ZAWN ZIAK HIA HAIZIAK?

By ~ Pau Lian 

Thuhoih tampi zaw nathei a, na gelh gaihgaih na a,huchia thei kisa a, pil leh ching kisa nahih leh nang ma hon pan inla, hon puah inla, hon zuun masa leteh eivoi,thuhoih lahoih aki zatam ta hilou maw?.A gensiam na hih sang in a semsuah siam hih sawm ve, thuhoih gelhgelh le hang le a zuizou i omkei leh a manna a omnawn a eita chih tuh Lamka mipil hunkhop kampau ana hi veu a, dik leng a dik namah hi. Ngaihdan gensiam lah tam, mi ngaihdan koppih siamlou lah tam, mahni khom a aikhat tangval ngen,ki gentuah diamdiam kawm a kal sangzaw suan bel ki omzou tadih lou hiphot hi in kamu hi. Lamka ka pu kapa uapan ka tenna ahi, nang zanzek a mi na vandak eu-au pah, bang aset aki thupi sakna? chih khawng maimai iki sialna uh ana hilai tel hi. Gengen in, gelhgelh in sasa lengle a zuizui,a semsem di om tuanlou chu a huchi mahke chih Lamka mite conclusion bawlna ahi, himahleh kei mimal ngaihdan in bel lungke lou a ngaihdan i share te mi khat leh nih adia lamlaktu ana hih leh i article in a meaning nei veve hi a kakoih man in ka maivun sahna tamlou toh kagelh nuam hi.

Lamka mun nuam ahi va chih nilouh ngailou inleng a tengmi te omdan et in a muhtheih hi.Innkiim innkiang soudop ngaih poimawh kichi muhphak ana hikei, a neiliai in tuh awlmawh louhial in i generator te ubang, TV, woofer leh a dangdang te civic sense himhim omlou in ikhah ditdit tamai ua.en i neihkei leh leng a gim bek,a  ging bek ana ki zarzou veve hi. Innkiang a a thuak zoulou pa'n het chi leh aman leng het chidia mansa in i om uhi. Nang kua kisa na zenhouh a chih ding bang leng a dawn kikna nasa zoding a hih man in a damdawi hoihpen tuh innkiim innkiang dangte tawh gensiat suihsuih mah ana hi lipliap hi. Kigensiat nate natawm leng a uangthei lamlam ana hi laidep hi a, a gense tupa natawm leng a mi genpa dinmun ah ding hi zenzen leh kua khouhzawh ding hi tuan beklou hizel hi. Neizou chiat leng vengsung teng puaktam theileh puaktam phial ding in a gintak huai. 

Mi thil neihlai a ana gense gige pa'n a thil neihlouh hon neita a, Lum vingveng mah in adung avai ah hon khawng a, tuzet inzaw amah leng gensiat in hon om a, a lehlam tak ah zawnziak hia aihkeh haiziak chih ding khop a ngaihtuah huai in a om.Society paidan leh iki khekdan un mulmal neilou hileh kilawm a bat nachiang om hi. Kithuktuah sawm teitei a sum neih sunsun leng khitkhe ngam a mi dem ut bang a kenleng kaneih chiah aw a chi tam din ka gingta. Zawngtak in khosa leng kholak a i haihawk navuak khawng uh thawm himai ding inleng a gintak huai hi. 

Mi tampi a ding a nek leh taak zonna 'Lanva luiguam kuak'ahi,a manpha mahmah a, lamka mi tamkhop a ding inleng tuinek khuatsuah na ahih ban ah nektaak zonna thamching ahi. Upa naikei mahleng neulai bang a suangtum lian pipi tung a haksa pi a vakal nading a om nawnkei, a luikhung apan ataw leh a laizang tanpha i seuh dipdip ua, naupang dopzawh louh ding suangtum muhding atam leh leng simsuak zawh hita ding in a gintak huai hi. Hiai nektak zonna leh tuidawn muhsuah nadia ki ngakna thamching tuh tu in a lungziin huaita, khokhaal lai in tuiluang chihtaak muh ding a om nawnkei, Hiai mi tampi adia tuidawn petu i suang laklak te uh ziak in a kang a, a lehlam tak in bel tuizuak a sumdawng te adin kipahhuai lotel mahleh mangbat huaisim mahmah lel hi. Zawn ziak a lanva lui a gou manpha kiseelte-suangmantam chi zezen leng-a ki namtaak i diam? ahih kei leh haiziak a hehpihna leh maban ngaihsutna neukha leng neilou a gamtang a thazawh lua idiam chih leng ngaihtuah huai mahmah mai hi. 

Lui lamthu i genlai mah in lamka leh a sehvel a lui te i et vengveng chiang in ngaihkhawk huai mahmah mai hi. Lui tamzo te EK-LUI leh dust-bin suak maimah ta hi. Hiai luite a nit kia gentak louh in a kiim akiang a tengten i neh den ua, neu pinpen in i koih ua, tuktui luanhun in i buaipih laihlaih taget uhi. Hiai luite pauthei hi zenhouh le uh phun nuam natel unchia maw chihbang ngaihsut na ah omkha sek hi. Niin buakna gentaaklouh i deihlouh ten khitkhiakna hiai luite luankhopna Tuitha ah ki bingphut in huai luitui bang nekdia a zuak om zawkmah naklai ziak in damtheih huailua hi khollou hi. I zawnziak ua ek-buk kuak tou vetlou a i deihlouh ektum te chu a utna ah omta ve chi idiam uh chih bang, aihkeh i haiman ua damtheihna khuallou a i thanghuai teng luiguam a niilkhawm pen a hunsawt a lauhuai theilou adiam chihbang ngaihtuah huai mahmah nawn hi. 

Siangthouna lamtoh ki zawitawn mah in i niin paihdan tevel uh et kuul hi. Niin paihdan i genlouh inleng miteng gen leh sak apat i zamun ta, Bazar mun khenkhat a niin kipai te bang vuum venvom in uih huthut maimah hi. Nikhat foreigners te mi nih in lim a lak zatzat uh ka mukha a, bang adio a lak uh ka chi a,nalh asak ziak ua alak uh hiding in ka umkei a, zumhuai kasakna a pung hut hi. Amau bel thupi sa hikha unteh, thupi mah leng ahi,huaizah zouzai niin ki paihkhawm New Bazar hi nalai chu a New nateng bei hileh kilawm mak hi. Hiai tungtang a niin paidia mawhpua a concern authority ten puaktham sa nailou a kholkhawm uh adiam aw aihkeh peihlou uh chih bang ngaihtuah na in banlou maimah hi. I zawn i ngau ziak ua concern authority in hon nopneh lah hikei vencin, i hai i mawl ziak ua pressure pelou aihkeh apil sunten mukhalou a a mohpote nuamtaal uh adiam chih huai mahmah hi. I niin thanghuai uh naungek todaap,numeite vanzat genlouh a i theihte leh a dangdang te bang leng muh ninhuai khop in a ki thehdarh mawk hi. Nikhat ka ui un naungek todap ek bang lihleh innsung ah ana kheuh a,ka hawl chiang in a van nusia in a taipawt a, a tuahpawt khakleh chi in a pet laitak a ka hawl chiang in a vuak in a taipawt zel a, atawp in utlou pipi in ka paih angai khong a, a khonung a ka ngaihtuah tan inleng ka hehtha a suak a, a ui hehsan leng mihai ka hihziak in huai niin, mun daichik a pai, ami ka theihlouh mohpaihna sangpen kapia hi. 

Electric thu lambel gentam luat louh inleng i lungsim uah puaknatna atam.a fee ginom tak a pemi a ding in a fee piak leng a thadah huai ngoihngoih ta, pekei lenglah kha tampi hong kigawm dia, atawp cia lompiak ding huphulh bangtu nak omlua, ahih hang a a pezoulou idiam aihkeh penuam vetlou i tamluat ziak ua a department lamte leng a kithadah sak uh adiam chih bang ngaihdan a om ban ah, awlmawh na a neilou a a fee lah pelou, pezoulou ding leng hilou, nalhtak a kichei a vanmang sangtak a kichei a, hiai lamthu a i bat pengeilou a meimit cia phunphun nuamte leh bat ngaihsak lou a a limlim nethei zelte ziak a zawng thuak ding ngau in thuak idiam? Zawn ziak hia aihkeh haiziak, a fee pechiat lengzaw i phunna te uh mihailou hialten hon zahtak lotel ding uhia maw? 

I zawn i ngau ziak a Government in ei a dia hoih hon sehsak MNREGS, a lamtom a Job-card chia a ateek a khang in i gengen uh sepsuah na ding in sum tampi hong pai a,kum tamtak i semsuah ta, a meel in hoih mah leh i bawl sungmah in siat toh tuah tampi a omta, i haiziak mah in hia scheme tungtawn a kibawl drainage system leh a tuamtuam ten sawt a daih kei a, hawktui luanna dia i bawl hawktui in tawnkha sam mah leh talou khawng in om thepthup a, mihing totna ding a kibawl lampi te a totngei in tawn thouthou a, pianglou eive chi'n eilak mah a a phun ngam liaiteng in kigen kheukhou hi. Government deihsakna leh vokchilhawi vak a hon vakna te uh ei a ki changkang sakten ina nuambawl neksam ua,goverment in hailai sam na uh e chih toh tuike nuihkawm a hon et uh zumhuai mahmah mai hi. 

A sia apha thei chiatchiat, Manipur a ding a khopi changkang mahmah,mi changkang hunkhop tenna, asuak thakthak lutna, Manipur a ding aleng a penpen vanthak omcia a imphal zawh a lamka a lutna a guktak in a pil leh a mawl ki nawmvalh tuahna ana hiliap hi. Lamka a gam in dawllou chileng leng aki khialkei laiding, i tenna kiimkot a mual te enleng a giau suakta, sing isat a, a tuh ding a omkei, i gamlah lum deuhdeuh, patau mahmah napi bang loh ding chi in i dak hiuheu maimah hi. Planning himhim omlou chileng aheh thei a om zomah lai ding,mi'n hiai ka hih leh huaizah supna omding chih hisap vengveng a nek a zonlai in enbel tuni a ding nek muhna a hih nakleh chi in second thought omlou in i gou manpha leh ikiim ikiang ua resources te igai ua, i phun neneuh laidep uhi. Suongpi a Ngakik/ngalloi hoh kha, a hakzou liai in akiang a niin kipai te imuh chiat leng a gintak huai, khokhung a niin kipaih pen in a awlmawh huai ban ah, a niin te koi luitui a hon luang a chih bel i sui hetkei.lungmuang tak in i om a hampha leng i hi ichi ding. I zawn ziak ua haksatna pumpelh ding zenpi uingol gamphut i ding uam aihkeh i haiziak uh chih dotna mahni chiat in kidong ni. Kawktuam nei a gelh ahih louh ban ah awlmawh na ziak ahi chin simtuten ngaihdan kigente lakdan siamni. Kakipak.
©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA