HON NGAIDAM IN AW NU
By ~ ZM Tonsing
“Nu, kha na kiatni kumtam kivei zong,
Zuapa kia vailoukuan et-in lawm theikei veh aw…”2004 ahi. Phavanglai ka
chidekna a ahi kei deuh di, phavang louvat chih khawng le om ahihman
in. Phavang ma deuh, kumnawn chiang a lou di telni ahi. Ngeina dan a
diam ah Lou lai doh (loutel) ni in bel kuapeuh louteltu hi’n tellou dite
hitaleh thuduh ziak chihna le hituanlou in louteelna mun ngaikhia in
kuapeuh ki-inn om hiuheu geuh hi.
Lou lai a hon dokta ngei ua, ngeina
dan in ka pa’n chu Number sang deuhmai khat a hon laidok venvon nawn
geet hi. Number tam dokkha theilua ahihman in a nai munhoih kitang zou
ngeilou a, lou gamla pipi kinei gige hi. Loutelna paitou zel in ka pa’
hun a hong tung khong a, kou leng ka Nu leh ka Ulian toh atelna mun ngai
in kong a Bench tung ah ka tu khipkhep uhi. Lou gamla tel gige ahihman
in kei leh ka Ulian in chuh gamla di sa a koihtop, a lou tel zohphet a
amun theile hilou pi’n “Lawmlawm gamla thou e !” chi’n heh chitak in ka
na hehsukpah mai uhi. Himahleh, ka Nu’n bel gamla lou ahi chi’n ana
kipak mahmah nawn a…
Hunte paizel in ka Nu’n damlouhna
ziak in Lamka lam ah hon omlouhsan vengveng hi. Nikhat ka pa toh kou
gelkia louvaat in ka kuan ua, nna lah kisem thei tatak nailou, sing
lianzek lah kiphuk zoulou, iphuk sunsun te lah saang taktak a kiphuk.
“Singsuam le na ut thou a, huai a vau (vaukang) sing vasuam ve” chi’n ka
pa’n vausing niam bilbial khat ahon kawkmuh hi. Ken leng kilawptak a
naihphei in ka va suam tei a, a sing taak toh a duai toh hiang 2/3 hiam
ka suamzoh in ka bahse gai hi.
A danglah satzou tuannawnlou ka
hihman in singkung ah laa khawngpeuh sa in ka om nilouh hi. Lamdangtak
in nidang a ka ngaihtuah khak le hikhollou (naupang lai mahmah sam a
kihihna ah ngaihtuah a le kinei ngei khollou, ngaihlou chihna bel
hilou), hiai hun chiah in ka Nu ka lungsim ah om in hong om guih mawk
a…Ka Lou di uh ka en a, “Ka Nu’n lounai kinei di chi’a a kipah-pah
maizen toh kuan khalou di hi maimah hia….! ” chi’n banglou hiamhiam, a
se lam ngen kipia in naupang chik himahle’ng ka biang ah ka khitui ka
nulseng kei !
December 21 nitak a lawmte toh
Songtal zinlam (Songtal toh gamgi, huailam lou a kinei) a sazu kua tou
ding chi’n nasatak a kigenphur in ka kikhen uhi. Sazu ko-toh ka utluat
ziak in ka ihmu theikei zozen, phalbi zaan sawt hina maizen e! Leitung
kipei khawl hisamlou ahihman in December 22 ni zingkal khua a hong vak
khong a, nidangte mah bang ka sa a, a kilamdanna di le ka theituan kei.
Sazu ko-toh ka ut luat ziak in nidang teng sangmah in le ka vaidawn zaw
a, nisa leng vaakzaw tham hi’n ka thei. Nidang teng sang mah in le hiai
ni chuh ka kipahpih zaw thamtham hi.Zingkal thou, ka pa’n ann huan, a
kiang ah ka va tu kiu-kiau a, a mel a lamdang tuanlam le ka theikei.
Ahitak in zaw nidang teng sang mah a le a mel mial/mual zaw di’n ka
gingta tinten, ken bangmah ka theihlouh ziak lel hi. “Pa, tuni loulam ah
sazu kua ka va tou uh aw, ka lawmte toh”. Hon phallouh di lah nuam a sa
kei, himahleh hon phallou lampang deuh zaw ahi. “Vakuan khol dah ve, na
Nu le nidang toh teh a halh lou zaw deuh abang a….” Ka dawng nawn kei
na a “Kuan mah kei dia, i ut vele” ka lungsim a chi kawm in ka pawtsan
hi.
Zing ann ne-khin phet kamkhuahna toh
konglam a diang pawt in Songtal zinlam a sazu kua tou dia kuan chuh ka
hi ta mai. Ka Nu gim leh gimlouh kia hilou, damlou lupna ngak a hun
sawttak omta ahihlam le theilou hial khop in nuam ka sa hi. Ahi a,
thumanglou na-nana chu ka lohching kei uh; sazu le manlou phial, khat ka
mat sunsun uh Dozer-te’ ui in hon neksak zomah hi. Tha-thawn hit-het,
khutvuak a inn lam kiik himahle ung lunglut zoukhop, ka lunglut ziak a
hoh ka hihman in ka kisiikkei. Lampi ah gilkial in bahse sim mahmah
mahle’ng zong ka kisiik tuan kei. Ahi a, thumanglou, hong kiphallou pipi
a kuan teitei ka hihman in inn tung ding bel huphurlh guukna ka neithei
sam hi.
A tawptawp in gilkial leh bah
ngawi-ngawi in inn chuh ka tung khong sam (u)hi. Ka pa’n “Kuan ken na Nu
halh law khollou ahi hon kichi a nava kuan teitei a…”hon chi a aban
bang dang a gensau nawn tuankei, a dang a awk ! Nitaklam teng a hichi hi
chi’n ken bel ka thulim ngaihlo-vak tuan kei ! Himahleh, a tawp in ka
va pai a, ka nu ka et leh ka dip a hawm gai, gen di ka theikei, a mel
leh omdan akipan a kilanglua, lam-et di a om nawnkei. A ta gamkuankhe-te
hon na ngak lel ahi ding ka Ute hong tung nailou a kankan mai a….Ka
inkongte uh Uniang in thumna hon nei a, huaikhit phet in ka Ute le a
hong tung uhi. “Nu, ka Ute hong tungta uh”, konglam (ka Ute’ lam)
mitsuan giau in hiai leitung lungzinna leh mangbatna, haksatnate thuak
nawnlou ding in December 22, 2004 nitaklam dak 4:00 PM in Toupa kiang
hon zotsanta hi.Hun hong pai zek a, min Christmas leh kumthak innkuan
kim in kipak tak in a hon zang ziahziah ua, Tuunnu ngaihna a lian
deuhdeuh hi. Christmas leh Kumthak tan beek hon dampih lai hile chin maw
Nu i chi a lah ei’ hihtheih ahi kei. I kikhom a lah ka Nu tutna mun,
nidang a atutsekna mun a awng heuhou, ngaihtuahna a paisau baihtel mai…
Nu hiai leitung a hichitan lel hun
zangkhawm di i hihlam thei le’ng zaw….hon na ngaina lou hina maizen ing e
! Lah a kikhelta a. Na damlouhlai a na kiang a ann ne dia non zot a, na
damdawi gim haat thengthung te ka kihman a ka utlouh hai hina tel ing
e…Hon Ngaidam in aw Nu! N’on itluat man a im zou nawnlou a thudik n’on
hilh “Sawt hon dampih nawnlou di ka hi” non chih lai a bang dia ka
lungsim a le kemlou a, vei leh puaknat a le ana nei tel lou ka hia !
Bang lungsim nei; bang chi mihing ka tel hiam ! Naupang chik hilai ka
hihman in n’on theihsiam mahmah bel ka gingta himahleh, ka kisiamtan
theikei, na von lungmawl hon ngaidam in.
K’on it, k’on ngai, nna gum sem di’n
k’on phalkei himahleh “Tawlnou” beek n’on puak lunggulh lai hina maizen
ing e…. ! Vuahzu-daikai, thousi-thouvai thuak dia n’on phallouh man
a”TAWLNOU” a n’on khem lungdam lainite, hiai khovel hun tomchik
zangkhawm di i hih lam theile zaw tawlnou hong puakpih mah di hi
ve’ng…Ka tawl, ka gim, ka vanpuak a gik chimailou a vaipai kawm a
lamsak-lamkhang a sialluang gai non doh a, na seng a n’on siat selsal,
na seng a et-lawm tel….!
Buh-hak a ann na sungkhiat, na ann
suk leh na ann sepgingte, ging kilawm hina maizen e, ka za chim kei, ka
za utlai….Mi ka chibai nang ka taklam n’on hilh ngitnget lai
nite…gamtat-khohei kilawm hon hilh lai lou tel ding na hiam ? Deihkhop
baih hina tel chia ! Nu, nang hon hilhte a kilawm kholdiak, ka deihkhop
kei, ka theinuam lai. Eipau (A,AW,B,CH…) gelh didan n’on hilhlai nite
(Paite pau a laigelh didan ka Nu hon hilh ahi. Hiai tungtang a chiang
zaw sem a simnuamte’n ZogamOnline a ka article “Nu, Ka Kipak!” chih ah a
et-theih ding) Bangpi hon hilh theikei mahle chin zong ka laisimna a
n’ong tutpih a, ka zul a Bible n’ong sim ka lungnop banah khamuang hina
tel ing e…Aw ka ngai hun mualliamsa !Hun mualliamsate samkiik thei
le’ng….na tongdam sangnuam lai hina maizen ing e. Zaalmang bek in na
melmu nuam ve’ng. Ahi, Dec., 22 sunni toh a tum khawm di na hihlam thei
le’ng zaw hon ompih den di hive’ng…Ka hai, ka ching kei, Hon Ngaidam in.
Hiai nuai simlei ah gibang kikhen mahle muanna Thianmang’ siang ah
dawnbang kituak ni, aw Nu…Na kawi leh vonte’n nang ngilhni nei ngeikei
nung….
03/August/2013.
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment