PHAVANG
By ~ CescFà L Tawmbing
Note : Mahni veizawng chiat post giap2 zel mai theih hi thou na’ maw…
Tukpi’ vaihawmna nuai a kipan suakta a,
Siamtu’ lemgel a phalbi hun hong tun ma geih a hunbi nuam, chiamteh tham
leh gen minthang, Phavang Awllen kichi in’ mihingte’ hinkhua a hetkhak
dan ka suisui chiang in lamdang ka sa mahmah sek hi. Tulai khangthak,
technology khovel a tengte’ aa di’n bel hiai hun, hunbi dang teng sang a
hunbi nuam leh hunbi siang, English poetry tamtak op-keuhtu a hih dan
kia hilou in, ei, singtangmite’ la-phuaktu tamtak in zong ana awih
chimlouh uh a hih dante thei phalou leng i tam mahmah ta ding un
gintakhuai hi. Hiai Phavang hun nuam in’ a diak in, ei, singtangmite’
lungsim ah mun thuk tak a luah a, kawl a nisuak sim a gimtak a nna i
sepna ua kipan tawldamna hun ahihziak in hunbi khiaklah leh ngaklah pen
in i neilou thei kei him uhi. Vangtahhuai tak in i chi diam,
Urbanization huihsia in’ khopi lam ah hon mut-leng a, mahni hoihsakdan
nangawn zui theilou in khovel kitaitehna in hon tuam a, alou theilou a i
tai tei mai louh a, damkhosuah ut chiatchiat! Tua bang a khovel
changkang zel ah i maanlai nun, pi leh pute’ nundan leh a thil
ngaih-manphat zawng (value system) te uh i mansuah khak ding lauhuai
mahmah hi.
Singtang zoudawn ah, phavang hun hong tung a, van siangtak kal a
Khapi vak zuanpih kha nawnta lou, tulai khangthakte hehpihhuai kia hilou
in a vak kilawm nuai a ‘chih simsimte’ toh kichiam manlou khangthak
tampite a vangtah, chi ut hial dan i hi! A ziak bel gen a fiah vual ahi
kei a, sak a kichian leng ahi tuan kei; a lampi om sun bel – Phavang
Awllen hun zang ding in singtang zuan inla, michih mahni angma sial a
kinoh tak a a kitaitehna khopi nun gimhuai uh taisan in, inkuan 1 bang a
ki-angvantuahna, azawng ahau kideidanna himhim omlouhna singtang khua
na zuan ding a. Mihing’ khutsuak street light-te nusia in October kha,
mei-tuipaaite’n a boh louh thangvan dumpawl kal a solkhapi hong taang’
hun ding hisap in na cham hun sung na plan fel ding hi. Mi kisum thei
tak na hih kei leh kaihging (Hollow Guiter) na kuanpih ding a, tua mun
ah…
Nitaklam vaipai hun a khua tung ding na hihman in nupi, papi vaipai
muh na kilamen ding a, himahleh vaipai mel na mu kei ding. Na muh zenzen
lehleng Papi, inn-om kawm a tuangkal ding singtuai paw zual khawng ahi
ua; nupi khenkhat sing hihsa pua khawng ahi uhi! Lamdang na sak louh
ding ahi, aziak bel na zinna khuate’n lou khoh zou vek ta uh a; Buhlak
hun ngak in tawldam kisa in inn-om khiukheu mai uhi. Lou lam pha vang
mahmah ta uh ahihziak a ‘Phavang’ chih paumal hong piang ahi thei diam
chih khawng na lungsimah hong lang ding hi. Banglou teng na ngaihtuah
sung in khua hong mial ding a, khapi leng vakpha nai ngellou, lampaina a
gimhuai toh chi in na lum baih deuh ding hi. Na ihmut dek pat chiang in
sikul mual lam a kipan tangval lungleng zaila awi ging na za chiaichiai
ding a. Na ihmut suahna teng bei, chi a lupna tung a na kiheikual sung
in phaitamte’ lengla hawnkhat in. . .
“Solkha taang silsial nuai houlung i kum;Kum sawt zong ngaih aw zuanna dang lou a…”
hon chih zel chiang un ihmut ngaihna na thei nawn kei hial maithei.
hon chih zel chiang un ihmut ngaihna na thei nawn kei hial maithei.
Sawtlou chik ihmu na kisak sung in zing khua hong vak ta. Zing
baihtak a thou in tanau lainate veh ding in na pawtsuah a. Khokhung na
tun touh ma in khosak kawlbul a kipan zing-ninou kilawmtak hong suak na
mu ding hi. Deihthohtak a en in a lim na la zihzeh ding a, na ngaihtuah
zui chiang in na lungkim mahmah ding a, genkhiak siam louh lungsim a
thovenna na ngah zui ngal ding hi. Na paitou zel leh mi bangzah hiam na
tuakkha ding a; na muh peuhmah in maitai tak in hon houpih ding ua,
insung na lutkhakna peuhte’n ann ne ding bang in hon sawl ding ua,
kichibai bang a zalbawl mahmah ding uhi. A khindangte uh na et chiang in
ngasa leh sahou khawng in a luah dim metmat sim ding hi. Hiai hun in
pasalte aa dia insung nna om khollou ahihman in ngabeng leh gamvak
khawng a nnapi uh ahi deuh pen mai hi. Maupek tuang siangthou tak tung a
nupi khe khuang deldal a tu khawng na va muh chiang bang in na tawl a
dam huai hial ding a, na ut sang a sawtzaw na om kha veu ding hi.
Zing ann nek kham in nungak-tangval khenkhat nasepna van toh gam lam
zuan na mu pheuh pheuh ding a, Leipi a kawlkai giit tum (sawm) pitek
hawnkhat zong Buk tep kawm in hong kuan liailiai ding uhi. Kiginni
ahihziak le hituanlou in Phavang lai ahihziak in vai kuanna muhte leng
sunma in hong tungkik pah ding ua. Pam veng lam a Dawr kaipa’ huangsung
na va tun phei chiang in nungak maiza heel in tangval hunkhop na mu ding
a, nasep ding leh inkuan khosakna ah hitaleh puakgik lawmlawm neilou, a
thoveng hun lai uh ahihman in nuam a sa mahmah ding uhi. A mel uah
kihuatna a om kei a, kihazatna leh mite’ neihsa ennate na mu kei ding.
Amau dinmun chiat ah a lungkim mai uhi.
Dawr kai pa’ inkhang lam na paisuk zel leh bii inn khat-ah lawmta
nungak nih Phavang awllen sung a puanpi gat zoh man sawm a buai ten na
mu ding a. A vangkim in a nuih ging uh leng na za thei ding hi. Inn sung
na lut leh vengkhung Pathawi, nungakte’ siam banna kiang singlem tung a
tu na mu ding a. Aman chiamnuih zang a nungakte ana awi nilouh sek dan
ahi. Hiai Phavang hun hong tun chiang in nungak tangvalte suntang lai in
leng a kiheel zel mai ua, chindan kiptak in a neita uhi. Kholak ah ni
sa lotel mahleh, bi a kibawl a innte uh na lut chiang in a dai dide ding
a, a gawva tuang uh, nungak kizen takte’ nawt siangsa, san chiucheu
tung a na tut chiang bang in khopi a air condition nuai a om sang in na
tawldam zaw peuhmah ding a, midang kum manlou khop in na ngaihtuahna
apai sau thei petmah ding hi.
Ni hong neem kuan chiang in tangval hon, mawltual (field) lam zuan na
mu ding a, a whistle neihsun uh, a vangkim a kimut ging leng na za thei
pah ding hi. Football kimawl nuam tak na muh nop leh na zintunnate’
nungaknou tonpih a field lam na zot mai ding ahi. Ahihhang a na theih
ding bel – amaute’n referee leh coach kichi khawng phamohlou in, a lak
ua upa deuhte’ vaihawm bangbang a om mai uh ahi. Sang a upa zaw
zahtakdan a siam mahmah ua, teirawl khat mawltual tung baih pen mahleh a
nung a upa zaw hong kuan a om leh gen ngailou in kikhek sak pah zel
uhi. Tua bang a Zomi lungsim diktak na muh chiang in a lak ua kihel na
ut mahmah ding a, singtang mi e chilou din aguuk in na ngaisang vengveng
hial ding hi.
Zan hun hong tung a, pangkhang (innka) a kipan khodak lechin khosak
mualdawn a khapi hong suak na mu ding hi. Khopi a na muh sek khapi sang
in a vakzaw a, khapi dang hi kei mahleh na lungsim a asepdan bel a dang
ngeingei ding hi. Aziak bel a vakna liahkhuhtu ding thildang vakzaw tua
mun ah a om kei a; amah hon ken/puak tel lungzuanna liahkhuhtu ding gari
leh khawl dang thawmging zak ding tua mun ah a om nawn louh ziak in a
hampha na suak ta. Zan nitak a lasak ging na zakna sikul mual khawng leh
khokiim teng khawng kha vak nuai a sik kual vek na ut ding a, na etna
lam peuh in na lung hon len ding a, na lunglen san bel na theisiam tuan
kei ding. Tua pen tak ahi a nopna!
Phavang kha vak nuai a lawm leh vualte toh lungzuan zaila awihna ding
chi in, na tunnate’ tangvalpa’n na kaihging hon ngen ding a, zang ut
thou mah lechin phallou ngam tuanlou ding na hihman in amau’ band ah
kigelhlut ngal mai in! Sikul mual kia hilou, nungakte pangkhang/innka
khawng le hon zotpih thei maithei uh hiven. Tua bang teng nung in
Phavang Awllen kichi genchian siam kei mahle chin na theisiam thei mai
diam maw… !
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment