HEH MAH KE!!

By ~ ZM Tonsing

Khovel hi a changkang mahmah mai a, tuaziak in ei mimawl ngaihtuahna’n bel khovel in a phaktawp phaleng a bangta hi. Himahleh khovel in bel a phaktawp a pha ngeikei ding a, i changkang deuhdeuh lai diang ua, tua kawmkal ah pilleng kisa deuhdeuh in, bangkim hihthei Pathian i ngaineep maimah diing uhi. Hiai khong hi mailou ding hia hun nanung i chihchih uh!! Ahi a, Hiai khovel’ changkang na in ei’ lakle honhawi tuankei a, nidang a kholai pawt ding ‘cycle’ a tai valval chihte om nawnlou in aging leh khunei ngen in i pawt ua huai te neizouloute’n zong auto(Paupu’ ate) ngen in i pawt vauhvauhta uhi. Nuam petmah chuh ahi mahve. Cycle chuh i su ‘thring’ maimahta uhi. Khangtou chu ihi mahmah ua himahleh, hiai khantouhna pen khantouh na dik i chithei diam?? Ahun leh mun zir a kikhek chetchet theih chuh khantouhna ahi lotham a, himahleh, ei’ hihna toh kituaklou zen a kikhekna pen khantouhna sang in niamkiakna sazo dan kiahtuh!!

I lak a kithang mahmah leh ineihzohpen uh(chih di adiam ah) ‘Mobile/Cell Phone’ mipeuh in inei ua, innkuan khatsung ale 2/3 bang i nei zengzung ta uhi. Nuam mahmah zel ei!! Ahi a, hiai phone te le deih a bangzou gige kei hial hi. Zingkal khat ‘network’ ahoih kei zenzen lele i hehtha peuh uh suak in i ‘phun’ pah mai uhi. I lungsim uh sulangtu mobile ahi mai diam??. Hiai network thu a bel phone ana neilou zenzen te’n bang mah ana phokkha kei ua a ‘gi’ ahi mai uhi. Aneite chu gilou, keile hithou! Ahi a, phone i neihngal in chu deihhunhun a zattheih gige dingin om leh ahoihpen ahi hi. Himahleh, Manipur ahi i teenna uh, bangpeuh a ginalou!!!

Phone chouh k’on gen a, phone chuh a keep ahi. Phone sang a gentuak zo a tamkhop mai, huaiziak in, gen seng di ahikei! Ana awlmoh tamtam chuh a lunggim hi mai. Electik i nei ua, himahleh zatna bei va chih di lah hikei deuhven, a zatna chuh a vangkhop mai, azatna di theilou hilou in, zatna di hun man omlou ahi zo hi. Apai hun di leh apilouh hun di ‘bikhiah’chuh i nei na ua , himahleh, zuihhak lua ahi ding, i zuizou mahmah kei uhi.A pai hun di sang a pailouh hun di pen zuih nuamzo ahi ding a, kizuizou mahmah kizui den ahi mai!. I lak ah zuih ding dan(law) hi a tam mahmah a,zui senglou ihi amai d’uam ah, gina tak a zuih khuk-khak om kholou hi. A dan bawltute’ mahmah le a zuilou a ‘makai’ ahih chiang ua, mipi’n a zui d’uh chih nase a om kei rengreng!! Mipi’n a zuih ua a zahtak ding uh i deih ahih leh a a dan bawltute’ mahmah leng a zuilou, bohsia a makai apanglou in, a zuitu in makai zole, mipin leng zui ding uh ahi. A hi a, dan bawl pen i zuihzoh mahmah kei ua leleng sum-le-pai liau a ngaih ale zong liau masa pen in pang le i dan bawl pen min a zahtak kei d’uh chih nase a om kei. Huchilou a, a bohsia a makai a pang a, mip’n zahtak dia i lam-et teitei ule zaw “singkung kal di a lek a kipat sawm” toh a i kibang ding. Ahi chih kei vevet a lelah ei-le-ei ‘kitawlem’ a dan le bawlbawl keile houh a thoveng huai zo maimah diam!!!?? Kei mimal hai ngaihtuahna maimai hi, hiai khong zo!

A kum kathei chiang nawnkei a, khatvei kapa’n a kawngguh suhekkha in chin Lamka lam a ki-en sak ding in kuan hi. Gari sung le pua ah mihing leh van a dim phihpheh a tuangkhawm, gari’n lah lamsak-lamkhang a sep tuahtuah ahih man in, tua a sep tuahtuahna lam ah a kawngguh hek pen a ‘sepdam’ thethup hi! Phatuam dek vanglak chi-ou!!??. Himahleh, gari tung a lunggim tak a a om na’n ngaihtuahna leh sisan bangzah a seng dia? Taksa gimna sang a lungsim gimna pen i taksa in lelzo tham chih mipil misiamte’ sui dan ahi hi.

Hiai i lamlian neih sunsunte uh, Guite Road leh Tipaimukh Roadte’ hi lamlian poimoh mahmah ahi ua, himahleh puah leh zun chih le om khawllou lah a poimoh mahmah ahi uhi. Kei tot khak deuh Guite Road k’on gen di. Hiai Guite Road hi lamlian upa ta mahmah ahih banah lamlian hehpihhuai mahmah ahi hi. I chihsa mah bang a puah leh zun chih le omkhawllou ahihziak in tuk-le-khal in ahoih hun om ngaeilou hi. Tuaziak in khulzin chiang in lauhuai thei mahmah a, ahitak a gen in bel “sihsual a khualzinna” ahi mai hi! Na gingta uhia??. Sihsual zen in khual i hongzin a Pathian’ hehpihna ziak in damtak in Lamka i hongtung sam hi. Leivui khutziak a samkang thriuthriu mitmul nasa lekang, gari sung a tuangte’ le kangthou(!), huchipi’n Lamka i hongtung bangzaw Lamlian le omdah maileh chih ud huai phial maimah a hi. Huaiteng kia in bei leh chuh a dan om di hia, himahleh a bei zezen kei, Lamka ah singtangpa’ chetdan leh Phaizang a ana teng sate’ khohei gamtat chuh a kikhai mahmah a, singtang a kipan pa chuh haih ding vual ahi kei. Huaiziak in singtang pa chuh khemtheihna lam chiteng ah i khem nekhnekh mai uhi! Khristiante’ hih ding in kilawm nasa hia?? Hiai khong zaw bangmah in i ngai kei lo d’uh maw!! Hiai khong i thupi ngaihtheih tak un, Khangtou tatak i kei d’uh maw. Sum chouh deih kei ua, sum chouh!! Saptuam’ sung natawm a le sum-le-pai hauhau chuh tuitum, Biakinn a le a first line a tungam. Summuhna dik hia, diklou chihte om vetlou, himahlouh maw!!??

Ka manghilh theih mahmah louh khattuh- Lamka lam a skul kaitungkum, Half Yearly in kholam kipai hi. June kha ahi a, vuahzuzu mai ahih man in, menchim(landslide) hong om hi. Lamka zinsuk nawnna ding a chuh ut le ut louh genlouh a ‘khe’ a pai a hongngai maimah hi. Ahi a, k’en bel phaze bang kana sa gusim hi. Aziakbel, Lamka lam skul kikaitung ahih man in kichim mahmah a, kholam pai lailai chi’n ki-am mahmah hi. Himahleh a loutheilou a Lamka a paisuk teitei ngai ahih man in kakhua uh (Kangkap) a kipat khe in Pumlawng tan kahong pai charchar uchu, kagim chihle kagen ngam kei! Khualzin ding chiang a bel a loutheilou a, Kangkap a pat Tuima tan chuh khe a pai mah ahi, Kangkap a lamlian tunglou ahih man in. Tamtak te’n eibawn Singngat tan khe in i pai vele na chi maithei uh, dikmah!. Ahihhang in huailai khawng a Lamlian Singngat tan chouh tung ahih chiang a a loutheilou ahi. Kou’ bel lamln om gegu a huai tantan khe a pai chih khawng i ngaihtuah chiang in hehhuai khawldiak hi. Kithalawptak a zin ihih khawllouh toh. Menchip ziak a gari luttheihlou ziak a khe a pai chu kahi uhi. Huai menchim pen thupilua ahi kei a, ahihziak in bawllouh in kalnih hiam a om veve. Huailaibel naupang chik kahi a, Pumlawng tan khe a kakipai tungzoh le hat kakisa mahmah ve.

Khenkhat in bel housa in hehhuai nasa khawlkei maithei uh. Keibel kagim luatziak a diam ah kana heh mahmah a, a khenchiang in heutu makai te peuh ka mohsa a, ka heh dedeuh zomah hi. Election kuanchiang a lamlian, tui, siamsinna, meivak chih kawngzaw i poimoh ngaih penpen uh hisek hiven maw... Ut leh poikei, mihingkia gentaklouh, khangnih-khangthum tan a phulathei Pathian’ minlou zen a kichiam a, kichiam nate’ kitheihmohbawl i om lailai ua le bel... Heh i chih khawng ei-le-ei kisu lunggim phetzo kihitak ahi. Hehtheikei lelah ‘mibanglou’ kihi zel dia maw. Hehleng heh ding, himahleh, lungdam hun theih ding ahi.Naheh theihke’h mi’n ‘mibanglou’ honchi d’uh eihkha!!

**Nu, Ka Kipak!**

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA