SIANLAI TAN HIAM ZIN DOH AISAN
By ~ Mun Muanlian
Malai ipi ipute hunlai in tapido cih bang
na om kha nailo aih teh doi leh kau bia in na laam uhi. Kithah, kimat,
kisuam cih bang na tam mahmah mai hi. Tuhun khang sawn seino lia leh
tang te’n tuate topsan a mai nawt ciat lei cih deihna in hih lai hong
sun ka hi.
Gam uk ding kituhna in khuakhat leh khat
na kisim tuah zel uhi. Tua bang ana om uh ahihman un khua mipite gen
thei ding phok pha lo in mual leh tangdawn ah na teng uh a, tui ahaksa
thei mahmah mai hi.
Tua hunlai in tuibel ngou sitset muh ding
omlo ahi a, tuithei bawl tawm in nih leh thum bang sengsung ah pua in
khua nuai tongpek ah tui toi in na kuan vengveng zel uhi.
NITENG VAN ZAT TANGPI
Ricemill cihte zakphak na hi vet lo a
numeite’n zing anhuan kawm in suum leh suk zang in an na suk thoh zel
uhi. Tu, tem leh hei bawlna dia sik muh khak hilo a, suang bang nasek
tawm un huate toh innma louma na bawl tou uh a, nik leh puan lampang
ahihleh patlei lianlo nei ciat uh a, nungak-tangval te’n nitak cia mui
in nazial in khau na suah zel uh a, pitek, putek nasem zolo te’n huate
ciangkang nih sui un puan bang naphan zel sam uhi.
Khuakhat leh khat kisim tuah uh ahihman
in khua lian mahmah leh minthang mite huphulh khua khat om a, hua te’n
khua neucik khat sim ding in hong kithoita uhi. Khua khat peuh a
kisimtuah thei ahihman un khua cing ding in tangval bang zah hiam pen
vai pot theilo ding a seh in om zel uhi.
Nikhat hua khuaneu cik pen khua lian
mahmah a minthang i cih pen in hong sem ta uh a amau ngaihtuahna ah bel
nuam tak a sim tum mah le uh mi zong napang sam a hi a hong kibeih chen
uh leh haksapi in hong sem zo hamham uh a thangpaih pan gop uh ahihman
un khua sung a mi om teng that khin vek uh a atha ma un numei om teng
mipi muh na mai ah luppih ek-ek uhi. Tualai ah tangvalno khat that lo in
hong man uhi. Akhua uh atun pih kik un akhut akhe hen tawm in laam tual
ah bawm sungkhat ah khum in a ut dandan uh a bol ding in koih uhi.
Amau’ ahihleh bel sa-aih, gal-aih toh nuam tak in asun azan in lamtual
kai uh a salmat pa pen cilphih, khenkhat in bang zun thak khum ek lai uh
a a boldan teng uh bel amah pa a din si cu a tel zo sam ding. Hualai ah
nungakno hausa pa boi khat om a hua nu’n bel na lainat pih mahmah mai
a, hutkhiat a tha loh teitei a suahtak sak tum mah leh amah mi boi lel
tak a ding in cu haksapi thil cu ahi maimah hi.
Tua bang in salmatpa chu thah ding hong
sawmta uhi. Khuasung mipi kuamah hing khoi ding ci omlo ahihman in
nungak nu a ding in bel panlak a haksa mahmah mai hi. Thah ding cih mite
deih na taktak ahi diam cih theihna ding in khuasung hausapa kongtual
ah mipi kikaikhawm ngeingai in salmatpa that ding in hong kikaikhawm uh
a, hualai ah lamtual kai in hun bang tan hiam zang uhi. Tualai a valno
hehpihnu pen in hun khat tang kha zenzen ahihman in cikmah a kuamah in a
muh ngeiloh laamdan lamdang mahmah mai Pasian in apiak tawm hi in teh
cih bang ut huai khop mai mite mithip mahmah mai a, et nuam petmah
ahihman in khuasung hausapa in hih bang laam thei ci’n kipah pihlua a
kamciamna bawl ngal hi. Hualai tak in salmatpa cu hausapa kong mai ah
khuam a kikhih hi a, mite’n simmoh bawl in sat gop uh a, simmoh bawl
petmah ahihman un nungaknu’n puanalua a, hausa pa’n tuni a na deih
penpen kong hihsak a, kong piak theih thil ahih nak leh kong pia ding
hi, mipite theihpih tu in pang ta uh hen, a cih man in amah zong,
Kisuanglah kawm in hausapa mai ah boksuk a, “hualai a salmat pa hong
khah khiat sak in, khovel ah amah ka deih pen ahi” ci’n ana ngen a,
hausapa a di’n haksapi thil himahleh a kamciamna bang a suk picin kul
ahihman in salmat pa khahkhiak ding thu puk in om mawk ta a, hua laitak
in bel salmatpa that ding a hong kuan khuasung mipite apau, aphun omlo
in sip dikdek uh a, hualai tak in bel phinzang kia leh zong zak zoh ding
khop mah in mipite sip vekta uhi.
Tua bang in a omlai in kamciam ahihman in
khah khiak kul mai mah ta a, mipi phalna lak ngai nawnlou ahihman in
sal apan suah kikna ngah ta a himahleh akhua, atui zuankik ding cih
ngaih na omlo hi. Ahangbel akhua mi pih ding mu nawnlo ding a koi mun
zuan ding cih theituan samlo in om hi. Khah khiak himahleh khua sung ah
ni bangzah hiam khua mite toh kipawl din thupiak in om a, paikhiaksan
pah thei cu ahi tuan kei a, kalkhat vel a kithuah nung un, Pitek mahmah
khat inn ah va lengla kha a hualai ah bangthu za hiam cih leh pitek nu
toh hong kihou ngait uh a, a ki houhou lai tak un amah pi toh huanu
lawmta ahih dan hong kithei tuah kha uh a, amah pa tancin zong pitek
nu’n na thei mahmah a, hausa pu in anu apa a thah dan thu khong hong
thei vek a, aziak zong a thei suah khin vek ta hi. Tua a kihoulai tak un
nungakno khat hong dianglut a, khua mipi lungnuam saklo siatna bawl
ci’n valno thah sawm ahihdan leh nungak nu zong thah sawm ahihdan uh
hong gen a valno toh nungakno cikmah a kipawl ngeilo himahle uh khut
kilen in tua khua nusia in thei puam haipuam zong ding in gamlak manoh
in hong diang uh a, mipite’n thah ding in zong mah le uh muh zo nawn ta
lo in heh petmah in heh in a bawl ding zong thei zolo in khuadung
khuavai ah kipei koikoi mah le uh ,nih gel zaw lungtuak tak in gammang
lak ah naubang nuikhom helhel ta uhi.
Singnuai gam mual ah nuamsatak in nungta
ta uhi. Singta melmuh lohna mun a hei ahihman un, buh leh baal kici
himhim a muhlohna uh akum a sim paita a, theipuam haipuam ne in na
nungta uhi. Nahsawl bok kawm chu guahzu in daikai mah leh saumang in a
zangta uhi. Tuâbang a zu leh va bang a nektawm zong a hihman un, sak leh
khang a nawttuahta uh a, om na mumal theilo in om uhi. Tuabang dan a
asuk hei, atou hei laitak un, lou tul kipuah nawnlou khat va phukha uh
a, huapan in ‘khai’ cindan neu cikcik kumsim in hong bawltouta uhi. A
kum a sim gammanglak a khuasa uh ahihman in, nik leh puan zong neizo
nonlou uh a, a zahmawhte uh selna ding tanpha bangmah om nawnta kei hi.
Kum thum kum li bang hong paita ahihman in numei nu in nau hong paita a,
apasal kia in nek ding, tak ding zong in asak akhang manoh tuah koi ta
hi. A lawm nu naupaita ahihman in a lawmpa zui koikoi zo nonlo a, saulim
bawldan ding khat hong sawm uh a, nahsawl kaikhom in a saulim dingdan
uh khat hong siamkhia ta uhi. Amau gel kia hi nawnlo a sak leh khang koi
delhdelh thei ahih nawnloh man un, i gensa mah bang in hiam leh heite
hong kibawl pan ta uh a, inn te lam in, a khosakdan uh hong khekta uh a,
gamsa, thei leh hai maimai toh hitheita lo a, Lou bang hong vat uh a,
apaisuk, apaitouhna a mi Lou bang a phuk khak ciang in khai ci tuamtuam
hong kaikhomta uh a, anek tuidawn dan bang uh hong ciing ta uhi. Nau
bang hong nei uh a, nuam tak mai in a tapa uh toh hong khosa uhi. Mi Lou
khong a khai a laknate uh tulai hun in teh hi leng, mel 300 bang val
tham ding a, ni 2 ni 3 bang inn tunglou zen a na zong koikoi ahi sam hi.
A tapa uh cu anu apa lo buang singta mel amu kha het kei hi. Gammang
lak pan in hong khosa tou ua, upat lam bang hong noh hiaihiai ta uh a,
ta khat neih beh in numei khat leh pasal khat aneita uh a, inkuan mi 4 a
phata uh a, nuamsa tak mai in hong khosa tou uh a, nik leh puan neilou
uh ahihman in samul khong maimai toh a zahmoh uh selna ding khop na bawl
tawm uhi.
Nek leh tak lampang bel huan khai bang
cing neuhneuhta uh ahíhman in a kiningcing simta uh a, naupang nih toh
khosa uh ahihman in anu apa hulum tham sak mahmah ta a, nidanglai a nih
gel houlungkup pih ding singdang omlo a thomhau tak a omlai bang a phok
kha liang uhi. Naupangte zong hong picing simta uh a, hua hunlai in
siamsinna na om nailo ahihman in innkuan pun ding lampang na pi gel mah2
uh a, gammang ah singta muh ding omlo a, angdang kawi ut mah le uh,
hithei nailo a, unau laiguizom himahle uh pumkhat dan a omloh phamawh
ahihman in ang kipom in suan leh khak hong lata uh a, ta leh nau hong
nei tou zel uh a, apate sang bang in tam nei zaw uh a, numei 3 leh pasal
nih nei zel ta ua, a innsung uh cu hong piching tou hiaihiai ta mai hi.
Nek leh dawn lam ei banglo uh ahihman un kum sawt pipi na nungta uhi. A
tute uh hong picing simta uh a, nu leh pate bel tek pian sim mahmah ta
uhi. Vangtah huaitak in a tute khat in damloh, hiitanna tuak in na
khapham santa hi. (Hua hunlai in bel, sia uan neilou uh a, zatui, aitui
ding gam a thelnah in na bawltou uh a, pilna siamna sin hi kei mah le
uh, Sian laitan pilna, siamna zaa ding na guan a, huate bang adik thei
petmah hi.) A tute uh bang hong piching nawnta ua, khat leh khat
kiguizop tuah zel uh a, ta leh nau neitou in inkuan piching petmah
ahihtak man un, innsung khat ah tengkhawm theita lo in, a u zaw in anau
zaw pen na inntuan zel a, inn nih bang phata uh a, anu, apa u bel tek
petmahta ahi ua, tusawn bang hong neitouta uhi, ahiman in.
Pitek leh putek pen in hi khovel nusia in
tangtawn a tawldam din ana khaphamta uh a, awl-awl in hong khanglian
touta uh a, atung in innkuan khat himahle uh hong ki-innkhen chiat uh a,
khua lianpi khat chu hong suak ta a, khuasung mi khat dan in hong om uh
a, hong kigam la hiaihiai ta uhi. Hong tam deuhdeuh uh leh thu leh la
tam deuhdeuh in hong kikhen gamla deuhdeuh ta uh a, phung tuamtuam kaih
tuamtuam bang in hong kikhen tou ta uh a, tun eite zong laizom khat hi
napi in namtuam ci’n kihuat kimu dahdah na bang i nei thei mawk ta uhi.
TINGTING. . . . . . Love story lam ah i
lut nawn phot zual uh aw lem. Tua cibang a hong omlai un munkhat kia ah
om khawm theita lou kihuat, kimuh dahna bang nei un, mun tuamtuam ah
hong om uh a, a tua tate’n innkuan khat phungkhat ahih lam bang uh thei
nawn hetlo in kigaal et, kituam bawlna bang hong nei thelthul mawk ta
uhi. Khua tampi suak ta hi. Tua laitak in khua khat ah nungak melhoih
mahmah leh tangval melhoih petmah khat om a, hua tegel pen it petmah in
na ki it uhi. Kuaman sukbuai zong na sawmselo a nihgel lungtuak tak in
tuibang hong kigawmta uh a, nuamsa tak leh ki it tak in na khuasa uh a,
nupate gel bel ahinkhua zatdan uh mite’n a eng thei petmah ta hi. Genpi
pen leh kithuhilhna pen a mite’n huate nupa pan na la uh a, amau ki it
ziak mah in zong mitampite hinkhua na suhoih tuam mahmah mai hi.
A zi pen in nau hong pai a, a pasal kia
in gamlak lam manoh in lou vel na bawl a, inn a tun ciang in gimpi,
tawlpi a inn tung himahleh a zi’n kamkhum ngeingei’ toh na vaidawn
ahihman in agim, atawlna teng bei liang hi. #Thei tuak huangvulh ganta
pen ahi leh hua hunlai in gamlak ah ganta natam ahihman in hualai pan in
ana kaikhom peihte’n na nei uhi.)
Amau nupa bel tei mahmah ahihman un
siampi, siampu kia kithoihna ding ganta kisam cih om ngeilo a, mite’n
amau kiang bang ah lehnget zosop uhi. Ta khat hong neita petpet uh a,
atapen bel numei ana hi hi. A nupen in bel a ta neih un vangsiat huai
tak in a naubu kisia sak gop kha uh a, damlohna lianpi hong tuakta a,
aneih alam teng uh toh siampute kithoih saksak mah le uh hoih lam himhim
manoh lo in agim deuhdeuh mai ta a, kimuanmohna kampau ngen zang hi.
Zankhat a pasal kiang ah, “kei nawng it cih ka thei a, ka kipak petmah
hi. U aw ken lah sot hong dampih ding in kilamen nawn lo ka hihman in, i
ta na tagah sak ken la, nu neilo dan in na om sak mahmah ken maw. Ken
zong laukha in hong vil zel ding ka hi,” Ci’n khitui nulkawm in hong gen
ta hi.
A pasal in bel bangmah lung himawh ken
bang mah na ci kei ding dampah ding na hi lungliap ken ci’n a zi nem
theihtheih dan in a nem zel a, hun hong paitou zel in nau neih zoh
sawtlo in anbang a it a ngaihno in na khapham san a, thangvan tual ah
tawldam ding in na paisanta hi. A zi in sihsan a kapkap kawm in zaila
khat hong awi hi.(alaa bel kong gelh dah ding ).
A zi nutsiat zoh nithum vel apan lengla
zong öm khol nawnlo a patate gel chu zankhua sunkhua in a tuunu leh a
thai ngai in huibang maumau ta uhi. Zankhat naungek cu a ci nuammawh sim
ahi ding a, apa’n bongnawi tui piapia mah leh, ne utlo in si dek zen in
azan kah a, aloh dingdan kan thei tuanlo in naungek pen lupna tung ah
sial in amah zong hong khasiatpian sim a kidek zou nawn mahmah lo in
hong kap huthut hi. Kahtam a sialna ah thai aw na von sunggil kial in
tuunnu nawitui duh in maumau, mulo na hi hiam hong tualkum in, na von
khattang na nawitui hong tulh ve maw, a cih leh a zi leng hong kum hi
leh kilawm tak in inntung pan tui hong tak kelhkelh a, naungek kam zon
tak tu in naungek in zong hua tui a dawn khak a kipan hong tawp a, akham
dong atui kanglo in luang a, naungek zong akham in azua pa anglim ah
nuamtak in imu ta a, apata un lungnuam tak in imu uh ahihman un, apa’n
zan in mang hong nei a, amanglam ah a zi in va houpih a, u aw simlei
tung ah haksatna a za in tam zong, i von khattang na tekdong na lungtai
sak gige in maw, ci’n a gen a, aman zong dongthuk kik in tuni tan koi ah
vaitham den na hi hiam ? Na von leh na pasal hambang vai sawt talua ung
e. Hong nusia ngei peuhmah nawn ken maw, cia a zi kawiphei dia a kisak
laitak in thakhat in a mang vat a amah zong khuaphok geih ahihman in a
thohkhiat leh ni na sun man in, nau ann ding teng bawl vatvat in amah
ann ding huankawm a, a om lai tak in.
Nau thakhat in hong khanglou vat a ann
ding vel pia in amah ann khong ne in, a om uh a, naungek toh kinou in
sunkhua in apata un nuikhawm uh a, hua bang a hun hong zat touhtouh uh
leh akha bang na pailiam man aiteh kumkik a nek ding loubawl loh phamawh
mawk ahihman in naungek lah gamlak ah tonpih theih himawk lo a, a nite
inn ah koih zel hi. Sunkhat lunggel tuampi khat hong nei a hicia mawk
hinhin thei ahiloh dan khong ngaihtuah in niteng a, a nite inn a nau
koih mawk zöng kisuanglah in mi zong buaina tuam ciat nei, ei ziak a a
hun teng azat bei mawk ding cih kisuanlahna lungtang hong nei a, a ta a
itloh man hi zaw lo in a it luat man in koppih neih poimawh ahi, naupang
in khua hong phok khiat ma ngei a neih tum sim in hong om ta a, a ni
kiang ah a gen leh a ni in zong phamawh sakpih loh ahihdan thu gen in
aman zong alawmpa zawn in nungak hong hel ta uh a, mite’n alauh mahmah
uh nungak hangsantak toh hong kiteng ta uh a, mite gendan in bel huphulh
huai sim mah leh amau hong kiteng tak un bel mite gintak banglou tak in
apasal ta hong it pih petmah a, amah ta bang in hong kem zozen a, khua
mipite’n lamdang a sa liang uhi. A hang bel a nungak lai bang lou tak in
na mihoih petmah a, naupang zong hong ton theita a, tei petmah in iplah
huai belbal mai hi. Akum akha hong kiveita ahihman in aman zong nau
hong pai nawnta a, ta pasal khat hong neikhia hi.
Aman zong ta nei sam ta ahihman in mita
toh amah ta a itdan hong tuam hiaihiai ta a, apasal in bel kua zok tuam
bawl nei ding in a um ta kei hi. Ahang bel nidang a a itdan teng leh
akepdan teng theikhin vekta ahihman in, a nih in amah ta bang in geel
thou na in teh cih lunggeel a nei a, a tate don manlou in lou leh gam ah
vaitham den a, innkuansung chu hoihtak in a enkai man kei hi.
Naupangte geel hong tei mahmah ta uh a,
anau zaw pen in a u pen a ngai mahmah mai hi. Naupang ngeina dan ah cu
thil neu cik khat a deih ziak un kisukap thei mawk uhi. Nikhat a u ta un
a kimawl lai un anau pen in a u van khat deih sim ahi dia, a u in zong
na it sim zaw ahi ngei ding, hong kisukap kha uh a, anu in sih mak in ma
kei’ mawk in nang nu’n na nau na tuambawl, na sukkah gige ci’n, sat a
cin sat gop a, naupangnu in zong thuak zo nawn mahmah lou in nu aw amah
zong nata hi a kei zong nata hi thou ing a, hong theisiam inla hong
satnawn dah in ci’n amau vengvung a, himahleh a nu pen a sat khawl
tuanlo in nang ka ta na hi kei. Ka tapa na hi ci bawl. Ann na ngolh ding
ahi ci’n hong satgop in a si dan in dai pua lam ah va paikhia a,
naupang zong sunggil kial toh na a sak toh khua phoklo in hong om cip a,
imu suak kha in, a imut laitak in mang nei in a manglam in anu akiang
ah va khol a, kipaktak in nau hong pom a, bawi aw genthei sawt tak mah
ni ciai maw bang ci tuk in gentheihna na tuak zong in, na khankhua sau
mahmah lai ding ahi. Kong ompih theiloh poi sam éi maw, a ci a, naupang
in zong nu aw tuni tan koi a nawn heisan hiam ? Liangvai thuak sawt ta
lua ing . Na siang ah hong khawl den ta ning maw! a cih leh, anu zong a
khasiat tha suak lua in kap kawm in naupang a liak laitak in, khua hong
phokkhia a, a uipi un naupang mai ana liahsak laitak ana hi maimah a,
uipi hawlkhia in daikawm ah kapkawm in zaila khat hong awi hi.
Tuun aw na lung awi nam! Na von sanggah a
ka om kei zong hongpi ve na siang ah, nunnuam kholkhawm din simlei tung
ah belh ding neilo in sunggil kial thuak in dai kilkal ah hambang vai
lua veng. Hong don hong kem ding simlei ah om ta kei e, tunnu siang ngai
in nau bang kapkap ing, ci’n daipam ah kah tam sial in hong om a, agil
bel kial petmah ahi ta a, naupang neucik khat zing ann piakloh toh vuak
leh sat a thuakna teng a hehpih huai khop mai. A pa inn hong tung a, a
tanu a et leh amu zoukei a, a zi hong dong ta hi? A zi in zingkal a anau
vuakap a, ka tai leh kikhasiat neih a, nang kiang lam pai ding dan in
hong potkhia hi ci’n agen a, lungkham mangbang tak in a zi a suun ban
ah, a tanu suunkik ding hithei sa himhim lo a, innsak, inkhang kan
koikoi mah leh amu zou kei a, a ui un zong ahihlam thei ahi dia, naupang
om na mun lam ah va kap den hi. Apa’n zong uihamna lam a va et leh, a
tanu tousi, thouvaite’n ana bom gop amu a, khasia petmah in a zi bang
ngaihtuah vungvung in a kap hi. A tanu pen gilkial petmah ahi ta dia,
pau zoulo in hong om a, apa dahlua sim man. Dam zou dia zong koihlo
phial khop in om hi.
Ann khong hoihtak in hong nek sak leh
hong pau zo in hong halhkhia thak a, thu omzia hong kansui a a nu’n a
bawldan teng theikhia in khua vak a azi atai bawlsim leh akhat nu zong
na deuleulou ahihman in hong kisangsel sim kha uh a, azi pang abetsak ek
leh a khat zong numei ka hi cilo in ann huan lai hong dingkhia tou in a
pasal a kha tei toh hong sat a, kisia gop uh a, tunloh ding tan
kitunkha un, a khat in amah ta pua in a ek thakna ngei lam hong zuankik
ta hi. Patate amau gel kia in hong om uh a, nibang zah zoh hiam in
kimawk khen det thei ahihloh ziak in a zi hong samkikta a, a sapkik zoh
hun tom kha zaw a lungsim hong kikhel man sam a, himahleh a pasal in a
tanu loulam ah tonpih gige ta a, inn ah nutsiat tum mahleh naupang in
anu laulua ta ahihman in nutsiat zoh ahi nawn takei a, lou lam ah
sunciang in a tanu imusak a, a imut kal in aman na sem zel hi. Sunkhat
tua bang a a imutlai in a manglam in atuun laukha in vaveh a, bawngnoi
leh khuaizu va puak hi. A tun in, “bawi aw khovel ah genthei haksatna na
tuah ding tampi omlai hi, himahleh numei hampha tak khat na hi ding hi.
A hang bel na dam kumkhua ding hong sau mahmah ding a suan leh khak
tampi nong nei ding hi. Na suan na khakte tampi mahmah na mu pha lai
ding a, mite etton numei khat hong suak ding na hi, ” ci’n va gen a, a
kihepmang san ta hi. Naupang nu zong thakhat in hong khanglo in akim
akiang a et leh kuamah mulo a, zaila khat hong awi ngaungau ta a, apa’n
agalzak in tua laa nalhsalua in a bildoh zen in hong ngai a, buk lam a
zotsuk leh a vondeih awih a na hi maimah a, atanu kiang ah pai in apom a
apheipi tung ah tusak in anu bawldante imlo keei a gen ding in a ngen
a, naupang in zong apa ngetna bang in hong genta a, “pa aw tua nang thei
pen kia hilo a, nikhat ka nu’n gam a singpua din hong tonpih a, gamlak
mimuhlohna mun ah luibang khat ah hong sawnkhia in na nu kiang na zuanta
in ci’n luibangken sangsim tak mai ah sawnkhiat in ka om a, himahleh
“Sianlaitan hiam zindoh ai san” cih ka thei kei, a, ka na damlai a,
laukawm tak in innlam ka zuan a, inn ka tung in ka pa kiang ah hilhlou
ding in thupiak in ka om a, ann zong hong kipia kei a, ka pa hong tung
ma in gilkial lua ka hihman in ka lup leh ka na imukha a, ka pa in nong
tung lam ka phok kei a, zing khua vak in tua teng bang ka tuaktou a,
thuak zoh nawnloh man in ka pa’n nawng theikha ta hi. Pa aw hong maisak
in maw” ci’n apata un hong kap ta uh a, sunni hong tum dekta ahihman in a
saulim uh hong zuanta uhi.
Kum 15 zoh in ah hong nungakta a nau nih
hong nei a, khat numei khat pasal ahi. A numei pen ahihleh nau tum dan
ahi a, a min bel Lianniang ana kici hi. Amah min i gen khak loh ziak un
tun kong gen thak. A nu in duat lua a itlua petmah ta masa pen ahihman
in Zomkim ci’n na phuak uhi. Amah min khiatna ahihleh bel suan leh khaat
kizopna ding a guikhau bang a zomthei ding cih deihna in hih bang in na
phuak uhi. Aman bel anaute athunun mahmah mai a, anaute’n zong a u it
petmah uhi. Himahleh, a nu in unaute lungtuaktak a nuikhawm helhel amuh
ciang in a sin na naa mahmah mai hi. Amah deihdan in bel unaute
kituaklou tak in öm uh hen la, sa leh gal kisuah le uh cih khong amah
deihna himaimah a, lah amah gellouh dan tak in hong kituak petmah uhi.
Zomkim pen mi nunhoih mahmah ahihziak in khua sung a mite etton pen khat
a suak a, zong min a pawl ut thei mahmah mai uhi. Hua hunlai a i gensa
bang mah in sia-uan na om nailo a, Zomkim chu guhhek cihte vel mizuut
siam tak mikhoih siamtak ahihman in kisuhek kha teng in amah na naih uh
a, nungak pawlhnuam tak ahiman in lengla ahau thei mahmah mai uhi. A
sawmbuk ua lengla kita zolo zen in khuasung tangvalte a giak ding bang
kituh liang uhi. Amah pen mingou lua ahi het kei a, lah vom lua zong ahi
tuan kei. A vommam pikpek mimit hip mahmah nungak khat chu ana hi tei
sam hi. Sunkhat a nu leh a pa loukuan uh a, anaute geel toh hong om uh
ahihman in hong ciamnui nainui uh a, uKim, uThang toh kingai cidan vel
in a nau tegel in hong dem uhi. Aman zong a naute midang khong toh dem
in nui puak nainai uhi. A naute’n zong sawtlo in ah uKim tangthu khat
hong gen in ci’n ana ngen uh a, aman jong, “ka gen ding ka thei kei hi”
cin na dawng hi. A ngetnget uh chiang in theilou pumpum in khat hong gen
ning maw boite a taktak ahi ci’n gen hong panta hi.
Nidanglai in naupang neucik khat na om a,
apian zoh sawtlo in in anu’n na sihsan hi. A pata un genthei tak in anu
ngai in om uh a, hun bangtan hiam hong pailiam nung in apa’n lunggel
khat nei in amau’ pata kia a mawk om-öm thei ahihloh dan khong ngaihtuah
in a tanu maban ding a khualna in zithak hong nei hi. A zithak pen in
ta hong nei a, a pasal tamasa pen mu utlou in na bawlsia petmah hi. A si
bang a apaih nung in tua naupang Sian laitan hiam zin doh aisan cih
ding khop in hong hingkhia tou a, anuthak in bel a guktak a thah na tum
tinten gige hi. Gamlak ah naupang in innlam thei nawn ken teh a cihna
mun tan bang ah na paipih a, hua mun ah imusak in a imut kal in na guk
paisan a, inn hong tungkik ding in lamen nawnlou hi. Himahleh, tua
naupang pen gamlak a kap kawm a a om-om leh kuahiam khat in ama pi cih
ding khop inn lam hong zotzot leh apa loukhohna bang hong tung kha hi. A
pa’n lamdangsa in thu omzia khong kan suisui a, himahleh a zi pen hilh
vual ahihloh ziak in adah petmah a, khakham vei loh dek liang hi. Nikhat
leuleu tua naupang pen si thei mahmah lou ahihman in anu’n apa omloh
kal mah in tuisa khong na buak in, himahleh amah bel a si tuan sam kei
a, anu’n bel a si dan in huan taw lam ah na pai leuleu a, apa hong
tungkik in a tanu akankan leh mu zou mahmah lou in, sak leh khang
lungkham mangbang tak a zong a a omlai in, naupang nou si ding a tau
hithit lupna tung pan in za sim ahihman in, abildoh in a om a, innkim
teng a zonzon leh naupang nu pen huan taw lam ah a vun teng dulhkhia in
sidek tak a om hong mu a, apa khasia lua petmah in hong kap ngaungau a,
hua ni a apa hahkahlua ahihman in a khuasung uh a a tuinekna lui uh bang
tam zou khop in kigen hi. Van leh meipite’n zong dahpih mahmah ahi dia,
vanpi hong niim in meipi hong kai a vuah bang tam petmah hong zu
ziahziah hi. A tanu itluatna lam in a zi toh kisia uh a, a zi in a
innlam uh hong zuankikta a, apa’n naupang a kepdam zoh in mawk om-om
hitheilou ahihman in a zi va samkikta hi. Naupang nu bawlsiatna citeng
hong thuak a sila/salte sang in zong gawtna tam thuakzo din gintakhuai
kawm kal a hong nungta a, hong picing touta hi” a cih leh anaute’n zong
na hehpih mahmah un “uKim nang zong hua hunlai a om kha na maw ? ” ci’n
hong nui uh a. A tangthu gen pen uh hitan ah a hunsakta uhi.
Zomkim zong hong nungak mahmah ta ahihman
in, a khuate uh tangval fel tak khat toh hong kingai uh a, anu’n amah
tanu leh piak sawmsawm mah leh hua tangval in Zomkim kia na it mawk hi.
Zomkim zong anau nu toh tangvalpa a kingaihloh ziak in innsung haksatna
tampi mahmah a picin nung in apa leh anaute theihloh kal in aguk-agal in
hong thuak hi.
Nikhat a it mahmah a tangvalpa toh a
kholhkhom lai un anu’n anaute omlo ahihman in tangvalpa mai ah sugop
satgop in numei dukdaklou nu hilhloh cihdan vel in hou ek-ekh a,
himahleh tangval pa’n bel khoksakna neilo in a itna kiam tuam malak ah
hong picing zosem kan lai hi.
Nikhat a it mahmah a ngaihnou toh kimu
ding in hong hanciam a, kimu ding ci’n khua mipite’n a gen minthang na
mu uh khua sak lam khiang phung etlawm tak khol nuam mahmah mai tulai
dan in gen hi lei park i gam a min thang mahmah Garden park, Hyde out
park, Ngaikik, Pipi Chhungi park ,adangdang te sang in ah zong nuam zo
ding in a gintak huai hi. Hua mun ah kimu ding in hong kichialta uh a,
hong kimu petmah uhi. Zomkim in zong a naunu in hoih a sak guk gige dan
leh, a u toh kingai ahihlam theilou a, hua ni in a nau zong tonpih in
hong kimuta uhi. Kingai ahihlam uh anau in hong thei in a guktak in na
dah sim mahmah mai hi. Zomkim in bel a plan kuamah theisaklou a, a it
mahmah a lawmpa toh hong kimu uh a, a nau zong na dahlua in a pamlam ah
na kihemkhia a amau’ geel hong kihouta uh a, a lawmpa’n kiteng hun ding
bang hong dong a, Zomkim zong kapkawm in tuni in kitenna programe zang
ding a ka nau zong hong tonpih ka hi, ci’n hong gen ta a, himahleh a
lawmpa’n zong lamdang sa sim mahmah mai in guk nuih sim kawm threnthran
in en gau a, a nuailam ah ngasuk hi. Amah hong pau zom zel a, u aw nawng
it taktak hiam? Ci a dong a kong it hi a cih leh hong it taktak na hi
leh, ka thu na mang kul ding hi ci’n a khut la in a nau kiang lam ah
paipih phei a, anau zong khasia sim a diam ana gukkah a, a nau khut la
in hong kilensak tuahta a, a it mahmah a ngaihno zaw tang ahi phot mai.
Himahleh tulai dan hi le zaw missionary khat zaw ahi peuh mah ve, a
lawmpa a ngaih loh man zaw ahi het kei. A it luat ziak ahi zaw. Amau gel
zong inn lam zuan in apaita ua Zomkim zong amau innlam zuan in a kia in
kilehta hi.
Zingkhua hong vak a, anu’n zong Zomkim kou theina ding tha ngah mahmah mai hi. Pasal mu zolou nu na hi ci a na naute’n zong hong kaan ta ve, zum dan thei inla mite etton tak in om ve. Na sep na bawl ding don ve. Melsia pheuphau na lai, thadah zawmah. Pasal mu ngei mahmah kei ni teh. Nang phiangsan ci’n haan san kipannawn ta hi. Ahi tak in zaw Zomkim it tu ding a tam khop mai. Mite’n a lawm ngaih pa zi nei a theih un interview bawl cih ding hi leh kilawm khop in Zomkim hel ding khuasung tangvalte kiphu notnot zozen hi. Itna simthu va lel zaw tam mah. Himahleh, Zomkim in tongdam naubang a na sang ut kei a hi ven. Zomkim zong kuamah gintak hetloh tangvalno mellam a et a zong hoih lou. Neih leh lam lam ah zong mipha zoulou pa bei khat toh hong kiteng hiau ta uhi. Nupa ki ittak hong hi uh a, suan leh khak tampi hong neita uhi. Neih leh lam lampang ah zaw mi pha khol kei mah uh. Hihimahleh khosakna lam ah mi’n a eng thei petmah uh a, insung manpha hong bawlkhia uhi.
Note : Hih tangthu pen poimawh lua zaw ahi khol kei mai thei, himahleh sim lunglut deuhna ding ahihkhak leh cia hong kigelh kim sim ahi.)
Suan leh khak hong nei tou zel uh a, amau’ suan leh khak ngen zaw i hi uh Zomi te nam tuamtuam in i kikhen kha nak na uh a, I beh i phung sut lei zaw, unau khat ngen tang i hi sam uh. Unau laiguizom ngen i hi uh. SIAN LAITAN HIAM? ZIN DOH AI SAN? Zomite silah nungta a i khang uh hong pai thei. Gelhgelh ni ci lei saulua lai mahmah ding a, aheh aphun zong i om kha thei uh . Hiciang ah nga phot peuhmah ni uh. Sukkhial tampi a om tham ding. I story sim tungtawn un unau i hihlam uh cianta i hihman un, unau kal ah kitheih siamna om na in teh… cia hong kigelh motmot ahi.
Lung dam.
THE END.
Bye bye.
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment