LAMETNA KHENLAM AH...

by Paumuanlal Guite BaBs
PART I
Wednesday, April 11, 2012 at 10:52am ·

"Bawi, hon thouta ou, loukuan hunta ei..." chia ka u in hon phawng kaza a, thoupah in loukuan di'n ka kisa uhi. Lampi ah ka u numei 2 leh ka nau pasal kum 9 vel mi hipan tawh kizui in awl in ka lou lam ka manawh uhi. Ut thu agen ding hilezaw a uthuai mahmah kei hi.

Kou kahih ule singtang khua a khosa, neuchik ka hihlai uh i gal neihlai ua ka nu le pa thahsak a ana om, ka u numei lianpen makaihna tawh loukhou a ana khosa kahi uhi. Ka hinkhua uh hi a haksa mahmah a, nek ding neilou a hakai, vaimimchim peuh ann dia ka zatni uh a tam mahmah hi. Huaikia hilou in khosunga mite nuihsan, simmawh leh bawlgentheihna ka tuak mun mahmah ua, huaiziakin pawt le ka pawt ngeikei ua, ka unau teng in ka kipawl nainai ua, nuam kasa veve uhi.

Nikhat ka u lianpen in ka unau teng un hon samkhawm a, "I hinkhua uh haksa mahleh Muamuan Lamka lam ah lehkha zil di'n i kuansak ding ua, aman leng hahtakin ava zil dinga, ei adangteng in hiai ah nna nakpitakin i na sem ding uh, a haksa mahmah ding, hilele lungke keileng Pathian in nikhattei hon domsang ding ahi.." hon chi hi. Ka khasiat asuak mahmah a, himahleh ka kideek teitei hi.

Hunte hong paizel a, Lamka lam ah inn neuchik luah in skul ka kaai hi. Innlam ka ngaihtuah zel a, ka unaupihte hon itdan thupi kasa deuhdeuh a, ngailua ka hihmanin ka lungsim ah amau tawh anuam ahak thuakkhawm dia innlam paikik bang ka ut mai hi. Ahitazongin a hithei kei hi. Ka skul kaina khong ka kisek thei mahmah kei a, sappau lah siamlou kahih chian ka laisim haksa kasa mahmah a kumbul lam bang ka fail toutou hi, phetlou ka lawmte laka kei ka lian tuam mahmah a, alianpen lehkha siamloupen ka hihmanin ka zum thei mahmah hi. Himahleh kum tawplam chia adan omdeuh in maban suan thei di'n ka pass nimnem hi.

Hunpaisa bang in ka u te'n sum hon khakzel uh ka ngainawn kei hi. News hawm leh suty chia kilawh thuah thei kahihmanin kei le kei ka ki chawmtheita a, ka u te ka dawn zou mahmah ta hi. Ka ute'n leng nuam asa tuam mahmah uhi.

Pawl X bang kong simtouta a, siam vekvuk hikei mahleng sappau bang ka zang ziahziah theita a, ka hun awlteng a lehkha mah sim den kahichia'n khatna in ka pang gige ta a, heutute deihsakna tang in nidang a hon simmawh a hon nuihsan teng ka lawmhoih hon suakta uhi.

Nikhat skul kaai kuan, lampi a kei chauh paitou, chihleh ka nunglam apan kam neemtakin "UMuan, hon ngakve, kiton ni.." hon kichi a, kinunghei a ka etleh Hoihte ana hi a, kenle ngakpah in ka kiton ua, nungak tawh kiton ngeilou kahihmanin ka chi bang a liing zawzen hi. Hiai ni chiah chu class teaching khat le ka theikei, ka lungsim inle aom khakei, roll call bang in kana zakei a, ka lawmte anui nainai ua kanak zum mahmah hi.

Bangmah ka phawk hetlouh kalin itna tuipi ah ana tum kahita. Hoihnu ka ngai deuhdeuh mai a, hilele anu le pa ka zahtak ziakin ka hoh ngamkei a amah tuition la ding a kuan leh pai teng in hon baang gige a, nuam kasa mahmah hi.

Hoihnu ka tankhak louh ding ka lauh mahmah ziakin ka lehkhasim bang ka hahpan deuhdeuh a, amuh a lehkha theilou a ding, kizep ding bang ka ut vetkei a, huchibang ngei in Hoihnu leng ka kilawmtak ma sang un lehkha hon siamzaw tham a, ka zang phatuam mahmah uhi.

Kilawm polh maimai hun sazou nawnlou kahi ding ua, a tawp in ka itna simthu ka leel a, aman le chiamnuih chitakin in "UMuan, hong gen hak hon kisa gawpta a, ei a numei in vapat dinglah hilou deuh a.." honchi a, ka nuikhawm un nuam kasa mahmah ua, leitung a midang omlam leng ka phawkkha kei uhi...

LAMETNA KHENLAM AH.. Part II
Friday, April 13, 2012 at 5:43am ·

Hoihnu tawh lungsim kituaktak leh kithuman tuah takin kuamah englou in hinkhua kon zangtou zel uhi. Aman kal chia hon pawt a, ka subject te ubang kikum in lehkha khong ka simkhawm ua, ka theihlouhte uh bang kikum khawm in ka hun awl teng uh ka zangbei zel uhi.

Huchia nuamtaka ka omlai un, gintak khel lam ah Hoihnu nu leh pa kiang leh ka innluahna neitute kiang ah heeksiat in ka om uhi. Huchi'n Hoihnu pawt ding khaam in aom a, kei lah innluahna apan nawhpawt in ka om zawmah hi. Ka lungkham mahmah mai a, panpihtu ding mi lah neilou ka hihmanin Pathian kianga ka thumthum mai hi.

Pathian in ka thumna hon dawng ngei ahidinga, lamet phaklouh inn hoih leh nuam mahmah khat kava mu a, ka kipak petmah mai hi. Ka exam na ding ulah kha khat leng om zou nawnlo ahihmanin pawtkhe nawnlou in asun azan in lehkha sim ka tha it mahmahta hi.

Achang in innlam ka ngaihtuah thei petmah a, ka u numei tegel bang ka hehpih mahmah mai hi. Kei hon khualluat ziak un tangval na ngawn ngai ngamlou, pasal na ngawn zong nei ngamlou in nna sep thei teng sem a haksa tampi thuak a ka nau tawh a thum ua ana pang uh ahihdante un ka lungsim hon khoih mahmah a, ka mittui ka nuulnuul mai hi.

Exam kong kipanta ua, haksa kasa lawmlawm kei a, avek phial in hoihtakin ka dawng thei gige hi. Exam na a Hoihnu ka zong zel a, kam khat bek houpih ka ut thei mahmah mai hi. Ahitazongin a nu le pan pi den uh ahihmanin ka kihou theikei ua, ki gal et tuah zel ka tantawk uh asuak a, ka nih un ka pawna thei mahmah mai uhi.

Exam zohni ding in lehkhathon innlam apan ka mu a, ka etleh exam ka zoh nini a innlam pai ngal dia theisakna ahi a, ka en a, ka lung anuam hetkei hi. Ahitazongin thusia bangmah kigelh hiallou hiven ka u leh nau ten hon ngai gawpta ua ahi ding chi'n ka kilungmuan mai hi.

Exam zou inn ale pailou in sih le sih chi in Hoihnu te inn a kava hawh hi. Ka lut phetleh kipahmeltak mai in Hoihnu in "Umuan..." hon chi ngal a, himahleh thudang gen manlou in anu'n room ah a sawllut a, anu kitchen aom in kei vuak in common room a ka tu nilouh hi. Nuam kasakei mahmah a, atawp in "Nu, kana pai phot ding.." chi in ka paisanta hi.

Inn tung phet kavan guang pah in nitak bus ka delh a, himahleh ka lapzou kei. Thazoitak mai in ka kiik a, ann le huanse lou in ka lum hi. Nitak kha avak pha mahmah a, ka lupna tung a guitar tum in awlawl in laa kasa a, ka theilouh kal in khua ana vaak maimah hi.

Kihahsiang in station lam ka zuanpah a, sawtlou nung in kholam zuan in Lamka ka pailiamsanta hi. Gari sungah Hoihnu kia ka ngaihtuah khop a, ka itluat ziakin ka mittui ka nuul toutou mai hi.

Theihlouhkal in ka khua uh ka tung ua, bus apan kum in inn lam ka delhpah vengveng hi. Ka inn uh ka galmuhta a, ka kong khawng uah mi ana tam mahmah a, lamdang salua kahihman in pai le pai thei nawnlo in tai in ka taai tungphei hi. Ka kong uh ka tun in kavan bang honna sangpah uhi.

Innsung ka lut a, ka u numei tegel in hon na liangkawi pah ua, "Bawi, hon tungbaih deuh leteh na nau lap di hichin amaw, ka u mel ka mu utlua cia hon kankan hia, tunlah a kikhelta.." chi'n hon kahkhum uhi. Ka etna di ka theikei a, ka gen ding abei. Ka nau lah kei a upa hon khualluatna lama a taksa zohlouh tan na asepman a hon sihsan zawzen ahi chi ka thei a ka pawsiam mahmah kei hi. Ka unauteng un kikawi in ka nau luang tunga ka kapkap mai uhi.

Saptuamten program hon bawl ua, inntek thugenna nei din hon sam uhi. Kava ding a, thu ka gen dekpat chia ka gentheih sawnsawn dan kia uh ka lungsim a suak ahihmanin ka mittui hongluang zel a, ka genthei mahmah kei hi.

Huchia mittui nuul kawmkawm a ka daakvel leh mipi kawmlak ah gintak khellam ah Hoihnu a romol a kinuul, anu tawh tukhawm ka mu phut a, ka manglam abang heihuai zawzen hi.

LAMETNA KHENLAM AH.. Part III
on Friday, April 13, 2012 at 10:28pm

Ka thugen ding a vaang mahmah mai a, ka ngaihtuahpat chia ka nu le pa hon sihsan apan tutan a ka tagah sawnsawn dan teng uh hon lang dundun a, gen theilou in ka mittui in hon tuum zel hi. Mipi hon galtu ka hinkhua uh ana thei tamzawten hon theisiam mahmah ua, hon kahpih lou aomkei uhi. Gen zom theilou ka hihmanin ka tawp a, innsung a ka lutmai hi.
Ka nau luangbul a ka tu a, ka ute tawh ki entuah in gen ding theila omlou, ka unau teng un ka kapkap mai uhi. Ka kho nupite un hon khongaih mahmah ua, ka unau un hon heh nemnem mai ua, ka lung uh anuam tuan mahmah hi.
Sawtlou nung in tangvalte hongpai ua, a luang hong pawkhia uhi. Ka unau un kilen tettet in kanau luang ka zui uhi. A haankhuk, ka nau zalna ding mun ka en a, kidek zoulou kahihmanin ka mittui a taak khe zungzung mai hi. Kei ka sanggamte hehnem dingpen a hehnep ngaipen in ka pang maimah hi.
Ka paikik ua, gim mahmah himahleng Hoihnu nu kia kipahthu kamkhat bek gen ka ut manin ka guk zonzon a, lah muhphakin aom nawn takei uhi. Ka omdan theisiam ahingei dia nupi khat in honsam a, kava pai leh polythene lianpi khat honna pia a, gen tamlou in kenle innsung ka lutpih hi.
Ka u te tawh ka en ua, asunga Puandum leh daakbawm ana om a, a dakbawm lapah in ka etleh a sunga sum 1000 leh laithon khat kamu hi. A laithon kahong pah a, hichin a kigelh hi, "Itluat Umuan, ka inn ua non hoh ni in lungsim nataka pai nahidan kathei a, ka nute kianga thil omdan teng kagen leh ka nute a kisik mahmah ua, kon khonung zon a himahleh kon mutakei hi. Na tanchin ka kankan chiang in na tuahsiatna teng kaza a, kazak phet in kei omtheilou kahihmanin ka nun gari hire in hon hohpih hi. Na khutlen a chibai hon buk ut mahmah hinapi in hun lah kamukei hi. Na thuakna kei thuakna bang in ka ngai a, ka pawna mahmah hi. Hehpihtakin kei leh ka innkuante hon ngaidam in aw.." chihteng kigelh a, ka simzoh in ka mittui in hon tuum ngala, awl in ka lupna ah ka lumsukta mai hi.
Ka nau sihna nunga ka thawmhau mahmah mai uhi. Ann nekchian a tutna mun a awng a, lupchian a lupna mun a awnga, huaiteng lel inle hon sukhase zou mahmah hi. Huchikawmkal ah Lamka lam kapai hun hongtung a, ka ute kia ka pai nawnkei dia, i neknek uh nekhawm zawni uh kachi hi.
Himahleh ka uten honphal hetkei ua, "Bawi, na maban hoihtakin honsunzom in, Pathian in hon veeng dia, lampi hon om ding ahi, kou na ute lunghimawh ngailou ahi" hon chi a, ka khasiat asuak mahmah hi. Ka uten kei honkhual ziak ua pasal nangawn nei ngamlou, na ahah sepluat ziak ua naupangchik himahle uh upat mel zou hial ka ute ma ah ka kap lou theikei hi.
Atawp in Lamka lam zuan din kon kisa a, ka uten Station tan honkha ua, ka paikhiat ding kuan in aki-en ngamle ka omkei uh. Haksa petmah kasa uhi. Lamdung tawn in ka ngaihtuahna asan mahmah ziakin ka kidiik khazel a, ka gei a tupa hon thei ding ka utlouh manin a ihmu lem bang ka kineih zel hi.
Himahleh honna thei mahmah ahingei dia, ka hinkhua hon dong hi. Ka tuah thilteng ka genle a biang ah a khitui hongluang a, lamdang kasa zawzen hi. "Bawi, ka hinkhua non phawksak lua, na tuah bangbang ka tuahsa ahi.." honchi a, ka lung amuang tuam zawzen hi. Lamka a ka khosakdan khong hon kan a, "kou inn ah hon om in kou kon chawm ding uh.." honchi a, kipahna tawh lamdang bang kasa zawzen hi.
Huchia houlim kawma kon paipai kal un Lamka ka tungphut uhi. Kenle ka bag lakhia in gari ah ka kumpah hi. Ka kumphet in Hoihnu in honna dawn ahidia ka kimutuah phut uhi. Gen ding thei zawsam omlou in ka ki entuah kha nilouh uhi...

LAMETNA KHENLAM AH.. Part IV
on Saturday, April 14, 2012 at 1:37am

Hun bangtanhiam ka din zoh nung un Hoihnu in, "UMuan, na innluahnate inn ah chabi kana la a, na ann ding konna huansak khinta, i paisuk ding," honchi a, ka van khat hon sang in awl in ka innluahna lam ka zuansuk uhi. Lamdung ah gen ding theilua ka omkei ua, kihou mellou in kapai nilouh ua, atawp in ka tung uhi.

Innsung lutphet ka etvel leh ana siang mahmah a, ka um leh belte, ka van tuamtuamte hoihtakin siang sitset in ana om a, Hoihnu sulnung ahi chih ka theia, ka kipak petmah in ka tawl bang adam huai zawzen in ka thei ahi.

Ka kihahsiangpah a, huaikal in Hoihnu in ka ann ding honna thuk a, ann kane pah uhi. Ann nezou phet kuang hon hem a, ahep zoh in pai din a kisa ngal hi. Hoih, omsuak maive chih bang ka ut mahmah a, himahleh ka hinkhua ka etchian kingam zoulou ka hihmanin gate tan kha in mangpha ka kikhak uhi.

Nitak luppah a tawldamtaka ihmut pah ding chi'n ka lumpah hi. Himahleh ka ihmu theikei, Hoihnu hon itna thupi kasa mahmah a, ka ngaihtuah khop hi. Kipahthu bek ka gen khaklouh lam bang ka phawk phing a, poi kasa mahmah hi.

Hoihnu ka itna a lian deuhdeuh mai a, a nute leng nidang bang nawnlou ahihmanun ka man teng in lungnuamtakin kava hawh gige a, Maths khawng, ka lai khawng uh kihilhtuah toutou in nuam kasa mahmah uhi. Hoihnu nute kipahlamtak leng ahi a, anu bang asiam mahmah a, hon deihsak mahmahta mai hi.

Hunte hong paizel a, ka exam result uh hongsuak hi. Hoihnu tawh first division in ka zou tuak ua ka kipak petmah uhi. Hoihnu pan alopna bang hon neihpih in ann khawng kava ne hi.

Alehlam ah agukin kana lungkham mahmah zel a, tuition fee tam deuhdeuh ding, innluahman tawh nek man teng tawh ka ngaihtuah chian kei news hawmman ten a daihzou nawnta kei. Innlam chilenglah ka nau lah om nawnlou, ka ute lah hichi hiphot ahichiang un ka mangbang mahmah mai hi.

Atawp in kenle Lamka Govt College ah admission abat in kava bawl hi. Honna hehpih mahmah keile uh admission abat theimawk ding ahikei hi. Huchi'n keileng Rickshaw khat khel in ka service a, ka zum mahmah mai. Lawm le vual honmu peuh inla hon nuihsan khop uhi. Himahleh Pathian vualzawlna dong in kamu hoih thei mahmah a, achang bang in ka ute sum ka lehkhak theita hi.

Nikhat Hoihnu te inn kava hawh hi. Inn ka lut leh anau vuak ana om a, ka kan leh anu khophawklou a kipai a hospital a paipih geih uh ahihdan hon gen hi. Keile kihei in kintak in damdawi inn kava delh hi.

Kho-ul kai zen in kava tungsuk a, ka lutphetle Hoihnu in hon mupah a, hon pumkawi in, "Umuan, i nu'n hon beisan, kei bangsuakta ding..." honchi hi. Ka gen ding dan thei tuanlou in kenle ka kawibelh sukmai hi.

Hoihnu nu hon beisan nung kou kal nasan a thawmhauna om hin ka thei hi. Ka pawtchianga kamsiamtaka Hoihnu banga honna houpih ding aom nawnta kei. Va hawhhawh dinglah nuam kasakei, ka hohlouh ding lah Hoihnu lou in ka om thei tuankei hi.

Kum 3 lam bang hong pailiamta a, huchi'n Hoihnu pan namdang zi in hon nei hi. Hoihnu in gen ngamkei mahleh a lungsim chu agim mahmah hi. Eipau lah zang utlou, gilou leh hanghattak khat ahi a, Hoihnu bang hehpihhuai kasa mahmah hi.

Achangin Hoihnu tawh kiteng mai ding i diam peuh kachi ua, himahleh kou unau bangdeuh in Hoihnu in a nau pawtkhiatsan phut ding haksa asa a, kenle ka theihsiam pih mahmah mai hi. Hoihnu mel ka enzel a, a chau mahmah chih ka thei a, na kasa mahmah, hilele ka bawltheih aomkei phot hi.

Huchia ki-ittak a ka omlai un, Hoihnu nuthak in apa thuzoh in a sanggamnu tapa, khamtheih hih khat tawh Hoihnu kitensak sawm in pan honla hi. Hiai thu ka theihchiang un Hoihnu tawh thuaksiam hak kasa mahmah mai ua, a pelh theihna ding lampi kong ngaihtuahta uhi...

LAMETNA KHENLAM AH.. Part V
on Saturday, April 14, 2012 at 12:38pm

Hoihnu tawh ka lungkham petmah mai ua, a lampi ding ka ngaih tuahtuah mai ua, beidongtak in ka om uhi. A ding dan thei zawsam omlou in ka ki entuah zel ua, achang bang in Hoihnu in hon kawi in ka ang ah hong kap hithit zel a, pasal himahleng thuaksiam haksa kasa mahmah mai hi.

Nikhat pawtkhiat ding zong ngaplou in lungkhamtakin ka lupna tung ah ka lum hi. Thakhat in kong hong ki kiu a, kava hon leh Postman pan laithon sah zawzen khat honpia a, suai hon kaisak in hong paisan nawnpah hi.

Kenle bangthu-bangla hipeuhmah ding hiam chi in ka hong a, a sung a lai omte ka etleh "Calling Letter" anahi a, lamdang bang kasa zawzen hi. Ka kipak petmah a, himahleh hong kipahpitu dingte ka kiang ah kuamah aomkei hi. Hoihnu bang ka hilh utpah a, ka u te theih ding kal bang ka ngaklah mahmah mai hi..

Nitak ann nezou phet Hoihnu lawmnu asam ding in ka sawl a, aman le honva sapsak pah a, sawtlou ka ngak nung in Hoihnu tawh ka kimupah uhi. Kipaklua kahihman in ka muhphet in ka pumkawi a, aman la bangmah theilou ahihchian lamdang asa mahmah mai hi. Awl a khah in ka sepna muh lam khawng ka genleh a kipak petmah a, Hoihnu nu sihnung nop kasakni pen uh ahi chileng ka khial kei ding hi.

Alehlam alah Hoihnu nuthak in a sanggamnu tapa tawh gawm zohlouh ding lau in phe tettet mai a, Hoihnu houpih dena, himahleh a lohsam den a, nidangsang in a muhdahna a lianzaw a, a bawlgentheihdan a uang semsem hi.

Huchi'n kenleng a loh ngaihna theilou kahihmanin ka itpen mah hiven chi'n Hoihnu kava piisuk tamai hi. Ka kipak mahmah ua, achang bang in ki entuah in ka nuizel uhi. Huchikawmkal ah Hoihnu nuthak bang a itlua hile kilawm in azanzan in agam zon a, himahleh amah muhphak di'n ka omkei uhi.

Khovakphet in ka vanteng uh la in kholam zuan in gari in ka tai vengveng uhi. Nidanga bus a tuanchianga leng kipahna tawh tuangkha ngeiloupa'n tuni chu gari tuan nuam kasa mahmah mai a, tomchik tuang ka kisak kalin ka khua uh ka tungphut uhi.

Gari apan ka kumkhia ua, innlam zuan dia ka kisak uleh ka pam deuh uapan "Muan" chia sapna ging kaza a, ka etphei leh ka ute mehlai ka mu a, amau leng hon naihpah ua, bangmah genkhollou kahihmanin thil paidan tamlou, Hoihnu tonpih ka hihdante ka gen a, amau leng kipak petmah ua, ka unau teng un innlam ka zuan diamdiam uhi.

Inn ka tun in ka kam muh thu khawngleh thil bangkim ka genpah a, ka ute bang a kipak mahmah mai ua, ka u in "Muan, kam hoihtak na nei a, damsung ading zi hoihtak non mu a, hiaikana thupi i innsung uah thu zak aom naikei, LAMETNA KHENLAM A Pathian vualzawlna dong ihihman un kipahthugenna nei ni uh" chi'n thumna khawng hon neihpih hi.

Kipaklua hinapi in a paisa thute hong langzel a, ka biang uah kipahna mittui a luang zungzung mai hi. Ka nu leh pa leh ka nau damlai hile uh bangchitukin a kipak ding ua chih bang ka ngaihtuah chian ka khasiat asuak deuhdeuh mai hi.

Awl a kihahsiang in ka vek un ka nu leh pa leh ka nau haan vehna leh paak piakna nei ding in kava kuan khawm uhi. A haan kiim bang uh gam anapha mahmah a, nuam kasa hetkei hi. A zalna mun uh et leng ka en ngamkei hi.. A kiim ah a kha uh hile kilawmtak in vasa hoih pipi hongleng ua, ka kiimvel uah hon kipahpih uh hile kilawmtakmai in hong haam khiukheu uhi. Bangtan hiam nung in khitui tampi tawh ka innkuan un ka paisanta uhi.

Bangmah kal om nailou kasak kal in ka join hun ding hong tungphut a, ka itpen ka zi leh ka ute taisan a kava pai hon ngai a, ka lin mahmah mai hi. Ahitazongin alou theilou ahihmanin kava kuan a, damtakin ka hih ding bangkim kava hihfel pah thei a, Quarter lian huntawk piaka om zawmah kahihmanin ka zi leh sanggamteng tawh omthei ding chih ka thei a, kipaktakin kholam pha ding in ka paikhe nawnta hi...

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA