A ZEKAI THEI IITNA

By~Bhyak Hawxel 

Bangziak a hichitel a kisik na dia sawt pek apat ana ngaih leh, tutan a a ngaih detlaiLialian kiang ah a itdan thu ana genkhak louh tuh Kimbawi kisikna pen a hong suak ta hi. Lialian in a itna ana sangsak leh sangsak louh ding zaw thu tuam hita leh, gen himhim hileh hichitel a kisik ding in Kimbawi ngei leng a kigingta kei hi.

SKUL AH:

Nidang bang lou tak in huai ni'n, Kimbawi tuh skul amah kia in hong kuan a, a classrum ngei uh hong lut in Lialian in nui heuhau kawm in "Kim,tuni nang kia nong kuan zenzen a" ana chihleh Kimbawi bang hong san pempum hial in a kithei a,pau tuanlou in a nuihmai kilawm tak tuh Lialian houpih na a dawng thuk na din a zang lel hi. Pawl kua (9) a sim ding kum in Kimbawi tuh huai skul ah vakai thak ahi a, huai kum ngei a Lialian hoih a na sa in ana vei pah a, himahleh Lialian bel a nungak mi louh ziak in a neel pah keihi. Kimbawi in bel lawm bawl ut mahleh huai kum in bel kineel taktak lou in a om ua, hilehleng a kum nawn in bel kineel in hon kithuah thei mahmah uhi. 

Skul tawp hunchiang bang in Kimbawi in Lialian ana ngak bawl sek a,tomchik lel a tawnkhak uh leng manpha asa mahmah sek hi. Mi zahkai tuak ahihman un,bang lua le a gen ding uh a thei lotel ngeikei uhi. Kimbawi in ana guk vei gige bang ngei in Lialian in leng huchi bang ngei in Kimbawi ana guk vei lotel sam hi. A kiguk vei luat hang un, huai in a kal uh a kigamla sak semsem a bang zaw daih hi. "Aman hon lawm polh lel hikha leh ken ka na Iitna ka mai zum nang' lel hikha leh" chih lungsim a puttuak ziak un, a ka ki iitna uh a kiselgu den ahong suak hi.

Skul ah bang kingai ding sa in,a dem bawl nak thei mahmah uh a, himahleh amau gel in bel " i ki ngaihkei nak leh maw?" chi in mi demnate a nawlkhin sak zel uhi. Ahi alah a lungsim guk un kipahna tuak a nei veve uhi. Kimbawi ngei in leng midang ngaih ding in leng a enkei,mite'n a itna thu a genpih sek hang un, aman bel a ULian in a iitna thu a gen ding ngak hi awmtak in midang tamtak a nawlkhin zou ta, hizong amau geel kal ah ki iitna a paakpalh theingei kei.

Skul a khawlni uh chih louh teng a kimu gige ahihman un, akimuh nak sem uh leh a iitna un puunlam a nawt zel a, iitna a khan sem leh a kizahtak semsem uh a, huai in a sugenthei tuak mahmah hi. Hichibang in hunte zang kawm leh kithuah nak lotel mah le uh,a ki iitna uh zaw latkhiat sak louh hamham sawm tuak hi awmtak in, midang khong kitottuah na'n a zang sek uhi. A chang in, Lialian toh numei dang a omkhawm chiang bang in Kimbawi in na thiik sek a, hiaibang ngei in pasal khenkhat in Kimbawi a hoih bawl hun chiang bang in, Lialian na heh gu mahmah sek hi. 

Hichia kiguk itna hinkhua zang tou kawm in, pawl sawm (10) exam bang ahon zou khe khongkhong ta uhi. Exam zouta chi'n mitamtakte adin kipahna ahih hang in, amau geel adin zaw kipahna ding a omkei. Kimuh hun ding ahon nei tawm ta uh a, huai in lunglenna leh lunggimna tamtak a guan zaw sop hi. Iitna kihlaan tuah leng hiloou zenpi in, 'midang ana neih khak ding' chih bang a kilauh tuah sak mahmah mai uhi. Kimbawi in a ULian vahoh bek ding bang in kinepna neikawm tak a,ana ngak ngitnget sek hang in, khatpa lah vahoh ding lel leng zum luatna ziak in a hoh ngam ngeikei a,amau adin zaw kimuh hun ding omlou a suak zel hi.

HEINA KHATLOU:

Result te hong suak ta. A neizou deuhte adin zaw state dang a om khiat tuh nu-leh-pa leh siamsin mite lunggulhna ahi a, hiai bang ngei in Lialian in zong khiatlah tamtakte nusia in, maban kinepna liantak nei kawm in India khopi Delhi ngei tuh siamsinna din vasiikta hi. Lialian zinkhiat lam himhim Kimbawi in na theipah lou ahihman in, lawmte apan awl a na za kha a,a pai ding thei lawk sa hileh zaw muhkhak bek a lunggulh mahmah ding hi.

Lialian in bel a lawmnu mulou hileh, a ngaihluat nate a kiam khak leh chih lametna nei kawm a,hiai gam tantan ah a heisan ahi a. Himahleh a hei gamlat san na te'n amau hunnuam zatkhom sa hunluite a phawk suah thak semsem a bang zaw daih hi. Singdang gamlei ah khattang a, aheina ah vualngaih puanbang thak sak tu a suak a, ahun tam zaw Kimbawi ngaihtuah na'n a zang liam zel hi.

Hiaibang kal ah innlam a om Kimbawi in,"Lialian in bangmah thu, nengchik bek le hon hilh lou a mundang ah hichia heisan mai zaw,a lawm lel ale hon sim lou ahi ta ding" chi in naa ana sa mahmah mai hi. A kingaihtuah a, "kei hichia hon phok phak le hi nawnlou pi'n,hichitel a vei ing a ahon itna ngak den ing a, aman hiai bang tel a hon omsan aleng ken ka iitna teng ka na guk piak mawk zaw kei gentheih nang lel ahi" chihte'n a lungtang ngaihtuahna suangtuah nak thei mahmah a, huchi'n a lunggimna ding lel khong a ngaihtuah kha zel hi. A chang in "ka mangngilh mai ding ahi" chih ngaihdan nei mahleh a lungtang a mangngilh nak sang in a itna khang sak zaw sem hi'n a thei zaw bawn hi.

A ki itna uh a guk in a lian mahmah tuak a. A lunggel uh leh a ngaihtuahna lungtangte uh leng, a kibanglou ahi zenzen kei, a kibatluat ziak a a ki itna uh hong paalh khe theilou ahi zaw. Kumkhat leh kim bang kithuzak lou a om ahihnung un, huchimai a om zaw haksa gawp ahi ngei ding a, zum leh zah khual zou nonlou in, a guk it gige thuzak theihna d lampi a zongzong mai hi. Mobile fon chihte lah om nailou a, payphone/PCO chihte tungtawn a kha khat a 1/2vei khong innkuante toh kithuzak theih lel uh ahihna ah, amau gel kithuzak theihna lampi ding zaw a haksa mahmah mai hi. 

HON TUNGKIK MASAK NA:

Kimbawi in Lialian thuzak khak theihna ding lah amu zow kei a, hiai kum khat leh kim sung bangmah thu zakha lou, Lialian inlah a omna lel leng hilh lou a, hichia dai den ahihman in Kimbawi lung a nuam thei himhim kei hi "ULian in zaw ngaihzong bang le vaneita ding hi a maw?" chi a ngaihtuahna te'n a lunggim sak thei mahmah hi. Hichibang hunte zang a mangbang tak a a omlai in, a lawmnu Lunching kamsuak apan Lialian leng innlam hong tung kikta ahihdan athei a, hiai in Kimbawi lung mualtak a om gige lungsim ah kipahna riau khat a guanta hi.

Hiaibang hun in Lialian ngei leng Kimbawi muh ding a lunggulh a, himahleh hiaitan kimulou, kihoukha nawnlou a omta ahihman un Lialian in leng a lawmnun midang peuh na nei a,hinkho nuamtak zangta ding in ngaihsut na a nei tei hi. Ahi alah ana vei gige leh it gige Kimbawi zaw midang a ding in a phalthei kei himhim a,achang in hai aki-sa a a kimohsa maimah sek hi. Lawmta bang a a ana kipolh khak uh bang poisak luat in anei a, genthei huai lehlam bang a sa mahmah hi.

Sunkhat tuh Lialian leng Kimbawi te innlam ahon zuan khong ta hi. Gate ahon lut ding Kimbawi in ana galmuh khin a, Lialian ahon lut in lamdang sakna toh nui sieuseu in na vaidawn a, Lialian in a sakhau(pocket) hon sawk in a lawmnu a ding nektheih tamlou apuak tuh a pe ngal hi. Thu vantang te gen in a houliim ua, a zinkhiat dek lam ahilh louh thu in Kimbawi in a phuul a,himahleh a omlouh sung a a ngaihdan, lungleng theihdan leh miss dan te bel asel mang a, genkhiat leng a sawmkei hi. Lialian in azin ding pen ana hilh khak louh ziak in ngaihdam a ngen thakthak a,aman leng a omkhom louh sung ua, alunglen dante leh a phawk luat dante genkhiat louh teitei a sawm hi. Kikhelah tuak pi'n awl a vahoh non ding leh kimu zel ding chi'n,Lialian in innlam a hong zuan nonta hi. 

Hichia a itna uh a sel gukguk zel sung un, bangtan poikha ding ahia cih amau gelkha baan lou uh ahi diam ? Ahihkeh ki-itna ziak a kizahtak luatna nei uh a, huai bang thil gen ngamlou uh a zaw duam? Amau lawm polh biikte uh kiang na tawm ah leng, a lungsim puak gik uh a hilh khe ut tuansam kei ua, hiaite ziak in a lawmte un lawmta ding mah asa uh a, huailam thu himhim a kikuppih ngeikei uhi. A lawmte lak a a puakgik uh tamlou bek,gen khak nei sam hile uh zaw, amau gel kal ah palai in a pang ding ua,a itna uh zaw paakpalh mahmah ta ding hiven maw? Tun lah huaibang ding ahi theita kei.

Hun leh nite khawllou a liam zel ahihman in, khakhat val bang a suti zang zouta in Lialian kik non hun ding a hong nai semsem ta a, apai ma ni'n lawmte toh kipawlhlimna dan in,annek khawm ding a sai pih a. A sawm bang ngei in,Kimbawi leng vatel thei ahihman in ana kipak in nuam asa gu mahmah mai hi. A lawm dangte uh a ngaihzongte ngen uh toh ahihman un,amau gel leng kichiamnuih in "eigel leng a kawp khat danin aw" ci'n nuamsatak in a hun zatkhop tawp ni ding uh ahon zang khawm sam uhi. A kingai ding taktak mah leng abang u a, midang te'n le amau huntawk chiat in nuam asa thei chiat mahmah mai uhi.

Hiai tan zouhotNitak hun inleng hunnuam azang khom lai uh a. Lialian leh Kimbawi tukhom tittit agal a mu te adin zaw a 'hiaigel etlawm khawm hina mai uh e,aki ngai zaw ahi ngei ding uh e' cih theih ding khop a kilawm ahi uhi. Banah 'ki-iit tuak hina tel uh e' cihtheih ding khop inle aki duat tuak mahmah uhi. Kimbawi in Lialian pai nawn ding bang ana ngaingam mahmah kei a,hiai zan hunin "dakte khawl henla hunte pai non lou in, tu dinmun in khovel khawl den mai hileh" cih ngaihtuahna anei tuak uhi. Hilele dak te lah amau deihbang a khawl theilou ahihmanin, ki khelah kom pi'n innlam ciat amanoh siausiau ta uhi. Lialian inleng "kim honna ngak ou kon kha ding,zingciang apat lah hon ki mukha nonlou vengveng zel ding ahihciang in" ci in ki nuihsan heuhau kawm in a hon ki tawn helhel uhi.

Ki hou lotel vak lou a hong paipai lai un,aomkhom uh kham huai hetlouh pi'n Kimbawi te innkong atung un,kikhelah tak mai in mangpha aki khak ta uhi. Lialian innlam zuan a, apaikawm in 'Kimbawi ngaihzong neihleh neihlouh bek dong kha mai leng zaw' cih khong a ngaihtuah a. Dong hial ta leh adawnna pen amah adia lunggimna hon suah khak daih d bang a lau lehlam zel hi. Amau adin hiaibang a ahun zatkhom uh zaw a ngilhmoh hial niding uh ahon hita a,banah hichibang a hunnuam azatkhawm nawn ding uh zaw,akinem pha nonkei uhi.

LUNGZUANNA:

Akipolh dante uh leh nop asak dante,ngaihtuahna in a imu moh dena, zingkar in mit bawk theithuai in Kimbawi tuh imutkham hetlou pi'n annhuan din hon kisa hi. Annhuan kawmin, Lialian a zinkhe ta de aw cih te ngaihtuah dedu a aomlai in,anu'n "na meh huan a phuul vele en hoih ve" ava chihleh aki guih zot hial hi.

Lialian leng aomna munlam atung nawn ta a, innlam ngaihna bang azual diak sa in,lungleng takin aom zel hi. Kimbawi a ngaihtuah khak chiangin lah, innlam aomlai leh apai ma zan a,aki polh khom na uh a phawk kik zela, lungzuang takin hun ava zang liam zel hi. Kimbawi ziak mahmah aleng innlam ngai diak ahi, cih amah le aki haihkei, a lungzuan na ten a iitna a khang sak zel zomah lai uhi.Kimbawi leng lungleng bang akisa thei lawsam sek hi, ki houpih a ki thuzak na d lel leng aomtheih louh ziakin, aki houkhak louhna uh a kha asim bang hon mualliam suk zel ta hi. Iitna thu akikum khak louh hang un, a lungsim guktak uah ginomin aki ngak tuak uh a,hiaiziak in midang iitna leng a phawkpih bankei uhi. Amaubel ngaihzong nei dingin aki muangmoh tuak ua, hilehleng aki dong ngam zo sam a om bik kei uhi. 

Hunte tuibang in a luang a, niite leng ahon suak zel in tum zel ahihman in, a kithuzak khak nonlouh na uh kum bangzah hiam mualliam ding ahi nawnta. Suti leng a hau ngei nonlouh man un, a lungtup tangtun ma innlam pai ding leng a tum non sekei hi.Hichia sawt kuamtak bangmah thu lel leng azak sak ngeilouh man in, Kimbawi in ana ngak guk gige nate a thawn suak bang tuk in a ngaita hi. Chikciangin a iitna selguk thugiil uh hon puak zak theita diam maw ?

Lungleng tak leh ki ittak in a hunte uh zangtou zelzel mahle uh, ki-guk itna a ginomna zaw a lungkiat huai leh bukim zoulou ahi ngei ding a. Banah ahun in hon paw kheta ahi dia, Kimbawi ngei leng mi neizou tak innkuan apan khanglian leh sepna liantak nei a mihoih tak a hinkhua ana zangtou, Muamuan zi ding in mite theih in siit huai sim bangmah leh, a taimak na leh a nungchang te apan in a siit huai hetlouh man in, a vaheel bawl uhi. Himahleh hichi bang hun ahihtan inle Lialian aw suak apan Iitna thu azak ding kinepna a, aneihluat manin kha khat zoh a hon hoh thak non ding in,a inndongtate thupukna ala sak hi. 

Hichih huntan inle a kinepna aw suak apan itna thu zak ding a om himhim kei a, a thawn bang tuk leh zangei ding a akinep nawnlouh manin, naupang sim mahleh a pasal lamte nawhna leh innsung mite thumang in, kha thum(3 months) zoh a pasal nei ding ahong hita hi. Kiteng ding a a thilsawm un a ittak a mangngilh sak ding leng Kimbawi kinepna omsun a hong suak ta. Himahleh huchimai in zaw  ngilhzou pah ding in a kiging tuankei hi.

MANGBATNA LEH LUNGZIINNA:

Hiaibang a kitenna ahong tung ding himahleh Lialian a ngaihna in kiamlam sang in khanlam a nawt zel a, "ULian in hon it hileh zaw hicitel a genthei leh lunggimtak a ka maban ding gellou ding hing a" chih khong a ngaihtuah a,hichitel a a iit om mahleh huai in a itna a phok pih louh ziak a midang ang bel maiding chih a kingaihtuah ciah a zaalmang sia himai leh a chi mahmah mai hi. Zanteng lah imut mohna leh luankhi nulna in a zang tou zel lai hi.

Huchi'n Muamuan leh Kimbawi te kitenna ding thuthang te'n Lialian bilsung ngei leng a vadeng khata. Hiai bang thu a zak in, bangmah ngaihtuahna mumal leng nei nonlou hial in, a om munah "bang chia om ahia ?"chih lel leng kitheilou khop in a ngaihtuahna a vaai a, a lungtang teipi a dawt bang mai a naasa in puaksiam haksa a sa mahmah mai hi. Tuabang hun in a pasalna suah zoulou in,"Kou a kingai a, aman pasal hon neihsan dek leng hilou a, ka lawmhoih in pasal hon neihsan dek ziak a hichia ka omtel" cihte ngaihtuahna in nei mahleh,a mittuite a daal zou nonta kei, achang in a lu bang hum tenten in a kidik hiithiit mai hi. A ngaihtuahna a paisau a, "Kim khanih zohchiang a lohchinna toh innlam kon kik chiang a kon itna thu, gen ding dan khong kisin ing a, hiai bang thil a hong hita mai zaw !! anaa lua, na lawm hon hilh lou a kua khong toh ana kingai sek nana himai mah a?"chi'n kidek zohna lel din thahatna le aneita kei a, a kidik hiithiit zel mai hi. A chang in pasal hoihtak mu chi'n a kipahpih a,himahleh a lungtang in zaw 'singdang siang ah zaal din na paam ngei mai a chi vungvung sek a,lah a kanna nonta kei !!

Tun zaw bangkim a kikhel zouta, a ki-iitluat hang un a kiphawkpih zaw sam omlou in luankhi tamtak a seng uh a, himahleh a ki-neem tuah thei tuankei uh. Kitheihsiam nak sang in 'Kei sang a hau zaw, pilzaw leh a kipaksak zaw ding anei ahinteh' chih ngaihdan anei tuak zaw mah uhi. A ki-itluat hang un, zekai ziak hia ? Kitheihsiam louh ziak? hichia a kiliamsan mai ngai ding uh a hong hita uhi. 

DAMTAKIN MANGPHA:

Hun leh ni mualliam zel te'n a kiten ni ding uh ahon nai sak hiaihiai ta a, kiphok tuah zawsam omlou in a mangbat na uh a uang semsem hi. Lialian in Kimbawi singdang ang ah a zaal mai ding zaw hithei asa mahmah kei hi, Kimbawi ngei in leng Lialian toh a damsung ua a tulkhom khak louh ding uh pona lotel sam hi. A lungsim ngaihtuahna uh kithei hile uh zaw, a damsung hinkhua uh ki-iittak a zang khawm thei ding uh zaw hi a. Tun zaw a ki-iitluatna thu uh a gen masa zaw ding omlouh man un, Sian lemgel louh ahong suak ta.

A ni ani a hong liam zungzung te'n, Muamuan leh Kimbawi kiteenni ding uh ahong hita. Huchia Kimbawi dressing room ah a omlai in, present lian lawtel lou tawi kawm a, a lawmnu hong lut amuh in lamdang a na sa sim a, Momoi inle "Kim hiai ah present special deuh ahihziak a kon tawilut ahi,na ut leh en ngal in" nui seih kawm a cih leh pawtkhiat non a thuah ngal hi. Kimbawi in huai present tuh awl a vel masa in, Lialian apan ahi chih lehkha them a kigelh apan a theithei hi. Lehkha a thil kigelh leh bang hiam thilpiak a om hi,aman leng lehkha pen sim din a kisa ngal hi. "Kim,hiaibang kipahna hun ah na lawm hihna ziak in hon tel ut lotel mah leng,ka hong hihtheih louhman in poi ka sa lotel. Tun zaw na damsung tulkhawm pih ding nang hon mu masa zaw na hihna ah kon kipahpih lua hi. Wedding gift dan in,ka hon gen ut gige khat a om a, zekaita mah leng ka hon theisak ut himhim a,lamdang bang na sa maithei a,himahleh kon gen di aw; hiaibang ni a na damsung tulkhawm pih ding a mite theihpih leh mitamtak te mai-a na kiang a ding pen, kei ding himai leng zaw chih ka ut law tel. I kipolhkhak tung apan in kon na iit gige a, himahleh ka lawm na hih ziak in ka hon laankhe ngam kei a, hichin kum tamtak kivei sak in, lohchinna toh kong kik chiang a ka damsung adia kon na iit gige na thu, hon lat khiat tak ding ka sawm lai in hiaibang thil ahong hita mai a, ka zekai luatman ahi ci'n ka kimohsa mahmah mai hi. Nang lah na iittak siang zaal ding na hihtak manin, kon thugen na ngaihdan lou lampang bang le ana hikha thei a,himahleh tu'n ka puakgik hon gen kei leng genna hun ding om nonlou ding ahihmana hon gen ka hi a,hon theisiam in aw. Huchia hinkhua zat sah chi'n zekai ta mahleng,na hon ngaih ding cihna hilou in,honna theipih himhim lechin ka cihman ahi aw. Na kiteenna uh hon kipahpih lua ka hi. Kim hinkho nuamtak zang in vondeih zatam tawi din Sian in hon vualzual hen aw "

Hiaibang teng amuh zoh in,lamdang sa in a ngaihtuahna apai sau a, pasal nei ding ahihlam bang kimangngilh hial khop in, tanglou a ding in a etna mun kia en dedu a a omlai in. Kongkhak apan "Kimbawi,Kimbawi na mantak leh hong paita in" chi a a vasapna aw ging un a harh sak zawt a,huchin Kimbawi tuh Muamuan toh anuam-ahaksa thuak khawm a,tuibang gawm ding in Pathian mai ah a kichiam uh a, nu-pa ahong hita uhi.

"Kei numei pen hileng le Lialian kiah ka iitdan thu ana genkha hileng zaw" chi'n akikhel nung leh, a zekai nung in akisik mahmah mai hi".

________BEITA!BEITA____

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA