SULNUNG GAMDAI TANG ZOTA EE
By ~ Giakmawh Sumbawi
Writer’s Note : Mikhat
tanchin mitheih dia kilawmlou himahleh ka khase lua mahmah ahihman in,
mailam hun ah i minam i gam sung ah hiai bang thusia a om nonlohna di
deihsakna toh mipi’n hon theihpih leh chih kon taklang hi.)
Ka neu tung apat kou Unau tengteng lak a
Tapa duat pen, fel pen leh khel akhel, gilou mahmah khat leh khanvualte
muhsit mahmah ban ah, lawmle vuallak a gualzou gige ka na hi kha hi. Ka
nu-le-pate duat pen ka hih ziak in, milak hi’n kholak hileh ka gitlouh
mah bang in, Nu-le-pate tapa suan/muan huai pen in ka na pang zel
vanglak hi. Ka nu-le-pate hon duat luat ziak in kei chauh khovel a
milian pen leh vual tungtuangpen di kisa in hun bangtan hiam ka na
zangtou ta hi.
Huchia sikul kailai pek apat lawm le
vualte thuaklah bek zong hilou in, kong khanglian deuhta a, guih theih
khamtheih siatna thil bangkim kon zang theita zomah lai hi. A biktak
a,”Zuu” ka na nakzat mahmah a, zu kham chiang bang in le, mi toh ka na
kisual kha gige a, ka lawmte mi 8-9 ding khawng toh siatna lam ah ka na
kithuhual khawm mahmah uh hi. Ka khosung ua mite muhdah, muhsit mahamh
leh mite kihtak gimneih mahmah in ka om mai uhi. Naupang neu chikchik te
bang in hon galmuh phet u lehle hon lau ua, ana kibu mang maimah uh hi.
Kholai a, zankim, zankhang, asun-azan
chih omlou in ka “awng awng” kiko lum uaa-uaa leh misual michou gige
mite lauh mahmah in ka lawmta teng un ka hun uh kon zang khawm hiaihiai
ta uhi. Huchi’a siatna chikim leh khosung mite ettheih mawngmawng louh
mite muhsit in ka hun uh kon zat nung un, mi Inn bang a khen chiang in
ka va busim zel ua, ka sungkuante uh liausak gige in neilou sasa in ka
nu ka pa milak, kholak ah zum le dai thuak a, thumna ngen in ka koih
gige uh hi.
Vangsiat huaitak in nikhat ka khua ua
concert hong om nawnta hi vaw, huai concert nitak a,lasiam tamtakte’n
zaila hon awii hiahhiah mai ua, kou le ka lawmte toh ka ngaihnat la te
uh hon sak chiang un, kou bek a mi kisa in kiliansak deuhtak in ka awng
khum zuazua mai ua, mipi lak a kilawm hetlou a ka omlai un, a concert
hall gate a duty police te’n hon khou ua, a chih leh kou le zaktaklou,
potkhia uah?? hon chi un chin kou le hehgop ung a, thangpai lua ung a,
police te nasan sisan naisan luang in mulkimna beitak in kon bawlsia
gawpta uh.
Khosung a dia nawngkai mahmah bangmah
manlouh leh nu le pa sulunggim gige ka hihziak un, kei ziak a ka nu le
pa mite mai a, thumna ngaihdam ngen a, sum le paii neilou sasa in
ngaihdam ngen a, ka nu le pate milak ah va minsia gige leh liausak gige
ka hih chiang un a phattuamna a om theihkhak leh chi a, “Sepaih” pang
di’n hon khum sawmta hial mai uh hi. Huchi’n phattuam ngaihna ahihleh
chia ka lawmpa khat, ka neu lawm it deuh khat toh sepaih pan di ka
kilawp mahmah vanglak uh hi.
Hunte hong paihat mahmah a,sepaih lut din
ka it mahmah ka lawmpa khat toh ka kisata uh hi. Inn pawtsan di ni hong
tung petmahta a, Meltheih, Tanau, sungkuan “U -e-Nau” “Beh-le-Phung”
teng in Ann hon nekpih ua, ka kuankhiak di uh nitak bang chu…kahtha,
khasiat tha bang suakgawp, mihangsan pasalpha himahle ung, paikhiat di
taktak chiah, hon it hon ngaina deuh khenkhat in hon kah ngutngut uh a,
hon mittui luan ngutngut mawk un chin, pasal kihi na a kidekzou nawnta
lou, kou le “kap suk ek-ek mai” bang chik chiah “Nu-le-Pa,
U-le-nau,
Veng-le-pam, khua-le-tui toh i kimukik diam maw!!
Tua damtak a kikhen a, bang chikchiah
cidam a, it leh ngaihteng toh kimukik di chih i ngaihtuah khak chiah,
mailam hun di ei geltheih hilou a, singnuai gammual ah, thauvui thautang
toh si kha zenzen leng, i guh i taang nasan Nu-le-pa, u-le-naute’n
mukhalou a, gamlak a va si di maw ! Ahihkeileh dam a inn tunkik leh dam a
kuakua in hon na vaidawn dia ? Kuakua in hon na mualliam san di chih
khawng i ngaihtuah khaksam chiang a, pasalpha himahleng kidek zou
nawnlou in kikap kha ek-ek maimah hi vaw.
Lungzuan sial zatam teng toh ka hun uh
hong bei nawnta a, sepaih lut di’n ka kuan petmahta uh hi. (tom gen
zualle) Ka khua pan ua Gari a ninih vel ka pai nung un chu, khuapi lam
ka tungta ua, ka tunna di, ka mapanna di khua uh ka tungta uh hi.
Munkhat “HOTEL” lian mahmah a,ka “Bag”uh nga in ka makai pa un ann hon
nekpih bang chu….lim alim, sameh chi tuamtuam leh anteh chi tuamtuam hon
luikhe pah phengphang un chin huchi gige di’n kinem zomah ung e.
Innlam ah hiai bang a mehlim kinezoulou
ahihziak in, ka lawmpa toh ki-en gugu ung a, a guk in kisik phei
zauhzauh ung a,”Lawm hiai dan mehlim i ne kha maw…I hampha lua” chi’n a
guk in ka ki-en en ua ka nuinui zawzen ua, ka gil kawnggakna bang le
phelkol zawzen ung a,hampha ka kisa petmah uhi. Kum tam nailou ka hihman
un omna pepeuh a hiai bang a mehlim ne kha gige di kisa, kinem mahmah
ung a, himahleh ka lut taktak un chu..ann le kikham ngeilou, ihmut kal
mang (dream) lam nasan bang in le, inn a “Tunnu huansa” va kiluh gige
veh aw…khasiat huai lua tel.
Zahmawh <Sexy> lampang himahleh
Sepaih kitel thu tawm hon gen zual mawk leng, “chi dam maw! chi damlou
hon et-et na ua….vuaktang pingpeng a, nungak melhoih iplah huai nounou
tamtakte vuaktang mai ah hon omsak mawk bang uh chu….i va khoihkhak
ngeilouh thuak hak petmah ee….Pasal chidam ana kihi khasam in
chin..heheheheehe..! Huchidan teng zohtak chiang in,sepaih dia muanhuai
mahmah kihita sam in chin, training kha (month) bangzah hiam khit nung
in ka zouta uh. Training zawh khit chiang in, ka lawm-itpen ahi ka
kithuahpih, ka inn pan ua ka potkhiakpih pa toh gam tuam ah kikhen di
chih thu ka zata uh hi. Ka lawmpa toh kikhen utlou ung a, makaite’n hon
dot leh UNAU ka hi uh! i chi di aw, chia thuguk ka kipiata uh hi.
Ka ngaituahna bang un ka lawmpa toh
muntuam tuak ah hon khen sawm uh ana hitakpi. Kou le, kou gel Unau ka hi
uh ka kikhenzou het kei di uh, ka chih ua leh, Ahahaii…ka choh lua
uh..ka lawmpa toh Unau na hih ua leh gamlapi ah kikhen ngai di hon chi
zomah uhi…ash !! Khelkik theih lah hinawn talou, gamthuk tuak ah hon
khen tamai uhi. Ka lawmpa toh kikah ngutngut maimah ung, banah “hotel” a
ka ann nek lai uh a bangnawnta kei, ann nasan gina a le kine kha nawn
kei. A chang in khat veivei ka kimu zel uhi.
Bangtan hiam khualam a gamtat bang in
gamsung ka kuan kei nak ua leh “zuu le sa ne in , khalawh na san kham
zoulou in ka om hi ! Niikten, puansilh sepaih uniform te, a hunhun a hon
piak chiang bang un leng, kei a athak ka ngahte zuak in zuu nekna’n ka
nei a, a lui sia nipnepte ka zang lel hi. A changchang in sepaih sung
thukhamte ka zuihzawhlouh chiang bang in, ka sir te un hon zep gawp bang
le ka thuak zel, sapte hon zep dan bang chu… chik mah hun in mangngilh
ngei nawn di hi kei. A theisa tampi i om di.
Huchia zu le sa gamtat hoihlohna toh ka
kidim lai in i biak Pathian vualzawlna ka na tangta a, huai dante zaw ka
zang nawn het kei. Khamtheih, guihtheih chi tuamtuam te ka tawpsan
theita. Ka inn a ka tanaute ka nu ka pate a na kipak petmah uhi.
Khamtheih chi tuamtuam ka tawpsan nung in ‘hong chiah in’ chi in hon
samsam ua, himahleh ei deih thu a ut bangbang a va chiah theih hi kei.
Nikhat ka gam kuanna ua singnuai mite dou
di’n ka pai ua, gamgi zul kou gam lam ah, singnuaimi (helt’en) “BENG”
<KA NI> hon huan uh hi vaw… Luiguam khat ah tawldam kawm leh
tuidawn dia ka om laitak un, ka sir pa un tui a va dipdek leh,
singnuaimite khamtheih huan na/a sawpna uh “BENG” ka ni tui ahi…chih nin
henhun a, hiai saklam ah KANI huan uh ahi chia hon theikhiata. Kou le
va buluh dia kisata, zankhat ka pai nung un, a omna santak un theilou
ung a, gamlak loutul buklui sia nipnep khat ka va bel zual uh hi.
Huai buk a khuam zawltung ah, nahpathem a
kitun ningniang khat om in chin, ken le maksa sim ing a, ka va khoih
dek leh ka sir pa’n ka awm a hon na manphei pah a, hon beng in chin, ka
thangpaih dan chu, ka sir pa thau toh kap dia ngim khinta ka hi.
Himahleh sihna pan Pathian in hon kem lai ahi. Huai nahpateh a tuam
thilthel pen kha! singnuaimite “BOMB”kam ana hi zen ve le. Huai nahteh a
kitun ka khoihdek pen ka sir pa’n hon na mumanlou hileh ka vek sisip un
huai mun ah pulsih mang siang ding ka hi uh.
Ka khawlna buk uh potkhiaksanta ung a,
bangtan hiam ka pai nung un, ka miluhna di mun uh ka tungta ua, kou
le..dan om bang in va zial pah. Va khuut pah phangphang ung a, amau le
theikhollou ahi ngei di ua taizak mang ua, a van teng uh nusia ua,
amatman uh khat chiat toh taikhevek uh hi. A nusiatte uh zaw..a um-le
bel puanza hoih nono, ka lawmte’n van hoih pipi tammante la uh a, ken
chu….ka ann nek chiang ua sikkeu neilou ing a, sikkeu khat ka la topmai
sam ve le. Ka ngaih tuahtuah chiah ken le van hoihte tampipi ana la tei
mai leng zaw…chia ka nuih ek-ek hun bang le a om mai ve.
Kum li (4) ka omkhit nung un ka lawmpa
kipekhia a, jail kum khat <1> tang in innlam a chiah sakta uhi.
Kei leng ka nu a chi naa, damlou hon chiahsak un! ka chih leh chiahsak
chih malak a, ka taisim di lau uh a, jail ah hon khum zomah lai uhi. Hun
bangtan hiam om muangtak in ka omkhit nung in, kei le ka sepaih pan na
pan taisim ing a, himahleh “gam, tawng apat in, khuapi zuatna di
passport lou in mi maimai gari kituang theilou ahi a, kumpi gari kumpi
gari lou lah mimal a,huai gam tawng pekpan in mimal gari ah om kei.
Kumpi gari tuan theihna dia IC lah neilou, ban ah kumpi’n hon mankik leh
gotmun sangpen hon pia di ua,damsung suangkulh taang dia, ann le tui
zong ne kha lou dia, hun lou phatlou a sihsuk top mai ka hi ta di.
Kumpi gari tuan theihna dia mihai kineih
khem ngaita, lungsim navak giauguau a mihai kineih bang tuh, a nuam het
kei e. Mite’n bangmah a hon mulou banah i gei/kiang nasan kuaman hon neh
utlou,,hahahaha. Aaa! utleh, ka gam ka tunkik nak leh poikei…chi’n
mihai kineihna zaw kon gen dahmai d,i a zum huaina tam lua. hahahahaha.
Mihai kineih khem a bangmah sum senglou a, bangtan hiam ka paikhiat nung
in “ZOKHUA PI”ka tungta a, huai mun ka tun tak in aw…lungsim na vak
petmah. Vangam tungkhin a bang maimah ta ve le.
Hun sawtlou in ka pian na “Vangkhua ZOGAM
nuam” ka tungta a,Tun-le-zua, lia-le-tang, chiin-le-tua, I it leh ngaih
teng in hon na vaidawn sosouh uh a, pahna luankhi nul in nuam ka sa
petmah ta uh hi. Ka lawmpa bang toh ka kikah ek-ek zel ua, a khen chiang
in ka tangthu uh sut zelzel ung a, nuamsa petmah ung. Huchia hun zat
nuamtak a ka omlai un vangsiat huaitak in hon hektu khat ana om zozen
sam a, huai hon hek tu zaw…ki-awi petmah . Bang hazatna hon nei mawk ei
diam! Tun leh zua ciin-le-tuai toh hon khenchip ut lawmlawm ei diam
ah…beh-le-phung, u-le-nau, veng-le-pam in le awi het kei.
Ka khua ua jial ah hon koih ua, himahleh
vangphat huaitak in Pathian ven na jiak in, u-le-nau, veng-le-pam,
beh-le-phung mah in hon panpih mahmah uh a, ka khua ua jail pan suakta
kik thouthou ung. Huai hon hektute innkuan ka dam sung in ka mangngilh
sawm di.
Lungmuang tak leh omnuam tak in ka hunte
ka na zangtou ta a, hunte hong pai hat mahmah in, ngaihzawng bang le ka
na neita thethup a, ka ngaihzawngnu min ahihleh #SenBoih ahi a, khosak
dan nuamsa petmah uh ahi. A pa cu officer ahihziak in veng-le-pamte
neih-le-lam a eng tuan kei uhi. Himahleh Senboih cu kei a din a hon phal
het kei uhi. A nu-le-pate’n hon deihsak kei mah leh kou tegel cu, ka
ki-itna uh a lian dedeuh mai a, kum khat val ka kingaih nung un, Senboih
nu-le-pate’n hon deihsak kei mahleh, Senboih chu ka itpen leh hon itpen
ahihziak in ka gu ek maita. Lou lam ah zan nih vel di taipih kibukpih
ing a, a bang hileh huchia gamlak loulam a va om-om di le thil hi
theilou khat ahih chiang in chi-in, inn lam ka chiah pih nawnta hi. Inn
lam ka tunnung un Senboih nu-le-pate’n le hon khenkhia ngamnawn tuan
samlou uh ahi. Himahleh kou nupa kal siatna di ngenngen a na ngaihtuah
gige uhi.
Nikhat zankim laitak in mel theih ngeilouh pasal bangzah hiam in ka
inn uh hon busim mawk uh a, kong hon sawm keimah le ung baang teng
khensia dia ging lum dungdung in chin ken le ka kong uh ka va hong a,
huai pasal bangzah hiam in ka innsung ua pat hon pikhe mawk uh a,
khonawl lam ah hon vuakkhit nung un, hichi’n thu hon gen uh a, “tua na
zi @Senboih nu-le-pate hon deihsaklouh hi a, bangziak a nang thuzoh a
galmat samat a manmawk na hi hiam?” maban ah @Senboih toh na kiten lai
ua leh na maban a lauh thawng huai mahmah ding”hon chih khit nung un ka
inn hon zuansakta uh a, ka inn uh ka tuntak in ka zi-it @Senboih, ana om
het kei. A nu-le-pa lakkhiat ahi. Hichi’n lungzuan dahna khitui toh
bu-al khuang in taikhua hon val nawnta hi.
Nibang zah hiam leh khakhat paidekta hi vaw, Senboih a sulnung ka
zuihzuih, ka zonzon hang in muhphak na ah a om nawn ta kei. Nikhat hon
hilh ut peuh mah diam ! chi’a Senboih Ni kiang ah, “ka it ka zi omna koi
teng hiam?” chi a ka dot leh hon hilhta petmah a, na kinem pha nawn kei
di ee” a khua ua “Tuisialjang’ah anu leh pate deihsak toh kiteng ding
ahi chi’n hon hilh khit phet in, “ash ! a si ka hia, a hinglai mah ka
hia? ” chih nasan ka kithei kei. Ka laigui hon kuai, ka laidip teng bang
hawm in, ka selung khimbang a jing, Zing nisuak mawh ding a bang
maimah.
Bangteng hileh ka zi in hon it hon ngai petmah hi a, tua khakhat
paipan lellel in pasal a nei naikei himhim di, chih ngaihtuah ing a,
@Senboih la di’n “Tuisialjang’ zuan di’n kong kisa ta hi. TUISIALJANG ka
tun chiang in meltheih tanau omna khua lah hilou, kua kiah zintung mawk
ding ka hiam? chih ka ngaihtuah kawmkawm in ka “BEH” te uh ana om hiam
chi’n ka gari tuanpihte khat ka dot leh, ka Behte omna le ka zintunna di
mun man hon hilh hi. “TUISIALJANG” a ka BEH te inn ah ka tung a, nuam
tak in hon na vaidawn uh hi. Ka hun ka vai ding teng ka genkhit nung in
ka behte’n hon panpih ut petmah uhi.
Huchi dan thil om theilou ahi, hon mawk simmawh ua leh I BEH teng in i
mawk om tuan kei di, hon chi uh a, ka beh teng un ka hun le vai di uh
ka sukfel khit nung un Senboih te omna ah ka va hoh leh, Senboih in chu
pasal ana nei nai het kei. Hon na kahkhum ngutngut in a, hon ngongkawi
a, ka nih un ka kap ek-ek mai uhi. Si le hing kimu bang in pahna khitui
in hon tumta maimah hi.
Ka it in hon it mahmah Senboih toh ki-it kingai tawk mah le ung, Sian
lemgel loh himai lou di hia! huchi hun tomchik ka kithuah sung un,
“Police” te’n hon delhpah ngal ua, bangziak a hi diam? “Ka sungh
khialte’n Galkap taisim chia police te kiah hon na hek uh ahi a, a tanu
uh Senboih toh hon na deihsak kei mah le uh ka hin na nasan taan dia
damsung suangkulh tang din hon hek lawmlawm tel uhi. Ka damsung in ka
mangngilh sawm di, ka khaselua mahmah.
Police te’n khopi lam hon pua naikei ua, sepaihte khut sung ah hon
pekhe nailou uh ahihman in,”Ka sungh khialte khua “TUISIALJANG” ah
bangtan hiam ka om a, huai ka om sung in nna hon semsak uh a, lei khawng
hon tousak ua, kei hon ching/veng dia police te mi thum ♥> om un
chin, ka leitoh kawmkawm in bang ngaihtuah ka hiam, chih leh “Tua hon
mankhe taktak ta uh hi a, gamthuk lam hon puasuk le uh, damsung
suangkulh tang di ka hi a, sithunam zeen a, nna semsem ding, ann lim
tuilim le hon pelou zomah ding ua, banah vuak-le-satgawp thuak di ing a,
hunlou phatlou pi a, nu-le-pa toh kimu khalou a, si di ka hih chiang
in, ka sih leh ka sih, ka dam leh ka dam ! chi’n kei hon ching/veng mi
thumte ka leitawhna tupi toh ka zial theih bangbang in ka zialgop a,
“bang chih ka diam chih zaw genngam non ta khang ee. . . Delh chu hon
delh thei nawn kei uh.
Mimal hon mute’n hon hehpih in hon panpih
zaw uh ahihman in ka kikhihna khaute hon suutkhaiksak ua, kin akin in
taimang vengveng in, i gam khengkhia in, tu mahmah in bangmah dang
ngaihtuah nawn ken la, taimang vengveng in, gamdang lam ah chi’a hon
sawl ua, kei le kin akin a kihemkhepah vengveng ing a, sun nga <5>
leh zan nga <5> ann ngawl in theihlouh gammang tulsing bel in
tulvuah luangnuai zansawt daidam, gentheihna chiteng thuak in gamsate
toh singgah/theigah/haigah/chi teng, ka kituh zungzung maimah hi.
Huai gamlak a singnuai gammual a laisung gilkial laikuang sawk di
neilou a theigah/haigah/singgah nam chi tuamtuam kei hon nekkhiattu ahi.
Gamsa ganhing zusa/vasate tung ah ka kipak petmah. Gamsate’n a duh uh
singgah chi tuamtuam te a nek laitak un ka va phawng khia a, “PU AW”
nang ne in? hon chi mah a bang ua, hon lensan, hon taisan duamduam geuh
uh a, a lenkhiat, a taikhiat khit chiang un, hon nutsiatte uh ken ne ing
a, huchi’n mitvak in, tha nei in, ka taina di mun ka zuan thei hi.
Mizogam ah tanau meltheihte kiang ah ka tun nitak in zaw gen masak pen
di le thudang ah om kei. Ka kap top mai. Ka khasia lua mahmah.
Ka hun ka vai dan teng tanau mi nampih meltheihte kiang ah ka genkhit
nung in hon limbawl mahmah ua, MI NAM PIHTE’N HON IT PETMAH UH. KA
KIPAK. . . Himahleh bitna di om tuanlou. Huchia om-om a thusia bang hiam
in hon naihkhak di lau ing a, kei le Mizogam apat in, Manipur lam ah ka
tai nawn vengveng a, tulel in “UNAU NAGALAND gam KOHIMA khuapi ah kei
hon it tu leh kei hon deihsaktu ahi hon khen nawnlou ding a, ka ittak ka
sunghte hon deihsak a tanu ka zi-it toh nuamtak in khosa lellel ta ung
ee.
Ka sungkhialte leh ka zi-it khialh kei hon musittu kuapeuh ana
damsawt hen. Amau hon deih kei mah le uh! Kei a dia’ Sian lemgel sa ahi,
hon deihsaktu ana om veve.
*KIPAK ING E.
Writer’s note: Hon ngainatu leh hon simsaktu
kuapeuh na tung uah kipahthu sangtak in kon gen. Taklang lou di ka chih
himahleh ka khase lua mahmah ahihman in mailam hun ah hiai bang thilsia a
minam sung leh i gam sung ah a om nawnlouhna di diehna toh mipi’n hon
theihpih leh chih kon pulak ahi.
* Laimal gelhkhelh khak a om leh ana zuun siamsak mai un.
LUNGDAM MAHMAH EE*
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment