SIAN' SIAM CHIATCHIAT!
By ~ ZM Tonsing
***Nu, ka kipak!***
Siamsinna leh Vakiangbu©ZM Tonsing 23/06/12
Neu deuhlai (chi teuteu le) samkang chih khawng pitek/putekte’ a dia
kikoih, tua lah aneu-alian chih om lou, samkang bang chuh tam a kitam
mai, phengphung a! Samkang ziak a le kua mah zum le om nawnlou,
kicheina (fasion) toh kibang ta! Samkang chih khawng inek-le-dawn te
tungtawn a hong kipan houh a dia aw ka chih hun ton leng a tam mahmah.
Kou khua a leng ‘Luipi tui’ nete’ sam kang nuamse a bang ka sa ve, (kei
sam chuh kanglou ahi aw :p). Samkang chih khawng I pianpih hilou ahih
man in nalh thu a gen ding in bel a nalh pen ahi kei hial hi. Tuaziak
in, samkang neite’n bangleng ahih theih liai a ahih leh ‘nuhvom’ thei le
nalh in, I mel-le-puam bang leng seek tuan mahmah ding hi. Nuhvom
naksang a rong tuamtuam nuh gial bialbual khawng I ut dan uh ahi zaw mah
lai(!), hiai I nuh gial bialbual te uh ei nuh hilou, I pianpih uh hi
leh a deih leh pakta I om kei hial ding ua, sam vom nalh isa chiat ding
un a gintak huai hi, mihing ngeina ahi neih louhlouh deih chih khawng.
Siklik bang leng ka neih ma in ka deih mahmah a, siklik neite kilawm sa
in aguk in ka na ngaisang mahman ta geet hi! Siklik’ site ei sapum a I
taat/nuh leh I nuh na mun a siklik om kichi in lawmte siklik neite a
aatsit/atkeh sak in huai a si hongpawt te kei chipum a ka tat/nuh leh
ken leng ka nei petmah a, ka neihtung in chuh nalh ka sa in ka pakta
ngial a ka! A hongsawt hiaihiai leh ka honmudah deuhdeuh a, siklik si
hontat tu bang ka mudah in ka ho zou hial hi! Vangneih huaitak in ka
siklik pen a hongbei thei vanglak a, tunitan ka nei nawn kei, ka kipai
mahmah!
Neulai khawng gengen di chi le genseng di ahi zenzen kei, kihai/mawl
petmah chuh kihi eive! Mi etlet/mitbelh (spec) bun khawng I muhpeuh
milian,mihau,mipil leh laisiam dia kikoih top! Spec bun I muh peuh mah
le chuh kizahtak in, midang te tung a leng di sa a kikoih top ahi.
Himahleh, ka na gintak dan a bang rengreng kei chih bel kei bang in le
bun hial ka hih man in. Ka gintak dan bang hileh chuh spec ka tangkha
zenzen kei di, thamlou in, ka na gintak dan toh a kilehbulh(opposite)
sim leng ahi zo mah ve, spec bun te khawng minautang nuailam a om, mit
lam a mi pha zoulou ta ahi daih uhi. Himahleh, ke’n leng spec ka buh ma
in ka deih mahmah a, a bunte bang ka ngaisang petmah hi. Ahi a, I honbuh
hial a le zaw a bunloute’ en huai lua uh ahih dan uh ka phawk thakthak
a, hampha u’leng ka sa mahmah hi. A danglai a spec ka na deihluat ziak a
tua ut leh utlou thu hinawnlou a bun kha maimah houh ka dia aw khawng
ka chi lungsim khemkhem sek hi. 'Guul’gu thuakkha ngeilou te’n guulgu
thuakhak dan a theikei uh” chih dandeuh piansim in, spec ana bun/bulh
kha(nai) loute’n leng spec bulh a noplouh dan thei dingun a gintak huai
kei. Ke’n leng spec ka buhna kum 5 bang ching ding hita mahleh tunitan
in leng ka kingeina seh thei taktak kei, kholun chiang bang in chuh ka
ho petmah hi, “mi spec bulh kiphamawhlou, mitvaak tak a a om lai ua,
bangdian ei spec ana kihichi poimawh tuam se ahi di(?), Sian’ siam
chiatchiat!” khawng ka chih hun bang a om zozen hi. Khat veivei lah
kibun nuam lua mah bang zozon, lup di chiang bang a le suah/koih khe
manghilh,luppih kha a khonung a thei chih bang in ki-om thetup thei zel
hi. Spec bun dia chitna nei a kihih vanglai le chuh, buh nuam sak in
kisak thoh mai henla, buhlouh bang ki-ut kei sim zozen henla; kingeina
seh thei vanglak le bel a noplou lam le kitheilou di’n nuam kisa mahmah
thou ding hi,mi tuahlou tuak kihi sam lou ahih chiang a.
Mitbelh (spectacles) buh/bulh hichituk a a noplou lai a kicheina dia ana
zangthei thethup khenkhatte’ lamdang bang ka sa zozen a lehlam ah,
ka-eng mahmah ve! K’en nuam ka sa kei ahi ven min zaw nuam sa hi-un teh.
Ahitak in bel, mithaat louh ziak a kibun ahih man in I bulh lile le zaw
nuam mah, thilleng kimu chiang fekfok deuh ahih man in, hiai lam thu a
bel spec bulh nuam ka sa, bun lou a mitmial kheikhui a om sang in. Ka
khote uh nupi khat le a mithaatlou, daktor te’n spec pia un chin a buh
tung a a tuanglai ua miksi vaak mu, ‘hiai thou(fly) le’ chikhe sam hi’n
maw. Muchiang chiahlou hilele a lian zaw a mu chuh hih tuak ngei maw!?
Mithaatlou va chih teutau le zumhuai veh!
Mihing chiatchiat zaw I kikhai ngial uh aka maw!? Spec bangleng man
tawm liai hilou, a loutheilou a I poimawh ziak a lei lahlah a I lei lai
a,a siat khak ding kilau a ‘aktui dop’ a kidawm khiankhian a a ki-om lai
a, khenkhat in kicheina (fasion) dia zang a, lei zungzung zou om chih
bang, hampha mahmah eive ua Sian’siam chiatchiat di’n! Mihing
chiatchiat, siamtu kibang vevet di’n zaw kibang lou tak I kei ua maw.
Tamtak zing-le-nitak a nektawm zong a, mitke leleng tawm manlou di hial
khop a a buai ua, meikuang paisuak di hial khop a buai om lai a-
nek-le-dawn thu abuai kha vetlou, duhduh ne a dawn a, deihdeih lei
zatzat zoute’ siamtu tuam zaw hisam kei un te maw!!!?? Solkar a kipan in
mizawng leh meithai-tagah genthei te’ khualna leh India gamsung pumpi a
milip om tengteng in nikhat a ann 2vei chiat bek I nekzoh na ding un
ngimna in scheme tuamtuam hon pankhia ua, tuate’ lak a hiai nek-le-tak
thu a bel PDS, AAY chihte a tallang mahmah lawi hi ding un a gintak
huai. Himahleh, hiai te leng Innkuankhat kivaak na ding in bel a tak
mahmah kei chih I thei a’hhang a a hongpai sunsun chiang a mantawm,
market price sang a niamzaw a leitheih ahih man in azawng te a di’n
navak huai leh kipahhuai mahmah ding hi. Apuaknat huai mahmah bel
tamtakte’n amau’ neek ding leh a innkuan uh kivaakna di ngawingawi a a
lei lai ua, khenkhat in amau nek ding hilou; huangvulh-ganta te ading
khawng a lei maimah chih khawng I zak chiang in lungsim hon kam mahmah
a, lamdang saklouh theih vual ahi kei. Midang sum le hilou, ei sum mah
zang a lei I ka, huai tantan gen chi leng I om ngei ding un a gintak
huai, hiai dan chi na om ua leleng chih tuak mah ahi , dik leng dik mah!
Eilawi bel eimah khomkhom in kiliansak, kipilsak leh kihausak banah,
kichaphou sak tak a I om hang un solkar mitmuh a mizawng petmah, nikhat
a ann nihvei leng ne zoulou ngen I hih man un hiai PDS, AAY chihte bel a
lou theilou a I ngah ua, I tang ding mah uh ahi hi. Himahleh, Pathian
ahoih a, a vualzawlna thupi tak te ziak in govt. mitmuh khel tunglam a
dopsang in I om ua, tamtak hiai scheme te lou in leng I khosa thei uh
gentaklouh, ana theikha lou phial leng I om kha mawh kei ding uh!
Tuaziak in, a hau a ana khosa thei zodeuh te’n I mihihpih, zing-le-nitak
a nektawm di zong a buai lingling gige leh meikuang paisuak phialphial a
omte nekkhait suk maile, bang a chih dia?? Ka chih nasan bel- min
hawmthohtak a tuikang ngak a ngak a, tagah nawimu bang phial a pakta
tak a a omlai ua, en ui/vok leh ganvulh te a dia va lei mai di?? Mihing
toh gan hing koi a it huaizaw?? I huangvulh ganta te’ le hinna nei ahi
ua, ahin na dingun ann a poimawh uh chih chuh kuapeuh in ithei a, banah,
I chihsa mah bang in midang sum zang hilou, gentaklouh, a la thei ding a
chitna nei ihih man un I va lak khak ua leleng tan dan kirual hithei le
maw!!! Na theisiam hia? Enve! Ganvualhte’ a dia vala thei I chihte maw,
I lak a ana khosa thei zodeuhte ngen ahi tangpi ua, huaiziak in a
mauten midangte tengteng sangin a leh tampi in tamtang zaw zomah lai
uhi!! Tamtakte’n a deihkhop u’leng tang zoulou gentaklouh, a hawmbei
manziak ua(!) deihpipi a le tangzoulou a omlai ua ganvulhte a dia a
beinung a bang khat/nih khawng tangzou lai chih bang chuh, a poimawh
taktak te’ a dia omlou a, huangvulh-ganta te a dia omthei lai chih bang
chuh…!! Tangthupha luutnung kum 100 bang valtheita te om dan dingin
thupi ka sa lua!!! Na ngaihtuah kha ngei d’uam ah.
Namniam mahmah, milip(population) a leng mi zah pha zou dek nailou te
hi mah le hang I minam sung uah ki-itna, kilainat tuahna leh
kikhongaihna tawm mahmah lai ka sa hi, a diak in a azawng leh hau kar
kideidanna a uang mahmah, hong uang zaw lai ding hitel hia maw!!?? Tulel
in leng a zawngte a di’n lam-et ding a tawm mahmah. “A zawngte’ leng
zawng gige lou ding; ahaute’ leng hau denlou ding” chi’n I kihehnem ua,
dik leng dik kha mah in teh. Himahleh, tulel dinmun et-in I lak ah a
zawng te’ mah zawnna uh utlou pipi a ‘sumkuang chiangkeih’ tou den a,
ahaute’n leng a hauhna uh paipihtou zelding a bang maimah hi. Ka chih
ziak bel, a zawngte’ a dia salam thil a bangmah lam-et ding om
lou(phial) tanau lah tawm hiai, panpih tu ding bei, hingim namlou a
khosa lel te a dingin bel khosuah khiak nang haksa mahmah ding hi. I
kinepna pen uh siamsinna lam chile lah siamsin I chih bangleng lei
petmah a lei ngai ahih man in a zawng leh genthei te a dingin siansin
zoh ding ahi kei. Maban limchitak nei mahle hang pianna tualniam vang in
sesum lou in deihtong kilel thei kei veh aw!! A haute a din bel a ma
van huai mahmah ding a, a ma ban u’leng limchi mahmah ding hi.
Sum-le-pai a lah lung himawh vetlou, ittu, tanau laina lah kibehlap
hiaihiai mai ahih man in a hauhna un khahsuah lou a, a paipih zom tou
zel dingun gintak huai mahmah hi. Ka gen uttak bel ahau te’n leng a
hauhna uh suang leh kiletsak pih zaw mailou in, kipanpih tuah liai in
omthei le hang a zawngte a dingin leng hin thaman om deuh ding hi.
Vualzawlna pethei leh lakiik thei Pathian I nei ua, a hon vualzawl
ding deih leh ngen in I thum ua himahleh, mihing kilam-et bangtak a
vualzaw a om kivang mahmah ding in ka gingta. Pathian a kipan
vualzawlnate bel kin-le-buang leh tangtak a hongtung chet ahi kei; mi
kua hiam tungtawn a hongpai (indirect) leng ahi khamawh kei ding. Banah,
vualzawlna I nget bangbang uh tangtuang ziahziah mawk leh vualzawlna
petu leh vualzawltu’ minphat a pahtawi ki-om ding in a gintak huai kei.
Huaiziak in, vualzawlna I ngah/dawn bangbang ei a dia hoih ahi chi a
lungkim dan kisin poimawh mahmah hi. I ngetlouh zawk vualzawlna I
ngaihte zong ei a dia hoih hi veve ding hi. Mihing ihih ziak in
vualzawlna I don bangbang a lungkim haksa mahmah hi. Zawnziak in leng
Pathian gensia in ataisan theih a; hauhziakin leng a phoklouh theih veve
hi. Bible ah, “mihausa vangam alut sang in sangawngsau phimbil a alut a
baihlam zaw” chih himahleh, leitung thil a et in bel ahaute a hampha
himhim uhi. Leitung a damlai a duhduh ne a dawn a, khovel nuamsa tak a
zangtheite ahih man un. Leitung a genthei leh haksapi a khosa a, vangam
le tunglou lai dite’ sang in!! Mizawng te vangam a kai teitei ding uh
chihna thu a om kei a, thamlou in zawnziak a Pathian gensiat a taisan
baihlam mahmah ding hi. Sian’siam chiatchiat bang dia a zawng om a, a
hau om tuamse a hia!!!?? Sian aw na lemgel theihsiam hak hina maizen e,
ka ngetlouh zawk vualzawl na ka tan!!!
***Nu, ka kipak!***
Siamsinna leh Vakiangbu©ZM Tonsing 23/06/12
Comments
Post a Comment