KEI ZAW SANGGAH LUA ING E (Zomi folktale)
By ~ Es Kay Guite
BUNG 1
NEULAI HUN
Hun sawtpi paita in Khua khat ah nupa
kituak mahmah khat teng uhi. Amau tapa tangkhat Awnthang kichi nei uhi.
Vangsiathuai tak in Awnthang kum 2 ding khawng aphak in apa’n damlouhna
hon tuak a, aneih-alam teng uh kithoihna di’n zangbei mah le uh phatuam
tuanlou in gimlam manoh deuhdeuh hi. A ganta teng uh, buh-le-bal teng
kithoihna ding a zang gaivek ahihman un haksatak in nek ding natawm
neizoulou in hong khosa tou uhi. Nek ding neihlouh ziak mah in apa uh
niteng in hat louhlam manoh in hong gim hiaihiai ta hi. Damzou ding a
kigingta nawnlou ahihman in nikhat Thangpute nuta sam in hichibang in
hon vaikhak hi.
“Thangpu nu aw, kei lah damsuah zou ding
hinawnlou ka hihman in i ta hawmthoh hoihtak in hon enkol in aw. Simlei
tuangnung ka siah zong’n, laukha’n na machiang’ sawlbang huai den ding
hing e…” chi’n hong laitatta hi. Thangpu nu’n apasal in hiaibang hun a
anutsiat maipen ngai ngamlou in a pasal ngailua in a luang tung ah
kahtam lou in kap khe ek-ekh hi. A kah za in innkiim-innkiangte’n hong
delh khawm pah siausiau ua, khelah tak in Thangpu pa tuh a vuiliam ta
uhi.
Apa’ sihnung in Thangpu te nuta haksa tak
in hong khosa tou panta uhi. Thangpu lah neulai lua, asia-apha khenthei
ding hinai mahmah lou ahihman in anu adi’n khasiatna tam mahmah hi.
Nidang a apasal toh kipaktak a alou khohna mun uah tu’n bel amah kia in
na a hon sem panta hi. A etna lamteng lungzuanna ngen ahihman in a guk
in khitui nul den hi. Thangpu lah neu mahmah lai ahihman in apa si
ahihlam zong theisiam lou hi. Anu kiang ah, “Nu aw, ka pa ka ngailua,
koi ah om ta a?” chi’n dong zel a, anu’n bel a hehnepna ding dan tuan
theilou in kahpih kha zel hi. A khen chiang in, “Nu aw, ka pa hong tun
chiang a kei a na tangval ta ding hing a, a hon thei nawn kei ding e
maw?” peuh chi’n a nu houpih tiautiau zel hi. Tua thute anu’n a zak
chiang in apasal ngaihna puangthak zel in a guk in a khitui nul den hi. A
hinkhua haksa salua in a khenchiang bang in a ta it tak Thangpu taisan a
pasal dang neih ding bang a lunggulh hun tam mahmah hi.
Hunte hong pai zel in Thangpu leng
lawm-le-vual khawl thei a hong hisam ta hi. Amah pen tagah a hihman in a
lawmte lak ah vuallel kisa mahmah hi. A lawmte’n tagah pa, nek ding
neilou pa, chih peuh in kou zialzial ua, kimawlna te uah ngai ngeilou
uhi. Amah leng khase lua in inn ah a lawmte bawldante a nu kiang ah kap
kawm in gen zel a, a nuta un ei zaw sanggah lua hang e maw chi’n kikah
khum maimah sek uhi.
Thangpu pa a damlai in galhat mahmah khat
hi a, khosung ah leng mite zahtak leh thulak mahmah khat ahi. Thangpu
leng apa sun in thahat mahmah khat hi a, a lawmte toh a kimawl nate uah
amah nang zou ding kuamah a omkei uhi. Himahleh a tagahna in mite
simmawh suaksak a, hat in hangsan mahleh lawm-le-vual lak ah vuallel in
pangkha den hi.
Tua hunlai bel galmat-samat a kineih
hunlai hi a, pasal ngalhat teng galsim in kuankhe gige uhi. Hausapa
makaih in nikhat a khokiim ua khua khat vasim ua, galmat leh gou tamtak
tawi in vualzou tak in hong kik uhi. Khomual ah hausapa’n thau gin in
haanla honsa tuaituai a, tua haanla kisa azak phet un, inn a om teng in
zubeel pua in khomuallam kidelh huan in hausapa galhatna phat in
nuamsatak in kikou zuazua uhi. Himahleh, Thanpute nuta in zuluup ding zu
belkhenei natawm neizoulou ua, ut mahle uh va kihel ngamlou uhi. Nidang
a apa uh damlai khawng phawk khia in Thangpu’ nu tuh khasiatna in
tuamzel hi. Mite kipaktak a a diang vengvung lai un amau nuta bel a inn
uh se mahmah ta sung ah hun mualliamsate ngai in kap kawm in ana kikawi
tiktik uhi.
“Zuang hong thou in vondeih zuapa aw, na
gual in zaangta man e, kei aw na thai sanggah lua in, laukha khuaimu’n
hong leng inla, na thai’ luankhi nul in heh hong nem ve aw.”
Hausa pa’n gaal aih sawm ahihman in
khosung ah innlusi ah buhhum leh zu belkhenei khat chiat dong khawm hi.
Himahleh, Thangpu te nuta in piak ding neizoulou ua, hausapa heh in
amaute gawtna dan in a innkong uah sawl baang sak a, zehtan puankhum hi.
Khosung mipi’n gaal ai a, zu-le-sa ne a nuamsatak a a laam lai un amau
nuta bel a innsung uah, a liamsa hun luite geel in a zuapa uh ngai in a
luankhi un tuum den hi.
Thangpu nu’n khosung mite bawldante
thuakzou nawnlou in nikhat Thangpu, a lawmte toh kimawl dia a pawt kal
in khodang ah pasal nei di’n na kuansan hi. Thangpu inn a tuntak in a
inn uah kuamah a na omlou a, a nu a sapsap hang in “bawi, na hong paita
maw.” chi a nuihmai tak a ana dawng ding kuamah a om nawnkei hi. Thangpu
leng khase lua in kap ek-ekh a, a theihlouh kal in ihmu kha hi. Amang
in apa’n luigal khat lam pan in ana khut van a, akiang ah pai ding in
sam hi. Amah leng apa kiang pai ding kilawp lua ahihman in luitui san
niauniau natawm kihtalou a pal galkai ding a akisak laitak in “Thangpu”
chi a amin kisam kawm a amah sawi noknok thawm in khanglou sak hi. Adak
khiak leh apute innsung ah om ana hi a, anu-le-pa ngai in khase lua in
kap keuhkeuh hi.
——————————
——————————
BUNG 2
ITNA HUANGSUNG AH
Hunte hong pai zel in Thangpu leng hong khanglian zel a, a pi-le-pute’
etkolna nuai ah khan hoihtak in hong khangkhia hi. A pa dungsun in
melhoih tak leh tha hat tak a hong hi hi. A pute tha khek in niteng in
Lou kuan zel a, Lou nasep leh gamvak kop khawm zou ding khop a thakhauh
mi a hi hi. Ngal tuk 4 khau a gak in mel 10 tan bang khawllou hial in
paipih zou hi.
Thangpu leng hong tangval samta a hihman
in nitak chiang in nungak hel ding in a lawmte toh kuankhe thei zel sam
ta hi. A khosung nungakte un amah pen melhoihtak leh pasal pha tak
ahihman in ngai thei mahmah se uhi. Himahleh, a tagahna hang in nu-le-pa
kuamah in a makpa ding un deihlou uhi.
Nitak khat a lawmpa Chinpu toh khokhung
lam nungak melhoih mahmah Siamnou @ Chingsutsiam hel ding in va kuan
teisam uhi. Siamnou bel khosung a ding a nungak fel leh kizen pen ban ah
melhoih pen a theih a hi hi.
Siamnoute’ inn a va tun un tangval dang
tampi zong Siamnou hel in a na om uhi. Chiamnuih khawng bawl in na hulum
mahmah uhi. Thangpute lawmta leng lut ding nuamsa lou in Siamnou te
bikhalap nuai ah a kihouna te uh ngaikhia in dingden uhi. Paikik ding a
lah mundang a pawt na ding lah theituan lou uh ahihman un, zakta kawm pi
in lut khong uhi. Siamnou in Thangpute lawmta a inn sangkil ua ding
amuh phet in maitai tak in lut ding in a na sampah hi. Amau leng
kisuanglahpi in lutphei ua, gintak louhpi in Thangpu bang Siamnou kiang
ah va tu kha thepthup hi. Siamnou in lenglate kamsiam tak in na dou a,
tuibuk pia in a zanah tep ding uh na zialsak pah hi.
Lengla dangte’n Thangpu pen mi tagah
ahihman in simmoh in tawng gawp ek-ekh uhi. Thangpu in tuabang a
engbawlna thute a zak chiang in kisuanlah na in dim hi. Paimai sawm a
dinkhiat a sawm leh Siamnou in a khut ah na mantang hi. Thangpu leng
kisuanglah semsem kawm a Siamnou a etphei leh Siamnou mit ah khitui ana
galpan likliak mu a, tua in amah nehnou sak semsem hi. Lengla dangte’n
Siamnou omdan amuh chiang un thangpai semsem in Thangpu pen engbawl
semsem uhi.
Huchih laitak in Khupkhai, hausapa tapa
neihsun Siamnou hel ding in hong lut a, tuaphet in lengla dangteng in,
“Nah masa pulh masa” mah hiven chi’n dinkhiak san pah uhi. Huchi’n
Thangpu te lawmta leh Khupkhai toh Siamnou chauh hong tukha ta uhi.
Khupkhai in Siamnou pen sawt pek a pan ana deihta ahihman in Thangpu leh
Siamnou omdan amuh chiang in asin-alung vut tenten hi. Kingai ngei ding
ua muangmoh in Thangpu engbawl in, “Thangpu aw, nou bang a tagah leh
gentheite demvual hilou ka hi, Siamnou kei apan kuamah in hong sutkhe
zoulou ding hi. Nou tagah niteng nektawm ding natawm mulahte a di vual
hilou ahi.” chi’n gensuk pah muatmuat hi. Khupkhai in a lungsung gil tak
ah Thangpu a huatna lian petmah hi. Ama sang a melhoih zaw leh thahat
zaw ahihman in a hazatna lian semsem hi.
Thangpu in leng Khupkhai thugente a
ngaihsut chiang in dik sa mahmah hi. Tagah a hihdan haih lou a, Siamnou
pen a guk in deihta mah leh, ama a ding vual hi a atheihlouh man in
kisuanglah tak in paimai hon sawmta hi. Siamnou in tutkhawl lai ding in
khou mah leh lawmta gel pai ding in hong kithawi kheta uhi. Siamnou in
tuibuk toh delh pawt in kelkong tan vakha hi. Kelkong ah Thangpu
tuibukthei ah tuibuk sun sak kawm in, “Tang aw lawm gual te’n nuihchiam
hong lel zong, kei lianu lungmawl a di’n kamkei bang lunchia, tung si-al
bang pha hi chia.” chi’n la paihkhum ngekngek hi. Thangpu’n leng huai a
zak tak in, “Lia aw tang in lunglai ah kon vei zong in, kei ka pianna
phungtual niam lua e, sanggah kei di’n sanglua hichia.” chi’n dawngthuk
hi. Siamnou in leng, “Uthang aw, hong pawt zelzel un aw.” chi’n vaikhak
in mangpha kikhak ua, huchi’n lawmta gel innlam zuan in chiah ta uhi.
Lampi ah Chinpu’n a lawm Thangpu kiang ah Siamnou omdan pan Thangpu ngai
ding a ummoh ahihdan leh amah toh deihsak a hihdan gen pih hi.
Himahleh, Thangpu’n a lawm kiang ah, “Ei tagah maimai, a bawi ding ua
zong tak lou in bangchi’n makpa hihna dinmun ka tang thei mahmah dia?”
chi’n dawng thuk hi. Himahleh Chinpu’n itna in azawng-ahau,
seiniam-seisang khenlou ahihdan gen in panpih theihna lamteng ah panpih
ding ahihdan gen hi. Thangpu’n a lawmpa kipiak zohna thupi sa mahmah mai
a, himahleh amah dinmun a et chiang in Siamnou tangzou vual hilou a
akitheih man in thutanna lak haksa sa mahmah hi. A tawp in Chinpu kiang
ah, “Lawm na hon khotuahna leh na hon deihsakna thupi ka sa mahmah hi.
Himahleh, keilam ka kingaihsut chiang in phulou lua a ka kitheihman in
thupukna bawl haksa ka sa mahmah hi. Nang mah thuthu himai hen. Pathian
Lungzai in hon hehpih hen.” chi’n hong kikhenta uhi. Inn a tun in apute
ana lumkhin vek ua, a meisel tawi gap-khuam ah tak in amah leng lum ding
in hong kisa hi. Lupna tung ah Siamnou omdante ngaihsun den a, amah
ngai ngei ding khawng bang in ngaihsun in veinuih heuhau kha den hi.
Theihlouh kal in ana imu kha a, amang in Siamnou toh khokhang lui piau
ah nuamtak in ana kithuah uhi. Huchih laitak in mikhat hong pai in
Siamnou hong man a, thakhat in khanglou guih hi.
——————————
——————————
BUNG 3
LUNGKHAMNA TUIPI KIHAWT LAK AH
Hun hong pai zel in zingkal khat Thangpu lungnuam lou tak in hong
thoukhe liailuai hi. Zanlam nitak a a mang bangbang mantou kha zel
ahihman in a lung nuam thei lou hi. Innkong ah kihahsiang a a om laitak
in a lawmpa Chinpu nui seisai kawm in a hong paiphei hi. A kiang a hong
tun tak in Thangpu’n, tu zingkal bangthu theikha a hong hichi kipah mawk
hi hiam? Chi’n a dong hi. Chinpu’n leng bang mah dang a dawng tuan lou
in athiltup uh lohching ahihdan leh Siamnou in a itna sang ahihdan a hon
gen hi. Thangpu leng kipak lua in a nu kiang ah alawmpa zu a na luup
ding bang in a sawl kha zozen hi. A nu’n leng lamdang sa kawm tak in thu
omdan dong a, himahleh lawmta te’n thudang tuamtuam in dawng ua, heh
kisa in lawmtate phun khum nulnul phet hi.
Nitak a hong hihtak in lawmtate Siamnou
hel ding in hong kuan nawnta uhi. Ngeina bang in lengla a na tam mahmah
nawn hi. Amau leng kuhkaltak in lenglate pai hun ngak uhi. Siamnou omdan
Thangpu’na et-et chiang in a lengla khawlh dan leh a gamtatdan khawng
pilvang sa mahmah in a itna pung hulhul in athei hial hi. Lengla teng a
pai khit nung un amau thum teng hong houlim tiptip uhi. Bangtan hiam
nung in Chinpu’n leng suanlam bawl in a lawmpa hon paisan ta hi. Amau
gel kia a omtak un Thangpu’n a it Siamnou kiang ah,”Siamnou aw, kei
chinglou takmai himahleng ka itna na hon sansak man in lungdam lua ing.”
hon chi hiathiat hi. Siamnou in leng tuabang thu a zak tak in,”Lunta
zatam lai ah deih chibang kon tel hi Uthang aw, nang a ding a sihtanpha a
ginom ding hi ing.” chi’n dawng hi. Huchi’n nuamsa tak in ki itte gel
in hun hon zang tou uhi. Sawt kithuahman lou in innka hong kisik ging a,
konglam a et uh leh, Khupkhai hong lut guih hi. Thangpu leh Siamnou
chauh nuihmai tak a tukhawm Khupkhai in a muhtak in heh mahmah mai a,
Thangpu simmoh tak in kou siat kou moh in kou ek hi. Thangpu leng khasia
leh simmoh a a om pawna mahmah in heh mahmah hi. Himahleh, Khupkhai pen
hausa thupi gouluah dingpa a hihman in bangmah genlou in dai dide hi.
Khupkhai thugen Siamnou in a zak chiang in a itpen kouna aw thuak zoulou
in a biang nou ngingei ah khasiatna mittui hong luangsuk giaigiai a,
kideek zoulou in a Uthangpu kiang ah, “Ngaih aw, Mang in tongsia’n hong
lel zong leh lungliaplou aw, omlai tangthei leng Mang sungnek in neinuam
ing e…Mang aw na lal zong in nihgel kal khaubang hualsa phellou aw,
kumsawt kivei zong itna hualkhau bang kipsa phelzou kei nichia…” chi’n
kah aw in hon genkheta mai hi. Tua thute Khupkhai in a zaktak in heh
mahmah mai a, Siamnou kiang ah, “Sanggah, lai hen ding a ka deihlouh toh
itna hualkhau bang na khih zong in, ka angkawi ding hichia, zin in zong
hong dal zoulou ding hi e…” chi’n paisan hi.Thangpu leng a tagahnate
khawng ngaihsun in khasia kisa mahmah hi. Siamnou kiang ah, “Ngaih aw,
ka hon it zong in kei sanggah tualniam a ding in ka phulouh heisa hichia
maw…” chi’n amit ah dan vuallouh in khitui tolh khe zungzung hi.
Siamnou in a Uthang khasia a kap amuh chiang in a itna pung deuhdeuh a, a
Uthangpu kiang ah amah a ding chauh a hing ding ahihdan leh, sihtanpha a
ginom tak a pang ding ahihdan chiam thakthak hi. Thangpu’n leng Siamnou
in a itdan a theihtak in thupi sa mahmah a, amah leng ginom tak a pang
ding a hihdan hon gen hi. Huchi’n sihtanpha a itna mualsuah mateng ginom
tak a pang ding in kichiam ua, huchi’n zan sawt tak toh hong kikhen
phot uhi.
Hunte hong pai zel in Khupkhai in Thangpu
a huatna lian deuhdeuh a, Siamnou a tan theihna ding ngaihtuah in
Thangpu thah theihna ding kia ngaihtuah den hi. A tawp in thau a kikap
tuah ding in Thangpu chou ta hi. Thangpu bel utlou a, himahleh Khupkhai
in Chou teitei ahihman in a tawp in aman leng lem hon sa khong ta hi.
Huchi’n anih un apanmun ding uh hon naihta ua, hong kikap tuah ta uhi.
Khupkhai in Thangpu pen mudah lopetmah ahihman in thah teitei sawm a,
ahihhang in thah a sawm semsem leh kap kha thei kei semsem hi. Thangpu’n
bel hausa tapa ahihman in Khupkhai that ngam lou a, a thauvui kuahna
guipeuh kaptan sak zel hi. Nikhat pumlum thahsawm in Khupkhai in Thangpu
zong mahleh thatzou lou in vuallel suak maimah hi. Himahleh, ahehna
uangsak semsem in thuzuau bawl in Thangpu mansak a, henkol bulh in hausa
sutpi khuam ah hen hi.
Huchi’n palai sawl in Khupkhai te’n
Siamnou hel in zu va luup uhi. Siamnou ut kei mah leh Khupkhai thu a
nu-le-pate’n nial ngamlou in mou helte zu ana dawnsak ua, a kitenni ding
uh natawm genfel ngal uhi. Thangpu a ding in thuak hak natel in chia,
hun teng in Khupkhai in henkol bun a om Thangpu engbawl den in Siamnou
toh kiteng ding ahihdan uh genkhum den hi. Alehlam ah Siamnou leng
khasia kisa in ann nelou, tui dawnlou in a it Thangpu ngai in a zalkhun
tung ah kap den hi.
Hunte hong pai zel in kitenna ni ding
hong nai hiaihiai ta a, hausa lamte leng naktak in kisakhol panta uhi.
Thangpu lah hausa inn ah henkol bun a omden ahihman in bangmah loh theih
neilou in a gamtat dante uh khasetak in en giaugiau den hi. Hehnemtu
ding neilou in vul ningniang hi.
————————————–
————————————–
BUNG 4
PAWI GAL
Khupkhai leh Siamnou kitenna ni ding hong nai hiaihiai ta hi. Siamnou
lah a itpen hausa sutpi ah kol bun a om ahihman in panpihtu ding leh
hehnemtu ding neilou in ann nelou, tui dawnlou in a lupna tung ah lum
den hi. A khatlam ah Thangpu leng a it pen in pasal neihsan mai ding a
ngaihtuah chiang in naa sa mahmah hi.
Huchih laitak in Thangpu’ pu teeknat in
hong si hi. Thangpu in apu’ sih thu a zakphet in Hausa pa kiang ah apu
luang beek mu ut in phalna ngen hi. Himahleh, hausapa’n phallou in a
henkol sutsak nuamlou a, Thangpu khase mahmah hi. Hausapa’ bawldan
khasia kisa mahmah mai a, suahtakna ding hun a neih leh phuba la
ngeingei ding in kichiam hi.
Hunte hong paizel in Siamnou pasal neih
ni ding hong tungta hi. Hausa inn ah alopna ding leh thil bangkim mansa
diam in omta hi. Sa goh ding teng leng gohzoh in omta a, zu te luup in
niang-le-tai in om uhi. Hichitel a nek ding tampi om mahleh, a lelliang
Thangpu a ding in kuamah in nek ding va pelou ua, a henkol buhna mun ah
vul ningniang in khasetak in kap hithit hi. Hun paisa a apa damlai nite
phawk kik in apa leh a it Siamnou ngai in kap keuhkeuh hi.
Nitaklam a hong hihtak in moulopna sa ne
in khosung mipi niang-le-tai in, nuamsa tak in laam ngekngek uhi. Khua
hong mial in moupite’ zong damdam in mounu toh hausa innpi zuan in hong
paita uhi. Nungak-tangval, nupi-papi, khosung miteng in zangta laa,
saannem late sa in hausa inntual ah, zu-le-sa ne in laam uhi. Mou nu
leng a kahkahna a mit bawk thithiai toh hausa innpi hong lut a, a hong
lut phet in kolbun kawm a a itpen Thangpu om a muh in kideek zoulou in
va naih hi. Kap kawm in a Uthangpu va pumkawi a, anìh un a kihehnem
zawsam ding omlou in kikahkhum maimah uhi. Khupkhai in tuabang a a zi om
a muhtak in heh mahmah mai a, Thangpu thah sawm in a namtem hon pat
sawmta hi. Himahleh apa’n nopni a kuamah thah louh ding ahi chi’n
Khupkhai khou a, Thangpu pen innkong lam ah pikhe ding in thu pia hi.
Tua tak in Thangpu’n a itpen Siamnou kiang ah, “Siamnou aw kon it kon
ngaih hang in mi phung, mi taang tangta na hih chiang in kei a hi nawnta
lou na hi. Huaiziak in na hon it taktak leh na pasal a di’n ginom tak
in hong om in aw, mangpha sanggah zaw nalua e…” chi’n khitui kai huphup
kawm in Siamnou mangpha khak in inn pawlam ah kaikheta uhi. Siamnou in
tuabang thiltung teng thuakzou lou in khophawk lou in hong puuk hi.
Thangpu leng munlem khat ah thah ding in tangval bangzah hiam in tonpih
ta uhi.
Siamnou khophawklou a om a buaipih
vingveng laitak un “Gaal om ei, galte’n hong buluh uh” chi a kikou thawm
hong om a, himahleh zekai lawman uh ahihman un galte’n pumtuam gawp
uhi. Thangpu mante’n leng gaal om chih atheihtak un amah taisan in
khosung lam delh kikpah uhi. Huchi’n nunnop bawlna mun teng kithahna mun
suak hi. Tuani in Pawi te’n khosung mi 150 val that ua, mi tamtak
salmat in a khawlam uah paipihta uhi.
Thangpu leng a kihenna teng a phelzoh tak
in kintak in khosunglam zuan in taipah a, himahleh amun a tun tak in
atung ding teng tungkhin manta hi. Siluang teng lampi lai khawng ah lum
zelzul a, piteek hatlou leh naupang teng in a sungkuante uh zong in kap
in mau zelzul uhi. Thangpu’n leng a itpen Siamnou zong pah a, himahleh
Siamnou mel muh ding in a omkei hi. Hausa innpi sung lut in Siamnou
minlou in kikou mahleh kuamah a dawng ding a omta kei hi. Lungkham leh
mangbang tak a a omlai in a kiang ah na sa a thum hithit ging a za hi.
Kintak a kihei a a et leh hausa pa hi a, aman leng phawngtou pah in thu
omdan dong hi. Haksa sakawmpi in hausa pa’n akhua uh Pawi te’n luh ua,
Siamnou tel in mitampi salmat a man ua, a kholam uah pi uh ahihdan gen
hi. Tua thu a zaktak in Thangpu’n a lungtang tei a dawt mah bang in naa
sa a, heh kisa in kikou khe loiloi hi. Hausa pa kiang ah a paina lam uh
dong a, himahleh hausapa’n dawng manlou in a na sihsan hi.
Lungkham-tongkhawng in Thangpu kap
ngeungeu a, nemtu ding bei in a it Siamnou ngai in a luankhi’n tum den
hi. Thatawl tak leh lungtang gikpi toh a damliai leh nutsiat a omteng in
haan tou in misite’ hon vui kheta uhi. Huchi’n Thangpu makaih in a
damlai teng in phuba lak sawm in hong kisa kheta uhi.
Ngaih aw, ka sannem ngaih aw, dougal
henkol na bulh zong in lungliap lou aw, Tang in batphu la ding hing e.
Tang in batphu la ding aw e, lunglau lou aw ngaih aw, na sulnung zui in
pheiphung suan ta’ng e…”
Huchi’n phuba la ding in Pawite’ khua
zuan in Thangpu leh tangval thahat mi 20 hong kuan kheta uhi. Siampu in
amaute vualzawlna pia in inn ngak a omte toh damtak in kimu nawnni chi’n
khitui-naptui toh hong kikhenta uhi.
———————-
———————-
BUNG 5
PAWITE TUNG AH PHUBA LAAKNA
Thangpu leh alawmteng khawllou hial in hong pai zel ua, sawt tak a hong
pai nung un atawp in galte khua a hong tungta uhi. Thangpu in galte khua
luh dingdan hoihtak in alawmte hilh sipsip hi. Khuavak lai a tung uh
ahihman un khosung omdan leh paidan thei ut in Amah leh alawmte mi 2
Pawi’ pau siam mahmah te tonpih in; khualzinmi dan a kisiam ua, huchi’n
khosung a hong lutta uhi.
Khuasung omdan nounel tak in enkhia ua,
hausapa inn ah tawlnga in hausapa a ding in khibah leh sai hapak tampi
puak uhi. Hausapan leng amaute muanmohna himhim neilou in ana vaidawn a,
sa goh in zu te na lup hi. Hausapa’n a hatna leh athuneih dante amaute
lak ah pulaak in a suak-le-sal matte ensak hi. Thangpu te lawmta in a
khopih uh, a unau-laizomte uh mi kiang a gimtak leh haksatak a nasem gim
a omte amuh un heh mahmah ua, phuba la ut in a ha uh gawi muatmuat uhi.
Himahleh, a thiltup uh a hunloupi a phawk khiat a a om khak ding uh lau
in a hehna uh sel teitei uhi.
A tawp in hausapa’n kha bangzah hiam
paisa a khua khat a simna ua salmat a aneih nungak melhoihtak mai tulel a
azi dia a neih pen a zinte kiang ah pulaak ut in samsak hi. Huchi’n
thumang tak in tua suak nu leng a omna pindan apan in hong pawtkhia a,
hausapa kiang ah hong ding dinden hi. Aman kha 6 mi ding naau pai a, a
mel daang in gawng mahmah hi. Thangpu’n tua hausapa zi amuh tak in
lamdang sakna toh amit hak lian zen in tua numei hon enphei hi.
Himahleh, hausapa theih ding lau in numeinu’ theihma in kintak in a
paamlam etsan pah hi. Tua numeinu pen kua dang hilou in Siamnou hi a,
Thangpu khasiat leh heh thuah in om kinken theilou hi. A itpen mi ang
tangta chih a ngaihtuah chiang in naa sa mahmah mai a, a itpen hehpih
mahmah mai hi. Siamnou in bel a zinte kuate hi u hiam chih theilou in a
pindan ah lutsan nawnpah hi. Siamnou in amau a theihlouh pen amaute a
ding in hamphat huai mahmah hi. Huai hun in theikhia hita zen leh amaute
pen gawltan in ompah ding uhi.
Nitaklam ninem kuan in Thangpute’ lawmta
teng leng mabang sawn ding paulam in hong kithawikhe ta uhi. Hausapa’n
leng a zinte kipahman tampi toh khakhia in kamdam in hong kikhenta uhi.
Lawmta teng leng pai mengmeng in a lawmte uh kiang ah thil omdan teng
gen in tua nitak mah a luh suk ngal mai ding in thupukta uhi.
Hiai Pawite khua bel tang pang ah om ahi
a, khosung ah lampi khat paisuak in lampi dang omlou hi. Thangpu te’n
leng apan mun ding uh hong kihawm ua, khokhung apan luh suk ding in hon
geel ta uhi. Khaw taw lam a ataikhete ana dal ding in mi 7 sepkhia ua,
tuate’n a hong taikhe ma sasa ana satlup ding uh chih ahi. Hiai khua bel
inn 200 val ahihman in Mi 20 lel a ding in luhsuah zoh ding haksa
mahmah ding hi. Himahleh pasalpha hangsan ngen ahihman un taisiat
sawmlou a, sihtanpha a pangkhawm ding, taisia a omleh etsan puankhum
ding chi’n hong kichiam ta uhi.
Zan hong sawt hiaihiai a, mite a hong daih tak un Thanpute’ leng a
thiltup uh mualsuah ding in a hong kisakheta uhi. Khotaw lam a pang
dingte amun a tun tak un a hong sihal ham ta ua, tua phet in Thangpu
te’n khokim teng ah meisel de in mitamtak mah bang in hong kibawl uhi.
Huchi’n khosung hong lut ua, in a tuah masak uah ban lut in amuh khak
taphot uh hawi neilou in hon ban thah panta uhi. Huchia khua kimkhat
phial thawm neilou a ahon thah zoh nung un, khotaw lam a om papi khat
zun nawn ding in hong thou khia a, a kim-apam a et leh meisel tampi kide
vak a hon mu ta hi. Amah leng patau in kintak in patau dak a hon khenta
a, huaitak in khosung tuh a hong pumbuai panta hi. Thangpute’n tua
patau dak kikhen a zak tak un hong kipun khawm nawn ua, Thangpu’n a tem
luka tuh khua mipi hamhaihtak a hong diangkhia, thu omdan thei ut te lak
ah a hon ban vaita hi. Tampi tak a hon ban lum a, mipite lau in khotaw
lam ah tai zak uhi. Khotaw lam a tangpang te’n taikhiak sawmte ana dal
in ana that nawn ua, khosung tuh kah-le-mauna in a dimta hi. Sawt kuam
tak a hong kisattuah nung un khosung tangvalte pang zoulou in a hong
pukseta uhi. Huchi’n Thangpu te lawmta teng in hausapa inn va naih ua,
hausapa matsawm in a inn umkual uhi. Huchihlaitak in innsung ah thau 3
vei hong ging a, Thangpu kintak in innsung ah tawm lut pah hi.
Innsung ah a lut phet in Thangpu khasiatna toh kidim in kahtam lou in
hong kikou khia hi. Tuanglai ah a itpen Siamnou sisan a pumdim in naa
sa in ana kisat zotzot hi. Kintak in a va naih phei a, Siamnou angpom in
kap ngeungeu hi. Hausapa leng kilkhat ah naa sa in ana thum huthut hi. A
lawmte leng hong lut vek ua, hausapa man in innkong tual ah pawt
khiakpih uhi. Thangpu’n bel Siamnou luang pom in mittui luang zungzung
in hon pawt khiat pih hi. Innkong ah hausapa lutang tan in huchi’n
Siamnou luang pua in a khopihte uh saltang teng toh innlam zuan in hong
kipan kheta uhi. Tuani in Thangpute’n Pawitete mi 500 val that in a lu
uh la ua, a innteng uh haltum sak vek uhi. Inn a tun un Siamnou luang
hausapa’ inn tut ua, thupitak in vuiliamta uhi.
Siamnou damtak a ahon tunpihlouh ziak uh hausapa Khupkhai in Thangpu
ngoh in thah ding in thupia a, himahleh, amaute hon dam a, a hinna
natawm itlou hial a pepa tung ah khut kha ding in mipite kuamah a sawl
zou kei hi. Hausapa’n leng khut kha ngam sam lou a, ahihhang in khosung
ah teng theilou ding in nohkhe thouthou hi. Thangpu leng khasia kisa in
khosung apan pawtkhia a, agentheihnate mangngilh nang in khothak
Mualsang kichi sat hi. Khomipi amah it tute’n va bel in hun tomchik sung
in inn 300 val pha pah ua, thupi mahmah uhi. Khupkhai’ bawldan khase
lua leh thangpai lua in akhua va sim ua, Khupkhai man in nidang a a
bawldan geih un aman leng a suutpi khuam ah kol bunsak hi. Huchi’n
Thangpu tuh khokim-khokiang te’n lau in a nuai ah lut ua, khokiimte lak
ah saliang ne in kipaktak in khosa tou ta hi.
~Beita~
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment