KHALOH NEIHLOUH ZIAK IN 'DELETE' KA HITA..!!

Written By: K Lianthansang

“ Kei Pasal Neih Utlou…!!” – Nungak Senior Khat.

Unau mi 4 ka pha ua, kei ahihleh alianlam apan sim in, a 3na ka hi. Unau melhaih khak zenzen ziakin, ka nu’n 1997 kum in hon sihsan hi. Ka nu’ sihdan, tuni tan dong ka mitkha ah amang ngeikei. Huai hun in, kum 4 lel a upa himahleng, mulkimna bei a thah aa om, ka nu’n…ka lungtang tengteng luahdim zou hi. Ka naunu ahihleh, ngeklai ahihman in, ahinna hawisak in om hamham a, tu’n nungak phial ahita.

Candle I det chiang in tuisuak zungzung a, akiam hulhul bangmai in; hun leh nite hong bei zungzung hi. Ka nu’ sihnung kum 2 lel paipan mahleh, ka pa’n zi thak hon nei pah vanglak hi. Kou naupang hai chihmahtak, ka nu thak uh bang ka boh vengvung mai ua, akiang a lum di bang ka kituh ni uh atam mahmah. Ka nu thak uh leng asiam mahmah mai a, ka naunu(kei nuai a nu) bang ama’ ta taktak bangmai in bawlthei hi.

Damdawi tuamtuam zuak in ka pa zinkhe sek hi. Aizawl lam khawng ah va lasawn zel a, Guite kual hi’n Tipaimukh kual aa khaw tuamtuam ah banzuak zel hi. Huchi’a, ka pa’n hon zin san gige ahihman in, ka nu’n leng alungkimna tan ngahlou ahingei dia, a ‘gial’ hon suahkhum zeuhzeuh hi. Kou leng, achang a gilkial vungvung a ka om hun uh atam mahmah. Ka pa’n ahun tamzaw tham, mundang a zang ahihman in, atate haksatna hon theihpih kim kei. Unau melhaih ziakin; ka inn uh leh ka pianna nu uh ka chaan ua, huaiziak tak a leng genthei sawnsawn ka himai uhi.

Ka nu thak toh kum 5 ka ki-etkol nung un, ka upa’n(ka unau ua upa pen) hon sihsan hi. Ka nu thak un, hon bawl gentheih hun a hon hehnemtu ka upa un, hon omlouhsan ziak in ka pawna mahmah uhi. Himahleh, hihtheih dang a om tuankei a, kei tung chet a pa leng piltheita ahihman in, amah ah muanna ka nga uhi. Ka nau in ahihleh, ka nu angai mahmah mai a, ka nu thak un leng aneu apan a etkol ahihman in, a ngaina diak hi.

Ka unau ua upapen in hon sihsan nung in, ka nu thak un hon bawl gentheihdan a kikhai tuankei. Ka gentheih deuhdeuh u’leh, ka unau ua ka ki-itna uh alian deuhdeuh zaw hi. Ka u’n hon sihsan nung, kum 5 zoh in, ken leng Aizawl a ka papite’ kiang ah Class – X ka va zil hi. Tagah ka hih ziak in, hon hehpih mahmah ua, nuam leng ka sa hi. Himahleh, ka nopsakna in sawt adaih kei. Ka nopsakna in sawt adaihlouh dan zaw - Churachandpur District aa, ‘Public Property’ khenkhat in sawt adaihlouh bang lel ahi.

Ka papi ahihleh,’Head of the family’ ahi. Himahleh, condition khat a om veve. Ka nupi’ phalna tellou a, ka papi’n hihtheihna ‘power’ neilou ahihman in, ka papi tuh – ‘head of the family, with the permission of his wife’ chih in om hial hi. Ka omtuung in, ka nupi bang asiam mahmah a, fel leng afel mahmah hi. Hun sawtlua leng omnailou, kha 3 khawng kia ompan himah leng, ‘cold war’ chikhat hong kipan ngal hi. Ann hai, thadah, nasep peihlouh ziak a sun nasan a lehkha enden, chihte tuh ka zaak hiauhiau dia, ka lenglate uh kiang a agen tangpi uh ahi. Ka nupi leh papi’ omdan ka et chiang in – Pu Manmohan Singh leh Pi Sonia Gandhi te’ vaanglai hon phawksak mahmah hi. Huaikia hilou, ka Papi’ thuneihna zaw – Manipur aa MDC-te’ ‘power’ toh a kilamdang kei.

Ka nupi a thuthei mahmah a, thil leng apei lumlet zou khop mai. Ka papi a thuzoh mahmah a, America in gamdangte a thuzoh bangmai in, ka nupi’n apasal thuzoh mahmah hi. Langkhatlam ah, ka papi leng, Biakinn a kizang mahmah mi a hizomah hi. Exam ka kuandek chiang a hon thumsak bek di’n gingta mahleng, ka lam-et abang kei. Ka nu damlai hileh zaw hon thumsak di hiven maw.!. Ka nu’n, thangvan sangpan alaukha bek in hong vil hen la’n, thu hon ngetsak leh chih, ka ut ngei mai. Huaiziak in, kap kawm ngoihngoih a, exam dia ka kuan hun leng atam mahmah hi.

Haksatna tampite thuak mualsuah hamham in, Class – XII ka zoh tan ka papite’ kiang ah ka omsuak hi. Huainung ahihleh, ka sanggampa toh Champhai lam ah inn khat ka luah uhi. Ken Bachelor of Arts(B.A.) ka sin a, ka upa’n kei hon chawm keuhkeuh hi. Mahni a kitoudelh ahaksa ngei mai. Ka nu thak leh ka pa’ kiang ah, ka nau uh a neupen a om a, kikhen thaang nengnung ka hipen mai uhi.

Nikhat, damlou in College ka kai ngapkei a, inn ah ka om tawldam hi. Ka upa ahihleh, nasem in akuan khia a, Tv natawm kineilou ahihman in, ka chim mahmah hi. Huailai in, Phone natawm ka nei naikei. Huchia, chimtak a ka om lai in, ka khua ua ka omlai a hon ‘star’ gige pa hong hoh guih mawk hi. Ka address (omna mun) uh bang hon chi kankhiat adiam chih natawm ka kan khakei zozen a, kichibai in, nuamtak in hun ka zang uhi.

Ka lawmte khat in,” pasal khat in hon ‘star’ inchin, ken le theigu inga ka ‘try’ leh zoulou daih..” a chihdan pian in, kei hon ‘star’ pan leng hon ngai taktak di’n ka gingta kei. Ken leng, lawmpolh dan maimai in ka pawl a, itna piak di’n leng ka koih ngeikei himhim. Nikhat, college ka suty ni un hong hon nawn a, ken leng hoihtak in ka houpih hi. Hoih honsa ahihdan hon gen a, tagah ka hihman in ka dawng ngamkei. Ka upa’n, lai hoihtak a sim dia hon chawm ka hihman in, ngaihzawng ah ka kisuabuai nuam naikei.

Kingaihpih theilou di ka hihdan ka hilhtak in, hong kingaihtuah dedu masa zozen hi. Lungkhamlua dan a om ahihman in, ken leng hehnem nuam in akiang ah ka vatu a, thil omdan theihsiamsak ka sawm hi. Kamkhat lel pauman hamham in, ka khut tegel ah hon mantang a, “na kikou khiat leh hon that diing ka hi..!” hon chi hi. Ka upa lah omlou, innveng nai kuamah lah omlou ahihman in, ka kikoukhiat louh tuh kei adia ahoihpen ahi mai. Kikoukhia hi zenzen leng, kuama’n ka aw a za tuankei di ua, kei hinna a ding in a lauhuai zawphet ding hi. Ka utlam hikei mahleh, hon ‘control’ dandan a ka om mai tuh, ka hihtheih omsun ahi mai hi.

Huaini apan in, ka sianthouna teng bangmahlou asuakta. Ka sianthouna mansuah mahleng, ka hinna ka mansuahlouh man in, ka kipak veve hi. Kipak mahleng, ka lungsim khat a tawldam thei ngeikei. La ngaih, Bible sim, Tangthu sim leh adangdang hihsawm mah leng, ka lunglutna di ka mukei. Achang in kithah ka sawm sek a, himahleh ka neulai a ka upa’n, Bible chang hon zilsak zel te’n hon khamuan zel hi. Bible ah hinna omlou hileh, ka sizou thamta ding. Ka class uah hitaleh, kholak ah hitaleh, ka omna peuh ah lungnuamtak in ka om ngeikei a, lauhthawngna ngen in ka pumdim hi. Rape a ka om, genkhe leng lah kei zahlaakna dip het hithei ahihman in, ka iim den hi.

Hun hongpai zel in, B.A. 3rd Semester ka simkum in, a khatveina ding Scholarship ka la hi. Mite toh kihou in, ka haksatnate genkhe leng ka lung nuamdeuh di chi’n, ka sum neih sunsun in Phone ka kei hi. Huai tungtawn in, facebook leh WhatsApp khawng k’on khoih pan a, ka lunggim hon dawn zangkhai mahmah hi’n ka thei. Laisim khiam zen in bel huihkhua ah ka taamden kei a, himahleh ka kingaihsiat dek hun chiangin, huihkhua ah ka lengkhia a, ka lungsim nuamsakthei di thu khawng sim in, chiamnuih thute khawng ka zong hi.

Huchia, hunte ka zat laitak in, Lamka a om pasal khat toh ka kimaikha uhi(2014 hi’n ka thei). Kha bangzah hiam ka kihou nung un, atak a mel kimutuah di chi’n Champhai ah hongzin vengveng mai hi. Ka inn uah hong tung a, ka upa toh leng kihouthei mahmah mai ua, ka lung anuam mahmah hi. Ken leng, hinkhua a ka thiltuah teng kam mahmah in ka gen a, hon hehpih mahmah hi. Ni 2 a om nung in, Lamka lam ah hon paisan nawn pah hi. Itna thu khawng hon gen a, ka upa’n leng hon khaam nawn hial dia ka gintaklouh ziak in, ka ‘yes’ ta hi. Huai ni apan in, ka lung anuam mahmah mai a, khovel thak a om mah ka bang hial.

Ni leh khate hong kivei in, kha 5 hiam ka kingaih nung un, ka tangvalpa’ omdan hongtuam mahmah a, lamdang ka sa. Aziak di ka dot chiang in, hon gennuam pah kei. Hon hehsan den mai a, ka call chiang in leng a pick-up nuamkei. Hon hehsan ziak, sawm vei hial ka dot nung in, “ Ka itna taktak k’on pethei kei. Nang mithulimlou, mi rape sa hi zomah na hi. Nang toh kiteen di chu, ka ngaingam kei. Khaloh leng neilou na hihman in, khaloh neiloute chu ki-delete tawmtawm didan ahi..” hon chihkhum motmot hi.

Ka itna zaamsau lawman ahihman in, ka pawna mahmah. Ka lungsim ah,”Khaloh Neihlouh Ziak In ‘Delete’ Ka Hita..” chih kia a ging-ging hi. Ka lawmte nungak senior mahmah khat in, “Kei Pasal neih utlou..” chi’a agen khawng toh kizawitawn vek di’n ka gingta. Ahia, mi’ rape sa in ana omlou hileng leng mouvanken di natawm aa buai pah di ka hihman un, ka tangvalpa’n hon ‘delete’ louh ngal tuh alampi dang a omkei. Ka vanken thupipen dia ka siit gige – sianthouna lah, thagum a laksuh in ka om maimah a, etna di a vaang mahmah.

Honghoh lai a, thil bangkim ka hilhsa ahi a, huailai in hon ittheilou di ahihdan honna genkhum mai hileh tu’n hiaiteng ka tuak kei ding. Thulimlou mah ka hi a, rape a om mah ka hi. Hon genlouh in leng ka kithei gige a, ka mangngilh ngeikei diing. Lungkham ziakin necktie leh-oh peuh ka sawm a, himahleh Pathian’ thusiangthou te’n hon hunkhe zel hi. Pathian muanglou hileng, ka hinna a beita mahmah diing. Huaiziakin, mahni kithat te zaw piangthak diktak a omkei ua; piangthak diktak kichite’ lak ah mahni kithat chih a om ngeikei. Mahni kithatte zaw, ‘PATHIAN MUANGMOH’ chihna ahi ua, Pathian in leng amuanmoh ziak a, Vangam alutsak nuamkei diing chih I gintaak dan uh ahi.

Ka tung a hiaibang thil hongtun hial zaw, achang in ka theisiam kei. Pathian kiang ah ka tai zel a, lungnopna kiching ka ngahthei taktak tuankei hi. Ann leng ka duhkei a, ka gawng hiaihiai hi. Ka classmate te un lamdang hon sathei mahmah ua, hon en nuam thei mahmah uhi. Nungak duang hoih leh kisaphut thitthet lai, hun sawtlou sung a ka gawng gemgom ziak a hon ennuam uh ana hi phiangsan hi. Lunglutna himhim ka nei theikei. Himahleh, thuumna ka pibawl mahmah hi.

Bah leh chuakawm pi’n College ka kaitou zelzel a, 2015 kum in Result kipahhuaitak ka mu hi. Hiai ka result in, kei ah kipahna thak hon pia a, mahni kimuanngamna leng ka nei hi. Pathian in, ka poimoh hun in ka ngetna hon dawng pah hileh, ka tangvalpa toh ka kingailai di ua, ahihhang in ka siamsinna lam abahloh ngeingei ding. Huaiziak in, Pathian in ka maban di saupi atheih khawl ziak in, ka nget peuhmah ahunhun a hon pelou in, kei adia ahoihzaw di lampi hon geelsak zaw hi. Huaini apan in, Pathian tuh – Zekai ngeilou Pathian, Ahun chet a hon panpihtu dia om gige Pathian ahihdan ka theikheta hi.

Laigelhtu’ Lungsung Pan:Hiai tangthu, ataktak a mi’n ana tuahkhak uh ahi. Himahleh, mihing’ min khat leng tuansak ahikei. Aziak ahihleh, Apoimohpen ‘min (name)’ ahikei a, ‘zuihtuak thu sinkhat (moral)’ omthei liai-te apoimohpen ahi zaw. Hiai tangthu apan, Pathian muantaak leh Belhtaak ahihdan phawkthak ni. Khaloh neihlouh ziak a itna hon petheiloute zaw; nang leng na lungsim ah,’Delete’ pah sawm in(itna dik ahikei). Pathian zaw a muanhuai a, muanmohna diing thu a omkei. Amah ah muanna koih peuhmah phot ni’u aw0?

3107 – Ka Kipak - 2015


©SIAMSINNA LEH VAKIANGBU 

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA