KHEN DIA LAWMLOU

By ~ Sawm Boihz

Neuchik ka hihlai in ka nu'n honna mualliam san a, amel le thei chiang hoih manlou chih d ka hi. Hun hong pai zel a ka pa'n zi dang ahon nei a ka nuthak ahihleh a siam leh hon deihsak mahmah hi. Unau tamsim ka hihman un haksa sim pi in ka hong khanglian ua, kei a numei a neupen ka hih ziak le a diam ka nuka ngaina a,  aman le hon ngai mahmah hi. Nungak khat ka hong hisam ta a, lawm leh vual tampi toh ka hong kithuah tou uhi. Nuamsa leh kipaktak in ka hunte ka hon zangtou zel a biakinn ah lapwl leh kikhopna te bang ah theihphatawp in ka hong kizang hi. Lapawl khong ah ka hong kihel leh nidang a ka theih ngei hetlouhte toh bang ka hong kithei ua anuam tuam mahmah hi.

Hun hong paitou zel a nidang a ka theihkhak ngei hetlouh tangval khat ka inn uh a hong zual panta hi. Nitak teng in ahong lengla gige a..lapawl khong zilzoh chiang in ka innlam uh manoh in ka pai zel uhi. Ka hong kinel deuhdeuh un ka hong kingaina panpan  ta ua, , amah leng tangval feltak khat bel ahi. Tangval pa'n  honna it mahmah ana hi a,  hilele ken bel itt din ka na koih kha kei a, lawm hoih mahmah khat dan a ana en in ka na kithuahpih zaw hi.. A  itna thu a hon gen chiang bang inle ngaihsak law khollou in ka ngaikhe maiimai zel hi. Hun a neih teng phial in  tangvalpa chu a hong pawt a; zngkal bang in leng a hong hoh  hun a tam hi. Innsung a thilsia bawl d om leh bawl in kipe zoutak in hong om a.. Ka nu leh pate'n leng ngaina in a  deihsakna uh  a loh mahmah hi.

Ken bel ka na it kha nai mahmah  kei a , ka sungte mitmei venna in it bangbang in ka na om hi.  Ka nu leh pate leh sungkuante'n leng a hon deihsak mahmah  ua,  amah toh kiteng le chin na hinkhua nuam d ahi . Mi fel leh taima ahihziak in  na nek ding uh chu hong om mai d ahi chidan khong in hon thuhilh zel uhi. Kei le ka hong kingaihtuah a mikhat in hichi tel a hon deih chu kei le bang ka hituansam a kisaktheihna d bang ahia ka neih ? chi in itna mit toh ka hon enta hi. 

Hun hong pai zel a ka hong ki it in ka hong kingai mahmah ta ua, kiten d thu bang ka hong kikumta uhi. Saptuam a kihel ka hihman un dan a kiteng bel ka ut ua, ka genkhom chiang un ka ut mahmah uhi. Hilele aman leitung neih leh lam ah mi kipha zoulou ahihman in thupitak a kilawm zoulou di chi in hon gen zel a ; ken bel thupi ngai seselou ahi , Pathian thaunilh pastor ma ah kichiamna bawl le huai ahi a thupi pen ka chi a, himahleh aman a hon nial tinten hi. Kiten d thu ka gen chiang un ka kisel pian gige ua hun sawttak le hiai thu ziak in ka buai uhi.

Zankhat chu a hong hoh a , kisa ding in a hon sawl mawk a , kei le kiging hetlou leh maksapi in ka pawtkhia ua ki-awi khol hetlou in ka na zuita mai hi. Huchi in nupa ka hong hita mai ua, a zinglam in lawmte khong a hong hoh ua , dan a ka kiten louh thu uh a hehdan uleh a awilouh thu uh khong ahon genpih uhi. Ken le ki-awi hetlou a  dan bohsia chu ka hi mai uh. Leitung neih leh lam neuhlouh luat ziak in chi in ka na dawng  hi.

Hun hong pai jel a nau bang ka hon paai a..kipak tak in ka hong khosa toutou uhi.  Gil a gah goutan numei melhoih tak pathian in hon pia a duat leh deihthoh tak in ka hon kemtou uhi.. Ta bang i hon neih chiang in khosak a hong haksa sim mahmah a neucik bek khosak a nop zawk deuh khak leh chi in ka u pasal state dang a om te ka houpih uleh  amau kiang a omphot lem a hon sa ua , ka vapaita uh hi. Khut nasep lam fel himhim ahihman in ka ute nasep dan le a manpah a amau panpih thei in a dawr ua nasem kawm in ka va khosa teita uhi.

Ka va omna mun uh kha eimi tamlou ahihman in nidang a saptuam lam a kizang khinsa ka hih na utoh tuailai makai di bang in ka pa uh a hong telkhepah uhi. La leh solfa te siam ahihman in saptuam in a phattuam pih mahmah uhi.. Kumte hong pai zel in gil agah goutan tapa ka hon nei non ua. Inntuam suang in ka hong khosata uhi.. Nasep te bang a hong lohching mahmah a kipaktak in ka vakhosa tou uhi.

Hun hong pai zel a lohching tak leh nuamsatak a ka hong khosak lai un,  ka nasep uh kha a hong lohching non hetkei mawk a ka buaigu mahmah uhi..Ka ute khong toh kihou in innlam a ka  ute (ka pa uh sanggamte) khong toh kithuzak tuah in ka om didan uh ka kikum khom ua ; amau lemsakna bang in hong kik non phot ding in hon gen ua , koule amau thumang in ka hong paikikta uhi.  Sep ding tuamtuam mi inn chih khong ah  sem in innlam ah ka hong khosa tou neknek non uhi.

Hun  leh nite hong pai zel a ka tanu a alian pen bang skul kai theita ding in hong om a, haksa tak in ka hon kaisak teitei uhi. Nikhat news ah sepna awng saptuam a biakinn chowkidar ding kideih chih advertisment ka hon mu ua, kou le hiai pen va interview teitei ka sawm uhi. Huai saptuam a om mi ka theihte uh ka dong kual ua  amau le deihsak mel tak in hiai khong hong sem le uchin nou a ding a le hoih ding ahi aloh lah huchitel a tawm law lou ahihman in hon na chi uhi. Kou le hiai chu ei adia Pathian in i nasep dia hon piak ahihleh i mu dia chi in huai interview a tel ding in ka hong kisata uhi.

Interview  ni ding  ahong hita a,  ka pa uh annek kham in a vakuanta hi. Thilteng a vahih fel khit nung in inn a hong tungkik a singpi dawn kawm in ka houlim kawm uhi. A result ngak ka hita mai ua,  "chin leh lah hi ; chinlouh leh la hi  " chi in ka nasep d chiat uh ka hon sem non uhi. A zing in local secretary  pa apat in lai kamu ua , biakinn chowkidar dia ching ka hih thu uh ana kigelh a ka kipak petmah ua, Pathian in i thumnate hon dawng ahi amah nasem din i theihtawp in pang ni aw,  ka kichi uhi.

Ka nasepna mun di uh saptuam ah pai ding in ka hong kisata uhi. Ka omna ding uh inn a hon pia ua ka vanteng utoh huailam manoh in ka hong kipemta uhi. Ka omna saptuam uh a nuam mahmah a , Saptuam member te leng Pathian lam ah kipezou thei mahmah uhi. Ka nasep uh kipahpihna etsakna dan bang in  thilpiak thupi taktak khong hon tawi tawi mawk uhi. A mite a neizou ua  phal leng a kiphal thei mahmah uhi. Sep khompih a nuam ua a fel thei ua a hon deihsak uh chih hi a chiang mahmah mai hi.

Nite , hunte a hong pai zel a ka pasal hi mi fel leh tuangang/rang mahmah a hihna toh mi'n le a phat thei mahmah ua,  a nasep amah a d mah semkha ahi achi sek uhi.. Saptuam a department khat Tuailai lak ah bang committee member ding bang in a hon tel ching zawmah uhi.. A hong kipei nasa mahmah a saptuam sung ah nidang a solfa leh la siamsa ahihman in tuailaite la hilhtu ding bang inle a hon zang ua..a sep abawll d a hong tam mahmah mai a innsung lam etkolna bang a hong bah sim mahmah hi. Zingkal thouphet lekha hawm dia pawt  in, sun hi'n nitak hileh buai den sim a, a innkuante toh hun hon zang kha tawmta mahmah  mai hi.

A khenchiang bang in ka kisel pian sim hun uh ahong tam mahmah ta mai a..Ama a hinkhua zatdan toh a hong kikhai mahmah ta mai hi..Annek hun, lup hun chihlouh muhna hun d a om mankei phial. hi. Mi'n lah fel a sa ua  biakinn kia hilou in a inn ua nasem ding bang in a hong sam gige zaw mah lai uhi. Mobile fone a hong ging deuh gige ta mai hi.

Innsung sang in pawlam ah hun a hon zangtam zawta a gim leh tawl a kisa thei mahmah a, a taksa in a zohlouh hun bang le a om hi..Hucia hun ka hon zattouh neuhneuh  lai un a mobile fone  toh kikhah nonlou in a hong omta mai a  nikhat amah omlouh kal in ka na etsak leh numei khat apan message itna thu ana kigelh mawk a,  ka kiguih zawzen hi.Tua numeinu lah ka theih luat naupang heutu ahi  zawmah lai a, maksa in lamdang sak toh a kichiamnuih maimai uh ahi dia o ? !  chi in ka ngaihtuahna a buai mahmah mai hi.

Ka omna veng uh ahihleh aneu, alian papi, nungak, tangval kipawl tuah vengvung ahihziak un ka pasal vamuanmoh pah chih mawk thuchian theiloupi a,  chi in enkhe tou zel ding in thupukna ka la hi.  Hun hong pai zel a mite kam apat inle na pa utoh huai nu gari in a kipaw tam ngei uh. Mata dam lam ah ka mu chi pawl toh thu ka zaza tamai hi. Khatvei ken le innkuan kikhopna ka neih un ka pasal kiang ah na omdante midangte apat in thu ka za tam lawta a,  ahi taktak ahihleh hehpihtak in tawpsan mai in i tate lah neu lawlai ua hehpihlou na hi hiam a  tagah mai ding uh ?? chi in kap kawm in ka ngen hi. A ngeingei ahi thou a fone mek lah tawpsan tuanlou in hun a hon zang tou zel hi. Kei le zingkal khat  thoupah in devotion ka hoh zoh in tua numeite inn ah a thu vadong himhim ding in ka vahohta hi.

A inn uh ka tun in a om hia  ? chi in a sungte kiang ah ka dong a. Thou nailou  ahihlam hon na hilh ua, ken le ka hoh lailai chi in a nu leh a u numei nu kiang ah thu omdan ka gen leh..hon na hang khum soisoi  mai  uhi. A u numei pen in ka nau in nang pasal bangmah le hilou  deih ding leh hon tuh dia gingta himhim maw  ? Ka bangmah d ka chikei uh khong chi in hon na kou zialzial mai hi. Huchi in mittui toh innlam zuan in ka kik hi. Ka lungsim a nuamthei hetkei  a ka pasal omdan leh a hon phunsan gige dan te khong ka ngaihtuah chiang in a dik mah hinteh chi in ka lungsim a naa mahmah a, Hihtheih didan dang lah theilou in  Pathian kiang ah thum zel in hunte  ka hon zang tou zel  hi.

*Saptuam nasem ka hihna utoh mi hon theih d bang ka lau gu thei mah2 mai a ka nupa un nitak teng phial in ka kisel gige tamai uhi...nidang a kamkhat a le ka fellouh lam gen ngei lou pa'n tu in midang te kiangah ka fellouh dan khng ana gensawn sek a ka zakik veve thou hi...ni khat a numei nu va mu tei2 ding in ka kuan a ka va houpih a ka hikei uh chin honna dawngtan bulh mai hi..maban bngmah kigen zom non theilou in ka kik non a..inn ka tun in ka tate ka en a ka mit apan mittui a guk in ka nulnul mai hi.*

Niteng phial in tua numei nu toh a hong om khom gige ta mai ua , ahohna ua hoh khom in kizui den uh himai hi. A guk in ka va-enkhe zel a, nikhat a omkhom lai tak un ka vapai a ka vasam a,  heh chihtak in a hong heh hi. Kholai le chilou in a hong hangta mai hi. Ka sungte kiang ah ka vatailut a  thu omdan ka gen leh amau mi huchitel a aheh theih leh ahikei ua ahi diam maw ? Nang le uang lua le himaithei na hi hon na chihsan zawmah uhi. Ka lungsim a nna mahmah  a  lah  hih didan tuan ka thei kei.

Nuihmai himhim le pawthei nonlou khop in ka hinkhua ka hon zangtou a,  ka tate lah neulai bangmah thei nai mahmah lou ahi uhi. Aw... ! Ahaksa tel mai ! Thuchiang tak thei ut in ka dong zel a lah amau kam apat ahihlouh dan uh gen zel uhi. A omdan uh, a ki fone, msg.  ulah tawp tuanlou uhi. Ka hih didan theituanlou  in ka thum zel hi. Pathian nasem tuak hi zawmah ahihchiang un denchiah a zahlak  khak d veng in pan naktak in ka la hi.

Hun hong pai zel a kituaktak a annek khom chih leng a om mang non kei hi. A omlouhna lamlam ah  om ka sawm mai a, a ziak chu .hehna d kia zong a  hon philphil ahihman in.  A guk in ka kap zel a, ka tate theih d lah lau in kidek teitei  in hunte ka hon zangtouta hi.

That veivei lah kei le  kingaihtuah sek in, uanglua ka hi dia o !  bang ka chih hun bang a om  zel a ka lungsim a buai mahmah hi.. A khatlam a ka ngaihtuah chiang in lah tua numei pen Pathian nasem muanhuai tak mai hi a , bangziak a hiai khong ut d a dia o  ? ka chi a  ka gintak louh hun bang a hong om zel mawkmawk hi.. Ka lungsim chu a kisual nak khop mai. Ka thum tou zel a Pathian in ka thumna bang lam hiam in hon dawng na inteh chi in ka tate kemtou kawm in haksatna lianpi toh  hun ka hon zangtou zel hi.

Zingkal khat baihtak in a thoukhia a ken le lehkha khong hawm d nei hinteh chi in ngaihsak lou in ka ihmutsan non hi. Huai zingkal in chu a hong pai ngeita mawngmawng kei hi. Annek d ngak mahleng ka ngakkhe zou hetkei hi. Ka innkiangte uh fone zang in call ka bawl chiang in lah a ki switch off zel a..ka lungsim kinoh gawp in kei le kintak in ka veng ua ka sungte inn ah ka tailut a , a fone uh zatlouh a omkhak leh ka hon khel zual d chi in ka vangen a amau le a pa uh fone  zat ngeilouh khat om chi in hon na pia uhi. A ziak le hon dong tuankei ua,  ken le ka hilh tuankei hi. Ka paikik a..huai fone  top up in ka pa uh ka call chiang in switch off a kichi zel a  anumei nu number le a lawmte khat kiang ah vala in ka call leh amah a le  ana ki switch off  zel a, ka lungsim a nuam thei mahmah kei hi.

Ka pasal uute thu omdan ka hilh mai a, amau le kintak in hong taiphei ua kantheihna chiteng kan in ticket counter tuamtuamte khong ah kankual in a diang vengvung uhi. Hucihlai in a uu te fone ah call a hong pai a ka na kitaipihta uh chih thu a hon hilh hi. Huai thu ka zak in ka lungsim puak zaak hileh kilawm in khamvuallouh ka mit a pan mittui a hong luang ziahziah maita hi. Ka tate'n lah nunu bangziak a kap na hi a ?  Ka papa bangchik chiang a hong pai d a ? chi khong in hon dong zel ua, himahleh ka tate dotna khong ka zaak chiang in ka kidek zou mahmah kei a , ka kapkheta  hi.  Ka innvengte'n a hon delh ua, bangthu om ahia ? chi in innkim innkiangte bang a hong dim man uhi.

A thu uh ahong kithang mahmah ta a,  ka inn uh lah mi dim mai lamdang sakna toh hehna toh ka ute ka nuneute, ka paneute leh ka innkuante leng a hong tung ua,  a heh mahmah mai ua  lah hihtheih a om tuankei hi. Kei a ding in chu damlai a pasalte suun a chihte uh tuak ka hita mai hi. Ka tapa pa  ka inn varandah ua pat papa hong paita ve kon ngai lawta chi in a hong kikou kiaukiau a,  ka zak chiang in ka chimul bang a thou a ,  ka kap ek-ek  tamai hi. A loh d dan ka theikei a ka om didan le ka thei tuankei. A hai mah ka bang bengbung hi. Ka zumna toh kisuanlahna toh in ka dim hi.

*Ka pasal sungte toh kei sungte toh kihou khom in maban bang chih d chihte genkhom uhi..ka uu pa lah heh chihtak a heh mai a ahehluat jiak in a hong hang khe loi2 kha jejen hi.. Ka nuneu te'n a khaam ua aman le hon puaknat pih mah2 hi cih chu a chiang khop mai.. A omna uh a taina uh lah kithei lou..innkuan,innveng, saptuam te mai ah chu hon nak zumsak na maizen ee..ka hahna d katheikei ka kingaihtuah vung2 sek a huai innkuan kikhopna ka neih zel lai hun ua kap zen a ka ngetna te khong honna thulak mai leh zaw hiai teng kituak lou d hia chihkhng ka ngaihtuah hi **

Innvengte bang in a hon kahpih top mai uhi. A gen didan amau le athei tuankei uhi. Ka na muanmawh gige, lah kuaman hon na gingtak khollouh u chu a tak in a hong  tangtung ta mai hi. A hon hehnem zel ua , ka om didan ken lah bangmah ka genthei tuan naikei hi. Ka pasalte a ka hilai a,  amau chih dandan zui ding in  thupukna ka la ta hi. Saptuam nasem ka hihman un amau leng ka tungthu meeting kintak in ana nei ua,  kei sep theihtheih sem saklai ding in thupukna a hon la uhi. A hon hehpihna u leh a hon deihsaknate uh ka mangngilh ngeikei ding. Hilele kei numei sia ka hi a,  hihtheih lah ka nei tawm mahmah mai a , ka kisuanlah thei mahmah hi. Saptuam pumpi subuai ka hita mai uhi. Hiai thu in vengsung, saptuam sung, a hon zeel suakta ahihman in saptuam bang le a minse sak mahmah mai ua,  a dai zou top hi. A zakha peuhmah lamdang salou omlou ua, a khente bang in ka tha zoizou bngmah le ka hih peihkei chi khong in a hon gen zel ua,  ken lah a dawnna d le ka thei tuankei a,  eivoi maw a kingai ua , a ki-it ua hiai bang thil sawm ngam uh himai lou maw chi in ka na dawng mai sek hi. Lungsim chu a naa law mahmah na a, bangmah kigenkhe thei tuan lou zel hi..

Ka tate ka en zel a hiai tegel a pa omlou a bang chi etkol mahmah ding ka hiam ? chi in ka lung akham  thei  mahmah hi..Ka loh lah a tawm mahmah mai a, Biakinn lam a ka hihtheih a tawm ziak in ka loh  ama a sang a tawmsak zawk leh midang kei hon panpihtu d pasal lak ding chi in saptuamte'n thukimna ahon nei non ngal uhi. Ka  kingaihtuah vungvung sek a,  bang ziak a hichi bang thuak tel ka hi dia o ? ka hihtheih tawp a zaw hahpan law sam hi ing a !! Pathian in kei ka tate enkol tou dia hon muang a ka tung a hon tungsak ahi pen mai diam ?  chih khong in kei leh kei ka kihehnem zel hi.

Hun hong pai zel a ka kisuanglah ziak in saptuam a ka sepna pen tawp ding in thupukna ka la mai  hi. Kikhenna taktak omlou ahihman in ka pasal sungte'n a hong pikhia ua, a innlam uah khosakhom phot a , maban geltou khom ding ahon chih man un, ka nuta thum un ka zuita uhi. Khakhat zoh nung lam in ka pasalte a hong kik uh chih thu ka za ua, amau innpi a le hong pai ngamlou in mundang ah ka sanggam dangte khat uh inn ah om ana hi uhi.  Amau lah kikhen sawm tuanlou ahih uleh kei hiai a ka om om bang a phatuam chi uh ahi dia,  ka uute'n inndongta ana samkhom ua pikik mai ding in thu ana gel uhi.  Huchi in ka ta neu zaw pen ka tonpih a,  ka innlam uah ka paikikta hi 

Ka ute'n ka kitoudelh theihna ding lampi zong in lam tuamtuam a summuhna d te a hon zonsak ua, kipat thakna thupitak ka hon nei hi. Thu a hong paitou zel a  kikhenna taktak  leh thu tawp genna hun a hong tungta hi. A hon vaihawmsakna uh chu ka tate khat le ka tangkha kei hi. Ka pawna law mahmah a,  ka tate khat bek ompih dia ka kilamet lai in,  kuamah ka tangkha kei zawmah hi. Ka hinkhua chu kahna leh lungkhamna  a suak a,  a chang in Pathian neilou bang hileng ka hinna suk tawp mai bang ka ut tuntun hun a om sek hi.

Innsung mite ,  lawm-le-vual  leh deihsaktute hanthonnate ziak in kei le ka hong kihatsak a, kitha thousak tak mai in ka hinkhua thak  pan ding in ka hong kisa thak hi. Pathian muang peuh leng ka lampi d chu aman hon ngaihtuah sak mahmah ding chi in pan ka hon lata hi. Lungsim ah chu tate ngaihna tuni  tan in a beikei. Ka ngaithei mahmah mai a,  hilele amau toh hon kikhensaktu  apa ka ngaihtuah chiang in ka hehtha bang asuak zel hi. Khat veivei lah ka tate uh ziak in ka hong kigawm non kha mai d ua aw   ! chih bang ka ngaihtuah kha mawkmawk sek a., .hilele amau nu thak neita ua , kei bang ziak a vapai/kik  non ding ??  Ka paina d thu omlou chi zel in ka tanbang lungkim dan kizil in ka omta mai hi.

Maban di chu Pathian khut ah nga peuhmah in amah muang peuhmah le alampi d hon kawkmuh mahmah ding chih ka gingta tinten a, tunitan amah ka muang ziak mah ahi dia  mite hehpihna leh deihsakna tampi petmah ka mu tou zel hi.. Hiai thu ka pasal  leh  kuahiam ka suk mualphouna dia ka gen ahi kei a , mi kua hiam khat bek in ana phattuampih uh lamen a ,  ka hon gen ahi zaw hi. Ka hinkhua haksat dan kam in agen zoukei ding. Kuamah tuah leh thuak din ka phal nonkei hi. Kuamah tung a hiai bang haksatna tung nonkei leh chih ka thumna ahi leng ahi hi.

Writer’s note : Hiai tangthu honna simsakte tengteng tung ah kipahthu ka hon gen hi. Ka kipak lua. Toupa'n hon vualzawl hen.

Beita

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA