VANLENG’ TANU
By ~ Vz Vualnam
Writer’s note : Nop zaw anuam kholkei na dia, mi gelhlouh dandan in awle.. laaffi sitoli, sai-an fikson toh kithuah…
Ka neulai in ka pu’n nitak teng in
thangthu ahon hilh zel a, agen peihlouh chiang in leng ka gensak teitei
zel hi. Agensate hileleng ka ngai chimkei a, ka gensak thakthak zel hi.
Tangthu ahon hilhte’n ka hinkhua ahon zou mahmah a, innsung a uphok
khawng ahong luut a, that ding a ahon sawl chiang bang un leng ‘sangak
thattu ding’ chi in thatlou in innkong ah ka khahzel hi. Tangthu ahon
hilh teng lak ah Vanleng’ Tanu in ka lungsim alapen hi. A taktak a om
ding bang un ka ngaihsun a, ka nu toh gamlak a singpua bang a ka hoh
chiang un amaute ka muhkhaakleh chi in ka daakdaak zel hi. ‘Ka tangval
chiang in ka va zong di’ chipeuh in ka ngaihsun zel hi.
Ahi a, ka hong khanglian hiaihiai a, tua
tangthute’n kei ahon zohna uh amang hiaihiai a, ka phawk nawkei
deuhdeuhta hi. Ka hong pilta a, tangthu leltak ahihdan uh hon thei in ka
hinkhua ah gen himhim anei nawnkei uhi.
Bukpi khua ah ka piang a, kum sawm
vel ka hih in ka pate’n Lamka ah ahon peempih uhi. Huai nung ka hoh
mengmeng nawnkei. Ka tangval khiat nung hohkha nawnlou le ka himai hi.
Hohna ding hunlem hong omleh chia ka na lunggulh laitak i ka pute khat
zinei ding ahong om a, lemtang sa in ka va hohtou hi. Phaaklouhna
asawtluat taak ziak in thil ana kikheek mahmah a, akihi heeihuai hi.
A huntak a tun sang in chi in ama
kalnih in ka hohtou hi. Neulai a gamtat nasa ngen ahihman in ngaihnat in
a om mahmah hi. khonawl khawng a thangkamna munte khawng muhchiang in
lung a suleng mahmah uhi. Ka pa suun in neu apan vasa bet leh gamvaak ka
lungluut mahmah a, tutan in leng kum hiaizah ka chiinlouh nung in leng
ka utna abei tuankei a, hunlem ka muh photleh tuh gamlak ka hohzel hi.
Tutung leng ahuai khawng mah lunggulh a hohbaih leng ka himah hi.
Khonawl a ka pa toh mankhawng ka kamna munte khawng uh ka va veh a,
lungleen apuang mahmah hi. Guam a sialkhupdawng peuh ka va ne a, neulai
phawk in a om mahmah hi.
Kitenni ahong naita a, mounu ding
Lamkate ahihman in mikhual atam mahmah hi. Mite kitenna ding a kisakhol a
abuai vengvung lai un kei tuh thau khat kuahkhia in keikia in ka
vaakkhia hi. A sa lunggulhlua leng hilou, vaak ut himhim a pawtkhia ka
hi a, khonawl khawng a va vaak maimai ding chidan ka hi. Khutvuak a vak
sang in chia thau paw maimai ka hilim hi. Himahleh ka paipai leh ka
lungsim ah huai Khupching khomun sak a kawl achihna uh, sasan khawng tam
achihna mun uh ka lunggulh tha suah chihtak in ahong suak hi. Gamla pha
ding a kisa leng ka hikei a, tui leng ka gina puak keihial hi. Himahleh
hon hiip tuntun khat om bang hial in ka thei a, manoh ding in ka kisa
mawk hi.
Gamla simpi ahi a, kei vuak a hoh
hial ding lin sim napi in ka paizel hi. Midang’ thawm himhim zaak ding a
omkei a, ka thawmhau sim mahmah hi. Ka kiik ut tuankei a mailam ka
nawtzel hi. Hoh ka tupna mun naichik ah a kigalmuhta a, kithalawp mahmah
leh thawmhau kisak mahmah ka thuah hi.
Ni leng suun ding ahita a, ka tui
bang ka gaita hi. Dangtaak nawn ma a lui muh teitei ngai ding ahita hi.
Ka pai kawmkawm in sa man hileng ka om dingdan khawng ka ngaihsun a,
chikmah a saman ngeilou in sa hon man chia ahon pahtaak dingdan khawng
uh ngaihsun in khenchiang in ka nuisim kha veekvuuk hi. Sa man ding
ngeigei in ka kingaihsun a, apuak dingdan bang ka buaigu mahmah hi.
Huchia ka paizel lai in tuiluang ging
biabia ka za a, adawn ding leh ka tuithawl dim ding in ka va naih hi.
Anaih dingdan alem hetkei a, atawp in haksapi in singzung khawng pansan a
kal in ka va tungkhong hi. Amun ka muhleh ka khawl phut zezen a, ka
ding dedu hi. Hiai gammang kawm a hichitel a mun kilawm ana om ding
himhim ka ngaihsunkei. A kilawm kia hilou in a omdan himhim mite’ omomna
hileh kilawm in a ngil mahma a, lamdang sakna in ka dim hi. Sang lawlou
apan tui ahong tuakkhia a, anuai ah alii laam thum vel a lian ding a om
hi. A kiim ah mihing lep hileh kilawmtak suang akilem dipdep a, akiim
ah chikmah a ka muh ngeilouh paak kilawm taktak a paak ua, alii a lutna
ding lampi angil hinhen hi. A paam deuh ah mawngkung lianpi khat apou
hi. A tui ka va dawn a, zousiktui siang chih mahtak, lim in a lim diidii
hi. Ka thawl ka dim a, ka phone in lem ka la a, ka paisan hi.
A sabetdan himhim theiloupi a sabeng
ding a kuan ka himawk a, amun ka tuntak in aloh dingdan ka theikei
phiing hi. Satangte’n singkung a tangzel uh hive’n chi in atawp in ka
gintaakna mun khat ah singkung ka kal a, satang a om tuh ka hi peuhmah
hi. Lam-en mahmah in ka ngak a, ngal khawng, sakhi khawng, sasan khawng
hong suakkhe souhsouh ding bang in ka ngaihsun hi. Loupa khawng ahong
gin siatsiat chiang in ka diip kisai bang ahong kin a, ka dawi kheikhoi
hi. A dakkaalte ahong ching a, bangmah himhim muh ding a omkei hi. Ka
gaal khawng ah gam-ak khawng a khuang al-al geuh ua, tuate beek kaapphak
in omle uh a uthuai mahmah hi.
Ka up leh kilam-et bang a hong
tangtung lou ding chia pai mai ding ngaihsun a ka omlai in thawm
gingkhat ka za nawn a, a ginna lam ngim in kaap mansa in ka om hi. Sa
khat ahong suak peetmah a, sakhi hiam sasan hiam chih ka theikei. A
lemdeuh ngak a ka om lai in vasa haam ka zaak ngeilouh, khutkawi muut
ging bang hial khat hong haam vut a, ka bilbuuk mahmah a hong haam abang
hial a, huai toh kiton in ka sa ngiim a kikhoh mang hi. A haam nalam
hia ka theih ka en a, singhiang a ling nuainuai a, lah bangmah muh ding a
omkei hi. Sa man ding chi a diip kisai litlit a banglou teng
kisuangtuah man zaw hive’n. Tua thil haam ka ngaih aphakei sim a, lah
thupilua in ka sep utkei hi.
Ni bang leng niam nuamta ahihman in
pai ding in ka kisa hi. Ka tuanna apan ka kumsuk a, lungkim ngellou in
innlam ka zuan hi. Ka thau ka liangbaat a, bang hiam mehtheih khawng om
hiam chi in lamsak-lamkhang ka daak kawikawi hi. Huchia ka pai laitak in
lamkhanglam apan thakhat in ngalkhaat khat ahong suaktou phut a, lampi a
ding in akhawl a, kei le khawlguih in ka ki-entuah nilouh uhi. A hapaak
vengvong khawng toh lauh a omsim mahmah hi. Tang ngeingei leng taimang
ding ahi chih theikawm in awl in ka thau ka baan a, ngiim dia ka kisak
leh ahong suahnalam mah a thakhat mah in a taisuk peetmah hi. Tuni zaw
vang inle zoulou deuhmah hi chi in mailam ka sawnzel hi.
Ka kuanlam a ka tui dipna ka tung
nawn a, khatvei va hohlai ding lunggulhna ka nei a, ka va naih hi. Ka
tunkuan in numei nui ging kawng peuh za hi in ka kithei a, khawl zeen a
ka ngaih dedu lelah bangmah ka zakei zel a, tuiluang ging khawng zakhial
maimai ka hi ding chi in ka naihzel hi. Ka suahtouh dek in ka za nawn
a, tutung a tuh chianglaw kelkel ahihman in kuate hiam ana hoh uh hi
ding in ka ummohta hi. Hiai gammang kawm a tuhun a kua nungak himahmah
ding ahia chi’n ka lung a nuamkei sim a, etguuk masak ka sawmta hi.
Awl in ka geemphei a, sawlpa kawm
apan ka daakphei leh maizen, ka thil muh ka gingta theikei hi. Hichi
bang a nungak melhoih omthei ding in ka gingta theikei. Luikhuuk kiang
ah nungak nih, a melhoihdan uh genvuallouh tuk a hoih a ding ua, a sam
uh asau a, a kawng tan uh pha in atang zinzen hi. A sam uh kawtdan apan
kisilkhin phet ahi uh chih atheihtheih hi. Apaam ua loupa lak ah khat a
om a, loupa lak a banghiam zong hileh akilawm hi. Minihte’n tuanu asam
uh hileh a kilawm ua, tua minu’n, k’ong pai di chi hi awmtak in a dawng
hi. A pau uh leng apau uh hebru pau toh a kibang bolhbolh a, theihsiam
nadan a omkei hi. Atawp in minihte’n bang hiam gen toh paisan athuah ua,
apaam ua mawngkung in aliah tak in amang uhi. A mawngsing liah alah
paitheihna ding lampi omchi meello a, koi a mang hi ding uh ahiam chi in
va lim-et ding in kibu kawm in ka naihphei hi. A khat nu’n loupa lak a
athilzon awlmoh lawlai ahihman in phawnlouh teitei ka sawm hi. Mawngsing
lehlampang ka va en a, huchia paitheihna ding lampi a omkei a, mihing
ahikei peuhmah uh chih ka chianta hi. Dawi nungak achihchihte uh ahi
ding chih khawng ngaihsun in ka lauhtha ahong suak simta hi. Himahleh
melhoih lawtel uh ahihman in lauhuai ding himhim un ka ngaihsun theikei
zel hi. Huchih laitak in neulai a ka thiltheih Vanleng tanute ka lungsim
ah ahong suak a, ka diip kisai bang ahong kinzou hial hi. Tua nungak
omlai tuh houpih teitei ka sawmta hi.
Awl in ka naihphei a, ahon muh chiah
bang achi phet de aw chi in ka naihphei zel hi. Ahon nungngat nilouh
ziak in ameel ka munaikei a, anunglam apan et in bel ahoihkei ding
chihna vual a omkei hi. Ka thawm za ahi ding a, ahong kihei a, ahon muh
tak in thakhat in ading a, ameel ah patauhmeel ahong lang a,
akiim-akiang a en loplop hi. A meelhoihdan tuh tangthu a kigen sangmah
in leng ahoihzaw a, khovel tengteng mangngilh zohna khop hial ahi hi. Ka
khawl a, alauhna adaihphot theihna ding in amah en kawm in ka ding hi.
Houh denchiah thilhihtheitak khawng ana hipeuh ve’n chin, nuam hetlou
khawng in ahon bawlkha de aw chih bang ka ngaihsun a, ke’n leng ka laugu
sim hi.
A dinna mun ah ading kenkon nilouh a,
kei leng sawtlou ka khawl nung i ka naihphei nawn a, tang hetlou in ana
ding diindeen a, chikchiah athilhihtheihna ahon suah de aw chih toh
naihphei ka thuah hi. Laam li ding khawng in ahon hal tak in, ‘Lianpu ka
hi, kua na hiam, koi a hong kipan na hiam?’ ka chi a, ka pau ahon
theihkei lehleng ka thilgen a hon theihna di’n chi in khutvai zen in ka
gen hi. Hon dawn asawm hetkei a, houh ka thil gen theisiamlou peetmah
ahi ding ka chisim hi. Ahon lauhlouh theih ding dandan a om ka sawm a,
sawtlou ka dai a, amah ka en nilouh hi. A lauhmeel ahong then tak in,
‘Bangmah hon chihlou ding ka hi, kamkhat-kamnih i houlim dia, ka hon
paisan ding,’ ka chi a, ka thilgen theihchetsak sawm in ka khut toh ka
hahpan mahmah hi. Ka lungsim in bel hichi bang a nungak melhoih leh
ngaihhuai taisan ding ka ngai ngam mahmakei a, hon pi henla’n, khovel
mangngilh in ama omna ah hon la leleng uthuai ding khop a lungsim
zouthei melhoihna leh ngaihhuaina anei hi.
Atawp in milauh huailou ka hi chih
ngaihdan nei ahi ding a, ‘Vanleng’ tanu ka hi. Hiai a kisil a hong
hohzel ka hi uh. Ka paita di. Ka ute’n ahon lunghimoh ding uh,’ chi in
Laamzang pau chiiktak in ahon dawng a, lamdang sa in ka hi heeihuai
zezen hi. Hon lauhbawl sim mahleh a mithah ah khamuanna tak leh
kithalawpna tak khat nei hi in ka thei a, ka maingal semsem hi. ‘Hehpih
in tomchik beek houlim ka ut, koilai a teng na hiam? Na min bang a?’ chi
in ka dong nawn a, ‘Tongchiin ka hi, mun gamla pi a teng ka hi. Ka pa’n
nang toh i kihoulam theileh leitung ahon hoh phal nawnlou ding ahi. Ka
paita di,’ chi in pai asawm zel a, ke’n bel ka phal dek naikei a, ka
lungsim in pummat a innlam a puak bang ka ut hi. ‘Khawl tadih in, ni le
asanglai vele, na min bangchidan a na neihkhaak a? Ka gam uah Tongchiin
kawl kichi a om a, huai toh akibang a?’ ka chihleh, ‘Nou ni saan leh
niam kou a ding in gen himhim aneikei. Nidanglai in nungak khat
Tongchiin kichi a om a, tua minu alawmte toh huaikawl tung a kimawl a
omlai akia a, huaiziak a Tongchiin kawl kichi ahi. Nou mihingte’ phuah
ahikei. Kou phuah ahi, huai nu’ kha apan hong piang ka hihziak a ama’
min hon piak uh ahi’ achi hi. ‘Ka paita di. Ka paan hon theikha di,’
chih toh zummeel tak a hon pelh athuah hi. Kihei kawm in, ‘Hehpih in
zingchiah i kimuthei nawn diam?,’ ka chi a, ahong kihei a, ‘Na hon muh
thu kuamah na hilh ke’h,’ chi in ahong nui hiuhiau a, akilawmdan tuh
singleek sahei toh leng tehvual ahikei hi. Ka en nilouh a, amailam a
akilawm zahzah in anunglam ah leng a kilawm hi. A ute bang in mawngkung
in aliah tak in amang hi.
Ka hi heeihuai a, ka nuikha veekvuuk
hi. Ka ngaihsut thakthak leh ka lauhtha bang ahong khonungsuah sim
phiing a, ka chimul bang athoupian hi. Ka naulai ka ginntaak, ataktak a
om uh ahi chia ka na koih, tua in hon laulousak teitei hi in ka ummoh
hi. Ka ding nilouh a, ka daakdaak a, bangmah lah muh ding om tuanlou
ahihman in ka pai nawnta hi. Mun thoveng a ka suahkhiat leh gintaak sang
in ni leng ana niamta a, khomial ma a tun teitei ut in ka kinoh mahmah
hi.
Inn ka tun in khua a muita hi.
‘Bangmah hon manlou na hi?’ chi’n honna chiamnuih ua, ka mat ding leng a
gingtakei him uhi. Ka nui heuhau a, ka mai atai den hi. Kisil mengmeng
in an ka ne a, tomchik tumuang pan chihleh lawmte’n nungak heel ding in
ahong zawn ua, ka vaakkhia uhi.
Ka nungak heelnate’ pa uh gamvaak
haatmi ana hi a, tuni a ka tuah toh kisai bang hiam khawng theih aneih
khaakleh chi in, ‘Hiai Bukpi gam khawng ah dawi nungak chih khawng
muhlam a kigenkha hia? A hihkeileh thil lamdang deuh himhim khawng?,’
chi in ka dong hi. Ama’n , ‘Huchi lampang gen di a omngelkei. Sataanna
mun khawng ah bel hong subuai ut a tam mahmah a, himahleh huchia muh
hial ding bangmah ka tuakkha ngeikei. Khupching kawllam ah munkhat dawi
nungakte’ kisilna mun kichi khat a om a, huaimun ah khenkhatte’n numei
nuiging khawng a zazel ua, a kigimneih sim hi. Mun dang zaw huchia gen
ding a omkei,’ chi in hon dawng lel hi. ‘A’ihleh nuihging khawng azaak
chiang ua bangmah muh neilou uh hia?,’ chi’n ka dongzel a, ‘Huai laitak
khawng a aluimun a va diangluut ngam omlou khat ahi uh hiam ah a
nuihging zate’n le bangmah muh neilou uh hi’n teh,’ achi hi. Hiai
bangthu khawng za masa le’ng nuihging ka zaak a va en ngamlou mah ding
hi ve’ng in. Ka theihlouh tuh hamphatpih kei ve ka chi lungsim hi. Bukpi
tangval toh nungak helkhawm tuh muuk in vun apaw mankei hial hi.
A zingnawn in ka kisa nawn a, zinghal
kiteenni ding ahihtoh ka sungte’n bel inn om tadih phot ding in ahon
chi ua, himahleh ka kuankhe teitei hi. ka lungsim ah thildang bangmah a
omthei nawnkei a, tua minu muhnawn ding kia a om hi. Gilkial zenzen leh
neek di’n chi’n dawr ah sang leh theitui ka lei malam hi.
Amun ka tung a, agaal a singkung
buksim khat ah ka kal a, ngak ding in ka kisata hi. Hong kilaak ding
hiam kilaaklou ding chih leng theiloupi in ka ngak mawk hi. Zan a
amelsuah leh a mit-hah apan bel hong kilaak ngeingei ding a upna ka nei
a, himahleh ka lungsim khat ka gingtasak utkei a, hong kilaaklou ding
chih ka vualzousak hi. Ka tu nilouh a, sawtpi nung in leng bangmah ahong
kilangkei hi. Ihmut suahsim toh ka lusuk sim leh numei pauging ka za
khong a, kilawplua in ka gal etphei a, numei thum ahong kizuiphei ua,
hoihtak a ka etleh zan a ka houpihnu a telkei a, ka pona lawmawk a, ka
kahtha bang ahong suak hi. Amaute ka en nilouh a, sawtpi a om nung un a
painawn uhi. Amaute apai nung un kum a pai mai ding ade aw ka chisim a,
lah gintaaklouhpi a sa bang leng hong suakphut thei ahihchiah chi in ka
tulai hi.
Sunnung ahita a, zaan a ka kimuh hun
veel uh ahita. Tua lui kiang a loupa lak ah sa lian lawlou, sakuh chia
ding khawng a hong pai a, loupa ahong ne hi. A hong kidoh hoihdeuh ngak
kawm a ka ngim nilouh leh thakhat in a taimang hi. Bang in sulau hi
peuhmah ding hiam chia ak daakkhiat leh ka mingaknu awl a tuimunlam zuan
a hong paiphei ka mu a, hon zonbawl hileh kilawmtak in adaak vialvial
a, luikiang a suangpi tung khat ah a va tu hi. Ka diip kisai ahong kin
a, ka hi thethu hi. A houpih ding leng hilou, hichia va gal-et maimai
ding hileh leng kuan ngap ding in ka kingaihsun hi.
Ka kum a, ka va naih a, ahon muhtak
in ahong nui chiuchiau maizen tuh akilawmdan ka lungsim in leng
asuantuah theihlouh khop ahi. ‘Hong pailou di na ta de aw chia ana
paiman dektak hi’ng a,’ ka chihleh, ‘Ka ute ka hon hoh masa sak a
eivoi,’ ahon chi hi. ‘Na hong hoh dilam na ute’n thei uh hia?,’ ka
chihleh, ‘Ka hong hoh dinglam thei uh hilele i kimuh dinglam theilou uh.
Pai vaak maimai ni,’ ahon chi a, akithalawpdan ka muh in ka kipaak gu
mahmah hi. Houlim pih ding ka hau mahmah a, apatna ding leng ka theikei
zezen hi.
‘Bangchidan a ka pau uh theikha na
hiam,’ chi’n ka dong a, ‘Leitung a hiaimun ka hohzel na mun ding ua ka
teel uh ahi a, huaiziak a agam mite’ pau ka zil uh hi. Hiaimun kia
ahikei a, na gam uah mun tampi ah koongpi ka nei uh. Na pi-pute uh
hunlai in ka hong mun mahmah ua, himahleh tuhun in bel mihingte na pilta
ua, hong kilaak mengmeng nawnlou ka hita uh.’‘Na omna ua bangchi khosak
uh e?,’‘Hiai a na khosak bangbang uh. Ka ne ua, ka dawn ua, ka ihmu ua,
nna ka seem ua, leitung a na hih bangbang uh,’ ‘Ka hong hoh ut, na hon
pithei diam?,’‘Hon pi ut lengle ka hon pilouh a hoihzaw ding. Nidang pek
in mihingte toh vanlengte ana kithuah zel ua mihingte sang a haatzaw
leh thil hihtheizaw ahihman un mihingte’n a sabetna ua huh ding khawng
in a chialzel uhi. Huchia kichimattak om in mihingte leng vanleng gam ah
ahong paizel uhi. Huchihlai in mihing tangval khat in vanleng tanu khat
a deihta mahmah a, ka pa’n phalkei sim mahleh it teitei ngamlou in a
neisak hi. Himahleh tua mipa’n a khonunglam in a zi a bawlsia a, ama
zomah hi. Huai nung ka pa aheh a, mihingte toh kithuah himhim akhaam
bikbek a, kikawmtuahna kongpi teng leng akhaak a, kou ka hong hohtheihna
ding un kongpi tawmchik lel khaaklouh in a koihlai. Kou leitung a ka
hong hoh ubel ahon phal a, himahleh mihingte toh kithuah ding ahon
phalkei,’ chi in ahon gen tiautiau a, ‘ka tenna mun uah ka hon hohpihkei
ding, ka gam uah bel ka hon hohpih ding,’ chi in kawl a suang kilem
detdot mai ah ahon paipih hi.
Kawllam nga in thu ahon sam a, ‘Ka
kot aw, ka kot zaa aw, vanleng vontawi tanna’n kihong ve aw, simlei mi’
tanna’n kisung ve aw,’ ahon chihleh tua suang kilemte ahong kikhen
duakduak ua, kohawm mial ngemngum ahong dawk hi. Ka khut ahon len a,
ahon luutpih a, ka lutkhit phet un kong akikhaak nawn a, abaangte awl in
ahong vaak hiilhial uhi. Huchia sawtlou ka din nung un ka malam uah
kongpi khat ahong kihong a, ahon pawtpih hi. Gam nuamtak ah ka suakkhia
ua, paak khenkhat kilawm mahmah, leitung a ka muh ngeilouh bang a om hi.
‘Hiaite bang paak a oi?’ ka chi a, ‘Ka pa’ bawl hi. Paak khawng adeih
bangbang in abawl zel,’ chi in ahon dawng hi. ‘Bawl? Na pa kua a oi? A
bangchi bawl eita?’ ‘Laisiangthou na chih uh laibu na simzel hia?’
Tomchik a daih dedu nung in ahon chi a.‘Simzel thou e. Bachia
eita?’‘Pathian’ tapate’n mihing tanute a kitenpihlam uh na simkha ngei
hia? Genesis ah.’‘Hi. Simkha.’‘Ka pa Turel ahi. Huailai ate lak a khat
ahi. Amau bang a sihtheihlouhna a zite uleh a tate uh piak a sawm ua,
himahleh a bawlkhitma un Pathian in amaute a awikei a, amaute lak a
asiampha deuh teng a lamang a, adangte leitung a ahinhin ua hing ding in
a nusia hi. A omsun teng in bangmah sunzom theilou in a lohsam ua, a
zite uleh a tate utoh amau utna lamchiat ah a ki-pai ua, ka pa’n hiai
mun ateel a, hiai a om ka hi uh,’ chi in ahon gen a, lamdang sakna in ka
dim hi. ‘Na pa kia sitheilou a adangteng sithei na hih uleh na nu di uh
la koi a la eita le na pa’n?’‘A zi a sih chiang in a tanute’ lak a
upapen a zi ding in anei zel.’‘Oh, chiindan lamdang mahmah tuh eive
maw?’‘Lamdang? Bangchidan a lamdang chi e? Nou le atung a unau vek neive
uale. Hun ahong paipai a, na hong tam chiang un mituam bang in na hong
kithei ua hive’n.’‘Huai le zaw himah e maw.’‘Ka pa sing-le-loulam a
siamna nei ahi. A telsuibuuk ah pakte a bawl a, a lohchin chiang in lei
ah asuanzel hi. Noute’ ngaihdan a thilhihtheihna thupi nei ahikei ua,
telsuisiam ahi ua, telsuina tungtawn a thil hih ahizaw uh.’‘Huchi
ahihleh den a i kongkhaak lah? Bangchidan a hong kihong mawk eita?’‘Huai
maw, aw theihtheihna (voice recognition system) ahi. Ka awte uh khumsa
in ka koih ua, tua kikhumsa toh akituah leh a hong kihong mai hi.
Mihingte’n le na zang ve ua le, nou gam ah na thei naikei ua hive’n.’
Khovel teng hong kilumlet bang in ka
thei a, mumang nei bang in ka kithei heeihuai hi. Mun tuamtuam ah ahon
vaakpih a, alou khawng uah ahon hohpih hi. Haichite bang ahoihthei
mahmah a, theihngei himhim bel a omkei hi. Theikung khat, agah eng
diidiai, haipum chia vel ding khat ahon lou a, kam khat pet in ahon pia
hi. Ka ne a, athuuk khum hiuhiau a, alim mahmah hi. Sawtpi ka vaak nung
un paiphot ni chi in ahon paipih hi. Kongpi kaankhin luilam manoh a ka
pailai un ahong khawl phut a, bangthu hiam chikawm a a etna lam ka etleh
pasal bangzah hiam ka ma uah ana ding uhi. ‘Pa, aman bangmah
ahihkhialkei, kei mohna ahi. Amah paisak in,’ chi in ahong kahpau
dilhdilh a, ka lungsim in ‘Hiai maw apa,’ ka chiphet hi. Bang ahon loh
mah ding ua aw chia ka lauthawng sim a ka omlai in pasal nih ahong pai
ua, Tongchiin baan a len in ahong kaikhia ua, apaipih ua, kei bel
bangmah ahon lohkei vanglak uhi. A paitum kuan un ahong kihei a, ameel
kilawmtak ka muh tawpna hita ding eive chi’n ka dah mahmah hi.
A paitumtak un kei leng awl in ka pai
a, ni leng ka nutsiatna mah a ana omlai mah abang a, sawtlou chik zaw
eive maw, chi lungsim in innlam ka zuan hi. Inn ka tunkuan in lampi
khawng ah honna en heuhou ua, ‘Hong tung khong na hi? Koi a bang va chi
e?,’ peuh honna chi uhi. ‘Koi a bang ka chi sam,’ chi in ka paizel hi.
Innsung ka luut leh ka pu zi ding taptung ah ann huan in ana om a, abang
chidan a kiteng nailou a hiai a annhuan a ana om mawk hiam, chi in ka
buaigu sim hi. A hon muhtak in a mit hah ahong tuam guih a, ‘Enui,
maizen, hong tungthei na himaw? Hon na lunghimohlua ung a, tua le na
pute nang zong a hong kuan ahi uh.’ Bangchidan a akuapeuh ahichi
lungphawn mawk uh chi in ka ngaih apha nawn ngelkei hi. ‘Bang ka chi
hetsaam. Gam va vaak zual maimai ka vo oi. Huchi lung himohna ding om
khol a hia?’ ka chi a, aman, ‘Lunghimohlouh chih, gamvaak a ninih
inntunglou chih a lunghimohhuai mah ke,’ ahon chi hi. ‘Bang chidan in e
ninih? Tuzing a vaakkhe phet hilou ka maw?’ chi in ka hamhaih semsem hi.
A hong zong a hong kuante leng khomuizuul in ahong tung ua, thil omdan
ahon gen uleh ninih inntunglou ka na hi a, kiteenna bang leng hoihtak a
zangtheilou a kei hong zong a hong kuan pawl toh pum a pumbuai ana hi
uhi. Ke’n lah ka thiltuah ka gen tuankei a, agammang dan in ka kigensuk
hi.
A nitak in ka ngaihsun nilouh a, ka
ihmu thei hithetkei hi. Bang chidan a huai dakkal khat sung lel a ninih
paiman hi ding hiam chi in ka ngaihsunkha nilouh hi. Atawp in hichi’n ka
khin hi – tua ka luutna uh kongpi tuh khovel dang kawmna kot (wormhole)
hi a, ka hohna khovel tuh vaakkum (light year) tampi a gamla hi ding a,
huai kikaal ka kivialleh sung kou a dia hun tomchik tuh khovel ngeina
adia ninih ana luutman hi ding eive chih ahi. Einstein’ Special
Relativity houh ana dik peetmah ahi ding e chi’n lamdang bang ka sa
thakthak hi.
A zingchiang ka inn om a, ani nawn a
pai ding in ka kithawi hi. Himahleh a nitaak in tua lui omna mun va phak
ding lunggulh ngoihngoihna ka nei leuleu a, va phakei leng ka om lemlou
ding khop a lunggulhna ka neihman in ka pai ding ka kikheelsak kiik hi.
A zingkal annekham sungte’ phallouh pipi in ka diangkhia hi.
Luimun ka tuntak in gintaak hetlouh
in Tongchiin ana om a, ka diip kisai ahong kinoh hial hi. Lamdang satak
in ka naihphei a, ahon muhtak in nuihmai kilawmtak in, ‘Na hong tungbaih
vanglak e,’ ahon chi a, lamdang ka sakna alian deuhdeuh hi.
‘Letung a hong hoh nawnlou ding ka
hon sa a, bangchidan a ka hong hoh dinglam thei e?’ ‘Zanitak in ka hon
sam a,’ chi’n lungsim kihouna (telepathy) zang ahihdan ahon hilh hi. Ka
mit ahon en kilkel a, ‘Hun tam ka neikei. Khovel ah hong pai le’ng kei
toh na hinkhua na zangkhawm ut diam?’ ahon chiphut a, kipah leh gintaak
theihlouh thuah in ka hi heihuai zezen hi. ‘Chiin, ka hon muh tung apan
hon khah ding ka ngaingam mahmahkei. Hon zui in, tu’n i pai ding,’ ka
chi a, a khut ka len hi. ‘I, hilou, huchidan hitheilou di, ka pate’n
hong zongkhe thouthou ding uh. A lampi dang om ahi. A hong zonkhiat
theihlouhna ding uh. Leitung ah ka hong pai ding. Koilak ah bangchi hiam
in, kua hiam tungtawn in ka hong pai ding. Na hon zonkhiat ding ahi.
Ke’n ka hon theikei ding, himahleh ka meel leh omdan ngei pu ding ka
hihman in nang na hon thei ding. Koimun a kua tungtawn a hong ding ka
hiam chih ka theikei. Himahleh ka hong pai ding. Hon zongkhia in aw, na
hon muh chiang in hiai hon bunsak in,’ chi’n mittui vung didelh in ahon
gen a, khutbuh ngatchik, sana bangsim ahon pia hi. A thugen theisiam
hetlou na pi in, ‘Ka hong zongkhe ding,’ chi in ka tawp hi. ‘Ka paita
ding,’ chihtoh kihei athuah a, mawngbullam azuan hi. ‘Koi a hon bangchi
zon ding ka mahmah a Chiin?’ ka chi a, ahong kihei a, ‘Na lungsim a hon
muh na ut taktak leh na hon mu ding. Hon zongkhia in aw,’ chi in a
mangta hi.
A hon thilpiak ka veel nilouh a,
atawp in bang hi ding hiam chih theibunlou in ka sakhau ah ka guang a,
innlam ka zuan samta hi. A zing a innlam pai ding in ka kisa nawn leuleu
hi. Hon zong in achih mawk koi a bangchi zon ding ka mamah de aw chi in
ka lungsim ah thildang ka ngaihsun theikei hi. Hiai Bukpi gam hi di
hia, ahihkaleh koi gam hi ding hiam chih beek hon hilhthei letuh
khamuanhuai dawm ding hive’n. Omom ding inlah krismas bang hong nailaw
nawnta ahihman in ka pai phot hi.
Ka vaakna lampeuh a ka daakdaak a,
koi hiam a muh ka kilam-en mawk hi. Khawmpite, moulopna, sigalna leh
mipi’ kipunkhawmna tuamtuamte a hoh bang ka kithalawp loh hi. Huchia hun
sawtpi aliam nung in leng bangmah muh ding ka neikei hi. Huchi in kumte
ahong thak a, ka lam-etna tuh awlawl in a bei hiaihiai a, khenchiang in
mumang leltak hi’n teh peuh ka chi hi.
Kumte hong beisuk hulhul zel a,
Tuailai khawmpi ahong tung nawnta hi. Vengnuamte’n zintun uh hive’n,
nikhat sun kikhoptawp innkong a lawmte toh houlim a ka omleh numei kaht
ka mu a, ka kiguih zezen hi. Lawmte’ kiang a ka kanleh athei ana om
zenzen ua, Lamkanuaite ahi chih ahon hilh uhi. Amin ahon hilh ua,
facebook a amin gelhdan le ka donglai hi. Inn ka tun in ka facebook ah
ka zongpah a, ka muhtak in lawm chialna ka khaak pah hi. A hon dawn ding
lam-en in minute teng phial in ka enkha zezen hi. A dakkal ahong ching
a, ahon dawng ngei mahmahkei hi. Ka ngaakngaak nalam in ka luphak loh a,
mei in ahon mitsan hial hi. Atawp in ngakzou nawnlou in ka ihmu khong
hi. A zingchiang ahong hi a, zinghal, ahon pom naikei lailai hi. Huchia
ka lungkiat gawp nung in nitak khat facebook ka etleh ahon pomna ana san
teltal a, kithalawplua in kam ka khaak (message)pah hi. A hon dawngpah
vanglak a, kua ka hi hiam chih kipulaakna ka nei a, huaizoh in amah kua
hi hiam chih ka kan hi. Gintaak sang in a hounop in akamsiam mahmah a,
sawtpi ka houlimkha zezen uhi. Hunlem a a inn ua va pawt ut ka hihdan ka
gen a, aman leng hong pawtlua in ahon chi hi. ‘Ka na ihmu phot di,
mangpha ahoih a hoih,’ ahon chi a, kipaak kisa in ka nui heemhawm hi.
‘Mangpha’ beek le hon chikei lele vuithei hetlou ding hi ing a, ‘Ahoih a
hoih,’ ahon chih mawk leh ka kipaak law pheemphawm hi. Huchi in ka
kihoutou zel ua, nikhat tuh a inn ua va pawt ding vaai ka geelta hi.
Ka va pawt ngei a, ana siam mahmah a,
singpi bang honna awm hi. A meel, a khoheidan, a kampau, Tongchiin toh
akilamdanna himhim a omkei hi. ‘Na van di khat ka kiang a om eive, ka
hong nawn chiah ka hon tawi di aw,’ ka chi chiamnuih a, aman leng, ‘Bang
van e? Kipahhuai chi na e,’chi in ahong dawng hi. Ka va pawtnawn in a
sungte kuamah ana omkei ua, kizen ka sasim hi. Bangtan hiam ka houlim
nung un a khut ka la a, ‘Hiai eivoi na thil di ka chih,’ chi in tuma a
ahon thilpiak ka bunsak hi. Bangtan hiam ahong om dedu a, sawtlou nung
in amit apan khitui ahong taakkhia a, ahon pumkawi hi.
Bangchidan a hiai bang a thil hong
piang a hong tangtung hiam ka theikei. Vanleng tanu khat kei a ding in
leitung ah ahong pai chihtan lel ka thei hi.
©Siamsinna leh Vakiangbu
Zak nop lua tel ta bang le nei lo uh mw😊😊
ReplyDelete