a lui luat ziak a vom gimgem zawzen hong di'n ka hong kisa hi. Hu chia kongkhak hongdia ka kisak lai in ka thawm ging za in "kua nahia, hong lut ou,,,," chi'n inn kong hong di'n ahong kisa hi. Kenle hongsiamlou ka hih man in, ahong pai a,, olsam takin ahon hongsak hi.

Inn sung ah ka lut a, tutna zawnsau khat, fit 3 vel a sau, a ban kisatphawn titek a-om, tap tung ah singpi awmna hileh kilawm ketly vom gimgem khat a-om bok. Huchi'n maupek a kigan in a bedroom a kipindan a, puan lui mahmah khat parda dia zang in huai parda kizak pen a room kongkhak a hisak ngal hi.

Bangmahle ka gentam ma in, "Singpi kon awmdi aw,,,," chi'n taptung a ketly lianlou khah ahong khaikhia a, tui hong sung mengmmeng in, thuk tung ah ahon suang ngal hi. A gamtat dante ki thazou thou mahleh kum upa lam ahi chih haih vuallouh in a mai vun khawng a tawn ninnen ta hi. Singpi hon awm min khit in, "Tutung phalbi zaw vawt deuh hia thei hiveng aw,,,, paidih, pangkhang ah nisalum awi kawmin singpisan i dawn khawm maimai di,,,,,chi'n singpi nou toh pangkhang ah nilum awidi'n ka kizui pawt uhi.

A hon etdan leh ahon houdan apat in a hon thei ngeikei chih amel ah ka thei. Himahleh ka kigen nuamkei a. Bangbang hiam gen a ka kihoulum nung un, bangziak a amah kia a khawsa ahia,,,,,, sungkhat laina kuamah neilou hia, ahih keileh amah kia a khawsak ut himhim chih khawng pehhelh takin ka dong hi. Ka dotnate hon dawng mai lou in, ka mit zawn ah chiangtakin ahon en, "Hiai khawmi na hi hia,,, na nu, na pa di ka ngaihtuahtuah chiangin ka ngaihtuah khe zou mahmah kei. Hiai khua zaw lianlua in chin mile ki theihpawh mengmeng theihlouh hi..... Ahih keile lah Mikhual houh na hi di e,,,," chi'n ki suanlah mel tak in ka king a pute'k kum 70 val mi in ahon dong hi.

Pute'k kum hiaizah a upa kiang a zuau thu maimai gen thei hia ka kitheihlouh man in, ka nu leh pa min, ka veng min uh ka hilh vek. Kei hon theikei mahleh ka nu leh pa bel chiang tak a thei ahi chih a hon gen a, himahleh kenbel amah hatlai hun didan khawng ka ngaihtuahtuah chianginle ka ngaihtuah khe zou himhim kei hi.

Huchia ka kihoulim lai un, ui thau mahmah khat, buang thiing-theng ahong pai a, ka tutna kiang uah mei pei velhvelh kawm in ahong bawk hi. Pupu in huai ui a houpihdan apat in a ui vulh ahi chih ka mankhe pah a. Himahleh ui min asapdanbel lamdang ka sa petmah hi. Bang ziak a huai upa numei min pusak ahi dia aw,,,,,a hih keileh kei zaak khelh ahi dia aw,,,? Ngainu,,,,,Ngainu,,,,,, chi a vuai thum lam mahmah asap nung in ka bil in azakkhelh hilou in, ui min mah ahi chih ka theisiamta. "Hiai nang ui vulh hinteh maw Pupu,,,,, bang ziak a numei min pusak na hia oi, ahih keileh midangin ahon phuahsak uh hia leh,,,,?" chia ka dot leh, ka mit tak a hon en in, a chil ahon valh khitkhit masa a. A chil ahon valh khit in, kenle ngaklah takin ahon thil gendi kana ngak hi. Himahleh bangmah genlou a ahon daih dedu takin lamdang ka sa thak mahmah mai. Pupu lam ka va-et phei leh, nuailam en in ana kuun dedu mai hi.

"Pupu na ngaihdah zawng thil genkhak, hihkhak nei ka hi maw,,,, ka dotna lah na hon dawng himhim kei a, ahih keilelah ka dotna dawnna theilou maw leh,,,?" chia ka dot thak tak in. Awl a hon dakkhia in,, keilam ahon en a, "Hilou e,,,,Boi, hiai Ngainu min (UI chi'nle ka sam phal ngeikei, amin ka phuahsak Ngainu chi ngen in ka sam sek a, hehpih takin nangle 'Ui' chilou in, 'Ngainu' chi'n hon sapsakta lechin chih ko ngen ahi) ka phuah naziak gendi hileng tuni nileng phial mahmah gen ngaidi ahi. Genlin ka hikei a, na theihnop na'k leh kon hilh thei law mahmah di. Ahihziak in hiai thu na hon dot ziakin thil khat ngaitlhtuah khiak ka nei a, huai ziak a na dotna le hon dawng zawk theilou ka hi,,,,,"chi'n ahon gen hi.

Pupu, na hon hilh ut nakleh ngaikhe peihlaw mahmahdi ka hi. Ahihziakin sepdi poimoh na neih lelah ka hon phut teitei kei. Himahleh tuni i hun neih lemtang laipen ahih manin hon hilh thei lechin chih deih ka hi.

"Hitham heh aw,,,,,Unau 10 lak a naupangpen hi di'ng in Kum 196..? In ka hong piang hi. (Hiai lamthu zaw gentam ngai inle ka theikei. Himahleh hiai ka Ngaiboi min ka phuak naziak gendia a poimoh khak ziak in tamlou ka hon gentei himhim di). Ka nu gendan in bel ka Pu te paukam zatkhelh ziak hi'n ka thei. Kou innkuan in vangsiatna thupi taktak kan tuak uh. Ka U te pasal 4 in ahon mualliamsanta ua, ka unau pasal 4-te ahih leh mibanglou ngen ahi uh.

Mibanglou ngen hinapi in a ki ngai un aki houthei mahmah mai uaa, unau kingeih tak a akhawsak lai un, kum khat thu in a li (4) un ahon mualliamsan uhi. Unau lak a pasal omtengin kumkhat thu a ahon sihsan ziak un ka nu leh pa'n zong a thuak mahmah mai ua, himeleh thil ahidi teng hikhin vekta ahih manin, unau lak a pasal omlouh hial dik salouin, ta nei nawnloudia aki ngaih nung un kei ka piang hi.

Huchi'n unau pasal 4 nei mahleng hiai leitung a ahon dampih nawnlouh ziak un, unau laka pasal omsun ka hong hi a, ka nu leh pa kia hilou ka unau numei te'n zong kehthei dopin ahon dawm hial uh. Hun leh nite hongliam zelin keile siamsinna inn ka hon beel tei hi. Siamsinna lam ah ka lamzang mahmah mai a, siamlua a gendi hikei mahleng lawhsamin ka om ngeikei vanglak. Kou hunlai a di'n chu pawl 8 bang kana pass teisam a, tua ka hon thu gendipe'n ziakin ka lungsim ahon buai sim a, huchi hilou hileh solkal nna sem in, koisan hiam ah ka omleng ka ki gingta hial hi. Himahleh ka lungsim ahong buai takin mite hon etdan ahong tuam a, kei mah ah ki-sitna ahong lian a, mite lak ahleng ka om gina ngam nawn kei hi.

Naupang neuchik ka hih tung apat tangval ka hihtan in lawm hoih mahmah ka nei a, amah toh kithuah in, ka om ua, ka omna peuh uah ka kizui uh chileng a khial tam diin ka gingta kei. Nungak tangval ka hon theih nung nangawn un amah toh ka kituah den ua, hunte hongpai zelin lawmta kingaihna kia deihkhop nawnlou ka hih manin zum-le-zahle khual zoulou in ka hangsanna tengteng toh ka iitna thu ka hon genkhum hi. Ka gintak bangin ahon dawngpah kei a, himahleh lunglel louin ka gen den a. Atawpin aman zong hiai thu ka gen ziak a kipak ahihdante, hun sawtpi paisa a alungsim luahtu ka hih dante hon gen in nungak tanggval kingaih in ka hong kingaita uhi.

Lawmta dan a ka khawsak lai ua ka ut-le-dah a ka houpihngam gige himahleh kingai dan a ka hong om chiang un adan ahong dang mahmah mai a, gen ut tuntun gen ngamlouh tampi bang ka hon nei hial hi. Kougel ki-iit tak leh kingai tak a om a ka khawsak lai un amah nu leh pa'n bel hal chih petmahin a hon hal uh. Amah mudia a inn khawng ua ka vapawt chiangin paukam na taktakin ahon kou zialzial sek ua, hon kouna paukamte uh thuak zoulauin vuai tampi Ngainu in ahon kahpih hi.

A nu te muh a hon kahkhum hial nuamsalou ahih manin a gukin aki-diik feihfeih sek, huai chiangin kei adi'n zong thil nuamloupi khat ahong suakzel hi. Ngainu nu leh pa paukam ka zaakte thudik ngenta ahi a, ka hihna diktak ahon gen ua, tagah maimai ka hi chihbel gen keile ule ka kithei chiang mahmah sam hi. Huaikia hilou in mite muhdanin kou inkuan ahihleh mibanglou hon omkhawmna ahih manin huai thu khawng ahon gen zialzial sek uhi.

Tamveipi ngainu khen sawmin akiang ah ka gen a, himahleh keilak a akichiamna 'Nang toh iki teng keileh pasal nei lou a om di' chih ngen ahon gen khum sek hi. Ken zong amah khending ka gengen hangin kikhen taktak di'n ka ngam hetkei hi. Hunte hongpai zelin kou gel lah kikhen theilou ka hih chiang un Ngainu nu leh pa te'n khawdang ah school kaidi'n a koihkhia uhi.

Khawdang a school a kaisak hang un laithawn tungtawnin ka kithuzak zel ua, himahleh kei laithawnte bel amuh sangin amuh louh atamzaw mawk hi. Kikhenthei mahmah lou ka hih chiang un Ngainu nu leh pa'n ka tung ah dawisiam khat guai in ahon bumhai sak uh. Huchia lungsim mumal tak neithei nawnlou ka hih manin miten ahon simmoh ua, keile Ngaiboi itna sangin huatna ka lungsim ah ahongpiang ahi ngei dia. Kum 20 nung a thum damthei khatin ahon thumsak tung tawn a damna ka tan nungin hai (lungsim veng lou) ka hihlam ka kithei hi.

Kum 20 paita mahleh zan zek a thiltung bangin ka thei. Himahleh ka ki-et velvel chiangin kamel leh puam adik nawn kei. Huai ka hai sung in le Ngainu in iit-tak leh ginom tak a ahun zang ahi chih ka thei. Himahleh kum upa ta ka hih man un kiten lam himhim ka ngaihtuah kha nawn kei uhi. Tun chu amahle tek kuun in pawtsuah zou nawnlou ahih manin inn ah pasalle nei louin a om a, keile amah bangin hichi'n ka om hi. Veng aki-gamlaat toh ka vapha mengmeng zou samkei, a inn ua ka pawt chiang bangin a tu (A unau pa ta te) khongin ahon ngaina thei mahmah mai ua. Himahleh amel ka muh chiang in paching toupi himahleng kisuum zoulou in ka mitkhitui ahong luang zel ziak in va phakphak le nuam ka sa nawn kei hi.

Hiai thu a gen khit in, a dumbuk apat laithawn lui mahmah khat leh zungbuh ahon lakhia a, hiai ahi ka kichiamna uh,,,, chi'n laithawn ahon simsak hi. Amah zak a simdia ka kisakleh hehpih takin a ging in zaw hon sim mahmah ken aw,,,, chia ahon nget ziakin a ginglouin ka sim a, kei tan dia kikoih kawm a ka sim chiangin keile kisum haksa ka sa petmah hi. Mittui dai pipelh kawm a ka sim khitin a zungbuh ahon ensak nawn a, bawltawm petmah ahi chih ka thei, a sum a suut di hilele tampi man ahi keidi chih achiang mahmah mai. Himahleh amanphatdan atuam ka sa a, zungbuh manphatak ahi maw,,,, chihteng genin ka pe kiik hi.

Bangteng hileh pipi kiang ah i va pawt di aw,,,,,! Kamka zenin ahon en a, ut khawllou ka hi. Himahleh a inn uh na theih keileh chu kon hohpih theidi chi'n ahon gen hi. Ricshow ah ka tuang pih a, ka inn lam uh pha masa in, inn a ka van neih hoihpen silh sakin ka coat suit vawm in ka kithuamsak a, pipi te inn lam manohin ka pai suk uhi. Inn kawng a nilum awi gate lam nungngat a tu pitek sam kaang vekta, a sam kaang tang singseng a nungzang tan pha a ahoisau Ka mu a. Akiang a naupang kimawl te tai in ana hang lailai hi.

Pipi damzel maw,,,, chi'n akiang a sing tutphah om ah ka tu a, lamdang sak mel takin ahon en hi. Nang kua e,,,, chia ahon dak khiak leh ka kiang a pupu coat suit akithuam amu a, amit apat mittui ahong luang ngiaingai hi. Bangmah gen lou a sawt kuamtak ka om nung un, pupu dumbuk a zungbuh om ka ngen a, pipi hiai na kitenna zungbuh uh,,, chi'n ka bunsak hi. Pupu piakdi na nei diam chia ka dotleh a niik kawng ahon sawk a, akibang chet a bawl zungmuh khat hon sawk khia in, ka kiang ah ahon pia hi. Huai zungbuh kenle ka saang pah a, pupu khut ah ka bunsak a. Tuni apat nupa hita na hi uh aw,,,,, na ki-iit kingaihna ziak ua ginom tak a na om uh tua thuak mualsuahta na hi uh. Nupa kituak leh nupa kipak tak hong hi dingin kon deihsak,,,,,,,,,,, chi'n ka omna uapat kipak in khut ka beng ua, inkong a kimawl naupang te'n zong ka khutbet ziak uh theikei mahle uh ngaihtak a kikouin khut ahon beng tei uhi.

Naupangte ka sam khawm a, na thei uhia, tuni apat pipi toh pupu nupa hita uh ahi, Pahian gawmsa mihingte'n kikhensak theilou i hi uh. Nungak tangval ahih lai uapat Pathian mai a ginom dia akichiamna uh peel louin a zui ua, tua tangtungta ahi. Chi'n ka paisan hi. 

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA