PHAM DONG ITNA / NGAM TAWN TANGTHU!
By ~ Zomi Tapa
Writer’s Note :“AWLE,, Tulai
banglam hiam ah buaizakna khat ka neih ziak in Tangthu gelh di tampi om
himahleh lungsim ah phur khe zou mahmah lou ahihman in tua hon gelhkhe
zou pan hamham ka hi. Hiai kon gelh di ahihleh Zomite in tanglai pek a i
neih uh Tangthu hoih mahmah ahi Pu @ Ngam Tawn, tangthu khangthak
tamtakte theih nonloh ih phawk kik di deihna tawh I Tedim zolai a kigelh
I Paite lai in kon gelh sawn hi..
Nidanglai ei Zomite khang bangtan hiam sawtkuam pai khit nung in khua
khat ah tangval mi fel mahmah Ngam Tawn, kichi mikhat om a, tua tangval
pa in Ui-lian pil mahmah tampi khawi hi. Tua a Ui-te in a pu Ngamtawn
pau thei uh hi. Ngamtawn in a ui-te gamlak ah sa ben pihpih in sa tam
pipi a man uh hi.
“Ngamtawn in a zi ding in khodang numei khat la a, himahleh a zi-in a
deih het kei hi. A zi-in a pasal Ngamtawn a deihlouh luat ziak in,
kichinat khem bawl a, niteng in bangmah sem utlou in a lupna ah a lum
tawntung hi. Ka pasal si hen la kei chiahkik leng chih thu a ngaihtuah
hi. Tua chiang in Ngamtawn zi-in a pasal kiang ah “Suang kamtep sung a
tui va dim-in ci’n a sawl hi. Tua tui dawng leng ka dam ding hi, ci-in a
sih theihna di ngenngen huai Suang kamtep sung a tui dim di’n a sawl
hi.
Ngamtawn a sih di lau mahmah in dah pipi in a zi dawn ding Suang kamtep sung a tui dim di’n a kuankhe ta hi.
Ngamtawn suang kamtep tui omna mun a tun chiang in, hiai tui dim leng
kei hon tep lum di’a bang ka chi dip de ‘aw,, chi’a sawt kuamtak lung
ngai kawm in lung khamtak in ah thumthum maimah hi.
Huai a tui dip didan a ngaihtuah laitak in “Khankha”<vasa> khat
va leng in Ngamtawn omna ah a va tu (boh) hi. Tua chiang in huai
“Khankha in “Pu aw, bang lungkhamna nei na hi hiam hon hilh in kon
panpih theihna di ah om diam? chi’n a dong hi. Huai Khankha in a dot
khit chiang in “Ngamtawn in, ka zi a chi-na (khosik/damlou) a, hiai
suang kamtep sung a tui dawn leng ka dam ding hi, chi a, ken lah hiai
suang kamtep suang a tui dim leng kei hon teplum di’a kei si di ka hih
chiah ka loh didan ka thei zou kei a, ka lungkham a hiai a tui dip didan
ngaihtuah ka hi, a chi hi. Tua chiang in huai “Khankha vasa pen-in
lunghimoh ken “Pu aw, kei man kon dipsak na di chi in suang kamtep sung a
tui dipsak-in Ngamtawn zi dawn ding in a pai a hi.
Ngam Tawn kipaktak in huai Khankha dip saksa tui a zi dawn ding in ah
inn ah a chiahpih hi.Ngamtawn a inn a tun chiang in suang kamtep sung a
tui a zi-it a dawnsak hi. Himahleh, a zi in a pasal sih di ngaihtuah a
suang kamtep in a teplum di sa a, huai dim dia sawl himahleh a sihlouh
chiang in, a sihna di lampi zonsak thouthou in, ka dam nai tuan kei,
chi-in a sih theihna di’n “VOMPI” nawizu dawn leng ka dam di hi a chi
leuleu hi. Ngamtawn in Vompi nawizu suk leh Vompi-in petlum di chih
ngaihtuah in thei mahleh VOMPI nawizu la di’n a leuleu hi.
Ngam Tawn in a zi a it luat ziak in a sihna di tan khuallou hial in
Vompi nawizu la di’n a va kuan nawn hi. Ngamtawn le Vompi omna mun a tun
tak in bangmah gen ngamlou in hiai VOMPI nawizu suksak leng kei Voipi’n
hon petlum di’a si di ka hi chi’n lau mahmah ahihman in kapkap,
thumthum, tautau in om hi. Tua laitak in Vompi-in “Mi pa aw, bang ziak a
hiai a kapkap, thumthum, tautau na hi hiam? Bang lungkhamna nei na hi
hiam?ci’n a dong hi. “Ngamtawn in “Puvompi aw, hon hehpih in ka zi na
chi-na a, dam theilou a, na nawizu tawm hon hawm mai ve!! huai na nawizu
ne leh ka zi dam di ahi chi-in a zi a dia a nawizu a ngetsak hi. Huai
tak in Vompi in na zi damna di ahihleh suk-in chi-in a nawizu a suksak
hi. Ngamtawn in Vompi nawizu a suk hang in Pathian in hehpih mahmah
ahihman in Vompi in a pet het kei hi.
Ngam Tawn in VOMPI nawizu a sukkhit chiang in a kilop mahmah in a zi
it-tak dawn di Vompi nawizu atawi a innlam a zuanta hi. Inn a tun chiang
in Vompi nawizu a zi a dawnsak a, himahleh a zi ngaihtuahna banglou
ahih chiang in , a zi a dam nuam tuan kei hi.
Ngamtawn a sihlouh chiang in a zi-in a sihna di ngaihtuah sak veve a,
ka dam tuan kei hi. “Tuili pi tung a “KHANKHA”<Vasa> mangpi va
man in huai in hon thoih le chin ka dam ding hi, a chi nawn a, a sihna
ding kia ngaihtuahsak in a sinna di mun ah a sawl leuleu hi.
A zi in tuili pi tung a Khankha mang la dia a sawl chiang in,
Ngamtawn zong lunglau in patau mahmah in “Thaltang” sawmnga<50>
toh tuili pi tung a Khankha mang bu kap ding in a kuan nawnta hi.
Ngamtawn tuili gei a tun chiang in “Khankha mang bu tuili gei pan in
thaltang toh a kapkap hi. Thaltang toh a kapkap hang in a kha tuan kei
hi. Kha thei mahmah lou ahihman in a kapkap leh a thaltang sawmli leh
kua<49. a beita hi. A tawptawp in “Ngamtawn in thaltang kipeng
khatbek a neilai hi.
Ngam Tawn in thaltang khatbek nei lai ahihman in, a thaltang neihsun a
it mahmah hi. Himahleh huai “Khankha mang bu” kap kei leh Khankha mang
man zoulou ding ahihziak in it mahmah ta leh thumthum in “Khankha mang
bu” ngim chenchen a akap leh Pathian hehpihna in “Khankha mang” a
kapkhia hi. Huai a kapkhiat chiang in Khankha mang a zi thoihna ding in
kilawp mahmah in inn lam ah a chiahta hi. Inn a tun chiang in a zi
Khankha mang toh a thoih hi. A zi ngaihtuahna bang in, Ngamtawn si
zoulou ahihman in a zi in a pasal si leh ut mahmah ahihman in a sihna di
a zonsak veve hi.
Ngam Tawn zi in a pasal “Ngalbu”sim ding in a sawl leuleu hi.
“Ngamtawn dah mahmah in a sih di lau mahmah leleng a va kuan ngai
ahihman in “Ngalbu”sim di’n a kuan ma in, Singkung chi tuamtuam teng a
bia a/zahna a pia masa hi. Singkung khempeuh a biak hang in
“PUMTOK”<Vunnip> kung a bia mangngilh hi. Huchia singkung teng a
biak zoh in Ngamtawn “Ngalbu”sim di’n a va kuan hi. “Ngalbu omna a va
tuntak in a “TEIPI toh a va sut leh Ngal naktak a diang/kitom khia a,
Ngal a kitom chiang in, Ngamtawn zong thakhat thu in
diangkhia/kitawmkhia, a singkung khat bawh in a luai genggang hi. Huai
Ngamtawn a luaina singkung pen a biak khaklouh a mangngilh singkung pen
“Pumtok”<vunnip> kung a na hi kha chitciat in, huai pumtok kung
singnip mahmah ahihziak in Ngal in a haapaak toh vattan in Ngamtawn zong
a vat gawp hi.
Ngam Tawn “Ngal in a hapaak toh vat gawp ahihman in inn chiah zou
nonlou a, gamlak ah sawt veipi a om chiang in a tanau meltheih
khopihte’n zong ua, a muh chiang un inn ah a pua tung uhi. Ngamtawn a
inn a tun chiang in ah it mahmah a Ui-khawite kiang ah “tute, tate
aw,,,,,,,tu in na pi in ka sih di deih a, ka sihna di mun chi teng ah
hon sawl kawikawi ahihman in tu in na pi lungtup bang in kei a si ding
ka hi ta hi. Ka sihkhit chiang in na pi uh a inn ah a nawkik/chiahkik
ding a, “Mual a tun chiang in kikap khembawl ding hi. A hi zong in “Guam
a tun chiang in han laa sa ding hi. Na pi uh a lungkim mahmah ta ding
hi.
A hi zong in noute’n gamlak ah sa na bengbeng ding ua, sa na mat uh
chiang in, na sa matte uh kei hon khasiah ta un,”ci-in a Ui-talte thu a
vaikhak khit chiang in, NGAMTAWN a natna thuak zou nonlou in a it mahmah
a Uitalte leh khopih, a it leh ngaih a kua peuhmah nusia in hiai lei
gimna leh kigensiatna mun nusia in pialgal hon na zotsan ta hi.
Huai “Ngam Tawn” Uite tu hun in Gamlak a “Ngia” i chihte “Ngamtawn-Ui
kichi hi. Ngamtawn Uite in gamlak ah sa amat uh chiang in, a “Pu
Ngamtawn vaikhak mah bang in, a Pu Ngamtawn a ding in a lungtang a sel
mang pahpah uh hi.
“Ohoo,,,Pu Ngamtawn nang a dia simlei liapaal zatam lai ah na hinna
na san pekhia ngam zen a, liapal khat na pom zaw,,paal dang loh ding
omlou hiam aw ? Na it na zi sulung oi, tung Thianmang in lung a oi na
diam maw ! Simlei ah vualzoute thangvan ah vualzou tuanlou di hi a maw. .
Sinlai hong phawng mahmah e.
Itna bei a nupa chih mok zaw a haksa ngei di maw ! Tua ei khangthu
mahmah a leng tampi i om thou d uh. Hichi dan a nupa omkhate zaw, a
damsung hinkhua uh zang nuam hetlou di uh eive mo. . A pasal si leh, a
zi si leh, chih bang lungsim nei i om khaklouh na di’n i biak Pathian
kiang ah thumna nei gige ni uh aw!!
*Hiai tangthu kei phuahtawm ahi kei a, ka neu a pata skul kai na
a<Zolai Simbu> sung a ka zilkhak ngiatngiat uh ahi. Himahleh,
“TEDIM lai a kigelh “Paite, lai a kon gelh nawn chiah zaw thu tomchik
himahleh theihtel baih zawkdeuhna di deihna toh I Paite lai ua kon
gelhkhiak ahi. “TEDIM lai a tomchik bang le Paite lai a saupi a suahna
mun om zel; a khen chiah “Tedim lai a saupi bang le “Paite lai a tomlak
na di mun bang hong om zel zawmah hi. Hon simsak tu tengteng leh ngaina
tu kua peuh tung ah ka kipak. . Ka kipak petmah.
#Zomi/Sumbawi.
KISINNA (Dotna)
1-Ngamtawn a ding a suang kamtep sung a tui bang in dipsak hiam?
2-Ngamtawn in Vompi tung ah a nawizu bangchi nget hiam?
3-Ngamtawn in a sih ding chiang in a Uite kiang ah bang thu vaikhak hiam?
4-Ngamtawn zi’n a pasal sihna ding in bangteng la ding in a sawlkhia a?
“Awle…dam leh nidang chiah hiai sang a hoih zaw, hun neih toh kituak in zomtou zel ni aw. . .
Rungdram….
BEITA
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment