SESUM PHUNG CHINLAH MAN HIAM??

By ~ ZM Tonsing

“Dawn dan kibanglou chi’n gibang non khen, I Biak Tungthianmang kibang hi”

Mihing ngeina dan- Taksa, lungsim leh ngaihtuahna bukimtak toh piang a khanglian a teirol(teen age)tan tungthei chiang in chuh kuamah hilh hilou, phutluih le hituanlou, zilsak le hisamlou na pi’n ihihnakibatlouhpih (opposite sex) numei lh pasal kal a itna chuh a hon kithei mai hi. Lawmte’ toh om khawmnainai, ngaihzawng khawng kitelsiak ekhekh, naupang lam kideihlou, pichinglam te’ khawng mah kideihin a maute’ kitel, kingai chuh kihi mai! Kingaih la nuam kikhenlah baihlam. Ngaihzawng dia meelhoih telkhakha chuh a hampha! Hontheihlouh kar ua kingai in hon theihlouh kar mah ua kikhen. I ngaihzawng (a mau hon theihlouh kar a) te’ toh i kimuh khak chiang bang a kizum pian chemcham mawk, ei ngaihtuahna a mau hon theihpih deklou zaw hi ve un. Hizong nuam veve, ngaihzawng nei i hih photphot chiang a. Himahleh, ei puak khopkhop a zaw na kilunggim nipnep thou ahi.

A sangzaw lam delh tawntung in, ngaihzawng kiteelsiak nekhnekh hunte’n mual honliam san a, ataktak zodeuh a ki-it/kingaih i hon lunggulh teisam hi. Meelhoih sak bang i honhau a, himahleh gen ngam khuk-khak a kinei kei zel. Lawmte’ nasan a leng it leh ngaih nei i hih dan a kigen ngam kei a, eichouh in ‘kisialpi vuahthuak’ ngenngun mai chu a nuam liai khawlkei hial hi. Zan ih-mut tawldam na hun a lah ki-ihmu theilou, ann lah kiduhlou, tha leng kineilou zoutop hi. Zawlngaih sunglut a chihchihte uh na kihi ding dan ei-lim ve!. Nungak heel ki-ut lah kihel ngamlou, nungak-heel dia chuh pawtdeuh zut, a Inn kong uh tun chiang a kilut ngamlou, paikiik zeel. Kholai a i ‘aw’ a zakkhak u leh kichi nak pipi a kikou ahihke’h laa peuh sa zaizai....!! Nungak heel sawm chiang a a lut masa ngam ki-om lou lah kiheel ut lopet mah ahih chiang a, a Inn ua kua hiam khat vakan mawk, i va kan pen ana om zo mah, gennawn diing a vang tel mai...!! Ka nungak uh hong heel ut lahna hi ngal ua...honglut ua... Kilut, tutna di kimu zoklou, vot sa pipi salou dan a kineih in kilkawm khat a kitu, luttung a pat khatvei beek le paulou akikiik! Nungak heel chuh kihi veve. A nuamlou khatnawn chuh- Nungak heel dia kuankhe trengtrang,lawmte khat a lut masa ngam di awm-awm a pai vauhvauh, a kong uh tung, a nung a hon kivualsak diudeu. kong hon kiu.. honglut uai a honchih u toh kiton a lawmpa’n kong hon lai hong in a mah kongkhak liah a kibu ngal... a nung a te’ kidawk pah lehlah, lut di lah hilou, lutlouh hilou... A buai huai theikhopmai, nungak deih le!!

Nungak deihna in hon ‘se’ tetet a hi ding a, zum-le-zah leng kikhual zounawn louhi. Khatvei,lawmte’ khat (a min k’on gen dah di) a di nungak ( hiai le a min iim zel maini) zeiloutak in leh, hihtheih khomkhom in ka gen uhi. Gensiam kei mah le ung, vangneihhuai tak in kazou ua, kingai chuh ahi phot peuhmah uhi. Kingai na-na-na chuh laithon kikhak ngai ahih man lawmpa’n laithon khak hi voo...Koule kineemtak a hon thukkiik(reply) di ngak charchar... hon reply ta petmah... A laithon mudi(tangtu di) sang a kou midang, chimaile, a phattuam pihlou dite a simnuam zaw a pang, himahleh amasim ma a chuh simsak samlou, simkhawm (zeihzeih mai). Thu kipahhuai mu/za dia i kinep lai a,tazouzen!, ‘khenna lai’ na hi maimah!! ‘First Letter, khenna lai’ chih maizen, gen di vanglua, nuih bangza zozen! Numei nu le haideuh hia(?) kichi ut phial ahi. A ngailou di bang kagenlai un honna ‘YES’ sekei maileh chuh kou ngaih a a ‘pil’ hi mai ding hia, tua chuh mihai!!. Sawt a kingai kei tel uh, ninih le apha kei! “ Second khat tangpa” chihle omthou hiven maw!!??
Pathian in mihingte’ kal ah ‘itna’ a bawla: Nu-le-pa’ itna, innsak-innkhang, tanau-laina,mihinpihte’ itna leh itna tuamtuam chuh a tam pet mah. Hiai itna i gen te lak ah, Nungak leh Tangval’ Ki-Itna chuh a tuam pet mah hi. I ki-it/kingaih lai in “ Lungtup mualsuah pih dia....” chi’n laithon khawng chuh i ikhak sam a ka!

Bangpentak lungtup a kinei kha a diam, lungtup a kimualsuah dia aw....!!??. ‘Kikhen’ lungtup a nei a, ‘lungtup mualsuah pih dia...’ chi ngiatngiat i hih in chuh a ‘mualsuah’ a kitam mahmahding. Himahleh, kingaihlai a ‘kikhen’ lungtup a nei chuh a ki-om kei ding chih theihsa ahi. A hi a,damsung a dia tui bang kigawm a, a nuam-le-haksa thuakkhawm a, lou bang tulkhawm diing ‘lungtup’ a nei i hih in bel a mualsuah om sam mahleh a mualsuahlou tam mahmah ding hi. Chih bel, i kingaihpihteng kiteen pih teuhlou gentaklouh, ‘kumsang a ngaihzawng tam nei maw’ bang om i hih chiang ua maw!!Na itna pindan neuchik beek ahihk’eh na sinlai dawngkot kei aa di’n mun a awng lai diam?? Nanglou in gamgua bang ka hing zou kei di ;nangtoh khen sa’ng kulsin ka nuam zaw...! chih leh a dangdang khengpipi leh damsung a dia lauhuai thei di hialkhop khawng in i kichiam toihtoih geuh uhi! Lungtup mualsuahlouh ziak a kichiamna bangbang aat ding hileh tamtak ‘kulsin’ tangkhin le i om ta kei d’ua!! A hi a, ki-it/kingaih lai a bel hiai te khawng chihlouh theihlouh mah ahi. “ Simlei tung ah lia/tang zatam a paal zong in, nang bang a kasinlailuahtu ding omlou; nangkia nahi ka kinepna” khawng i chih mah louh leh!!

Tuma lam in bel khutmal hoih theitawp a gelh in ‘siamsil thaikawi’ tungtawn in nungak/tangvalte’ toh chimul thouhtei di hial khop in i kithuzak tuah toihtoih uhi. Himahleh, tuchiang in bel khovel’ khantouh dungzui in ‘laithon’ leng a poi mawh lotel nawnkei a bakah, meelkimu tuahlou a leng kingaih theihna khovel ah i om ta uhi. A nuam petmah. Bang chituk in changkang/khangtou mah le hang leng ‘laithon’ bel mawk koihdap theih ahi kei a, a poimawh tou den veve ding. Khovel changkang ziak a meel kimu lou a ki-it/kingaih theihna hun a om in, kingai mah le hang, nungak leh tangval’ kal a ki-itna thuchiam chuh khek ahi tuankei a, a ngeingei in a ngei thou hi. Sappau ngaihsang na honglian a, “ I love you more than i can say” khawng i kichi neknakh uhi! Ngaihzawng neih chih khawng zaw lehlam tak ah hon sugentheitu a batna chiang om kasa. Hiai hih le’ng ka nungak/tangval in bang a chi ngaih dia aw.. omna lamlam a chuh mitmei ven ding a kinei den mai hi. Ngaihzawng te bang midangte sang a kizahtak zaw, ei-le-ei gaal kibawl( kituisa buah chuh hilou!) a batna chiang om kasa, khemkhem in. Nungak leh Tangval kal a ITNA zaw kipahna a hi kei; kipakkawm a lungkhamna; Nuikawm a kahna; Gingta kawm a ginlelhna;Lam-en kawm a beidotna, lungkhamna hon tuntu mai ahih gentaklouh, tamtakte’n hiai itna ziak in leitung a nusia ta uhi.

Ka chihhang in Pathian in mihingte’ kal a itna a bawl ahi a, nawl khintheihvual ahi kei. A lam dang mahmah lungsim in hon puakkhiak itna ahih man in lamdang petmah hi. Itna zaw hon sugentheitu tu ahichi a ngaihsaklou a, zi/pasal neilou diing chih lungsim nei i om zenzen u leh Pathian deihlam hi di’n a gintak huai kei. A ziakbel, zi-le-pasal kineituah a, tu-le-ta’ suang a, khovel luahdim dia Siam a om i hih man un. Banah, salam(leitung thil) mahmah a zong zi/pasal neilou a om di pen saupi ngaihtuahchiang in lungzin leh mangbat huai vungvung a bat hun ton tam mahmah hi, ngaihtuahna neithei chiangte’ a ding in.Bangchituk a melsia, hoihlou, genthei leh zawng nahih zong in Siamtu’n nang a ding a a bawlsa om ding hi.

Tuchiang in bel itna taktak hilou, sum-le-pai, neih-le-lam ziak a ki-itna a tamta. Mizawng leh daikil kal a mite’ a ding in nungak leh tangval ki-itna lam ah lam-et ding a tawm mahmah a bangta hi.Nungak/tangval meelhoihsa in genkhiak theihlouh zahdong in it mah le hang “ Sesum phung chinlah man in” a ma a dia chin kisaklouhna lungsim kinei a bang. Numeite’n lah 2/3 wheeler a taizoulou te’ bang mah di chi nawnlou, a va heel a pawt, namsim phiphet, mitbing chiichiai te’ mah ngaisang in lim bawl! Nungak/pasal hoihsa mahmah,himahleh, a ma a dia pilna-siamna lam hilou in neih-le-lam, sum-le-pai a chin kisaklouna nei a, gen ngamlou leh kingaise vungvung a, khovel a pianglou hi maile’ng chi vungvung tamtak om ding in a gintak huai hi. Laisiam chouh hilou, meelhoih mahmah na hi zong in, ‘ak bang a nektawm zong’ nahih khak leh nungak/tangval na neih nang chuh tulai pau leh ‘hope less’ le a om kei!! Himahleh, sum-le-pai ziak a ki-it/kingaihna a bel a gahkhum leh kipahhuai loh ding lleng a om tuankei. Meel kimu a kingai, Itna lam aleng saupi/thukpi a ‘sungmu’ tan bangleng tung khin ta, kiteeng di bang a le kimin phial, himaleh, sakmeel kimuhtak a huailai a itna thukpi ana omsa pen ‘huut’ chih bang om thei hi. Sesum phung chinlah mah a hilou diam??? Meel kimulou a kiteen theih himai le zaw maw......!! Pasal tamtak, mibang a nei zengzunglou te’ a di’n lam-et ding a om taktak kei, chi a, kingaihsiat huai dan kagenna a hi zenzen kei. “ Ken sum-le-pai, neih-le-lam et-lahna ziak a Itna k’on piak ahi kei a; Itna taktoh k’on it a,na nekneknekhawm, dawn khawm ding leh na ngawl leh ngawl khawm a, a nuam leh haksa thuakkhawm ding a itna k’on piak ahi” chikhe ngamtoih tamtak om veve hi. Hiai bang ki-itna ah bel kipahna leh lungkim leng a om banah, a gahkhum loh ding leng a vang kei hial hi. Sum-le-pai a Itna zong nahih leh kisiik inla,pil in. Na it taktak louh ahihke’h nang hon itlou toh na damsung hun nazang peih taktak na diam???

I Zomi sung a laaphuaksiam leh minthang mahmah Pu, Lengtong Pauno in “...Keizong mibang ahau hile’ng nungakte’n hon ngai mah ding hi ven; hon It hon ngai tam mah ding hi ven, min honsimmohlou mai ding hi ven...!” ana chikhe toih a dik mahmah kasa hi. Nungak leh tangval kal kia hilou in, sesum vaihawmna nuai a khosa i hi ta uhi. Sum ziak in mite’ theihphak in i om a, thil khat popouh achinglou di lai bang leng i ching ua, si di lai bang leng a dam loh i tam mahmah ding uhi. Himahleh, damdi lai bangleng sum ziak a si leng om veve ding hi. Banah, sum-le-pai hauhau chuh tanau-laina, ittu ding hau leng ahi mai. Sum haule, leitung pumpi bangleng lei a, ei’ khutsung a tawi a, ei’ thunuai a omthei le zaw hi thou mah ve aw maw??? Himahleh, “min khovel a pum in nei henla a hinna tan leh a ma a d’n bang a phatuam dia??’ chih Bible ah i mu!! Khovel ah hauhsak utlou kua mah a om kei. Huaiziak in, hauhsak/sumle-pai muhtheih nang ahih nak phot leh midang a dia siatna tawpkhawk, sihna tanpha tun thei ding thil hile leng poisakna i neinawn kei uhi. Sum deih ziak a ei’ mah sapum mahmah bangleng zuakngam topta i hih man un! Diktat tak in leng a hauhsak theih a, himahleh, nekgukna(corruption) ziak in hauhsak a baihlam zaw chih mi tamtak ngaihdan ahi. Dik leng dik mah in te. Himahleh, hiai nekgukna ziak a hauhsakna in kipahna hontun sawtkei ding banah, i khanggui paisawn lai ding a zong vualzawl huailou leh ‘hauhsakna lauhuai’ ahi. Huaiziak in, i hauhna pen koilam a kipan vualzawlna ahia(?) chih bangleng ngaihtuah thamching mahmah ahi. I tu-le-ta (khangpaisawn) ding khualna’n.

Bangteng i gen hang in i gennop pen zaw ‘Sum-le-pai hauhziak a Itna’ ahi. Itna taktak a zaw sum-le-pai, neih-le-lam hauhna lamlam kigen kha kei veh aw. Itna ziak in i hinna manphatak mai tan leng poi isa kei a; a hoihlouhna uleng itna mit ziak in hoih in i mu a, a ‘aktuam sia’ natawm u leng hoih isa a ka! Neih-le-lam kiningching tak nei le, teknung-vuainung in leng zi/pasal hoihtak, tuailai siangthou leh siangthou tulai pau leh ‘virgin’ leng i mukha ding. Himahleh, hiah zaw ‘aktuamsia hoihsakna’ a omkei rengreng di!!. Mihing a piangkhe na-na-na a di’n chuh it-le-ngaih(ngaihzawng) neih a lou theilou leng ahi mai a, neih ding mah ahi. Himahleh, neih-le-lam, sum-le-pai etlahna tellou in. Sesum Phung Ka Chinlah Man Hiam(?) gibang khen ding simthu n’on leel mai...!! Chih maimah te zaw, khen a omte’ a ding a kingaihsiathuai vungvung leh ‘NA’ lo pet mah ai’h bang!!

“Khimzing zalmang a tongsan taksimthu hongtang in, khattang heisawt lo ve’ng, kakah khua a sawt lua e; Siamtu Tung Thianmang aw, ka thumna mawlchikte hondawng in la’n Toupa, lungnopna hon pia in...”

***Nu, ka kipak!***

©Siamsinna leh Vakiangbu 

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA